မြန်မာပြည်သူတွေရဲ့ လွတ်လပ်ရေးဟာ ဒီမိုကရေစီ၊ လူ့အခွင့်အရေးတွေနဲ့ ဆက်နွယ်နေပါတယ်။ နိုင်ငံတွေရဲ့ ဒီမိုကရေစီအရွေ့ဟာ စစ်တပ် နိုင်ငံရေး သဘောဆောင်နေသလားဆိုတဲ့ တိုင်းတာချက် ၁၁ ချက်နဲ့ ပါမောက္ခတဦးက စာတမ်းပြုစုခဲ့ပါတယ်။
၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်း အထူးခြားဆုံး လူ့အခွင့်အရေးအောင်ပွဲ၊ အာရှက အားတက်စရာ ဒီမိုကရေစီ အမြစ်တွယ်မှုနဲ့ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုခံရတဲ့ ပြည်သူတွေအတွက် အားတက်စရာသတင်းတွေကို ဦးတင်မောင်သန်းက ဒီမိုကရေစီ လူ့အခွင့်အရေးဖြစ်ရပ် အနှစ်ချုပ်အဖြစ် တင်ပြထားပါတယ်။
အမေရိကန်လုပ်ငန်းခွင်တွေထဲက ခွဲခြားဆက်ဆံမှုနဲ့အစွဲတွေ အကြောင်းကို Gender Equality Network အဖွဲ့ရဲ့ ဒါရိုက်တာ ဒေါ်မေစံပယ်ဖြူအား ဦးတင်မောင်သန်းက ဆက်သွယ်မေးမြန်းတင်ပြပါတယ်။
ဆီးရီးယားကို နှစ်ပေါင်းများစွာ အုပ်ချုပ်ခဲ့တဲ့ အာဏာရှင်အာဆတ်ကို သူပုန်တွေ ဖြုတ်ချခဲ့ပြီးနောက်ပိုင်း၊ အစ္စလာမ်နိုင်ငံတော် အာဏာရှင်စနစ်နဲ့ အစားထိုးမလား၊ အာဏာရှင်သစ် ပေါ်လာလေမလား။ ဒါမှမဟုတ် ခေတ်မီ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံ တနိုင်ငံအဖြစ် အသွင်ကူးပြောင်းမှာပါလား။
ဒီမိုကရေစီနဲ့ ဖက်ဒရယ် ဘယ်ဟာ အဓိကလဲဆိုတာ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးမှာ အငြင်းပွါးစရာ အကြောင်းအရာတရပ် ဖြစ်ပါတယ်။ ဖက်ဒရယ်နဲ့ အခြေခံဥပဒေရေးရာ လေ့လာသူ ဦးခင်မောင်ဝင်းအား ဦးတင်မောင်သန်းက ဆက်သွယ်မေးမြန်းပြီး ဒီမိုကရေစီ၊ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ ခေတ်ပြိုင်ကမ္ဘာ အစီအစဉ်မှာ တင်ပြထားပါတယ်။
နယူးဇီလန်နိုင်ငံမှာ မူလနေထိုင်နေကြတဲ့ ဌာနေတိုင်းရင်းသား ခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ ကိုလိုနီလုပ်ခဲ့တဲ့ ဗြိတိသျှအင်ပါယာကြား ၁၈၄၀ ခုနှစ်မှာ ချုပ်ဆိုခဲ့တဲ့ စာချုပ်ပါ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်နဲ့ ပတ်သက်လို့ သဘောထားကွဲမှုတွေ ဒီနေ့အထိ အကြီးအကျယ် ရှိနေပါတယ်။
ဒီလို လက်နက်သစ်တွေ သုံးဖို့ခွင့်ပြုတာဟာ ဘာရည်ရွယ်ချက်နဲ့လဲ။ ဘယ်လိုအကျိုးဆက်တွေ ရှိလာနိင်သလဲ ဆိုတာကို မမြသဇင်အောင်က အယ်ဒီတာဦးကျော်ဇံသာကို မေးမြန်းဆွေးနွေးထားပါတယ်။
ဆူဒန်နိုင်ငံမှာ ဖြစ်နေတဲ့ ပြည်တွင်းစစ်ကြောင့် အိမ်နီးချင်း ချဒ်နိုင်ငံမှာ ခိုလှုံနေကြရတဲ့ အမျိုးသမီးတွေ လိင်အမြတ်ထုတ်မှုနဲ့ ရင်ဆိုင်နေကြရပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံက အမျိုးသမီးဒုက္ခသည်တွေရော လုံခြုံမှု ရှိပါရဲ့လား။ လူ့အခွင့်အရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ မဝေဝေနု ကို ဦးတင်မောင်သန်း က မေးမြန်းထားပါတယ်။
နိုင်ငံထဲ ရောက်လာသူတွေကို တခြားနိုင်ငံမှာ သွားထားဖို့ ကြိုးစားတဲ့ အီတလီနိုင်ငံအကြောင်း ရိုက်တာသတင်းဆောင်းပါးကို အခြေခံပြီး ဒီမိုကရေစီ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ ခေတ်ပြိုင်ကမ္ဘာမှာ ဦးတင်မောင်သန်း တင်ပြထားပါတယ်။
ရုရှားကို မြောက်ကိုရီးယားတပ်ဖွဲ့တွေ စေလွှတ်တဲ့အပေါ် မှာ နိုင်ငံတကာ အထူးသဖြင့် အနောက်မဟာမိတ်တွေက စိုးရိမ်နေကြပါတယ်။ ဒီလို စေလွှတ်တဲ့အတွက် ယူကရိန်းစစ်ပွဲ ပိုမိုကျယ်ပြန့်လာနိုင်ပါသလား။ အနောက်မဟာမိတ်တွေနဲ့ တကွ တောင်ကိုရီးယား၊ ဂျပန်၊ တရုတ်စတဲ့ အရှေ့ဖျားနိုင်ငံတွေရဲ့ တုံ့ပြန်မှုက ဘယ်လိုရှိပါသလဲ။
အမေရိကန် လွှတ်တော်က ပြဌာန်းခဲ့တဲ့ Burma Act ဥပဒေအရ မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီရေးအတွက် ဒေါ်လာ ၁၂၁ သန်း အထောက်အပံ့ပေးဖို့ အတည်ပြုထားပါတယ်။ ဒီရန်ပုံငွေရဲ့ ရာခိုင်နှုန်းဘယ်လောက် အောက်ခြေကို ရောက်နိုင်ပါမလဲ။
၂၀၂၄ ခုနှစ် မတ်လလယ်လောက်မှာ အမေရိကန်လွှတ်တော်က ပြဌာန်းခဲ့တဲ့ Burma Act အတွက် အမေရိကန် ဒေါ်လာသန်းပေါင်း ၁၂၁ သန်းကို ချထားခဲ့ပါတယ်။ ဒီရန်ပုံငွေရဲ့ ရာခိုင်နှုန်း ဘယ်လောက် အောက်ခြေကို ရောက်နိုင်ပါမလဲ။
နောက်ထပ်ကြည့်ရှုရန်
တရုတ်နိုင်ငံ၏ ကမ္ဘာတဝန်း ဖွံ့ဖြိုးမှုစီမံကိန်းများအတွက် အသုံးစရိတ်သည် ဒီရာစုနှစ် စတင်ကတည်းက ဒေါ်လာ ၁ ထရီလီယံခန့် တိုးလာခဲ့ပြီး ကမ္ဘာမှာ ဘဏ္ဍာငွေအများဆုံး ထောက်ပံ့တဲ့ နိုင်ငံဖြစ်လာပါသည်။
