[[Zawgyi/Unicode]]
ကရင်နီပြည်နယ်အခေါ် ကယားပြည်နယ်အတွင်း လေကြောင်း တိုက်ခိုက်မှုနဲ့ လက်နက်ကြီးပစ်ခတ်မှုတွေကြောင့် မြို့ကို စွန့်ခွာခဲ့ရတဲ့ စစ်ဘေးဒုက္ခသည်တွေ ၇,၀၀၀ လောက် ရှိပြီး အဲ့ဒီအထဲမှာ ကင်ဆာ၊ ဆီးချို၊ သွေးတိုး စတဲ့ နာတာရှည် ရောဂါသည်တွေ ၃၀၀ နီးပါးလောက်ရှိတဲ့အကြောင်း အကူအညီပေးနေသူတွေက ပြောပါတယ်။ ဒုက္ခသည်တွေဟာ ခုချိန်ထိ ဆီဆိုင်မြို့နယ်မှာခိုလှုံနေကြပြီး စားရေးသောက်ရေးအပြင် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်ဖို့လည်း အခက်အခဲ ကြုံနေပါတယ်။ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောင်မှုအားနည်းတာမို့ အသက်ဆုံးပါးသွားသူ ၈ ယောက်လောက်ရှိတယ်လို့ ဒုက္ခသည် ကူညီရေးအဖွဲ့တွေက ပြောပါတယ်။ ဒီအကြောင်း သတင်းပေးပို့ချက်ကို မမြဇင်အောင်က တင်ပြထားပါတယ်။
စစ်တပ်နဲ့ ဒေသခံလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေအကြား တိုက်ပွဲတွေ၊ မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနဲ့ လက်နက်ကြီးပစ်ခတ်မှုတွေကြောင့် မြို့ကိုစွန့်ခွာခဲ့ရတဲ့ စစ်ဘေးဒုက္ခသည်တွေဟာ နီးစပ်ရာ ပတ်ဝန်းကျင် မြို့နယ်နဲ့ ကျေးရွာတွေမှာ လနဲ့ချီ တိမ်းရှောင်နေကြရပါတယ်။
အဲ့ဒီထဲက နာတာရှည်ရောဂါသည်တွေကို လိုအပ်တဲ့ ဆေးဝါးကုသမှုတွေ အပြည့်အဝ ကူညီမပေးနိုင်တဲ့အကြောင်း ဆီဆိုင်က စစ်ရှောင်ကူညီနေသူတဦးက ခုလို ပြောပါတယ်။
“နာတာရှည်ရောဂါတွေ ရှိတယ်၊ တချို့ကတော့ ကင်ဆာသမားတွေ။ ဆေးသွားကုရမယ့်ဟာတွေရှိတယ်။ တချို့ကတော့ သွေးတိုး ဆီးချိုသမား၊ ရေရှည်ကတော့ ဒီမှာဆေးဝါးကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်တာ လုံလောက်မှုမရှိတဲ့အခါကျတော့ သူတို့အတွက် ပိုပြီးတော့ ခက်ခဲတာပေါ့။ ကျနော်တို့လည်း ဒီမှာ ဆေးဝါးကိစ္စလည်း လုံလုံလောက်လောက် မကူပေးနိုင်ဘူးပေါ့ဗျာ… အလှူရှင်လည်း မရှိတဲ့အခါကျတော့ ရှိတဲ့အခါလောက်ပဲ သွားကူးပေးရတာဆိုတော့ ဆေးဝါးနဲ့ပတ်သက်ရင်တော့ လုံလောက်မှုမရှိဘူးပေါ့ဗျ။ စားနပ်ရိက္ခာလည်း ဒီတိုင်းပါပဲဗျဟုတ်။ နာတာရှည်ရောဂါသည်တော့ ခန့်မှန်ခြေက ၃၀၀ ဝန်းကျင်လောက်ရှိမယ်ထင်တယ် အသက်ကြီးရွယ်အိုလည်း များနေတာ။”
