လွန်ခဲ့တဲ့ ဇန်နဝါရီလ (၄) ရက်နေ့က ထုတ်ပြန်တဲ့ သမ္မတရုံးရဲ့ သတင်းကြေညာချက်ကိုကြည့်ရင် ကချင်ပြည်နယ်မှာ တိုက်ပွဲဖြစ်နေတာဟာ KIO-KIA မှာ တာဝန်ရှိကြောင်း အပြစ်တင်ထားတာကို တွေ့နိုင်ပါတယ်။ ကချင်ကလွဲပြီး အခြားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူချက် ရယူနိုင်ခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ KIO/KIA အဖွဲ့နဲ့ ပြည်တွင်းပြည်ပမှာ ဆွေးနွေးတာ (၁၁) ကြိမ် ရှိပေမယ့် သဘောတူချက် မရနိုင်သေးဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။ KIO/KIA နဲ့ ဗမာအစိုးရဟာ (၁၇) နှစ်လုံးလုံး အပစ်အခတ်ရပ်စဲပြီးတော့မှ တဘက်နဲ့တဘက် ယုံကြည်ဖို့ ခက်ခဲနေတာကို ပြသရာရောက်ပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ အပစ်အခတ်ရပ်စဲနိုင်တဲ့ အစိုးရဟာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာမှာ မျက်နှာပန်းလှပါတယ်။ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေကို စီးပွားရေးလုပ်ခွင့်ပေးပြီး စည်းရုံးသိမ်းသွင်းတာကြောင့် တိုင်းရင်းသားအုပ်စုထဲမှာ သီးခြားအဖွဲ့ခွဲတွေ ပေါ်ထွက်လာပြီး အချင်းချင်းပြိုင်ဆိုင်တာဟာ အစိုးရနည်းပရိယာရ် အောင်မြင်ကြောင်း ပြသရာရောက်ပါတယ်။ KIO/KIA တဖွဲ့တည်း အစိုးရကို တုံ့ပြန်တိုက်ခိုက်နေတာမို့ ဗမာအစိုးရအနေနဲ့ ကချင်အရေးနိမ့်တဲ့အထိ ထိုးစစ်ဆင်မယ့် ပုံပေါ်နေပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တဘက်ကိုတဘက်က အပြုတ်တိုက်နိုင်တာ မဟုတ်ကြောင်း လွန်ခဲ့တဲ့ အနှစ် (၅၀) သမိုင်းက သက်သေပြနေပါတယ်။
လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၉၉၄ ကလည်း ပထမအဆင့်မှာ အပစ်အခတ်ရပ်စဲပြီး ဒုတိယအဆင့်မှာ ဖွံ့ဖြိုးရေးစီမံကိန်းလုပ်မယ်၊ တတိယအဆင့်မှာ နိုင်ငံရေးသဘောတူချက်ကို ရယူမယ်လို့ စီစဉ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ လက်တွေ့မှာတော့ အပစ်အခတ်ရပ်စဲပြီး စီးပွားရေးသောင်းကျန်းကြတဲ့အတွက် နိုင်ငံရေးသဘောတူချက် မရယူနိုင်ရင် ရေရှည်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်နိုင်မှာ မဟုတ်ဘူးလို့ 'ကချင်ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေးအဖွဲ့' မကြာမီက ထုတ်ဝေတဲ့ အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ KIO က ဘူးဂါးကုမ္မဏီကို တည်ထောင်ပြီး ရန်ပုံငွေရှာပါတယ်။ ကျောက်မျက်နဲ့ သစ်တင်ပို့တဲ့လုပ်ငန်းက ရန်ပုံငွေအများဆုံး ရပါတယ်။ ငွေအများဆုံး ပေးနိုင်သူကို ကန်ထရိုက်ချပေးတာမို့ ငွေရင်းစိုက်နိုင်တဲ့ တရုတ်နဲ့ မြန်မာလုပ်ငန်းရှင်တွေ ကချင်ပြည်နယ်ကို ရောက်လာကြပါတယ်။ ဗမာစစ်အုပ်စုနဲ့ KIO ဟာ ကချင်ပြည်နယ်မှာ စီးပွားပြိုင် ဖြစ်လာပါတယ်။
