[[Zawgyi/Unicode]]
စစ်အာဏာသိမ်းမှုကိုဆန့်ကျင်တဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေမှာပါဝင်တယ်ဆိုပြီး ဖမ်းဆီးခံရတဲ့ အသက်မပြည့်သေးသူ ကလေးသူငယ်အရေအတွက်ဟာ ရန်ကုန် တမြို့တည်းမှာတင် အယောက် ၃၀၀ ကျော်ရှိနေပြီး ကလေးသူငယ်အခွင့်အရေးတွေ ဆုံးရှုံးနေတယ်လို့ ကလေးသူငယ်အရေး လှုပ်ရှားသူတွေကပြောပါတယ်။ အလားတူ ဖမ်းဆီးခံရတဲ့ မသန်စွမ်းသူတွေအပေါ်မှာလည်း ပြင်းထန်တဲ့ ဖိနှိပ်မှုတွေရှိနေတဲ့အပြင် တရားစွဲခံရသူတွေမှာ ခုခံချေပခွင့်ရနိုင်ဖို့တောင် ခက်ခဲနေတယ်လို့ မသန်စွမ်းအရေးလှုပ်ရှားသူတွေက ပြောပါတယ်။ ဖမ်းဆီးခံနေရတဲ့ ကလေးငယ်တွေနဲ့ မသန်စွမ်းတွေရဲ့ အခွင့်အရေးဆုံးရှုံးနေတဲ့ အခြေအနေ ရန်ကုန်ကလာတဲ့သတင်းကို မစုမြတ်မွန်က တင်ပြပေးထားပါတယ်။
စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးတဲ့နောက် ဆန္ဒပြလူငယ်တွေကို အကြမ်းဖက်ဖမ်းဆီးတာအပြင် ဗုံးကွဲမှုတွေ လက်နက်မှုတွေနဲ့ ဆက်စပ်ပြီး ဖမ်းဆီးမှုတွေအတွင်း ၁၈ နှစ်အောက် အသက်မပြည့်သေးတဲ့ ကလေးငယ်တွေ၊ မသန်စွမ်းတွေလည်း ဖမ်းဆီးခံရပါတယ်။ လက်လှမ်းမီသလောက်စာရင်းတွေအရ ရန်ကုန်တမြို့ထဲမှာတင် ဖမ်းဆီးခံထားရတဲ့ ကလေးသူငယ် ၃၀၀ ကျော်လောက်ရှိတယ်လို့ ကလေးသူငယ်အရေးလှုပ်ရှားသူ ရှေ့နေတဦးက ပြောပါတယ်။
ကလေးသူငယ်ဥပဒေနဲ့ မညီညွတ်စွာ ရဲစခန်းတွေမှာ ချုပ်နှောင်ခံရတာ၊ ကလေးအမှုတွေကို ဆောလျင်စွာစစ်ဆေးဖို့ ပြဌာန်းထားပေမယ့် ဥပဒေနဲ့မညီ ကြန့်ကြာနေတာတွေကြောင့် ကလေးတွေရဲ့ စိတ်ပိုင်း ရုပ်ပိုင်းပြဿနာတွေ ပိုကြုံတွေ့နေရတာမျိုးတွေ ရှိနေ တယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“ကလေးတွေ သင်တန်းကျောင်းမရောက်ခင် ရဲစခန်းကနေမှ စစ်ကြောရေးရောက် တာတွေ ရှိတဲ့အခါတွေမှာ အဲကလေးတွေက ထိခိုက်ဒဏ်ရာရထားတာတို့၊ တချို့ ကကြောက်လန့်နေတာတို့၊ အလွန်အကျွံ စိုးရိမ်နေတာတို့ အဲလိုစိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာနဲ့ပတ်သတ်တဲ့ ကုသမှုတို့ ပံ့ပိုးကူညီမှုတို့ သိပ်မရှိဘူး။ ပြောရင်လည်း ဒါနဲ့ပတ်သက်လို့ ထိထိရောက်ရောက် ဝန်ဆောင်မှုတွေ ကူညီပေးတာတွေမရှိ ဘူး။ နောက်တခုက အမိန့်ချပြီး သင်တန်းကျောင်းတွေမှာက အချင်းချင်းက ခန္ဓာကိုယ် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အနိုင်ကျင့်တာမျိုးမဟုတ်ဘဲနဲ့ အသစ်ဝင်လာတဲ့ကလေးတွေရဲ့ ပစ္စည်းယူတာတို့၊ နည်းနည်းစီနီယာကျတဲ့သူတွေက ပါလာတဲ့ပစ္စည်းတွေယူတာတို့ အဲလို သဘောတွေ တွေ့ရတယ်၊ စောနပြောသလို ကလေးတွေမှာတော့ လူကြီးတွေလို ပြဿနာတွေတော့ သိပ်မကြားရသေးဘူး။ မိဘတွေကလည်း ကိုဗစ် ၁၉ အခြေအနေအရကော လုံခြုံရေးအခြေအနေအရကော ကလေးတွေနဲ့တိုက်ရိုက်မတွေ့ရသေးဘူး၊ မလွယ်သေးဘူး ဖြစ်နေတာပေါ့နော်။”
ဖမ်းဆီးခံထားရတဲ့ ကလေးငယ်အများစုဟာ တပ်မတော်ပြိုကွဲအောင်လုပ်ဆောင်မှု ပုဒ်မ ၅၀၅-က နဲ့ တရားစွဲခံထားရသလို အကြမ်းဖက်ဥပဒေတခုဖြစ်တဲ့ ၅၀ (ည)၊ ပေါက်ကွဲစေတတ်သော လက်နက်ဥပဒေဆိုင်ရာပုဒ်မ ၃၊ ၄၊ ၅ တို့နဲ့ တရားစွဲခံရတာတွေများတယ်လို့ ရှေ့နေတွေကပြောပါတယ်။
ရန်ကုန်တိုင်း၊ မန္တလေးတိုင်းတို့မှာတော့ ထောင်ချခံရတဲ့ ကလေးငယ်တွေကို လူငယ်လေ့ကျင့်ရေးစခန်းကျောင်းတွေမှာ ထားပေမယ့် တခြားဒေသတွေမှာတော့ သီးခြားခွဲထားတာမျိုး ရှားပါတယ်။ စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားသူတွေကို ဖမ်းဆီးနိုင်ဖို့ သူတို့မိသားစုဝင် ကလေးငယ်တွေနဲ့ သက်ကြီးရွယ်အိုတွေကို စစ်ကောင် စီက ဓားစားခံသဘောမျိုး ဖမ်းဆီးထားတာတွေ ရှိတယ်လို့လည်း ရှေ့နေကပြောပါတယ်။
တရားစီရင်ရေးပိုင်းမှာဆိုလည်း ပြစ်မှုထင်ရှားစွာမပြနိုင်သူကိုတောင် အမြင့်ဆုံးထောင်ဒဏ်ချမှတ်ဖို့ အာဏာပိုင်တွေဘက်က လုပ်ဆောင်တာတွေရှိနေပြီး လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပေးမှုတွေမှာလည်း ကလေးတွေအတွက် ထည့်သွင်းစဉ်းစားတာမျိုး မရှိဘူးလို့ ရှေ့နေကပြောပါတယ်။
“တကယ်တော့ တချို့ဟာတွေက ကျူးလွန်တာ အကြောင်းအမျိူးမျိူးရှိတယ်။ ကလေးသူငယ်အခွင့်အရေးဆိုင်ရာဥပဒေမှာ အခြားနည်းနဲ့ လွှဲပြောင်းခြင်းဆိုတဲ့ ဒိုင်ဗားရှင်းစနစ်ရှိတယ်။ အမိန့်ချမှတ်တဲ့ တရားသူကြီးတွေဘက်က အဲဒါကို သတိမမူမိဘူးလား မသိဘူး။ အဲဒီမှာ ဆုံးမသတိပေးမှုလုပ်ဖို့ရှိတယ်။ ပြီးမှ အမြင့်ဆုံးမှ သင်တန်းကျောင်းတွေပို့ရတာရှိတယ်။ အဲဒီကြားထဲမှာ အဆင့်ဆင့်တွေ ရှိတယ်။ အဲဒါကိုကြည့်တာမျိုး လုံးဝမရှိဘူး။ တချို့ဆို အမှုတွေ မထင်ရှားဘူး။ မထင်ရှားပေမယ့် ချတာပဲ။ ပြောချင်တာက မိဘရပ်ထံ ပြန်ပို့လို့ရတယ်။ နောက်ပြုပြင်ပေးဖို့ ကိစ္စ၊ အိမ်မှာနေပြီး လူမှုဝန်ထမ်းထိန်းသိမ်းမှုအောက်မှာ နေရတဲ့ကိစ္စ ပြုပြင်ရေး သင်တန်း တက်လို့ရတဲ့ကိစ္စတွေ၊ အဲလိုတွေ တခုခုမှမလုပ်ဘဲ အမိန့်ချတာမျိုးကိုပဲ လုပ်ကြတယ်။ ကလေးတွေက သင်တန်းကျောင်းမှာရှိလို့ တခုမှအကျိုးမရှိဘူး။ လွတ်ငြိမ်းနဲ့ လွတ်ဖို့အတွက်က ကလေးတွေကို ဦးစားပေးစဉ်းစားဖို့လိုတယ်။ တကယ်က စဉ်းကိုစဉ်းစားရမယ့်ဟာပါ။”
အသက်မပြည့်သေးတဲ့ ကလေးငယ်တွေကို ဓားစားခံအနေနဲ့ ဖမ်းဆီးနေမှုတွေက စစ်ကောင်စီအနေနဲ့ ကလေးသူငယ် အခွင့်အရေးကို ချိုးဖောက်နေတာဖြစ်သလို နိုင်ငံတကာ လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ ဥပဒေကိုပါ ချိုးဖောက်နေတာဖြစ်တယ်လို့ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေက ထောက်ပြကြပါတယ်။
ကုလသမဂ္ဂ ကလေးအခွင့်အရေးကော်မတီရဲ့ ဇူလိုင်လအတွင်း ထုတ်ပြန်ချက်အရဆိုရင် စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် လုံခြုံရေးတပ်တွေရဲ့လက်ချက်နဲ့ အသက်မပြည့်တဲ့ကလေး ၇၅ ယောက်သေဆုံးပြီး ၁,၀၀၀ နီးပါး ဖမ်းဆီးခံထားရတယ်လို့ ဖော်ပြပါတယ်။ ဒါတွေနဲ့ပတ်သက်လို့ လူငယ်သင်တန်းကျောင်းတွေနဲ့ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနဘက်ကို အကြိမ်ကြိမ် ဆက်သွယ် မေးမြန်းဖို့ကြိုးစားခဲ့ပေမယ့် ပြန်လည် တုန့်ပြန်ဖြေဆိုတာမျိုး မရှိခဲ့ပါဘူး။
အခုလို ကလေးငယ်တွေ အခွင့်အရေးဆုံးရှုံးနေကြသလို ဖမ်းဆီးခံထားရတဲ့ မသန်စွမ်းသူတွေမှာလည်း ပြင်းထန်တဲ့ ဖိနှိပ်မှုတွေ ခံနေရတယ်လို့ မသန်စွမ်းအခွင့်အရေး ဆောင်ရွက်နေသူတွေက ပြောပါတယ်။ တရားစွဲခံရတဲ့အခါ တရားရင်ဆိုင်ဖို့၊ ဆေးကုသမှု ခံယူဖို့တွေ ခက်ခဲနေတယ်လို့ မသန်စွမ်းအရေးလှုပ်ရှားသူတဦးက ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။