လက်ရှိမှာ အလှူရှင်တွေ မရှိသလောက် ရှားပါးလာပြီး စစ်ဘေးဒုက္ခသည်တွေဟာ စားရေးသောက်ရေးအပြင် ကျန်းမာရေးကိစ္စပါ အခက်အခဲ ကြုံတွေ့နေတာလို့ ပြောပါတယ်။
ဆီဆိုင်မြို့နယ်မှာ စစ်ဘေးရှောင်လာတဲ့ လွိုင်ကော်မြို့နယ် နွားလပို့ကျေးရွာခံတဦးကတော့ သူ့အနေနဲ့ နာတာရှည်ရောဂါအခံ ဝေဒနာခံစားနေရပေမဲ့ ငွေရေးကြေးရေးအခက်အခဲကြောင့် ပုံမှန်ဆေးကုသမှု မခံယူရဘဲ နေထိုင်နေရတာလို့ ခုလို ပြောပါတယ်။
“ပန်းနာရင်ကျပ် ရှိတယ်။ နာတာရှည်ရောဂါက ပုံမှန်တော့ ဆေးမကုနိုင်ဘူး။ ကျမတို့က ဒီမှာ နီးစပ်ရာ ဆေးခန်းတွေမှာဆေးဝယ်သောက်တယ်လေ၊ ခဏဆေးဝယ်သောက်တဲ့အခါကျတော့ နည်းနည်းသက်သာလိုက်၊ တခါတလေ လွိုင်ကော်မှာသွားပြရတာလည်း နည်းနည်းအခက်အခဲဖြစ်တယ်။ ခုလောလောဆယ်တော့ ဒီနားမှာ ဒီရွာခံအသိတွေနားမှာ ပိုက်ဆံနည်းနည်းချေးပြီး ဆေးတွေဘာတွေကုတယ်။”
အလုပ်အကိုင်မရှိ ဝင်ငွေမရှိတဲ့အချိန်မှာ စားသောက်ဖို့ကို ဆေးကုသဖို့ထက် ပိုပြီး ဦးစားပေးရတယ်လို့ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ် ကုန်းသာကျေးရွာခံတဦးကလည်း ပြောပါတယ်။
“ ကျမကအစပေါ့နော်- ခံစားနေရတာပဲ။ သွေးတိုးကနေ လေးဖက်နာဖြစ်သွားတာလေ။ ကျန်းမာရေးအတွက်က ဘယ်လိုပြောရမလဲ၊ ဆေးမဝယ်သောက်နိုင်တဲ့ဟာတွေတော့ ရှိတာပေါ့နော်။ စားဖို့အတွက် အရေးကြီးတယ်လေ။ အဲ့ဒါပဲ အရင်ဦးစားပေး၊ ကျန်းမာရေးကတော့ နိုင်သလောက် ဒီတိုင်းပဲ ခံသွားရတာပေါ့။ တောထဲမှာ ရောက်သွားတဲ့လူတွေကတော့ ဆေး ဘယ်လိုပုံမှန်ဘစားတာတွေတော့ ဘယ်ရှိတော့မလဲ။ ဆေးခန်းပြဖို့ကလည်းနေနေသာသာပဲပေါ့။''
စစ်ပွဲဒဏ်ကို ရှောင်လွှားရင်း ကျန်းမာရေးအတွက် ဆေးကုသဖို့က အဓိက ပြဿနာ ဖြစ်လာတယ်လို့ စစ်ရှောင်ကူညီသူတွေက ပြောပါတယ်။ ဆေးမကုသနိုင်လို့ အသက်ဆုံးရှုံးရတဲ့သူ အနည်းဆုံး ၈ယောက်ရှိနေပြီးလို့ ဆီဆိုင်က စစ်ရှောင်ကူညီနေသူက ခုလို ဆက်ပြောပါတယ်။
“ကင်ဆာသမားဆို ၂ ယောက်ဖြစ်သွားပြီ။ အစာအိမ်သမားဆိုလည်း ၂ ယောက်လောက်ရှိသွားပြီ။ ဆီးချိုသမားလည်း ၂ ယောက်ရှိသွားပြီ။ ဟို ၂ ယောက်က လေဖြတ်တာလေ၊ ဟို…၈ယောက် တယောက်က မသန်စွမ်း၊ ၈ ယောက်လောက်ရှိသွားပြီဗျ၊ ဆုံးသွားတာပေါ့။ အခြေအနေတော့ တော်တော်ဆိုးသွားနိုင်တယ်။ ဘာဖြစ်လဲ အထူးသဖြင့် နာတာရှည်ရောဂါလည်း တော်တော်များ အသက်ကြီးရွယ်အိုဆိုတော့ ရှိကြတယ်လေ။ ရောဂါတွေ ရှိကြတဲ့အခါကျတော့ ရေရှည်ကျတော့ အဲ့ဒါတွေက ကျန်းမာရေးအရ စိန်ခေါ်မှုအကြီးအမားဖြစ်နိုင်တယ်။”
ဆီဆိုင်မြို့နယ်က စစ်ပြေးဒုက္ခသည်တွေထဲမှာ နာတာရှည် ရောဂါခံစားနေရသူတွေ ရှိသလို အတော်များများ ရာသီတုပ်ကွေးရောဂါ ခံစားနေရတဲ့အကြောင်း ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်ပိုင်းအတွင်းပဲ ဒုက္ခသည်ကူညီရေးအဖွဲ့တွေက VOA ကို ပြောဆိုထားပါတယ်။ အိုးအိမ်စွန့်ခွာ ဘေးထွတ်ရာကို ထွက်ပြေးနေရတဲ့ စစ်ပြေးဒုက္ခသည်တွေအတွက် နေရာထိုင်ခင်း အမိုးအကာတွေနဲ့ ဆေးဝါး၊ စားနပ်ရိက္ခာတွေ လိုအပ်နေတာကို အကူအညီပေးနေသူတွေက မကြာခန ပြောဆိုနေကြပါတယ်။
===============
[[Unicode]]
ကရငျနီ-ကယားဒသေစဈဘေးဒုက်ခသညျ ၃၀၀ ခန့ျ နာတာရှညျရောဂါခံစားနရေ
ကရငျနီပွညျနယျအခေါျ ကယားပွညျနယျအတှငျး လကွေောငျး တိုကျခိုကျမှုနဲ့ လကျနကျကွီးပဈခတျမှုတှကွေောင့ျ မွို့ကို စှန့ျခှာခဲ့ရတဲ့ စဈဘေးဒုက်ခသညျတှေ ၇,၀၀၀ လောကျ ရှိပွီး အဲ့ဒီအထဲမှာ ကငျဆာ၊ ဆီးခြို၊ သှေးတိုး စတဲ့ နာတာရှညျ ရောဂါသညျတှေ ၃၀၀ နီးပါးလောကျရှိတဲ့အကွောငျး အကူအညီပေးနသေူတှကေ ပွောပါတယျ။ ဒုက်ခသညျတှဟော ခုခြိနျထိ ဆီဆိုငျမွို့နယျမှာခိုလှုံနကွေပွီး စားရေးသောကျရေးအပွငျ ကနြျးမာရေးစောင့ျရှောကျဖို့လညျး အခကျအခဲ ကွုံနပေါတယျ။ ကနြျးမာရေးစောင့ျရှောငျမှုအားနညျးတာမို့ အသကျဆုံးပါးသှားသူ ၈ ယောကျလောကျရှိတယျလို့ ဒုက်ခသညျ ကူညီရေးအဖှဲ့တှကေ ပွောပါတယျ။ ဒီအကွောငျး သတငျးပေးပို့ခကြျကို မမွဇငျအောငျက တငျပွထားပါတယျ။