KIO ကချင်လွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ဟာ ဒေသန္တရအစိုးရအနေနဲ့ အုပ်ချုပ်ပါတယ်။ စည်းမျဉ်းဥပဒေ၊ တရားရေးဌာန၊ ဘဏ္ဍာရေးဌာန၊ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ စာပေယဉ်ကျေးမှု၊ သုတေသန စသဖြင့် အစိုးရဌာနတွေ ရှိပါတယ်။ လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေး၊ အကောက်ခွန်နဲ့ ရဲဌာနကို ၂၀၀၃ မှာ ဖွဲ့စည်းပါတယ်။ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးဂိတ်မှာ ဝင်ထွက်တဲ့ ကုန်ပစ္စည်းတွေကို KIO က အခွန်စည်းကြပ်ပြီး ရန်ပုံငွေရှာပါတယ်။ ဗမာအစိုးရရဲ့ စစ်ဆေးရေးဂိတ်စခန်းကိုလည်း ကချင်ပြည်နယ်မှာ တွေ့နိုင်ပါတယ်။ ဗမာအစိုးရ အုပ်ချုပ်တဲ့ဒေသတွေအထိ KIO က အခွန်ကောက်ပြီး ရန်ပုံငွေရှာပါတယ်။ KIO လက်အောက်ခံဒေသမှာ ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေးစနစ် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ကျင့်သုံးပေမယ့် အတွေ့အကြုံနည်းတာမို့ ကျွမ်းကျင်မှုမရှိဘဲ အဂတိလိုက်စားမှုတွေ ရှိတယ်လို့လည်း ကြားသိရပါတယ်။
KIO အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေတိုင်းမှာ ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးကော်မတီ ရှိပါတယ်။ နှစ်ပေါင်းများစွာ စစ်ဒဏ်ခံခဲ့ရတဲ့ ကချင်ပြည်သူ့ဘဝကို ပြန်လည်ထူထောင်ဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး နဲ့ စီးပွားရေး အခြေခံအဆောက်အအုံ တည်ဆောက်ဖို့ အဓိကထားပါတယ်။ ဒေသဆိုင်ရာ စီမံကိန်းတွေမှာ KIO ဘူးဂါးကုမ္မဏီဟာ ဗမာစစ်အစိုးရနဲ့ တွဲလုပ်တာမျိုးလည်း ရှိပါတယ်။ ဘူးဂါးကုမ္မဏီဟာ မလိရေအားလျှပ်စစ်ကို တည်ဆောက်ပြီး မြစ်ကြီးနားနဲ့ ဝိုင်းမော်ကို လျှပ်စစ်ဓါတ်အားပေးပါတယ်။ လိုင်ဇာမှာ KIO တည်ထောင်တဲ့ ဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်နဲ့ တရုတ်ကုမ္မဏီပိုင် ဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်ဆိုပြီး ဘဏ် (၂) ခု ရှိပါတယ်။ မဆလခေတ်ကတည်းက KIO ဟာ လိုင်ဇာမှာဌာနချုပ်ဖွင့်ပြီး အစိုးရသဖွယ် အုပ်ချုပ်ပါတယ်။ အရှေ့ပိုင်း၊ တောင်ပိုင်း၊ အနောက်ပိုင်း၊ မြောက်ပိုင်း နဲ့ ဗဟိုဆိုပြီး နယ်မြေ (၅) ခု ပိုင်းခြားပြီး အုပ်ချုပ်ပါတယ်။
