Zawgyi/ Unicode
မြန်မာနိုင်ငံမှာ တရားမျှတမှုနဲ့ တာဝန်ခံမှုရှိလာစေရေး လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီက ဖိအားပေးနိုင်ဖို့ ဒီနှစ်ဆုံးဖြတ်ချက် မူကြမ်းကိုရေးဆွဲခဲ့တာဖြစ်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ ခရိုရေးရှား သံအမတ်ကြီးက ဥရောပသမဂ္ဂကိုယ်စား လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီညီလာခံမှာ တနင်္လာနေ့က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
အလားတူ မြန်မာ့အရေးဆုံးဖြတ်ချက်ဟာ နိုင်ငံတွင်း ဆိုးရွားနေတဲ့ လူ့အခွင့်အရေးအခြေ အနေတွေ ဖြေရှင်းနိုင်ရေး နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းရဲ့ စဉ်ဆက်မပြတ်ကြိုးပမ်းမှု ရလာဒ်ဖြစ်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် သံအမတ်ကြီးကလည်း မှတ်ချက်ပေးခဲ့ပါတယ်။
မအင်ကြင်းနိုင်က အကြောင်းစုံ တင်ပြမှာပါ။
ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ ဂျီနီဗာမှာ ကျင်းပနေတဲ့ ၄၃ ကြိမ်မြောက် လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီညီလာခံ မှာ တနင်္လာနေ့က မြန်မာ့အရေးဆုံးဖြတ်ချက်ကိုထောက်ခံမဲ ၃၇ မဲ၊ ကန့်ကွက်မဲ ၂ မဲနဲ့ ကြားနေမဲ ၈ မဲတို့နဲ့ တခဲနက် အတည်ပြုခဲ့တာပါ။ ဒီ ဆုံးဖြတ်ချက်ဟာ မြန်မာနိုင်ငံတွင်း လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေ၊ ဖိနှိပ်မှုတွေကို ဖြေရှင်းဖို့ ရည်ရွယ်ပြီး၊ တရားမျှတမှုနဲ့ တာဝန်ခံမှုရှိရေး ကို တောင်းဆိုထားကြောင်း မူကြမ်းကို ဦးဆောင်ရေးဆွဲခဲ့တဲ့ ဥရောပသမဂ္ဂ ကိုယ်စား ခရိုရေးရှား နိုင်ငံရဲ့ ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ သံအမတ်ကြီး Vesna Batisci Ko က ညီလာခံမှာ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ ဒါအပြင် ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ အေအေ ရခိုင်လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ တို့ တိုက်ပွဲတွေ ပြင်းထန်နေတဲ့အပေါ် အခုလို ကန့်ကွက်ရှုတ်ချခဲ့ပါတယ်။
" မြန်မာနိုင်ငံမှာ မကြာသေးခင်က ဖြစ်ခဲ့တဲ့ အခြေအနေတွေကို ကျမတို့ မီးမှောင်ထိုးပြချင်ပါတယ်။ တိုက်ပွဲတွေအရှိန်မြင့်နေတာ၊ အရပ်သားတွေ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရမှုနှုန်း တိုးလာနေတာ၊ နိုင်ငံတကာ လူသားချင်းစာနာမှုနဲ့ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ဥပဒေတွေ ချိုးဖောက်နေတာ၊ ရခိုင်နဲ့ ချင်းပြည်နယ်တွေမှာ လူတွေကို နေရပ်ကနေစွန့်ခွာထွက်ပြေးဖို့ အတင်းအကျပ်ပြုလုပ်နေတာစတဲ့ အခြေအနေတွေကို ကျမတို့ အလွန်ပဲ စိုးရိမ်မကင်းဖြစ်ရပါတယ်။ မြန်မာစစ်တပ်ရော အေအေ ရခိုင်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ပါ ရွာတွေကို မီးရှို့တာ၊ အရပ်သားတွေ၊ လူသားချင်းစာနာမှုအကူအညီပေးနေတဲ့ ဝန်ထမ်းတွေကို ပစ်မှတ်ထား တိုက်ခိုက်သတ်ဖြတ်တာ စတဲ့လုပ်ရပ်တွေကို လက်ခံနိုင်စရာ လုံးဝမရှိပါဘူး။ မြန်မာမှာရှိနေတဲ့ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေအားလုံး ချွင်းချက်မရှိ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး အမြန်ဆုံး အကောင်အထည်ဖေါ်ဖို့နဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးဖြစ်စဉ်မှာ အားလုံးပါဝင်ရေး အခိုင်အမာဆောင်ရွက်ဖို့ ကျမတို့ တိုက်တွန်းပါတယ်။"
