ကန်ဒဏ်ခတ်အရေးယူမှု ရုပ်သိမ်းပေးရေး မြန်မာမျှော်မှန်း

၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ဖြစ်တဲ့ NLDအစိုးရသစ်ကို အာဏာလွှဲပြောင်းဖို့အဆင့်ရောက်ရှိနေပြီးဖြစ်တာကြောင့် အမေရိကန်ဘက်က မြန်မာအပေါ်ချမှတ်ထားတဲ့ ကုန်သွယ်ရေး ပိတ်ဆို့မှုအားလုံးကိုချွင်းချက်မရှိရုပ်သိမ်းပေးသင့်ကြောင်း ကာလီဖိုးနီးယားပြည်နယ် Sunnylands မှာကျင်းပနေတဲ့ အမေရိကန်-အာဆီယံ ထိပ်သီးညီလာခံမှာ တက်ရောက်နေတဲ့ မြန်မာအစိုးရကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ဝင် ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီး ဦးရဲထွဋ်က ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။

ဒုသမ္မတ ဦးဉာဏ်ထွန်းဦးဆောင်တဲ့ မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့အနေနဲ့ ထိပ်သီးညီလာခံမှာဆွေးနွေးတင်ပြမယ့် အဓိကအကြောင်းအရာတွေနဲ့ပတ်သက်လို့ မအင်ကြင်းနိုင်က ဆက်သွယ်မေးမြန်းရာမှာသူကအခုလိုစပြောပါတယ်။

ပထမတခုကတော့ အရင်တုန်းက မြန်မာနိုင်ငံဟာ အာဆီယံ-အမေရိကန်ဆက်ဆံရေးကို တာဝန်ခံပြီးဆက်ဆံပေးရတဲ့နိုင်ငံဖြစ်တာကြောင့် ဒါနဲ့ပတ်သက်လို့ အမေရိကန်-အာဆီယံနဲ့ ကျနော်တို့ဆွေးနွေးဖို့ရှိပါတယ်။ ဒုတိယကတော့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး၊ ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲကနေပေါ်ပေါက်လာတဲ့ အစိုးရအဖွဲ့သစ်ကို အာဆီယံနဲ့ အမေရိကန်က ဆက်ပြီးအကူအညီပေးဖို့၊ နောက်တခါ အမေရိကန်နိုင်ငံက ကျန်နေသေးတဲ့ပိတ်ဆို့မှုကိစ္စတွေကိုလည်း ဆက်ပြီးအမြန်ဆုံးရုတ်သိမ်းပေးဖို့ ဒါတွေကိုကျနော်တို့ဆွေးနွေးဖို့ရှိပါတယ်။

မေး။ ။ ဒီလို မြန်မာအပေါ်သီးသန့်ပိတ်ဆို့အရေးယူထားတာတွေကို အမေရိကန်ဘက်က ရုပ်သိမ်းပေးဖို့ ဝန်ကြီးတို့ ဘယ်လောက်အထိမျှော်လင့်ထားလဲရှင့်။

ကျနော်တို့ကတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ မြန်မာပြည်သူတွေစီးပွားဖွံဖြိုးတိုးတက်ဖို့အတွက် အခြေအနေကောင်းတွေရနိုင်ဖို့အတွက် အတတ်နိုင်ဆုံးလုပ်တာပေါ့။ အဲဒီအခါမှာ အခုထက်ထိတော့ ကုန်သွယ်မှုနဲ့ပတ်သက်ပြီးအထူးအခွင့်အရေးလိုကိစ္စမျိုးတွေ၊ အဲဒီမှာ အမေရိကန်နိုင်ငံကချမှတ်ထားတာ ကျန်နေသေးတယ်၊ နောက်တခုက တချို့ပိတ်ဆို့မှုတွေကျတော့ ဆိုင်းငံ့တဲ့သဘောပဲရှိသေးတယ်။ အပြီးပိုင်ရုပ်သိမ်းတာမဟုတ်ဘူး။ ဒါပေမဲ့ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်တွေအရ မြန်မာနိုင်ငံက အသွင်ကူးပြောင်းရေးကို နောက်တဆင့်ရောက်သွားပြီဆိုတဲ့အချိန်မှာ ဒီအချိန်မှာ အမေရိကန်နိုင်ငံအနေနဲ့ မြန်မာပြည်သူတွေကို အကောင်းဆုံးကူညီနိုင်မယ့်နည်းလမ်းကတော့ ဒီစီးပွားရေးပိတ်ဆို့မှုတွေအားလုံးကို အကြွင်းမဲ့ရုပ်သိမ်းပေးတဲ့နည်းလမ်းက အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းဖြစ်မှာပါ။