ဒါကြောင့် KIO/KIA ကို ဒေသန္တရအစိုးရ (သို့မဟုတ်) ပြည်နယ်အစိုးရအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုပြီး ဆွေးနွေးရင် ရည်ရွယ်ချက် အောင်မြင်ဖို့ အလားအလာရှိပါတယ်။ လက်ရှိနိုင်ငံရေးဖြစ်စဉ်မှာ တိုင်းရင်းသားအားလုံး တန်တူရည်တူ ပါဝင်ခွင့်ရဖို့ မဖြစ်မနေ ဆောင်ရွက်ရမယ်လို့ သမ္မတဦးသိန်းစိန်က အစိုးရသက်တမ်းတနှစ်ပြည့် မိန့်ခွန်းမှာ ပြောသွားပါတယ်။ ဗမာအပါအဝင် တိုင်းရင်းသားအားလုံး သာတူညီမျှ အခွင့်အရေးကို မျှဝေရရှိပြီး တန်းတူရည်တူ ဖြစ်လာဖို့ဆိုတဲ့ တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ မျှော်မှန်းချက်ကို အစိုးရက ထောက်ခံတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ နားဝင်ချိုစရာကောင်းတဲ့ စကားပါ။
နောက် (၃) လလောက်ကြာတော့ တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ သေရေးရှင်ရေးဖြစ်တဲ့ တန်တူရည်တူ အခွင့်အရေးနဲ့ အခြားဥပဒေတွေကို လွှတ်တော်က ပြဌာန်းပေးမယ်ဆိုရင် တိုင်းရင်းသားပဋိပက္ခကို ဖြေရှင်းနိုင်လိမ့်မယ်လို့ ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်ရေး ဗဟိုကော်မတီ ပထမအကြိမ် အစည်းအဝေးမှာ ဦးသိန်းစိန်က ပြောပြန်ပါတယ်။ ပြောတဲ့တိုင်း ဖြစ်နိုင်ပါ့မလားဆိုတာ စောင့်ကြည့်ဖို့သာ ရှိပါတယ်။ သမိုင်းကိုကြည့်ရင်တော့ ဗမာအာဏာမရသေးတဲ့ အချိန်အခါ ၁၉၄၇ မှာသာ တိုင်းရင်းသားတွေနဲ့ တန်တူရည်တူ ဆွေးနွေးပြီး သဘောတူချက် ယူနိုင်တာ တွေ့ရပါတယ်။ တန်တူရည်တူ ဆွေးနွေးနိုင်ဖို့အတွက် ဗမာစစ်ခေါင်းဆောင်ပိုင်းမှာ အရင်ဆုံး စိတ်နေသဘောထား ပြောင်းလဲဖို့ လိုပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ အပစ်အခတ်ရပ်စဲနိုင်တဲ့ အစိုးရဟာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာမှာ မျက်နှာပန်းလှပါတယ်။ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေကို စီးပွားရေးလုပ်ခွင့်ပေးပြီး စည်းရုံးသိမ်းသွင်းတာကြောင့် တိုင်းရင်းသားအုပ်စုထဲမှာ သီးခြားအဖွဲ့ခွဲတွေ ပေါ်ထွက်လာပြီး အချင်းချင်းပြိုင်ဆိုင်တာဟာ အစိုးရနည်းပရိယာရ် အောင်မြင်ကြောင်း ပြသရာရောက်ပါတယ်။ KIO/KIA တဖွဲ့တည်း အစိုးရကို တုံ့ပြန်တိုက်ခိုက်နေတာမို့ ဗမာအစိုးရအနေနဲ့ ကချင်အရေးနိမ့်တဲ့အထိ ထိုးစစ်ဆင်မယ့် ပုံပေါ်နေပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တဘက်ကိုတဘက်က အပြုတ်တိုက်နိုင်တာ မဟုတ်ကြောင်း လွန်ခဲ့တဲ့ အနှစ် (၅၀) သမိုင်းက သက်သေပြနေပါတယ်။
လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၉၉၄ ကလည်း ပထမအဆင့်မှာ အပစ်အခတ်ရပ်စဲပြီး ဒုတိယအဆင့်မှာ ဖွံ့ဖြိုးရေးစီမံကိန်းလုပ်မယ်၊ တတိယအဆင့်မှာ နိုင်ငံရေးသဘောတူချက်ကို ရယူမယ်လို့ စီစဉ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ လက်တွေ့မှာတော့ အပစ်အခတ်ရပ်စဲပြီး စီးပွားရေးသောင်းကျန်းကြတဲ့အတွက် နိုင်ငံရေးသဘောတူချက် မရယူနိုင်ရင် ရေရှည်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်နိုင်မှာ မဟုတ်ဘူးလို့ 'ကချင်ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေးအဖွဲ့' မကြာမီက ထုတ်ဝေတဲ့ အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ KIO က ဘူးဂါးကုမ္မဏီကို တည်ထောင်ပြီး ရန်ပုံငွေရှာပါတယ်။ ကျောက်မျက်နဲ့ သစ်တင်ပို့တဲ့လုပ်ငန်းက ရန်ပုံငွေအများဆုံး ရပါတယ်။ ငွေအများဆုံး ပေးနိုင်သူကို ကန်ထရိုက်ချပေးတာမို့ ငွေရင်းစိုက်နိုင်တဲ့ တရုတ်နဲ့ မြန်မာလုပ်ငန်းရှင်တွေ ကချင်ပြည်နယ်ကို ရောက်လာကြပါတယ်။ ဗမာစစ်အုပ်စုနဲ့ KIO ဟာ ကချင်ပြည်နယ်မှာ စီးပွားပြိုင် ဖြစ်လာပါတယ်။
KIO ကချင်လွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ဟာ ဒေသန္တရအစိုးရအနေနဲ့ အုပ်ချုပ်ပါတယ်။ စည်းမျဉ်းဥပဒေ၊ တရားရေးဌာန၊ ဘဏ္ဍာရေးဌာန၊ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ စာပေယဉ်ကျေးမှု၊ သုတေသန စသဖြင့် အစိုးရဌာနတွေ ရှိပါတယ်။ လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေး၊ အကောက်ခွန်နဲ့ ရဲဌာနကို ၂၀၀၃ မှာ ဖွဲ့စည်းပါတယ်။ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးဂိတ်မှာ ဝင်ထွက်တဲ့ ကုန်ပစ္စည်းတွေကို KIO က အခွန်စည်းကြပ်ပြီး ရန်ပုံငွေရှာပါတယ်။ ဗမာအစိုးရရဲ့ စစ်ဆေးရေးဂိတ်စခန်းကိုလည်း ကချင်ပြည်နယ်မှာ တွေ့နိုင်ပါတယ်။ ဗမာအစိုးရ အုပ်ချုပ်တဲ့ဒေသတွေအထိ KIO က အခွန်ကောက်ပြီး ရန်ပုံငွေရှာပါတယ်။ KIO လက်အောက်ခံဒေသမှာ ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေးစနစ် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ကျင့်သုံးပေမယ့် အတွေ့အကြုံနည်းတာမို့ ကျွမ်းကျင်မှုမရှိဘဲ အဂတိလိုက်စားမှုတွေ ရှိတယ်လို့လည်း ကြားသိရပါတယ်။
