[[Zawgyi/Unicode]]
ထိုင်းနိုင်ငံ နိုင်ငံခြားသတင်းထောက်များအသင်းမှာ ပြီးခဲ့တဲ့ သောကြာနေ့ညကကျင်းပတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံက စစ်ဘေးရှောင်ဒုက္ခသည်တွေ ရေးဆွဲတဲ့ ပန်းချီပြပွဲမှာ ပန်းချီကားတဒါဇင်ကျော် နာရီပိုင်းအတွင်း အားလုံး ရောင်းလိုက်ရပါတယ်။ နယ်စပ်ကို ထွက်လာတဲ့ လူငယ်တွေ၊ ခလေးတွေထဲမှာ ပန်းချီ အနုပညာနဲ့ ပတ်သက်လို့ ထက်မြက်ထူးချွန်သူတွေ အများအပြားပါတယ်လို့ ပြပွဲစီစဉ်သူတွေက ပြောပါတယ်။ ပန်းချီကား ရောင်းရငွေတွေကို ပြည်တွင်းအိုးမဲ့အိမ့်မဲ့ စစ်ဘေးရှောင်နေကြတဲ့ IDP ဒုက္ခသည် ကလေးငယ်တွေရဲ့ ပညာရေးအတွက် ပေးလှူမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဦးသိန်းထိုက်ဦး ဘန်ကောက်ကနေ သတင်းပေးပို့ထားပါတယ်။
ထိုင်းမြန်မာနယ်စပ် ပြည်တွင်းအိုးမဲ့အိမ်မဲ့ စစ်ဘေးရှောင် IDP တွေရဲ့ ဒုက္ခသည်စခန်းအတွင်းက အမျိုးသမီးတွေနဲ့ မိန်းခလေးတွေရဲ့ အခြေအနေ၊ ပျောက် ဆုံးသွားတဲ့ မျိုးဆက်တဆက် ဆိုတဲ့ နာမည်နဲ့ ဆွေးနွေးပွဲကျင်းပသလို ဒုက္ခသည်တွေ ကိုယ်တိုင်ရေးဆွဲတဲ့ ပန်းချီပြပွဲကျင်းပတာပါ။
NUG အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရအဖွဲ့ အမျိုးသမီး၊ ကလေးသူငယ်နဲ့ လူငယ်ရေးရာဝန်ကြီး Sussanna Hla Hla Soe ကလည်း အနုပညာရှင်တယောက် အနေနဲ့ရော ဆွေးနွေးပွဲမှာ ပါဝင်ဆွေးနွေးပါတယ်။
နယ်စပ်က IDP စခန်းတွေရဲ့ အခြေအနေတွေကို အွန်လိုင်းက ရှင်းပြပါတယ်။
“ကျမတို့ ကလေးတွေကို ပန်းချီအနုပညာသင်ပေးတဲ့အချိန်တွေမှာ စစ်လေယာဉ်တွေ ရောက်လာလို့ ဗုံးခိုကျင်းထဲဝင်ပြေးရတဲ့အခါတွေရှိသလို တောအုပ်ထဲကို ပြေးခဲ့ရတဲ့အချိန်တွေရှိပါတယ်။ ပန်းချီသင်တန်းက မချောမွေခဲ့ပါဘူး။ ဒါပေမယ့်လည်း ကျမ ကျောင်းသားတွေထဲမှာ အင်မတန် ထက်မြက်ထူးချွန်တဲ့ အနုပညာရှင်တွေ ပါလာတာ ကျမသတိထားမိပါတယ်။”
ဒီ ပန်းချီပြပွဲက ရောင်းချရငွေတွေကို နယ်စပ်ဒုက္ခသည်စခန်းက ကလေးငယ်တွေအတွက် အကူအညီပေးဖို့ ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာထားပါတယ်။