စဈတပျနဲ့ ဒသေခံလကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှအေကွား တိုကျပှဲတှေ၊ မွနျမာစဈတပျရဲ့လကွေောငျးတိုကျခိုကျမှုနဲ့ လကျနကျကွီးပဈခတျမှုတှကွေောင့ျ မွို့ကိုစှန့ျခှာခဲ့ရတဲ့ စဈဘေးဒုက်ခသညျတှဟော နီးစပျရာ ပတျဝနျးကငြျ မွို့နယျနဲ့ ကြေးရှာတှမှော လနဲ့ခြီ တိမျးရှောငျနကွေရပါတယျ။
အဲ့ဒီထဲက နာတာရှညျရောဂါသညျတှကေို လိုအပျတဲ့ ဆေးဝါးကုသမှုတှေ အပွည့ျအဝ ကူညီမပေးနိုငျတဲ့အကွောငျး ဆီဆိုငျက စဈရှောငျကူညီနသေူတဦးက ခုလို ပွောပါတယျ။
“နာတာရှညျရောဂါတှေ ရှိတယျ၊ တခြို့ကတော့ ကငျဆာသမားတှေ။ ဆေးသှားကုရမယ့ျဟာတှရှေိတယျ။ တခြို့ကတော့ သှေးတိုး ဆီးခြိုသမား၊ ရရှေညျကတော့ ဒီမှာဆေးဝါးကိစ်စနဲ့ ပတျသကျတာ လုံလောကျမှုမရှိတဲ့အခါကတြော့ သူတို့အတှကျ ပိုပွီးတော့ ခကျခဲတာပေါ့။ ကနြောျတို့လညျး ဒီမှာ ဆေးဝါးကိစ်စလညျး လုံလုံလောကျလောကျ မကူပေးနိုငျဘူးပေါ့ဗြာ… အလှူရှငျလညျး မရှိတဲ့အခါကတြော့ ရှိတဲ့အခါလောကျပဲ သှားကူးပေးရတာဆိုတော့ ဆေးဝါးနဲ့ပတျသကျရငျတော့ လုံလောကျမှုမရှိဘူးပေါ့ဗြ။ စားနပျရိက်ခာလညျး ဒီတိုငျးပါပဲဗဟြုတျ။ နာတာရှညျရောဂါသညျတော့ ခန့ျမှနျခွကေ ၃၀၀ ဝနျးကငြျလောကျရှိမယျထငျတယျ အသကျကွီးရှယျအိုလညျး မြားနတော။”
လကျရှိမှာ အလှူရှငျတှေ မရှိသလောကျ ရှားပါးလာပွီး စဈဘေးဒုက်ခသညျတှဟော စားရေးသောကျရေးအပွငျ ကနြျးမာရေးကိစ်စပါ အခကျအခဲ ကွုံတှေ့နတောလို့ ပွောပါတယျ။
ဆီဆိုငျမွို့နယျမှာ စဈဘေးရှောငျလာတဲ့ လှိုငျကောျမွို့နယျ နှားလပို့ကြေးရှာခံတဦးကတော့ သူ့အနနေဲ့ နာတာရှညျရောဂါအခံ ဝဒေနာခံစားနရေပမေဲ့ ငှရေေးကွေးရေးအခကျအခဲကွောင့ျ ပုံမှနျဆေးကုသမှု မခံယူရဘဲ နထေိုငျနရေတာလို့ ခုလို ပွောပါတယျ။
“ပနျးနာရငျကပြျ ရှိတယျ။ နာတာရှညျရောဂါက ပုံမှနျတော့ ဆေးမကုနိုငျဘူး။ ကမြတို့က ဒီမှာ နီးစပျရာ ဆေးခနျးတှမှောဆေးဝယျသောကျတယျလေ၊ ခဏဆေးဝယျသောကျတဲ့အခါကတြော့ နညျးနညျးသကျသာလိုကျ၊ တခါတလေ လှိုငျကောျမှာသှားပွရတာလညျး နညျးနညျးအခကျအခဲဖွဈတယျ။ ခုလောလောဆယျတော့ ဒီနားမှာ ဒီရှာခံအသိတှနေားမှာ ပိုကျဆံနညျးနညျးခြေးပွီး ဆေးတှဘောတှကေုတယျ။”
