[[ ZAWGYI / UNICODE ]]
မြေမြှုပ်မိုင်းကြောင့် ဒီမော့ဆို ရွာသားတွေ ထိခိုက်
ကယားပြည်နယ်၊ ဒေသအခေါ် ကရင်နီပြည် ဒီမော့ဆိုမြို့နယ်ထဲက ဒေါငံခါး ကျေးရွာဘက်မှာ စစ်ကောင်စီတပ်တွေနဲ့ ဒေသခံ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေအကြား ပြီးခဲ့တဲ့ရက်ပိုင်းက တိုက်ပွဲတွေ ရက်ဆက် ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး တိုက်ပွဲကြား မြေမြှုပ်မိုင်း နင်းမိလို့ အရပ်သားတချို့ ထိခိုက်ဒဏ်ရာ ရခဲ့တယ်လို့ ကရင်နီ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့က ပြောပါတယ်။ အိုးအိမ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးသူတွေ လည်း တိုးလာနေပြီး စားနပ်ရိက္ခာ အခက်အခဲ ပိုဖြစ်လာတယ်လို့ ကူညီပေးနေသူတွေကလည်း ပြောပါတယ်။ ရန်ကုန်ကလာတဲ့ သတင်းကို မအိသန့်စင် က ပြောပြပေးပါမယ်။
ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ် ဒေါငံခါးကျေးရွာဘက်မှာ သြဂုတ် ၂၃ ရက်နဲ့ ၂၄ ရက် နှစ်ရက် ဆက်တိုက် တိုက်ပွဲတွေ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး လက်နက်ကြီး လက်နက်ငယ် ပစ်ခတ်သံတွေ ကြားနေရတာလို့ စစ်ရှောင်တဦးက ပြောပါတယ်။ သြဂုတ် ၂၅ ရက် ဒီနေ့ နေ့ခင်းပိုင်းမှာတော့ စစ်ရေး အခြေအနေ တည်ငြိမ်နေပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်တွေ စစ်ကြောင်း သွားလာ လှုပ်ရှားနေတဲ့အတွက် အချိန်မရွေး တိုက်ပွဲဖြစ်လာနိုင်တာကြောင့် စိုးရိမ်နေကြတယ်လို့ စစ်ဘေး တိမ်းရှောင်နေရတဲ့ ဒေသခံတဦးက ပြောပါတယ်။
“ ပစ်ခတ်မှုတော့ နေ့တိုင်းတော့ ရှိတယ်။ လက်နက်ကြီးရော လက်နက်ငယ်ရော နေ့တိုင်းထုတာပဲ။ တိုက်ပွဲဖြစ်မှ သူတို့ထုတာလေး မနေ့ကတောင်မှ ဒေါငံခါးမှာ တိုက်ပွဲဖြစ်၊ ဒီနေ့တော့ (ပစ်ခတ်သံ) မကြားရသေးဘူး။ အချိန်မရွေ့ကြားနေရတယ်၊ မနက်မကြားလည်း တခါတလေလည်း ည ကြားရတယ်။ ညမဟုတ်ရင်လည်း မနက် အဲ့လိုမျိုး နေ့တိုင်းလိုလို ကြားရတယ်။ မနေ့ကတော့ ဘယ်လိုပြောရမလဲ စစ်ကြောင်းတွေ ထိုးပြီးမှ ထုကြတာလေး အသံတော့ ကောင်းကောင်းကြားရတယ်။”
လက်နက်ကြီးပစ်ခတ်မှုနဲ့ တိုက်ပွဲကြောင့် သောင်းနဲ့ချီ ဒေသခံတွေ အိုးပစ်အိမ်ပစ် ဘေးလွတ်ရာကို တိမ်းရှောင်နေကြတာပါ။ တချို့က နီးစပ်ဆွေးမျိုးအိမ်တွေ ပတ်ဝန်းကျေးရွာတွေနဲ့ တချို့က တောတောင်တွေထဲမှာ ဖြစ်သလို မိုးကာတဲထိုးပြီး ခိုလှုံနေကြရပါတယ်။
စစ်ပြေးဒုက္ခသည်တွေ တိမ်းရှောင်နေကြတာ အချိန်ကြာလာလို့ အလုပ်အကိုင်မရှိ ဝင်ငွေမရှိတာကြောင့် စားနပ်ရိက္ခာ အခက်အခဲတွေ ပိုမိုဖြစ်လာတယ်လို့ လည်း ဒီဒေသခံက ပြောပါတယ်။