“ကျန်တာ မှန်တယ်မှားတယ်မပြောလိုဘူး။ CRPT လည်းပါတယ်၊ မြန်မာဥပဒေတွေမှာလည်းပါတယ်။ Reasonable Accommodation လို့ခေါ်တဲ့ သူတို့အတွက် အဓိကစဉ်းစားပေးဖို့ဆိုတာ မရှိသလောက်ဘဲ မရှိဘူးဘဲပြောရမှာပဲ။ ခုခံချေပခွင့် ပြန်လည်ဖြေရှင်းခွင့်တို့မှာလည်း အမှန် သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့တွေနဲ့ ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်ဖို့ သူတို့မှာ အခွင့်အရေးနည်းနေတယ်။ ဘယ်သူ့ကူညီတောင်းရမှန်းမသိဘူး။ အမှန်တရားအတွက် ဘယ်လိုခုခံချေပရမယ်မသိဘူး။ အဲဒါမျိုးတွေကျနော်တို့ကြုံရတယ်။ နောက်ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုတွေ မပံ့ပိုးပေးနိုင်ဘူး။ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုတွေ စိုးရိမ်စရာရှိနေတယ်။”
စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း မြန်မာနိုင်ငံတဝန်း ဖမ်းဆီးခံရသူ ၁၀,၀၀၀ ကျော်မှာ ပြစ်ဒဏ်ချခံရသူ ၉၀၀ ကျော်ရှိတယ်လို့ နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများ ကူညီစောင့်ရှောက်ရေးအသင်း AAPP ရဲ့ ဧပြီလ ၇ ရက်နေ့အထိစာရင်းမှာ ဖော်ပြပါတယ်။ သေဒဏ်ပေးခံရသူ ၅၉ ယောက်ထဲမှာ ကလေးငယ်နှစ်ယောက် ပါဝင်တယ်လို့ AAPP က စာရင်းပြုစု မှတ်တမ်းတင်ထားပါတယ်။
မြန်မာစစ်ကောင်စီကတော့ AAPP ရဲ့စာရင်းဟာ ချဲ့ကားထားတဲ့ စာရင်းတွေဖြစ်တယ်လို့ ပြောကြားလေ့ရှိပါတယ်။
===============
[[Unicode]]
ဖမျးဆီးခံ အရှယျမရောကျသူတှနေဲ့ မသနျစှမျးတှေ အခှင့ျအရေးဆုံးရှုံးနေ
စဈအာဏာသိမျးမှုကိုဆန့ျကငြျတဲ့ လှုပျရှားမှုတှမှောပါဝငျတယျဆိုပွီး ဖမျးဆီးခံရတဲ့ အသကျမပွည့ျသေးသူ ကလေးသူငယျအရအေတှကျဟာ ရနျကုနျ တမွို့တညျးမှာတငျ အယောကျ ၃၀၀ ကြောျရှိနပွေီး ကလေးသူငယျအခှင့ျအရေးတှေ ဆုံးရှုံးနတေယျလို့ ကလေးသူငယျအရေး လှုပျရှားသူတှကေပွောပါတယျ။ အလားတူ ဖမျးဆီးခံရတဲ့ မသနျစှမျးသူတှအေပေါျမှာလညျး ပွငျးထနျတဲ့ ဖိနှိပျမှုတှရှေိနတေဲ့အပွငျ တရားစှဲခံရသူတှမှော ခုခံခြပေခှင့ျရနိုငျဖို့တောငျ ခကျခဲနတေယျလို့ မသနျစှမျးအရေးလှုပျရှားသူတှကေ ပွောပါတယျ။ ဖမျးဆီးခံနရေတဲ့ ကလေးငယျတှနေဲ့ မသနျစှမျးတှရေဲ့ အခှင့ျအရေးဆုံးရှုံးနတေဲ့ အခွအေနေ ရနျကုနျကလာတဲ့သတငျးကို မစုမွတျမှနျက တငျပွပေးထားပါတယျ။