မေး။ ။ အဲတော့ မကြာခင်မြန်မာနိုင်ငံမှာလည်း အစိုးရသစ်ကိုအာဏာလွဲှပြောင်းတဲ့ကိစ္စတွေကလည်းဖြစ်လာတော့မှာဆိုတော့ အမေရိကန်ဘက်က ဝန်ကြီးတို့နဲ့တွေ့ဆုံတဲ့အခါမှာ အာဏာလွဲှပြောင်းရေးအပေါ် သူတို့အမြင်၊ သဘောထားတွေကိုဆွေးနွေးတာမျိုးရှိပါလားရှင့်။

အခုချိန်ထိတော့ ကျနော်တို့ဆွေးနွေးပွဲမစသေးတော့ မသိရသေးပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ကျနော်ထင်ပါတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်ခင်မှာရော၊ ရွေးကောက်ပွဲကာလမှာရော အမေရိကန်ကထိပ်တန်းပုဂ္ဂိုလ်တွေ မြန်မာနိုင်ငံကိုလာခဲ့ပြီးပြီဆိုတော့ ဒီငြိမ်းချမ်းစွာအသွင်ကူးပြောင်းရေးနဲ့ပတ်သက်လို့တော့ သူတို့ဘာသံသယမှာမရှိဘူးလို့ ကျနော်ထင်ပါတယ်။

မေး။ ။ အမေရိကန်ဘက်က သမ္မတဦးသိန်းစိန်ကို ထိပ်သီးညီလာခံလာဖို့ဖိတ်ခေါ်ခဲ့ပေမဲ့ ပြည်တွင်းအခြေအနေကြောင့် ညီလာခံတက်မယ့်အစီအစဉ်ကို ရုတ်တရက်ဖျက်သိမ်းလိုက်တဲ့အပေါ်မှာ အများကစိတ်ဝင်စားနေကြပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတာကို ဝန်ကြီးရှင်းပြလို့ရမလားရှင့်။

အခုချိန်မှာတော့ သမ္မတကြီးအနေနဲ့ အင်မတန်မှနူးညံသိမ်မွေ့တဲ့ အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလအတွက် ပြင်ဆင်နေတဲ့အချိန်မှာ ပြည်တွင်းမှာနိုင်ငံရေးတည်ငြိမ်ဖို့ရော၊ နောက်တခါ ငြိမ်ဝပ်ပိပြားမှုအခြေအနေတွေရော ထိန်းသိမ်းနိုင်ဖို့အတွက် သူကိုယ်တိုင်ရှိဖို့လိုနေတယ်လို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်တဲ့အတွက်ကြောင့် ဒီကိုမလာပဲနဲ့ နေပြည်တော်မှာနေတာပေါ့ဗျာ။ ဒီဆုံးဖြတ်ချက်ကိုလည်း အမေရိကန်ဘက်နားလည်နိုင်လိမ့်မယ်လို့ ကျနော်ယုံကြည်ပါတယ်။

မေး။ ။ အခုလို အမေရိကန်-အာဆီယံထိပ်သီးညီလာခံကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက အိမ်ရှင်အဖြစ်လက်ခံကျင်းပတဲ့အကြောင်းအရင်းတခုမှာ မြန်မာဘက်က ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးတွေဆောင်ရွက်လာတဲ့အပေါ်မှာ သူတို့ဘက်က ဖြေလျော့ပေးတဲ့အနေနဲ့ နှစ်ပေါင်းများစွာကြာပြီးမှ ပထမဆုံးအကြိမ်ကျင်းပတာလို့ပြောပါတယ်။ ဝန်ကြီးတို့ဘက်ကရော ဘယ်လိုသဘောထားရှိပါလဲရှင့်။