“ အဲ့မှာ စစ်ရှောင်ကြတာကြာပြီး ဒီးမော့ဆို ကုန်းသာ သေးဆူးလဲ ဒေါငံခါးဖက်ကတော့ ဘယ်မှမရှိတော့ဘူး။ အခု လက်ရှိကတော့ အခက်အခဲ ကတော့ ပိုများလာတယ်ပေါ့။ ရှောင်တာ ကြာလာတော့လည်း ကုန်ဈေးနှုန်းကလည်း ဈေးတက်ပြီးတော့ အလုပ်အကိုင်လည်းမရှိဆိုတော့ စားဖို့သောက်ဖို့ကလည်း တော်တော်ခက်ခဲလာကြတယ်လေး။”
ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ ဗဟိုရုံးအုပ်တဦးကတော့ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်တခွင်မှာ ကြိုကြာကြိုကြာ ရက်ဆက်ဆိုသလို တိုက်ပွဲရှိနေတယ်လို့ အတည်ပြု ပြောဆိုပါတယ်။
“တိုက်ပွဲတော့ ဆက်တိုက်တော့ ရှိနေပါတယ်။ ဒါပေမယ့် တိုက်ပွဲကြီးတော့ မဟုတ်ဘူးပေါ့နော်။ ထိတွေ့တိုက်ပွဲ ဒီတချက်တချက်လောက် ဒီလိုမျိုးပဲဖြစ်ပြီးတော့ တိုက်ပွဲပြီတာပေါ့နော်။ ကုန်းသာ သေးဆူးလဲဖက်မှသော်လည်ကောင်း၊ ဒေါငံခါး ရပ်ကွက် (၂) ဖက်မှာသော်လည်ကောင်း၊ ဒီးမော့ဆိုမြို့မ နောက်ပြီးတော့ ဒေါတမနယ်ဖက်သော်လည်ကောင်း နေ့စဉ်ရက်ဆက် ထိတွေ့တိုက်ပွဲတွေတော့ ရှိတယ်။”
ဒေသခံ ကျေးရွာတဝိုက် တပ်စွဲထားရတဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်တွေ ပြန်ထွက်ခွာချိန်မှာ မြေမြှုပ်မိုင်းတွေ ထောင်ထားခဲ့တယ်လို့ ဒီမော့ဆိုး ဒေသခံ ကာကွယ်ရေးတပ်တွေက ပြောပါတယ်။ တိုက်ပွဲတွေအတွင်း ထိခိုက်ဒဏ်ရာရမှုနဲ့ မြေမြှုပ်မိုင်းတွေ ထောင်ထားခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ သတင်းတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ သီးခြားအတည်ပြုချက်တော့ မရသေးပါဘူး။
မနေ့က မနက်အစောပိုင်းမှာတော့ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ် အရှေ့ခြမ်းမှာ ကျေးရွာထဲ ပြန်လာပြီး စားနပ်ရိက္ခာပြန်လာယူတဲ့ အမျိုးသမီးတဦး မိုင်းနင်းမိပြီး ခြေလက်ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိသွားတယ်လို့ ကရင်နီလူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့ ဒါရိုက်တာ ကိုဗညားက VOA ကို ပြောပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း စစ်ဖြစ်နေတတဲ့ ဒေသတွေမှာ မြန်မာစစ်တပ်က စစ်ဘက် အရပ်ဘက် မခွဲခြားဘဲ မြေမြုပ်မိုင်းသုံးတိုက်ခိုက်နေပြီး ဒါဟာ စစ်ရာဇဝတ်မှု ကျူးလွန်ရာ ရောက်တယ်လို့ Amnesty International လူ့အခွင့်အရေး အဖွဲ့ က ဂျုလိုင်နှောင်းပိုင်းမှာ အစီရင်ခံစာ ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။ မြန်မာစစ်တပ်အပြင် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲကတွေဘက်ကလည်း မြေမြုပ်မိုင်း အသုံးပြုတာတွေ ရှိနေတဲ့အကြောင်း နိုင်ငံတကာ မြေမြုပ်မိုင်းတားဆီးရေးအဖွဲ့တွေရဲက အစီရင်ခံစာမှာ ဖေါ်ပြလေ့ရှိပါတယ်။