စဈတပျအာဏာသိမျးပွီးတဲ့နောကျ ဆန်ဒပွလူငယျတှကေို အကွမျးဖကျဖမျးဆီးတာအပွငျ ဗုံးကှဲမှုတှေ လကျနကျမှုတှနေဲ့ ဆကျစပျပွီး ဖမျးဆီးမှုတှအေတှငျး ၁၈ နှဈအောကျ အသကျမပွည့ျသေးတဲ့ ကလေးငယျတှေ၊ မသနျစှမျးတှလေညျး ဖမျးဆီးခံရပါတယျ။ လကျလှမျးမီသလောကျစာရငျးတှအေရ ရနျကုနျတမွို့ထဲမှာတငျ ဖမျးဆီးခံထားရတဲ့ ကလေးသူငယျ ၃၀၀ ကြောျလောကျရှိတယျလို့ ကလေးသူငယျအရေးလှုပျရှားသူ ရှေ့နတေဦးက ပွောပါတယျ။
ကလေးသူငယျဥပဒနေဲ့ မညီညှတျစှာ ရဲစခနျးတှမှော ခြုပျနှောငျခံရတာ၊ ကလေးအမှုတှကေို ဆောလငြျစှာစဈဆေးဖို့ ပွဌာနျးထားပမေယ့ျ ဥပဒနေဲ့မညီ ကွန့ျကွာနတောတှကွေောင့ျ ကလေးတှရေဲ့ စိတျပိုငျး ရုပျပိုငျးပွူနာတှေ ပိုကွုံတှေ့နရေတာမြိုးတှေ ရှိနေ တယျလို့ ပွောပါတယျ။
“ကလေးတှေ သငျတနျးကြောငျးမရောကျခငျ ရဲစခနျးကနမှေ စဈကွောရေးရောကျ တာတှေ ရှိတဲ့အခါတှမှော အဲကလေးတှကေ ထိခိုကျဒဏျရာရထားတာတို့၊ တခြို့ ကကွောကျလန့ျနတောတို့၊ အလှနျအကြှံ စိုးရိမျနတောတို့ အဲလိုစိတျပိုငျးဆိုငျရာနဲ့ပတျသတျတဲ့ ကုသမှုတို့ ပံ့ပိုးကူညီမှုတို့ သိပျမရှိဘူး။ ပွောရငျလညျး ဒါနဲ့ပတျသကျလို့ ထိထိရောကျရောကျ ဝနျဆောငျမှုတှေ ကူညီပေးတာတှမေရှိ ဘူး။ နောကျတခုက အမိန့ျခပြွီး သငျတနျးကြောငျးတှမှောက အခငြျးခငြျးက ခန်ဓာကိုယျ ရုပျပိုငျးဆိုငျရာ အနိုငျကငြ့ျတာမြိုးမဟုတျဘဲနဲ့ အသဈဝငျလာတဲ့ကလေးတှရေဲ့ ပစ်စညျးယူတာတို့၊ နညျးနညျးစီနီယာကတြဲ့သူတှကေ ပါလာတဲ့ပစ်စညျးတှယေူတာတို့ အဲလို သဘောတှေ တှေ့ရတယျ၊ စောနပွောသလို ကလေးတှမှောတော့ လူကွီးတှလေို ပွူနာတှတေော့ သိပျမကွားရသေးဘူး။ မိဘတှကေလညျး ကိုဗဈ ၁၉ အခွအေနအေရကော လုံခွုံရေးအခွအေနအေရကော ကလေးတှနေဲ့တိုကျရိုကျမတှေ့ရသေးဘူး၊ မလှယျသေးဘူး ဖွဈနတောပေါ့နောျ။”
ဖမျးဆီးခံထားရတဲ့ ကလေးငယျအမြားစုဟာ တပျမတောျပွိုကှဲအောငျလုပျဆောငျမှု ပုဒျမ ၅၀၅-က နဲ့ တရားစှဲခံထားရသလို အကွမျးဖကျဥပဒတေခုဖွဈတဲ့ ၅၀ (ည)၊ ပေါကျကှဲစတေတျသော လကျနကျဥပဒဆေိုငျရာပုဒျမ ၃၊ ၄၊ ၅ တို့နဲ့ တရားစှဲခံရတာတှမြေားတယျလို့ ရှေ့နတှေကေပွောပါတယျ။