ပထမဆုံးကတော့ သမ္မတအိုဘားမားတာဝန်ယူပြီးတဲ့အချိန်မှာ သူရဲ့အာရှဆိုင်ရာမူဝါဒအပြောင်းအလဲအနေနဲ့ ၂၀၀၉ခုနှစ်ကစပြီး နှစ်ဘက်အာဆီယံ၊ အမေရိကန် အဆင့်မြင့်ဆွေးနွေးပွဲတွေစခဲ့တာပေါ့။ ဒီထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲမျိုးကတော့ ၂၀၁၃ကနေစပြီးတော့ ကျနော်တို့လုပ်ခဲ့တာ။ အခုအကြိမ်နဲ့ဆို လေးကြိမ်မြောက် ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲပါ။ ဒါပေမဲ့ ထူးခြားချက်ကတော့ ပထမဆုံးအကြိမ် အမေရိကန်မြေပေါ်မှာကျင်းပတဲ့ အစည်းအဝေးဖြစ်တယ်။ ပြီးရင် အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေးနဲ့မဆိုင်ပဲနဲ့ သီးခြားကျင်းပတဲ့အစည်းအဝေးလည်းဖြစ်တယ်။ ဒီထက်ပိုပြီးအရေးကြီးတာက ၂၀၁၅ ဒီဇင်ဘာမှာ တခုတည်းသောအာဆီယံ အသိုင်းအဝိုင်းအဖြစ်တည်ဆောက်ပြီးချိန်မှာ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးတာဖြစ်တာကြောင့် ဒီဆွေးနွေးပွဲက အင်မတန်မှအရေးကြီးတဲ့ ပြောင်းလဲမှုတခုလို့ ကျနော်တို့ကမြင်ပါတယ်။

မေး။ ။ ဒီထိပ်သီးညီလာခံဟာ အာဆီယံဒေသတွင်း ကုန်သွယ်ရေးအပါအဝင် အခြားကိစ္စရပ်တွေမှာ တရုတ်ထက်သာအောင် လက်ဦးမှုရယူလိုတဲ့အနေနဲ့ အမေရိကန်က ရည်ရွြယ်ပုလုပ်တယ်လို့ သုံးသပ်သူတွေရှိပါတယ်။ ဒီအပေါ်မှာ ဝန်ကြီးဘယ်လိုမြင်ပါလဲရှင့်။

အာဆီယံနိုင်ငံတွေအနေနဲ့ကတော့ ဒေသတွင်းဒီထက်ပိုပြီးကျယ်ပြန့်အောင် အရှေ့အာရှ တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးနဲ့ ဖွံဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် အမေရိကန်ရော၊ တရုတ်ရော ပါဝင်ဖို့လိုတယ်လို့ ကျနော်တို့ကယုံကြည်တာပေါ့။ ဒါကြောင့်လည်း အမေရိကန်နိုင်ငံက အာရှမှာထဲထဲဝင်ဝင်ပါဝင်နေတာကို ကျနော်တို့ ကြိုဆိုတယ်။ တခုတော့ရှိတာပေါ့။ အာဆီယံနဲ့အမေရိကန်ဆက်ဆံမှုက တခြားနိုင်ငံတခုကိုထိန်းချုပ်ဖို့ဆိုတဲ့ဟာမျိုးကတော့ အာဆီယံအဖွဲ့က လက်ခံမှာမဟုတ်ဘူး။

မေး။ ။ ဒီနေ့နေ့လည်က သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ သံအမတ်ကြီး Susan Rice ကပြောသွားပါတယ်။ အာဆီယံဒေသတွင်း လူ့အခွင့်အရေးတိုးတက်လာအောင် အမေရိကန်ဘက်က အလေးပေးဆောင်ရွက်သွားမယ်ဆိုပြီး သတင်းထောက်တွေကိုပြောသွားတော့ တဖက်မှာလည်း လက်ရှိမြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေတွေကို ဝေဖန်မှုတွေရှိနေတယ်၊ အထူးသဖြင့် ဖမ်းဆီးထောင်ချနေတာ၊ တိုးတက်လာမှုမရှိဘူးဆိုပြီး ဝေဖန်နေတဲ့အပေါ် ဝန်ကြီးအနေနဲ့ ဘယ်လိုမြင်ပါလဲရှင့်။

ကျနော်တို့စပြီးပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးလုပ်ခဲ့တဲ့ ၂၀၁၁ခုနှစ်က အခြေအနေနဲ့နှိုင်းယှဉ်ရင်ကြည့်ရင် မြန်မာနိုင်ငံက ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းရာမှာ၊ နောက် လူ့အခွင့်အရေးကိစ္စတွေကို အကောင်အထည်ဖေါ်ရာမှာရော အများကြီးတိုးတက်ပြောင်းလဲလာတာကိုတွေ့ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ပြဿနာဆိုတာကတော့ ဘယ်နေရမှာမဆို ဖြေရှင်းဖို့ ပြဿနာကတော့ရှိနေတာပေါ့ဗျာ။