ရခုိင္တိုင္းရင္းသားမ်ားတိုးတက္ေရးပါတီ RNDP က ဦးဦးလွေစာ နဲ႔ ျပည္ေထာင္စု အမ်ိဳးသားမ်ား ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး ပါတီက ဦးအဘူတာေဟရ္ခၚ ဦးသာေအးတို႔ကို ဗီြအိုေအ ျမန္မာပိုင္းအစီအစဥ္ ဌာနခ်ဳပ္ကို ဖိတ္ေခၚၿပီး ရခုိင္ပဋိပကၡကို ေျပလည္ေအာင္ ဘယ္နည္းဘယ္ပံု ေျဖရွင္းႏိုင္မလဲ ဆိုတာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဦးေက်ာ္ဇံသာက ေမးျမန္းေဆြးေႏြးထားပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ။ ။ ပထမဆံုး က်ေနာ္ေမးခ်င္တာက ဆရာတို႔ႏွစ္ေယာက္စလံုးဟာ ရခုိင္ျပည္နယ္က ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြျဖစ္ပါတယ္။ အခု ရခုိင္ျပည္နယ္မွာ ျဖစ္ေနတဲ့ Communal Violence လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရး အသြင္ေဆာင္တဲ့ ပဋိပကၡဟာ အေတာ္ႀကီးမားတဲ့ ပဋိပကၡျဖစ္ တယ္။ ႏိုင္ငံတကာက အာ႐ံုစူးစိုက္ေနတဲ့ ပဋိပကၡျဖစ္ပါတယ္။ ဒီပဋိပကၡေျပလည္ဖို႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းႏွစ္ခု သဟဇာတျဖစ္ေအာင္ ေနႏိုင္ဖို႔၊ အေျခအေန ဘယ္ေလာက္မ်ား နီးစပ္ေနၿပီလဲခင္ဗ်။ ပထမဆံုး ဦးဦးလွေစာ ေျပာပါခင္ဗ်။
ဦးဦးလွေစာ။ ။ တတ္ႏိုင္သမ်၊ အတတ္ႏိုင္ဆံုးေတာ့ ႀကိဳးစားေနၾကတာေပါ့။ ပထမဆံုးေျပာခ်င္တာက ဒီကိစၥဟာ မေမွ်ာ္လင့္ပဲ ျဖစ္လာတဲ့အတြက္ (Community) လူမႈအသိုင္းအဝိုင္းႏွစ္ခုစလံုးဟာ အင္မတန္ ဆိုးဆိုးဝါးဝါး နစ္နာခဲ့ၾကရတယ္။ က်ေနာ္တို႔ (Democratization) ဒီမိုကေရစီ အကူးအေျပာင္းကာလမွာ အသီးအပြင့္ေလးေတြ ေမွ်ာ္လင့္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ က်ေနာ္တို႔ဟာ ဒုကၡေတြကိုပဲ ႀကံဳရတယ္။ အဲ့ဒီ့ေတာ့ ဒီဟာက ျဖစ္လာတဲ့ေနာက္ပိုင္း မွာ မေမွ်ာ္လင့္ႏုိင္တဲ့ ျပႆနာအေၾကာင္း အရင္းဇစ္ျမစ္ေတြကလည္း အင္မတန္႐ႈပ္ေထြးတယ္ ဆိုေတာ့ ေလာေလာဆယ္ မွာ ႏွစ္ဘက္စလံုးမွာ ဒုကၡေတြ ေတာ္ေတာ္ၾကံဳေနရ တယ္။ အဲ့ဒီ့ေတာ့ အဲ့ဒီ့ဒုကၡေတြကို က်ေနာ္တို႔က ဘယ္လိုေျဖရွင္းႏုိင္မလဲ ဆိုတဲ့ ျပႆနာကို အရင္ဆံုး သံုးသပ္ရလိမ့္မယ္။ ေလာေလာဆယ္မွာ မူစလင္အသိုင္းအဝိုင္းမွာ တကယ့္ကို ဆိုးဆိုးဝါးဝါးႀကံဳေနရတဲ့ ဒုကၡ၊ ရခုိင္မွာ ႀကံဳေနရတဲ့ဒုကၡ အဲ့ဒီ့ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ မွာ ရွိတဲ့ စိတ္ဒဏ္ရာေတြ၊ ႐ုပ္ဒဏ္ရာေတြကို ဘယ္လိုကုစားမလဲဆိုတာကို က်ေနာ္တို႔ အရင္ဆံုးေျဖရွင္းဖို႔လိုတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ။ ။ ဟုတ္ကဲ့။ ဦးသာေအးကေရာခင္ဗ်ာ။ ဦးသာေအးတို႔ ဘယ္လို ပါတီအေနနဲ႔ ေခါင္းေဆာင္တေယာက္အေနနဲ႔ ဦးဦးလွေစာေျပာတဲ့ ဒီျပႆနာေတြကို ျပည္သူေတြရဲ့ စိတ္ဒဏ္ရာ၊ ႐ုပ္ဒဏ္ရာေတြ ကို ေျပေပ်ာက္ေအာင္ ကုစားဖို႔ ဘယ္လိုမ်ား ေဆာင္ရြက္မယ္လို႔ စဥ္းစားထားပါလဲ၊ ဘယ္လိုမ်ား ေဆာင္ရြက္ေနပါလဲခင္ဗ်ာ။
ဦးအဘူတာေဟရ္။ ။ ဟုတ္ကဲ့။ က်ေနာ့္အျမင္နဲ႔ေျပာမယ္ဆိုရင္ "Sustainable solution" တခုၾကည့္ရမယ္။ ေရရွည္တည္တံ့ရမယ့္ အေျဖတစ္ခုရွာဖို႔ လိုတယ္။ ဒုတိယတခ်က္ကေတာ့ လတ္တေလာ ခံစားေနရတဲ့ ႏွစ္ဖက္လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ၊ ရခုိင္တုိင္းရင္းသားေတြနဲ႔ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြကို သူတို႔ကို ဘယ္လုိေျပလည္ေအာင္ လုပ္မလဲဆိုတဲ့အပိုင္း။ ႏွစ္ခုစလံုးကေတာ့ တခုၿပီးမွ တခု သြားလို႔မျဖစ္ပါဘူး။ က်ေနာ္တို႔က ၿပိဳင္တူသြားရမွာျဖစ္ပါတယ္။ လတ္တေလာ သြားရမယ့္အေျခအေနမွာ Suffering ျဖစ္ေနတဲ့ IDPေတြကို Settlement ျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ။ Humanitarian aid ေတြ ဘယ္လိုေျပလည္ေအာင္ ေျဖရွင္းေပးမလဲ။ လတ္တေလာ အလုပ္အကိုင္ေတြ ဘယ္လုိေျဖရွင္းေပးမလဲ။ ဒါေတြ လုပ္ဖို႔လိုမယ္။
ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းခန္း အျပည့္အစံုကို အသံဖိုင္မွာ နားဆင္ႏုိင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ။ ။ ပထမဆံုး က်ေနာ္ေမးခ်င္တာက ဆရာတို႔ႏွစ္ေယာက္စလံုးဟာ ရခုိင္ျပည္နယ္က ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြျဖစ္ပါတယ္။ အခု ရခုိင္ျပည္နယ္မွာ ျဖစ္ေနတဲ့ Communal Violence လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရး အသြင္ေဆာင္တဲ့ ပဋိပကၡဟာ အေတာ္ႀကီးမားတဲ့ ပဋိပကၡျဖစ္ တယ္။ ႏိုင္ငံတကာက အာ႐ံုစူးစိုက္ေနတဲ့ ပဋိပကၡျဖစ္ပါတယ္။ ဒီပဋိပကၡေျပလည္ဖို႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းႏွစ္ခု သဟဇာတျဖစ္ေအာင္ ေနႏိုင္ဖို႔၊ အေျခအေန ဘယ္ေလာက္မ်ား နီးစပ္ေနၿပီလဲခင္ဗ်။ ပထမဆံုး ဦးဦးလွေစာ ေျပာပါခင္ဗ်။