အလုပျအကိုငျမရှိ ဝငျငှမေရှိတဲ့အခြိနျမှာ စားသောကျဖို့ကို ဆေးကုသဖို့ထကျ ပိုပွီး ဦးစားပေးရတယျလို့ ဒီးမော့ဆိုမွို့နယျ ကုနျးသာကြေးရှာခံတဦးကလညျး ပွောပါတယျ။
“ ကမြကအစပေါ့နောျ- ခံစားနရေတာပဲ။ သှေးတိုးကနေ လေးဖကျနာဖွဈသှားတာလေ။ ကနြျးမာရေးအတှကျက ဘယျလိုပွောရမလဲ၊ ဆေးမဝယျသောကျနိုငျတဲ့ဟာတှတေော့ ရှိတာပေါ့နောျ။ စားဖို့အတှကျ အရေးကွီးတယျလေ။ အဲ့ဒါပဲ အရငျဦးစားပေး၊ ကနြျးမာရေးကတော့ နိုငျသလောကျ ဒီတိုငျးပဲ ခံသှားရတာပေါ့။ တောထဲမှာ ရောကျသှားတဲ့လူတှကေတော့ ဆေး ဘယျလိုပုံမှနျဘစားတာတှတေော့ ဘယျရှိတော့မလဲ။ ဆေးခနျးပွဖို့ကလညျးနနေသောသာပဲပေါ့။''
စဈပှဲဒဏျကို ရှောငျလှှားရငျး ကနြျးမာရေးအတှကျ ဆေးကုသဖို့က အဓိက ပွူနာ ဖွဈလာတယျလို့ စဈရှောငျကူညီသူတှကေ ပွောပါတယျ။ ဆေးမကုသနိုငျလို့ အသကျဆုံးရှုံးရတဲ့သူ အနညျးဆုံး ၈ယောကျရှိနပွေီးလို့ ဆီဆိုငျက စဈရှောငျကူညီနသေူက ခုလို ဆကျပွောပါတယျ။
“ကငျဆာသမားဆို ၂ ယောကျဖွဈသှားပွီ။ အစာအိမျသမားဆိုလညျး ၂ ယောကျလောကျရှိသှားပွီ။ ဆီးခြိုသမားလညျး ၂ ယောကျရှိသှားပွီ။ ဟို ၂ ယောကျက လဖွေတျတာလေ၊ ဟို…၈ယောကျ တယောကျက မသနျစှမျး၊ ၈ ယောကျလောကျရှိသှားပွီဗြ၊ ဆုံးသှားတာပေါ့။ အခွအေနတေော့ တောျတောျဆိုးသှားနိုငျတယျ။ ဘာဖွဈလဲ အထူးသဖွင့ျ နာတာရှညျရောဂါလညျး တောျတောျမြား အသကျကွီးရှယျအိုဆိုတော့ ရှိကွတယျလေ။ ရောဂါတှေ ရှိကွတဲ့အခါကတြော့ ရရှေညျကတြော့ အဲ့ဒါတှကေ ကနြျးမာရေးအရ စိနျခေါျမှုအကွီးအမားဖွဈနိုငျတယျ။”
ဆီဆိုငျမွို့နယျက စဈပွေးဒုက်ခသညျတှထေဲမှာ နာတာရှညျ ရောဂါခံစားနရေသူတှေ ရှိသလို အတောျမြားမြား ရာသီတုပျကှေးရောဂါ ခံစားနရေတဲ့အကွောငျး ပွီးခဲ့တဲ့ ရကျပိုငျးအတှငျးပဲ ဒုက်ခသညျကူညီရေးအဖှဲ့တှကေ VOA ကို ပွောဆိုထားပါတယျ။ အိုးအိမျစှန့ျခှာ ဘေးထှတျရာကို ထှကျပွေးနရေတဲ့ စဈပွေးဒုက်ခသညျတှအေတှကျ နရောထိုငျခငျး အမိုးအကာတှနေဲ့ ဆေးဝါး၊ စားနပျရိက်ခာတှေ လိုအပျနတောကို အကူအညီပေးနသေူတှကေ မကွာခန ပွောဆိုနကွေပါတယျ။