ပြပွဲမှာ မြန်မာစစ်တပ်ဘက်က လေကြောင်းကနေ ထိုးစစ်ဆင်တဲ့အတွက် IDP စခန်းအတွင်းက အိုးအိမ်တွေ စာသင်ကျောင်းတွေ ပျက်ဆီးသွားတဲ့ မှတ်တမ်းတင် ဗွီဒီယိုကိုလည်း ပြသပါတယ်။
လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေအကြား စစ်ဘေးရှောင် ပြည်တွင်း အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ ထွက်ပြေးနေရတဲ့ IDP ဒုက္ခသည်တွေရဲ့ အခြေအနေကို ကရင်နီအမျိုးသမီးအဖွဲ့က Maw Pray Myar ကလည်း အွန်လိုင်းက အခုလို ရှင်းပြပါတယ်။
“ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်ရင်းနဲ့ ကျမတို့ ဖရူဆိုမြို့နယ် IDP camp မှာဆိုလို့ရှိရင် သားအမိနှစ်ယောက် တခါတည်း သေဆုံးသွားတယ်။ ကျန်ခဲ့တဲ့ မိသားစုတွေ ဆိုလို့ရှိရင်လည်း တော်တော်လေးစိတ်ဒဏ်ရာရကြတယ်ပေါ့။ ...ဆိုတော့ ... လွိုင်ကော်မှာဆိုလို့ရှိရင်လည်း အရင်လကပဲ IDP camp မှာ လေယာဉ်နဲ့လာကြဲပြီးတော့မှ ကလေးတွေလည်း စာသင်ကျောင်းမှာ ကျောင်းတက်ရင်းနဲ့ ထိတ်လန့်ရတဲ့ကိစ္စတွေလည်း အားလုံးမြင်တွေ့ပြီးဖြစ်မယ်လို့ ကျမယုံကြည်တယ်။ အဲဒီမှာဆိုလို့ရှိရင်လည်း တခါတည်း သေဆုံးသွားတဲ့ အမျိုးသားတွေလည်းရှိတယ်။ ဆိုတော့ ကြည့်ရမယ်ဆိုလို့ရှိရင်တော့ စစ်ကောင်စီတွေက စစ်ရာဇဝတ်မှုကျူးလွန်တယ်။ ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ ကျမတို့ပြည်သူလူထုရှိတဲ့နေရာမျိုးတွေကို သူတို့ တိုက်ခိုက်တယ်ပေါ့နော်။ ဥပမာ ဘာသာရေးကျောင်းမှာ သွားနေထိုင်တဲ့သူတွေ၊ နောက်ပြီးတော့မှ IDP camp မှာနေထိုင်တဲ့သူတွေ၊ တဆက်တည်းမှာ ရွာတွေမှာသွားနေတဲ့အချိန်မှာဆိုလို့ရှိရင်လည်း လက်နက်ကြီးကို သူတို့ရှိတဲ့နေရာကနေပြီးမှ ပစ်တာမျိုးတွေပေါ့နော်- ရမ်းသမ်းပစ်တာမျိုးဆိုလို့ရှိရင် တခါတည်း မသန်စွမ်းဖြစ်သွားတာမျိုး၊ တခါတည်း အသက်ရှင်ရင်းနဲ့သေနေသလိုမျိုး ကျမတို့က အများကြီးကျမတို့ မြင်ရတယ်ပေါ့နော်။ အခုဆိုလို့ရှိရင် စစ်တပ်တွေက မြို့ပေါ်မှာပဲ သူတို့ကနေနိုင်တယ်။ ခရီးထွက်တာမျိုးတွေ မလုပ်နိုင်တော့- သူတို့က တပ်ထဲမှာရှိပြီးတော့မှ လက်နက်ကြီးကို အခုနပြောတဲ့ IDP ရှိတဲ့နေရာ၊ လူထုရှိတဲ့နေရာတွေကို သူတို့ပစ်တယ်၊ တဆက်တည်းမှာပဲ မြို့ပေါ်မှာတွေပဲဖြစ်ဖြစ်၊ တချို့ရွာတွေမှာ သူတို့ မိုင်းထောင်ထားတယ်ပေါ့နော်၊ လူထုအသွားအလာများတဲ့နေရာတွေ၊ သူများအိုးအိမ်ရဲ့အဝင်အထွက်တွေမှာဆိုလို့ရှိရင်လည်း ရိက္ခာပြန်ယူတာတွေ၊ သူတို့ရဲ့အခက်အခဲကြောင့် တခုခုပြန်ယူတာမျိုးတွေဆိုလို့ရှိရင်လည်း မိုင်းထိပြီးတော့မှ သေဆုံးသွားတာမျိုးတွေ၊ မသန်မစွမ်း ဖြစ်သွားတာမျိုးတွေလည်း ကျမတို့မှာက ရင်ဆိုင်နေရတယ်ပေါ့နော်။”
မြန်မာ့အရေးစိတ်ဝင်စားသူတွေ လာရောက်ကြတဲ့ ပန်းချီပြပွဲကို ဒုက္ခသည်တွေအရေး ကူညီပေးနေတဲ့ ထိုင်းမြန်မာနယ်ခြား စေတနာ့ဝန်ထမ်းလုပ်ကိုင်နေသူတွေ People Empowerment Foundation လို အဖွဲ့အစည်းတွေက ကူညီပံ့ပိုးပြီး ဆောင်ရွက်ပေးခဲ့တာပါ။
ပြပွဲစီစဉ်သူ ထိုင်းနိုင်ငံသူတဦးဖြစ်တဲ့ Natty Onravee Tangmeesang က VOA ကို ရှင်းပြပပါတယ်။
“ကျမသိသလောက် သူတို့ထဲက တော်တော်များများက သူတို့ နေအိမ်တွေ ဆုံးရှုံးသွားတယ်။ သူတို့ မိသားစုတွေ ဆုံးရှုံးသွားကြတယ်။ အနာဂတ်ပျောက်နေကြပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း IDP စခန်းတွေမှာ လာနေပြီး ဒီမှာပဲ ပညာဆက်သင်ကြရပါတယ်။ ဒီပန်းချီကားအားလုံးက IPD စခန်းထဲရောက်လာတဲ့ ကလေးငယ်တွေ၊ ဆယ်ကျော်သက်အရွယ်တွေ ရေးဆွဲခဲ့တဲ့ ပန်းချီကားတွေပါ။”
တချိန် စစ်နဲ့လက်နက်ပိုင်ပဋိပက္ခတွေ မရှိတော့တဲ့အခါ သူတို့မျှော်မှန်းထားတဲ့ စိတ်ကူးယဉ်၊ အနာဂတ်၊ သူတို့နေထိုင်ချင်တဲ့ဘဝ၊ အတွေးတွေကို ပုံဖေါ်ထားတာဖြစ်ပါတယ။်
နယ်စပ်တနေရာစခန်းတွေမှာ ရေးဆွဲခဲ့တဲ့ ပန်းချီကားတွေက ဘန်ကောက်မြို့ပေါ်ကို ရောက်လာခဲ့ပါတယ်။ ပန်းချီပြပွဲကတဆင့် မြို့ပြမှာ တန်ဖိုးထားမြတ်နိုးသူတွေ ဝယ်သွားကြပါတယ်။