မြေမြုပ်မိုင်းကြောင့် ကလေးငယ်တွေအပါအဝင် လူပေါင်းများစွာ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရခဲ့ကြပြီး၊ ရေရှည်အကျိုးဆက်အနေနဲ့ တိုက်ပွဲမဖြစ်တဲ့အချိန်မှာလည်း စစ်ဘေးရှောင်တွေ နေရပ်ပြန်ပြီး ပုံမှန်အလုပ်တွေပြန်လုပ်ဖို့ အခက်အခဲတွေကြုံနေရတဲအ့ကြောင်း AI လူ့အခွင့်အရေး အဖွဲ့ က ပြောဆိုထားပါတယ်။
==================
{{ UNICODE }}
မွမွှေုပျမိုငျးကွောင့ျ ဒီမော့ဆို ရှာသားတှေ ထိခိုကျ
ကယားပွညျနယျ၊ ဒသေအခေါျ ကရငျနီပွညျ ဒီမော့ဆိုမွို့နယျထဲက ဒေါငံခါး ကြေးရှာဘကျမှာ စဈကောငျစီတပျတှနေဲ့ ဒသေခံ ကာကှယျရေးတပျဖှဲ့တှအေကွား ပွီးခဲ့တဲ့ရကျပိုငျးက တိုကျပှဲတှေ ရကျဆကျ ဖွဈပှားခဲ့ပွီး တိုကျပှဲကွား မွမွှေုပျမိုငျး နငျးမိလို့ အရပျသားတခြို့ ထိခိုကျဒဏျရာ ရခဲ့တယျလို့ ကရငျနီ လူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့က ပွောပါတယျ။ အိုးအိမျစှန့ျခှာ ထှကျပွေးသူတှေ လညျး တိုးလာနပွေီး စားနပျရိက်ခာ အခကျအခဲ ပိုဖွဈလာတယျလို့ ကူညီပေးနသေူတှကေလညျး ပွောပါတယျ။ ရနျကုနျကလာတဲ့ သတငျးကို မအိသန့ျစငျ က ပွောပွပေးပါမယျ။
ဒီးမော့ဆိုမွို့နယျ ဒေါငံခါးကြေးရှာဘကျမှာ သွဂုတျ ၂၃ ရကျနဲ့ ၂၄ ရကျ နှဈရကျ ဆကျတိုကျ တိုကျပှဲတှေ ဖွဈပှားခဲ့ပွီး လကျနကျကွီး လကျနကျငယျ ပဈခတျသံတှေ ကွားနရေတာလို့ စဈရှောငျတဦးက ပွောပါတယျ။ သွဂုတျ ၂၅ ရကျ ဒီနေ့ နေ့ခငျးပိုငျးမှာတော့ စဈရေး အခွအေနေ တညျငွိမျနပေါတယျ။ ဒါပမေဲ့ စဈကောငျစီတပျတှေ စဈကွောငျး သှားလာ လှုပျရှားနတေဲ့အတှကျ အခြိနျမရှေး တိုကျပှဲဖွဈလာနိုငျတာကွောင့ျ စိုးရိမျနကွေတယျလို့ စဈဘေး တိမျးရှောငျနရေတဲ့ ဒသေခံတဦးက ပွောပါတယျ။
“ ပဈခတျမှုတော့ နေ့တိုငျးတော့ ရှိတယျ။ လကျနကျကွီးရော လကျနကျငယျရော နေ့တိုငျးထုတာပဲ။ တိုကျပှဲဖွဈမှ သူတို့ထုတာလေး မနေ့ကတောငျမှ ဒေါငံခါးမှာ တိုကျပှဲဖွဈ၊ ဒီနေ့တော့ (ပဈခတျသံ) မကွားရသေးဘူး။ အခြိနျမရှေ့ကွားနရေတယျ၊ မနကျမကွားလညျး တခါတလလေညျး ည ကွားရတယျ။ ညမဟုတျရငျလညျး မနကျ အဲ့လိုမြိုး နေ့တိုငျးလိုလို ကွားရတယျ။ မနေ့ကတော့ ဘယျလိုပွောရမလဲ စဈကွောငျးတှေ ထိုးပွီးမှ ထုကွတာလေး အသံတော့ ကောငျးကောငျးကွားရတယျ။”
လကျနကျကွီးပဈခတျမှုနဲ့ တိုကျပှဲကွောင့ျ သောငျးနဲ့ခြီ ဒသေခံတှေ အိုးပဈအိမျပဈ ဘေးလှတျရာကို တိမျးရှောငျနကွေတာပါ။ တခြို့က နီးစပျဆှေးမြိုးအိမျတှေ ပတျဝနျးကြေးရှာတှနေဲ့ တခြို့က တောတောငျတှထေဲမှာ ဖွဈသလို မိုးကာတဲထိုးပွီး ခိုလှုံနကွေရပါတယျ။
စဈပွေးဒုက်ခသညျတှေ တိမျးရှောငျနကွေတာ အခြိနျကွာလာလို့ အလုပျအကိုငျမရှိ ဝငျငှမေရှိတာကွောင့ျ စားနပျရိက်ခာ အခကျအခဲတှေ ပိုမိုဖွဈလာတယျလို့ လညျး ဒီဒသေခံက ပွောပါတယျ။