KIO အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေတိုင်းမှာ ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးကော်မတီ ရှိပါတယ်။ နှစ်ပေါင်းများစွာ စစ်ဒဏ်ခံခဲ့ရတဲ့ ကချင်ပြည်သူ့ဘဝကို ပြန်လည်ထူထောင်ဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး နဲ့ စီးပွားရေး အခြေခံအဆောက်အအုံ တည်ဆောက်ဖို့ အဓိကထားပါတယ်။ ဒေသဆိုင်ရာ စီမံကိန်းတွေမှာ KIO ဘူးဂါးကုမ္မဏီဟာ ဗမာစစ်အစိုးရနဲ့ တွဲလုပ်တာမျိုးလည်း ရှိပါတယ်။ ဘူးဂါးကုမ္မဏီဟာ မလိရေအားလျှပ်စစ်ကို တည်ဆောက်ပြီး မြစ်ကြီးနားနဲ့ ဝိုင်းမော်ကို လျှပ်စစ်ဓါတ်အားပေးပါတယ်။ လိုင်ဇာမှာ KIO တည်ထောင်တဲ့ ဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်နဲ့ တရုတ်ကုမ္မဏီပိုင် ဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်ဆိုပြီး ဘဏ် (၂) ခု ရှိပါတယ်။ မဆလခေတ်ကတည်းက KIO ဟာ လိုင်ဇာမှာဌာနချုပ်ဖွင့်ပြီး အစိုးရသဖွယ် အုပ်ချုပ်ပါတယ်။ အရှေ့ပိုင်း၊ တောင်ပိုင်း၊ အနောက်ပိုင်း၊ မြောက်ပိုင်း နဲ့ ဗဟိုဆိုပြီး နယ်မြေ (၅) ခု ပိုင်းခြားပြီး အုပ်ချုပ်ပါတယ်။
ဒါကြောင့် KIO/KIA ကို ဒေသန္တရအစိုးရ (သို့မဟုတ်) ပြည်နယ်အစိုးရအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုပြီး ဆွေးနွေးရင် ရည်ရွယ်ချက် အောင်မြင်ဖို့ အလားအလာရှိပါတယ်။ လက်ရှိနိုင်ငံရေးဖြစ်စဉ်မှာ တိုင်းရင်းသားအားလုံး တန်တူရည်တူ ပါဝင်ခွင့်ရဖို့ မဖြစ်မနေ ဆောင်ရွက်ရမယ်လို့ သမ္မတဦးသိန်းစိန်က အစိုးရသက်တမ်းတနှစ်ပြည့် မိန့်ခွန်းမှာ ပြောသွားပါတယ်။ ဗမာအပါအဝင် တိုင်းရင်းသားအားလုံး သာတူညီမျှ အခွင့်အရေးကို မျှဝေရရှိပြီး တန်းတူရည်တူ ဖြစ်လာဖို့ဆိုတဲ့ တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ မျှော်မှန်းချက်ကို အစိုးရက ထောက်ခံတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ နားဝင်ချိုစရာကောင်းတဲ့ စကားပါ။
နောက် (၃) လလောက်ကြာတော့ တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ သေရေးရှင်ရေးဖြစ်တဲ့ တန်တူရည်တူ အခွင့်အရေးနဲ့ အခြားဥပဒေတွေကို လွှတ်တော်က ပြဌာန်းပေးမယ်ဆိုရင် တိုင်းရင်းသားပဋိပက္ခကို ဖြေရှင်းနိုင်လိမ့်မယ်လို့ ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်ရေး ဗဟိုကော်မတီ ပထမအကြိမ် အစည်းအဝေးမှာ ဦးသိန်းစိန်က ပြောပြန်ပါတယ်။ ပြောတဲ့တိုင်း ဖြစ်နိုင်ပါ့မလားဆိုတာ စောင့်ကြည့်ဖို့သာ ရှိပါတယ်။ သမိုင်းကိုကြည့်ရင်တော့ ဗမာအာဏာမရသေးတဲ့ အချိန်အခါ ၁၉၄၇ မှာသာ တိုင်းရင်းသားတွေနဲ့ တန်တူရည်တူ ဆွေးနွေးပြီး သဘောတူချက် ယူနိုင်တာ တွေ့ရပါတယ်။ တန်တူရည်တူ ဆွေးနွေးနိုင်ဖို့အတွက် ဗမာစစ်ခေါင်းဆောင်ပိုင်းမှာ အရင်ဆုံး စိတ်နေသဘောထား ပြောင်းလဲဖို့ လိုပါတယ်။