ရနျကုနျတိုငျး၊ မန်တလေးတိုငျးတို့မှာတော့ ထောငျခခြံရတဲ့ ကလေးငယျတှကေို လူငယျလေ့ကငြ့ျရေးစခနျးကြောငျးတှမှော ထားပမေယ့ျ တခွားဒသေတှမှောတော့ သီးခွားခှဲထားတာမြိုး ရှားပါတယျ။ စဈအာဏာရှငျဆန့ျကငြျရေး လှုပျရှားသူတှကေို ဖမျးဆီးနိုငျဖို့ သူတို့မိသားစုဝငျ ကလေးငယျတှနေဲ့ သကျကွီးရှယျအိုတှကေို စဈကောငျ စီက ဓားစားခံသဘောမြိုး ဖမျးဆီးထားတာတှေ ရှိတယျလို့လညျး ရှေ့နကေပွောပါတယျ။
တရားစီရငျရေးပိုငျးမှာဆိုလညျး ပွဈမှုထငျရှားစှာမပွနိုငျသူကိုတောငျ အမွင့ျဆုံးထောငျဒဏျခမြှတျဖို့ အာဏာပိုငျတှဘေကျက လုပျဆောငျတာတှရှေိနပွေီး လှတျငွိမျးခှင့ျပေးမှုတှမှောလညျး ကလေးတှအေတှကျ ထည့ျသှငျးစဉျးစားတာမြိုး မရှိဘူးလို့ ရှေ့နကေပွောပါတယျ။
“တကယျတော့ တခြို့ဟာတှကေ ကြူးလှနျတာ အကွောငျးအမြိူးမြိူးရှိတယျ။ ကလေးသူငယျအခှင့ျအရေးဆိုငျရာဥပဒမှော အခွားနညျးနဲ့ လှှဲပွောငျးခွငျးဆိုတဲ့ ဒိုငျဗားရှငျးစနဈရှိတယျ။ အမိန့ျခမြှတျတဲ့ တရားသူကွီးတှဘေကျက အဲဒါကို သတိမမူမိဘူးလား မသိဘူး။ အဲဒီမှာ ဆုံးမသတိပေးမှုလုပျဖို့ရှိတယျ။ ပွီးမှ အမွင့ျဆုံးမှ သငျတနျးကြောငျးတှပေို့ရတာရှိတယျ။ အဲဒီကွားထဲမှာ အဆင့ျဆင့ျတှေ ရှိတယျ။ အဲဒါကိုကွည့ျတာမြိုး လုံးဝမရှိဘူး။ တခြို့ဆို အမှုတှေ မထငျရှားဘူး။ မထငျရှားပမေယ့ျ ခတြာပဲ။ ပွောခငြျတာက မိဘရပျထံ ပွနျပို့လို့ရတယျ။ နောကျပွုပွငျပေးဖို့ ကိစ်စ၊ အိမျမှာနပွေီး လူမှုဝနျထမျးထိနျးသိမျးမှုအောကျမှာ နရေတဲ့ကိစ်စ ပွုပွငျရေး သငျတနျး တကျလို့ရတဲ့ကိစ်စတှေ၊ အဲလိုတှေ တခုခုမှမလုပျဘဲ အမိန့ျခတြာမြိုးကိုပဲ လုပျကွတယျ။ ကလေးတှကေ သငျတနျးကြောငျးမှာရှိလို့ တခုမှအကြိုးမရှိဘူး။ လှတျငွိမျးနဲ့ လှတျဖို့အတှကျက ကလေးတှကေို ဦးစားပေးစဉျးစားဖို့လိုတယျ။ တကယျက စဉျးကိုစဉျးစားရမယ့ျဟာပါ။”
အသကျမပွည့ျသေးတဲ့ ကလေးငယျတှကေို ဓားစားခံအနနေဲ့ ဖမျးဆီးနမှေုတှကေ စဈကောငျစီအနနေဲ့ ကလေးသူငယျ အခှင့ျအရေးကို ခြိုးဖောကျနတောဖွဈသလို နိုငျငံတကာ လူသားခငြျးစာနာမှုဆိုငျရာ ဥပဒကေိုပါ ခြိုးဖောကျနတောဖွဈတယျလို့ တကျကွှလှုပျရှားသူတှကေ ထောကျပွကွပါတယျ။