အခုလို ဥရောပသမဂ္ဂက ဦးဆောင်ရေးဆွဲခဲ့တဲ့ မြန်မာ့အရေးဆုံးဖြတ်ချက်နဲ့ ပတ်သက်လို့ ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်သံအမတ်ကြီး Shameem Ahsan ရဲ့ တုန့်ပြန်ချက်ကတော့-
" မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရိုဟင်ဂျာမွတ်စလင်တွေနဲ့ အခြားတိုင်းရင်းသားလူနည်းစုတွေရဲ့ လူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေကို ဖြေရှင်းဖို့ နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းရဲ့ ခိုင်မာပြီး စဉ်ဆက်မပြတ် ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ပြသရာ ရောက်ပါတယ်။"
ဒါအပြင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မှာ ခိုလှုံနေတဲ့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေ နေရပ်ပြန်ရေး ကိစ္စ သုံးနှစ်နီးပါးရှိလာပေမယ့် တိုးတက်မှုလုံးဝမရှိသေးဘူးလို့လည်း ထောက်ပြခဲ့ပါတယ်။ ဒါအပြင် ICJ ကုလသမဂတရားရုံးမှာ အိုအိုင်စီကိုယ်စား ဂမ်ဘီယာက မြန်မာနိုင်ငံကို တရားစွဲထားတဲ့ ကိစ္စ၊ ရိုဟင်ဂျာတွေကို အတင်းအကျပ်မောင်းထုတ်မှုကို ICC နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်ခုံရုံးက စုံစမ်းစစ်ဆေးနေတာ၊ နောက် မြန်မာခေါင်းဆောင်တွေကို တရားစွဲထားတဲ့အမှုကို အာဂျင်တီးနား တရားရုံးချုပ်က စုံစမ်းစစ်ဆေးဖို့ ပြင်ဆင်လာတာ စတာတွေကိုလည်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အနေနဲ့ ထောက်ခံကြောင်း သံအမတ်ကြီး Shameem Ahsan က ညီလာခံမှာ ပြောသွားပါတယ်။
ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို လက်မခံတဲ့ မြန်မာအစိုးရကတော့ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီရဲ့ ဒီနှစ်ဆုံးဖြတ်ချက်ကို လက်မခံကြောင်း ဂျီနီဗာ ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦးကျော်မိုးထွန်းက တုန့်ပြန်ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
----------------------
ရခိုငျနဲ့ ခငြျးပွညျနယျ စဈပွေးဒုက်ခသညျအရေး မီးမောငျးထိုးပွနတေဲ့ မွနျမာ့အရေးဆုံးဖွတျခကြျ
မွနျမာနိုငျငံမှာ တရားမြှတမှုနဲ့ တာဝနျခံမှုရှိလာစရေေး လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီက ဖိအားပေးနိုငျဖို့ ဒီနှဈဆုံးဖွတျခကြျ မူကွမျးကိုရေးဆှဲခဲ့တာဖွဈကွောငျး ကုလသမဂ်ဂဆိုငျရာ ခရိုရေးရှား သံအမတျကွီးက ဥရောပသမဂ်ဂကိုယျစား လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီညီလာခံမှာ တနငျ်လာနေ့က ပွောကွားခဲ့ပါတယျ။
အလားတူ မွနျမာ့အရေးဆုံးဖွတျခကြျဟာ နိုငျငံတှငျး ဆိုးရှားနတေဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးအခွအေနတှေေ ဖွရှေငျးနိုငျရေး နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးရဲ့ စဉျဆကျ မပွတျကွိုးပမျးမှု ရလာဒျဖွဈကွောငျး ကုလသမဂ်ဂဆိုငျရာ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ သံအမတျကွီးကလညျး မှတျခကြျပေးခဲ့ပါတယျ။
မအငျကွငျးနိုငျက အကွောငျးစုံ တငျပွမှာပါ။
ဆှဈဇာလနျနိုငျငံ ဂြီနီဗာမှာ ကငြျးပနတေဲ့ ၄၃ ကွိမျမွောကျ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီညီလာခံမှာ တနငျ်လာနေ့က မွနျမာ့အရေးဆုံးဖွတျခကြျကို