ဦးဦးလွေစာ။ ။ တတ္ႏိုင္သမ်၊ အတတ္ႏိုင္ဆံုးေတာ့ ႀကိဳးစားေနၾကတာေပါ့။ ပထမဆံုးေျပာခ်င္တာက ဒီကိစၥဟာ မေမွ်ာ္လင့္ပဲ ျဖစ္လာတဲ့အတြက္ (Community) လူမႈအသိုင္းအဝိုင္းႏွစ္ခုစလံုးဟာ အင္မတန္ ဆိုးဆိုးဝါးဝါး နစ္နာခဲ့ၾကရတယ္။ က်ေနာ္တို႔ (Democratization) ဒီမိုကေရစီ အကူးအေျပာင္းကာလမွာ အသီးအပြင့္ေလးေတြ ေမွ်ာ္လင့္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ က်ေနာ္တို႔ဟာ ဒုကၡေတြကိုပဲ ႀကံဳရတယ္။ အဲ့ဒီ့ေတာ့ ဒီဟာက ျဖစ္လာတဲ့ေနာက္ပိုင္း မွာ မေမွ်ာ္လင့္ႏုိင္တဲ့ ျပႆနာအေၾကာင္း အရင္းဇစ္ျမစ္ေတြကလည္း အင္မတန္႐ႈပ္ေထြးတယ္ ဆိုေတာ့ ေလာေလာဆယ္ မွာ ႏွစ္ဘက္စလံုးမွာ ဒုကၡေတြ ေတာ္ေတာ္ၾကံဳေနရ တယ္။ အဲ့ဒီ့ေတာ့ အဲ့ဒီ့ဒုကၡေတြကို က်ေနာ္တို႔က ဘယ္လိုေျဖရွင္းႏုိင္မလဲ ဆိုတဲ့ ျပႆနာကို အရင္ဆံုး သံုးသပ္ရလိမ့္မယ္။ ေလာေလာဆယ္မွာ မူစလင္အသိုင္းအဝိုင္းမွာ တကယ့္ကို ဆိုးဆိုးဝါးဝါးႀကံဳေနရတဲ့ ဒုကၡ၊ ရခုိင္မွာ ႀကံဳေနရတဲ့ဒုကၡ အဲ့ဒီ့ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ မွာ ရွိတဲ့ စိတ္ဒဏ္ရာေတြ၊ ႐ုပ္ဒဏ္ရာေတြကို ဘယ္လိုကုစားမလဲဆိုတာကို က်ေနာ္တို႔ အရင္ဆံုးေျဖရွင္းဖို႔လိုတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ။ ။ ဟုတ္ကဲ့။ ဦးသာေအးကေရာခင္ဗ်ာ။ ဦးသာေအးတို႔ ဘယ္လို ပါတီအေနနဲ႔ ေခါင္းေဆာင္တေယာက္အေနနဲ႔ ဦးဦးလွေစာေျပာတဲ့ ဒီျပႆနာေတြကို ျပည္သူေတြရဲ့ စိတ္ဒဏ္ရာ၊ ႐ုပ္ဒဏ္ရာေတြ ကို ေျပေပ်ာက္ေအာင္ ကုစားဖို႔ ဘယ္လိုမ်ား ေဆာင္ရြက္မယ္လို႔ စဥ္းစားထားပါလဲ၊ ဘယ္လိုမ်ား ေဆာင္ရြက္ေနပါလဲခင္ဗ်ာ။
ဦးအဘူတာေဟရ္။ ။ ဟုတ္ကဲ့။ က်ေနာ့္အျမင္နဲ႔ေျပာမယ္ဆိုရင္ "Sustainable solution" တခုၾကည့္ရမယ္။ ေရရွည္တည္တံ့ရမယ့္ အေျဖတစ္ခုရွာဖို႔ လိုတယ္။ ဒုတိယတခ်က္ကေတာ့ လတ္တေလာ ခံစားေနရတဲ့ ႏွစ္ဖက္လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ၊ ရခုိင္တုိင္းရင္းသားေတြနဲ႔ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြကို သူတို႔ကို ဘယ္လုိေျပလည္ေအာင္ လုပ္မလဲဆိုတဲ့အပိုင္း။ ႏွစ္ခုစလံုးကေတာ့ တခုၿပီးမွ တခု သြားလို႔မျဖစ္ပါဘူး။ က်ေနာ္တို႔က ၿပိဳင္တူသြားရမွာျဖစ္ပါတယ္။ လတ္တေလာ သြားရမယ့္အေျခအေနမွာ Suffering ျဖစ္ေနတဲ့ IDPေတြကို Settlement ျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ။ Humanitarian aid ေတြ ဘယ္လိုေျပလည္ေအာင္ ေျဖရွင္းေပးမလဲ။ လတ္တေလာ အလုပ္အကိုင္ေတြ ဘယ္လုိေျဖရွင္းေပးမလဲ။ ဒါေတြ လုပ္ဖို႔လိုမယ္။
ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းခန္း အျပည့္အစံုကို အသံဖိုင္မွာ နားဆင္ႏုိင္ပါတယ္။