ဒါပေမယ့်လည်း တချို့ပန်းချီကားရေးဆွဲသူဖန်တီးသူ အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ဒုက္ခသည်တွေထဲက တချို့ကို အဆက်အသွယ်လုပ်လို့မရတော့သလို ဘယ်ရောက်သွားမှန်း မသိတော့ဘူးလို့ ပန်းချီကားအောက်မှာ ရေးထားတဲ့ မှတ်တမ်းတွေမှာ ဖေါ်ပြထားပါတယ်။
==============
[[Unicode]]
မွနျမာစဈရှောငျတှဆှေဲတဲ့ ဘနျကောကျ ပနျးခြီပွပှဲ စိတျဝငျစားသူမြားပွား
ထိုငျးနိုငျငံ နိုငျငံခွားသတငျးထောကျမြားအသငျးမှာ ပွီးခဲ့တဲ့ သောကွာနေ့ညကကငြျးပတဲ့ မွနျမာနိုငျငံက စဈဘေးရှောငျဒုက်ခသညျတှေ ရေးဆှဲတဲ့ ပနျးခြီပွပှဲမှာ ပနျးခြီကားတဒါဇငျကြောျ နာရီပိုငျးအတှငျး အားလုံး ရောငျးလိုကျရပါတယျ။ နယျစပျကို ထှကျလာတဲ့ လူငယျတှေ၊ ခလေးတှထေဲမှာ ပနျးခြီ အနုပညာနဲ့ ပတျသကျလို့ ထကျမွကျထူးခြှနျသူတှေ အမြားအပွားပါတယျလို့ ပွပှဲစီစဉျသူတှကေ ပွောပါတယျ။ ပနျးခြီကား ရောငျးရငှတှေကေို ပွညျတှငျးအိုးမဲ့အိမ့ျမဲ့ စဈဘေးရှောငျနကွေတဲ့ IDP ဒုက်ခသညျ ကလေးငယျတှရေဲ့ ပညာရေးအတှကျ ပေးလှူမှာဖွဈပါတယျ။ ဦးသိနျးထိုကျဦး ဘနျကောကျကနေ သတငျးပေးပို့ထားပါတယျ။
ထိုငျးမွနျမာနယျစပျ ပွညျတှငျးအိုးမဲ့အိမျမဲ့ စဈဘေးရှောငျ IDP တှရေဲ့ ဒုက်ခသညျစခနျးအတှငျးက အမြိုးသမီးတှနေဲ့ မိနျးခလေးတှရေဲ့ အခွအေနေ၊ ပြောကျ ဆုံးသှားတဲ့ မြိုးဆကျတဆကျ ဆိုတဲ့ နာမညျနဲ့ ဆှေးနှေးပှဲကငြျးပသလို ဒုက်ခသညျတှေ ကိုယျတိုငျရေးဆှဲတဲ့ ပနျးခြီပွပှဲကငြျးပတာပါ။
NUG အမြိုးသားညီညှတျရေးအစိုးရအဖှဲ့ အမြိုးသမီး၊ ကလေးသူငယျနဲ့ လူငယျရေးရာဝနျကွီး Sussanna Hla Hla Soe ကလညျး အနုပညာရှငျတယောကျ အနနေဲ့ရော ဆှေးနှေးပှဲမှာ ပါဝငျဆှေးနှေးပါတယျ။
နယျစပျက IDP စခနျးတှရေဲ့ အခွအေနတှေကေို အှနျလိုငျးက ရှငျးပွပါတယျ။
“ကမြတို့ ကလေးတှကေို ပနျးခြီအနုပညာသငျပေးတဲ့အခြိနျတှမှော စဈလယောဉျတှေ ရောကျလာလို့ ဗုံးခိုကငြျးထဲဝငျပွေးရတဲ့အခါတှရှေိသလို တောအုပျထဲကို ပွေးခဲ့ရတဲ့အခြိနျတှရှေိပါတယျ။ ပနျးခြီသငျတနျးက မခြောမှခေဲ့ပါဘူး။ ဒါပမေယ့ျလညျး ကမြ ကြောငျးသားတှထေဲမှာ အငျမတနျ ထကျမွကျထူးခြှနျတဲ့ အနုပညာရှငျတှေ ပါလာတာ ကမြသတိထားမိပါတယျ။”