ထောကျခံမဲ ၃၇ မဲ၊ ကန့ျကှကျမဲ ၂ မဲနဲ့ ကွားနမေဲ ၈ မဲတို့နဲ့ တခဲနကျ အတညျပွုခဲ့တာပါ။ ဒီ ဆုံးဖွတျခကြျဟာ မွနျမာနိုငျငံတှငျး လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှုတှေ၊ ဖိနှိပျမှုတှကေို ဖွရှေငျးဖို့ ရညျရှယျပွီး၊ တရားမြှတမှုနဲ့ တာဝနျခံမှုရှိရေး ကို တောငျးဆိုထားကွောငျး မူကွမျးကို ဦးဆောငျရေးဆှဲခဲ့တဲ့ ဥရောပသမဂ်ဂ ကိုယျစား ခရိုရေးရှား နိုငျငံရဲ့ ကုလသမဂ်ဂဆိုငျရာ သံအမတျကွီး Vesna Batisci Ko က ညီလာခံမှာ ပွောကွားခဲ့ပါတယျ။ ဒါအပွငျ ရခိုငျပွညျနယျမှာ မွနျမာစဈတပျနဲ့ အအေေ ရခိုငျလကျနကျကိုငျတပျဖှဲ့ တို့ တိုကျပှဲတှေ ပွငျးထနျနတေဲ့အပေါျ အခုလို ကန့ျကှကျရှုတျခခြဲ့ပါတယျ။
" မွနျမာနိုငျငံမှာ မကွာသေးခငျက ဖွဈခဲ့တဲ့ အခွအေနတှေကေို ကမြတို့ မီးမှောငျထိုးပွခငြျပါတယျ။ တိုကျပှဲတှအေရှိနျမွင့ျနတော၊ အရပျသားတှေ ထိခိုကျဒဏျရာရမှုနှုနျး တိုးလာနတော၊ နိုငျငံတကာ လူသားခငြျးစာနာမှုနဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးဆိုငျရာ ဥပဒတှေေ ခြိုးဖောကျနတော၊ ရခိုငျနဲ့ ခငြျးပွညျနယျတှမှော လူတှကေို နရေပျကနစှေန့ျခှာထှကျပွေးဖို့ အတငျးအကပြျပွုလုပျနတောစတဲ့ အခွအေနတှေကေို ကမြတို့ အလှနျပဲ စိုးရိမျမကငျးဖွဈရပါတယျ။ မွနျမာစဈတပျရော အအေေ ရခိုငျလကျနကျကိုငျအဖှဲ့ပါ ရှာတှကေို မီးရှို့တာ၊ အရပျသားတှေ၊ လူသားခငြျးစာနာမှုအကူအညီပေးနတေဲ့ ဝနျထမျးတှကေို ပဈမှတျထား တိုကျခိုကျသတျဖွတျတာ စတဲ့လုပျရပျတှကေို လကျခံနိုငျစရာ လုံးဝမရှိပါဘူး။ မွနျမာမှာရှိနတေဲ့ လကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှအေားလုံး ခြှငျးခကြျမရှိ အပဈအခတျရပျစဲရေး အမွနျဆုံး အကောငျအထညျဖေါျဖို့နဲ့ ငွိမျးခမြျးရေးဖွဈစဉျမှာ အားလုံးပါဝငျရေး အခိုငျအမာဆောငျရှကျဖို့ ကမြတို့ တိုကျတှနျးပါတယျ။"
အခုလို ဥရောပသမဂ်ဂက ဦးဆောငျရေးဆှဲခဲ့တဲ့ မွနျမာ့အရေးဆုံးဖွတျခကြျနဲ့ ပတျသကျလို့ ကုလသမဂ်ဂဆိုငျရာ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှသံအမတျကွီး Shameem Ahsan ရဲ့ တုန့ျပွနျခကြျကတော့
" မွနျမာနိုငျငံမှာ ရိုဟငျဂြာမှတျစလငျတှနေဲ့ အခွားတိုငျးရငျးသားလူနညျးစုတှရေဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးအခွအေနကေို ဖွရှေငျးဖို့ နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝိုငျးရဲ့ ခိုငျမာပွီး စဉျဆကျမပွတျ ဆုံးဖွတျခကြျကို ပွသရာ ရောကျပါတယျ။"
ဒါအပွငျ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှမှာ ခိုလှုံနတေဲ့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှေ နရေပျပွနျရေး ကိစ်စ သုံးနှဈနီးပါးရှိလာပမေယ့ျ တိုးတကျမှုလုံးဝမရှိသေးဘူးလို့လညျး ထောကျပွခဲ့ပါတယျ။ ဒါအပွငျ ICJ ကုလသမဂတရားရုံးမှာ အိုအိုငျစီကိုယျစား ဂမျဘီယာက မွနျမာနိုငျငံကို တရားစှဲထားတဲ့ ကိစ်စ၊ ရိုဟငျဂြာတှကေို အတငျးအကပြျမောငျးထုတျမှုကို ICC နိုငျငံတကာ ရာဇဝတျခုံရုံးက စုံစမျးစဈဆေးနတော၊ နောကျ မွနျမာခေါငျးဆောငျတှကေို တရားစှဲထားတဲ့အမှုကို အာဂငြျတီးနား တရားရုံးခြုပျက စုံစမျးစဈဆေးဖို့ ပွငျဆငျလာတာ စတာတှကေိုလညျး ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှအနနေဲ့ ထောကျခံကွောငျး သံအမတျကွီး Shameem Ahsan က ညီလာခံမှာ ပွောသှားပါတယျ။
ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးကို လကျမခံတဲ့ မွနျမာအစိုးရကတော့ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီရဲ့ ဒီနှဈဆုံးဖွတျခကြျကို လကျမခံကွောငျး ဂြီနီဗာ ကုလသမဂ်ဂဆိုငျရာ မွနျမာသံအမတျကွီး ဦးကြောျမိုးထှနျးက တုန့ျပွနျပွောကွားခဲ့ပါတယျ။