ကုလသမဂ်ဂ ကလေးအခှင့ျအရေးကောျမတီရဲ့ ဇူလိုငျလအတှငျး ထုတျပွနျခကြျအရဆိုရငျ စဈတပျအာဏာသိမျးပွီးနောကျ လုံခွုံရေးတပျတှရေဲ့လကျခကြျနဲ့ အသကျမပွည့ျတဲ့ကလေး ၇၅ ယောကျသဆေုံးပွီး ၁,၀၀၀ နီးပါး ဖမျးဆီးခံထားရတယျလို့ ဖောျပွပါတယျ။ ဒါတှနေဲ့ပတျသကျလို့ လူငယျသငျတနျးကြောငျးတှနေဲ့ ပွညျထဲရေးဝနျကွီးဌာနဘကျကို အကွိမျကွိမျ ဆကျသှယျ မေးမွနျးဖို့ကွိုးစားခဲ့ပမေယ့ျ ပွနျလညျ တုန့ျပွနျဖွဆေိုတာမြိုး မရှိခဲ့ပါဘူး။
အခုလို ကလေးငယျတှေ အခှင့ျအရေးဆုံးရှုံးနကွေသလို ဖမျးဆီးခံထားရတဲ့ မသနျစှမျးသူတှမှောလညျး ပွငျးထနျတဲ့ ဖိနှိပျမှုတှေ ခံနရေတယျလို့ မသနျစှမျးအခှင့ျအရေး ဆောငျရှကျနသေူတှကေ ပွောပါတယျ။ တရားစှဲခံရတဲ့အခါ တရားရငျဆိုငျဖို့၊ ဆေးကုသမှု ခံယူဖို့တှေ ခကျခဲနတေယျလို့ မသနျစှမျးအရေးလှုပျရှားသူတဦးက ဗှီအိုအကေိုပွောပါတယျ။
“ကနြျတာ မှနျတယျမှားတယျမပွောလိုဘူး။ CRPT လညျးပါတယျ၊ မွနျမာဥပဒတှေမှောလညျးပါတယျ။ Reasonable Accommodation လို့ခေါျတဲ့ သူတို့အတှကျ အဓိကစဉျးစားပေးဖို့ဆိုတာ မရှိသလောကျဘဲ မရှိဘူးဘဲပွောရမှာပဲ။ ခုခံခြပေခှင့ျ ပွနျလညျဖွရှေငျးခှင့ျတို့မှာလညျး အမှနျ သကျဆိုငျရာအဖှဲ့တှနေဲ့ ခြိတျဆကျဆောငျရှကျဖို့ သူတို့မှာ အခှင့ျအရေးနညျးနတေယျ။ ဘယျသူ့ကူညီတောငျးရမှနျးမသိဘူး။ အမှနျတရားအတှကျ ဘယျလိုခုခံခြပေရမယျမသိဘူး။ အဲဒါမြိုးတှကေနြောျတို့ကွုံရတယျ။ နောကျကနြျးမာရေးစောင့ျရှောကျမှုတှေ မပံ့ပိုးပေးနိုငျဘူး။ ကနြျးမာရေးစောင့ျရှောကျမှုတှေ စိုးရိမျစရာရှိနတေယျ။”
စဈတပျအာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျး မွနျမာနိုငျငံတဝနျး ဖမျးဆီးခံရသူ ၁၀,၀၀၀ ကြောျမှာ ပွဈဒဏျခခြံရသူ ၉၀၀ ကြောျရှိတယျလို့ နိုငျငံရေးအကဉြျးသားမြား ကူညီစောင့ျရှောကျရေးအသငျး AAPP ရဲ့ ဧပွီလ ၇ ရကျနေ့အထိစာရငျးမှာ ဖောျပွပါတယျ။ သဒေဏျပေးခံရသူ ၅၉ ယောကျထဲမှာ ကလေးငယျနှဈယောကျ ပါဝငျတယျလို့ AAPP က စာရငျးပွုစု မှတျတမျးတငျထားပါတယျ။
မွနျမာစဈကောငျစီကတော့ AAPP ရဲ့စာရငျးဟာ ခြဲ့ကားထားတဲ့ စာရငျးတှဖွေဈတယျလို့ ပွောကွားလေ့ရှိပါတယျ။
===============