“ အဲ့မှာ စဈရှောငျကွတာကွာပွီး ဒီးမော့ဆို ကုနျးသာ သေးဆူးလဲ ဒေါငံခါးဖကျကတော့ ဘယျမှမရှိတော့ဘူး။ အခု လကျရှိကတော့ အခကျအခဲ ကတော့ ပိုမြားလာတယျပေါ့။ ရှောငျတာ ကွာလာတော့လညျး ကုနျဈေးနှုနျးကလညျး ဈေးတကျပွီးတော့ အလုပျအကိုငျလညျးမရှိဆိုတော့ စားဖို့သောကျဖို့ကလညျး တောျတောျခကျခဲလာကွတယျလေး။”
ဒီးမော့ဆိုမွို့နယျ ပွညျသူ့ကာကှယျရေးတပျဖှဲ့ ဗဟိုရုံးအုပျတဦးကတော့ ဒီးမော့ဆိုမွို့နယျတခှငျမှာ ကွိုကွာကွိုကွာ ရကျဆကျဆိုသလို တိုကျပှဲရှိနတေယျလို့ အတညျပွု ပွောဆိုပါတယျ။
“တိုကျပှဲတော့ ဆကျတိုကျတော့ ရှိနပေါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ တိုကျပှဲကွီးတော့ မဟုတျဘူးပေါ့နောျ။ ထိတှေ့တိုကျပှဲ ဒီတခကြျတခကြျလောကျ ဒီလိုမြိုးပဲဖွဈပွီးတော့ တိုကျပှဲပွီတာပေါ့နောျ။ ကုနျးသာ သေးဆူးလဲဖကျမှသောျလညျကောငျး၊ ဒေါငံခါး ရပျကှကျ (၂) ဖကျမှာသောျလညျကောငျး၊ ဒီးမော့ဆိုမွို့မ နောကျပွီးတော့ ဒေါတမနယျဖကျသောျလညျကောငျး နေ့စဉျရကျဆကျ ထိတှေ့တိုကျပှဲတှတေော့ ရှိတယျ။”
ဒသေခံ ကြေးရှာတဝိုကျ တပျစှဲထားရတဲ့ စဈကောငျစီတပျတှေ ပွနျထှကျခှာခြိနျမှာ မွမွှေုပျမိုငျးတှေ ထောငျထားခဲ့တယျလို့ ဒီမော့ဆိုး ဒသေခံ ကာကှယျရေးတပျတှကေ ပွောပါတယျ။ တိုကျပှဲတှအေတှငျး ထိခိုကျဒဏျရာရမှုနဲ့ မွမွှေုပျမိုငျးတှေ ထောငျထားခဲ့တယျဆိုတဲ့ သတငျးတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ သီးခွားအတညျပွုခကြျတော့ မရသေးပါဘူး။
မနေ့က မနကျအစောပိုငျးမှာတော့ ဒီးမော့ဆိုမွို့နယျ အရှေ့ခွမျးမှာ ကြေးရှာထဲ ပွနျလာပွီး စားနပျရိက်ခာပွနျလာယူတဲ့ အမြိုးသမီးတဦး မိုငျးနငျးမိပွီး ခွလေကျထိခိုကျဒဏျရာရရှိသှားတယျလို့ ကရငျနီလူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့ ဒါရိုကျတာ ကိုဗညားက VOA ကို ပွောပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံအတှငျး စဈဖွဈနတေတဲ့ ဒသေတှမှော မွနျမာစဈတပျက စဈဘကျ အရပျဘကျ မခှဲခွားဘဲ မွမွေုပျမိုငျးသုံးတိုကျခိုကျနပွေီး ဒါဟာ စဈရာဇဝတျမှု ကြူးလှနျရာ ရောကျတယျလို့ Amnesty International လူ့အခှင့ျအရေး အဖှဲ့ က ဂြုလိုငျနှောငျးပိုငျးမှာ အစီရငျခံစာ ထုတျပွနျထားပါတယျ။ မွနျမာစဈတပျအပွငျ တိုငျးရငျးသား လကျနကျကိုငျအဖှဲကတှဘေကျကလညျး မွမွေုပျမိုငျး အသုံးပွုတာတှေ ရှိနတေဲ့အကွောငျး နိုငျငံတကာ မွမွေုပျမိုငျးတားဆီးရေးအဖှဲ့တှရေဲက အစီရငျခံစာမှာ ဖေါျပွလေ့ရှိပါတယျ။
မွမွေုပျမိုငျးကွောင့ျ ကလေးငယျတှအေပါအဝငျ လူပေါငျးမြားစှာ ထိခိုကျဒဏျရာရခဲ့ကွပွီး၊ ရရှေညျအကြိုးဆကျအနနေဲ့ တိုကျပှဲမဖွဈတဲ့အခြိနျမှာလညျး စဈဘေးရှောငျတှေ နရေပျပွနျပွီး ပုံမှနျအလုပျတှပွေနျလုပျဖို့ အခကျအခဲတှကွေုံနရေတဲအ့ကွောငျး AI လူ့အခှင့ျအရေး အဖှဲ့ က ပွောဆိုထားပါတယျ။