ဒီ ပနျးခြီပွပှဲက ရောငျးခရြငှတှေကေို နယျစပျဒုက်ခသညျစခနျးက ကလေးငယျတှအေတှကျ အကူအညီပေးဖို့ ဖွဈကွောငျး ကွညောထားပါတယျ။
ပွပှဲမှာ မွနျမာစဈတပျဘကျက လကွေောငျးကနေ ထိုးစဈဆငျတဲ့အတှကျ IDP စခနျးအတှငျးက အိုးအိမျတှေ စာသငျကြောငျးတှေ ပကြျဆီးသှားတဲ့ မှတျတမျးတငျ ဗှီဒီယိုကိုလညျး ပွသပါတယျ။
လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခတှအေကွား စဈဘေးရှောငျ ပွညျတှငျး အိုးမဲ့အိမျမဲ့ ထှကျပွေးနရေတဲ့ IDP ဒုက်ခသညျတှရေဲ့ အခွအေနကေို ကရငျနီအမြိုးသမီးအဖှဲ့က Maw Pray Myar ကလညျး အှနျလိုငျးက အခုလို ရှငျးပွပါတယျ။
“လကွေောငျးတိုကျခိုကျရငျးနဲ့ ကမြတို့ ဖရူဆိုမွို့နယျ IDP camp မှာဆိုလို့ရှိရငျ သားအမိနှဈယောကျ တခါတညျး သဆေုံးသှားတယျ။ ကနြျခဲ့တဲ့ မိသားစုတှေ ဆိုလို့ရှိရငျလညျး တောျတောျလေးစိတျဒဏျရာရကွတယျပေါ့။ ...ဆိုတော့ ... လှိုငျကောျမှာဆိုလို့ရှိရငျလညျး အရငျလကပဲ IDP camp မှာ လယောဉျနဲ့လာကွဲပွီးတော့မှ ကလေးတှလေညျး စာသငျကြောငျးမှာ ကြောငျးတကျရငျးနဲ့ ထိတျလန့ျရတဲ့ကိစ်စတှလေညျး အားလုံးမွငျတှေ့ပွီးဖွဈမယျလို့ ကမြယုံကွညျတယျ။ အဲဒီမှာဆိုလို့ရှိရငျလညျး တခါတညျး သဆေုံးသှားတဲ့ အမြိုးသားတှလေညျးရှိတယျ။ ဆိုတော့ ကွည့ျရမယျဆိုလို့ရှိရငျတော့ စဈကောငျစီတှကေ စဈရာဇဝတျမှုကြူးလှနျတယျ။ ရညျရှယျခကြျရှိရှိ ကမြတို့ပွညျသူလူထုရှိတဲ့နရောမြိုးတှကေို သူတို့ တိုကျခိုကျတယျပေါ့နောျ။ ဥပမာ ဘာသာရေးကြောငျးမှာ သှားနထေိုငျတဲ့သူတှေ၊ နောကျပွီးတော့မှ IDP camp မှာနထေိုငျတဲ့သူတှေ၊ တဆကျတညျးမှာ ရှာတှမှောသှားနတေဲ့အခြိနျမှာဆိုလို့ရှိရငျလညျး လကျနကျကွီးကို သူတို့ရှိတဲ့နရောကနပွေီးမှ ပဈတာမြိုးတှပေေါ့နောျ- ရမျးသမျးပဈတာမြိုးဆိုလို့ရှိရငျ တခါတညျး မသနျစှမျးဖွဈသှားတာမြိုး၊ တခါတညျး အသကျရှငျရငျးနဲ့သနေသေလိုမြိုး ကမြတို့က အမြားကွီးကမြတို့ မွငျရတယျပေါ့နောျ။ အခုဆိုလို့ရှိရငျ စဈတပျတှကေ မွို့ပေါျမှာပဲ သူတို့ကနနေိုငျတယျ။ ခရီးထှကျတာမြိုးတှေ မလုပျနိုငျတော့- သူတို့က တပျထဲမှာရှိပွီးတော့မှ လကျနကျကွီးကို အခုနပွောတဲ့ IDP ရှိတဲ့နရော၊ လူထုရှိတဲ့နရောတှကေို သူတို့ပဈတယျ၊ တဆကျတညျးမှာပဲ မွို့ပေါျမှာတှပေဲဖွဈဖွဈ၊ တခြို့ရှာတှမှော သူတို့ မိုငျးထောငျထားတယျပေါ့နောျ၊ လူထုအသှားအလာမြားတဲ့နရောတှေ၊ သူမြားအိုးအိမျရဲ့အဝငျအထှကျတှမှောဆိုလို့ရှိရငျလညျး ရိက်ခာပွနျယူတာတှေ၊ သူတို့ရဲ့အခကျအခဲကွောင့ျ တခုခုပွနျယူတာမြိုးတှဆေိုလို့ရှိရငျလညျး မိုငျးထိပွီးတော့မှ သဆေုံးသှားတာမြိုးတှေ၊ မသနျမစှမျး ဖွဈသှားတာမြိုးတှလေညျး ကမြတို့မှာက ရငျဆိုငျနရေတယျပေါ့နောျ။”
မွနျမာ့အရေးစိတျဝငျစားသူတှေ လာရောကျကွတဲ့ ပနျးခြီပွပှဲကို ဒုက်ခသညျတှအေရေး ကူညီပေးနတေဲ့ ထိုငျးမွနျမာနယျခွား စတေနာ့ဝနျထမျးလုပျကိုငျနသေူတှေ People Empowerment Foundation လို အဖှဲ့အစညျးတှကေ ကူညီပံ့ပိုးပွီး ဆောငျရှကျပေးခဲ့တာပါ။
ပွပှဲစီစဉျသူ ထိုငျးနိုငျငံသူတဦးဖွဈတဲ့ Natty Onravee Tangmeesang က VOA ကို ရှငျးပွပပါတယျ။
“ကမြသိသလောကျ သူတို့ထဲက တောျတောျမြားမြားက သူတို့ နအေိမျတှေ ဆုံးရှုံးသှားတယျ။ သူတို့ မိသားစုတှေ ဆုံးရှုံးသှားကွတယျ။ အနာဂတျပြောကျနကွေပါတယျ။ ဒါကွောင့ျလညျး IDP စခနျးတှမှော လာနပွေီး ဒီမှာပဲ ပညာဆကျသငျကွရပါတယျ။ ဒီပနျးခြီကားအားလုံးက IPD စခနျးထဲရောကျလာတဲ့ ကလေးငယျတှေ၊ ဆယျကြောျသကျအရှယျတှေ ရေးဆှဲခဲ့တဲ့ ပနျးခြီကားတှပေါ။”
တခြိနျ စဈနဲ့လကျနကျပိုငျပဋိပက်ခတှေ မရှိတော့တဲ့အခါ သူတို့မြှောျမှနျးထားတဲ့ စိတျကူးယဉျ၊ အနာဂတျ၊ သူတို့နထေိုငျခငြျတဲ့ဘဝ၊ အတှေးတှကေို ပုံဖေါျထားတာဖွဈပါတယ။ျ
နယျစပျတနရောစခနျးတှမှော ရေးဆှဲခဲ့တဲ့ ပနျးခြီကားတှကေ ဘနျကောကျမွို့ပေါျကို ရောကျလာခဲ့ပါတယျ။ ပနျးခြီပွပှဲကတဆင့ျ မွို့ပွမှာ တနျဖိုးထားမွတျနိုးသူတှေ ဝယျသှားကွပါတယျ။
ဒါပမေယ့ျလညျး တခြို့ပနျးခြီကားရေးဆှဲသူဖနျတီးသူ အိုးမဲ့အိမျမဲ့ဒုက်ခသညျတှထေဲက တခြို့ကို အဆကျအသှယျလုပျလို့မရတော့သလို ဘယျရောကျသှားမှနျး မသိတော့ဘူးလို့ ပနျးခြီကားအောကျမှာ ရေးထားတဲ့ မှတျတမျးတှမှော ဖေါျပွထားပါတယျ။
