အေျခခံလူ႔အခြင့္အေရးေတြထဲမွာ ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခြင့္ဆုိတာလည္း တခုအပါ
အ၀င္ျဖစ္တာေၾကာင့္ မေန႔ကက်ေရာက္ခဲ့တဲ့ ၅၉ ႀကိမ္ေျမာက္ ႏုိင္ငံတကာလူ႔အခြင့္
အေရးေန႔မွာ ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ႏွိပ္ကြပ္ေနတာေတြကို အဆုံး
သတ္ဖို႔ အေမရိကန္သမၼတဘြတ္ရွ္က မိန္႔ခြန္းေျပာခဲ့ပါတယ္။ အေၾကာင္းစုံကုိ
ကုိေက်ာ္ေအာင္လြင္က တင္ျပထားပါတယ္။
၅၉ ႀကိမ္ေျမာက္ ႏုိင္ငံတကာလူ႔အခြင့္အေရးေန႔က်င္းပတဲ့ ဒီကေန႔မွာ သမၼတဘြတ္ရွ္
က ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခြင့္ကိစၥကုိ ဒီႏွစ္မွာ အဓိကထား ေျပာဆုိခဲ့တာ ေတြ႕ရပါ
တယ္။
“ဒီလိုေန႔မ်ဳိးမွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတြင္းမွာရွိတဲ့လူေတြနဲ႔ေရာ တကမၻာလုံးက
လူေတြဆီကေန သူတုိ႔ရဲ႕ လူမႈအသိုင္းအ၀ုိင္းအတြင္း လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ဘာသာေရး ယုံၾကည္ကိုးကြယ္ခြင့္ေတြရဖို႔ သူတုိ႔ဘက္က ႐ုိး႐ုိးသားသား ႀကိဳးစားခဲ့ၾကပုံေတြ
အေၾကာင္း ဖိတ္ေခၚေျပာဆုိၿပီးေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရးေန႔အခမ္းအနား က်င္းပရတာ ေကာင္းမြန္သင့္ျမတ္ပါတယ္” လုိ႔ သမၼတဘြတ္ရွ္က ေျပာသြားခဲ့တာပါ။
ဗုဒၶဘာသာ၀င္အမ်ားစုေနထုိင္ေနၾကတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာဆုိရင္လည္း ဗုဒၶဘာသာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေတြကိုယ္တုိင္ ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခြင့္ မရွိဘူးျဖစ္ေနတဲ့အေၾကာင္း အေမရိကန္ႏုိင္ငံအတြင္း ေဟာေျပာေနတဲ့သူကေတာ့ အခု နယူးေယာ့ခ္ၿမိဳ႕ ကိုလံ
ဘီယာတကၠသိုလ္၊ သမုိင္းဌာနမွာ ဧည့္ပါေမာကၡအျဖစ္ ပို႔ခ်ေနတဲ့ ေဒါက္တာအရွင္
နာယက ျဖစ္ပါတယ္။
“အေျခခံလူ႔အခြင့္အေရးကအစ ဦးဇင္းတုိ႔ ဆုံး႐ႈံးေနတယ္ဆုိေတာ့ ဘာသာေရးလြြတ္ လပ္ခြင့္ဆုိတာလည္း ေ၀လာေ၀းေပါ့ေလ။ အထူးသျဖင့္ ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခြင့္မွာ ဗုဒၶဘာသာအေၾကာင္းေျပာရမယ္ဆုိရင္ ပရိယတၱိ၊ ပဋိပတၱိကုိေတာင္မွ လြတ္လပ္စြာ သင္ခြင့္မရွိဘူးဆုိေတာ့ ဦးဇင္းတုိ႔အေနနဲ႔ ဆုံး႐ႈံးေနတဲ့ အခြင့္အေရးေတြက အမ်ား
ႀကီးလုိ႔ ေျပာရမွာပဲ။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ ဒီေန႔ဆုိရင္ ရဟန္းသံဃာေတာ္ေတြ
ေတာင္မွ ကိုယ့္ေက်ာင္းမွာကုိယ္ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ေနလို႔မရဘူး၊ ေနာက္ သံဃာ
ေတာ္ေတြကို စာသင္တုိက္ႀကီးေတြက ႏွင္လုိက္ၿပီးေတာ့ သူတုိ႔ အဲဒီေနရာကို ျပန္လုိ႔
မရဘူး၊ လြတ္လပ္စြာ ခရီးသြားလုိ႔မရဘူး၊ ဦးဇင္းတုိ႔မွာ အေျခခံအခြင့္အေရးေတြက
အင္မတန္မွဆုံး႐ႈံးေနတယ္။ ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခြင့္ဆုိ ေျပာစရာေတာင္မလိုဘူး”
အခုလိုအျဖစ္အပ်က္ေတြက စက္တင္ဘာလ မတုိင္ခင္ကတည္းက ျဖစ္ေနတာလား
ဘုရား။
“ဒါေတြက စက္တင္ဘာလ မတုိင္ခင္ကတည္းက၊ စစ္အစုိးရတက္လာကတည္းက
ဒါေတြကုိ သူတုိ႔ ခ်ဳပ္ခ်ယ္ထားတာပဲ။ စက္တင္ဘာ အေရးအခင္းၿပီးတဲ့အခါက်ေတာ့
ပိုၿပီးေတာ့ အခ်ဳပ္အခ်ယ္မ်ားလာတာေပါ့။ မစုိးရိမ္တုိက္က ဆရာေတာ္ ေ၀ရသူဆုိရင္ အခုထက္ထိေထာင္မွာပဲ။ သူဆုိရင္ ဘာမွမဟုတ္ဘဲ တရားေဟာလုိက္လို႔ ေထာင္က်
တာပဲ”
သာသနာ့ဥေသွ်ာင္အဖြဲ႕မွာ တာ၀န္ယူေဆာင္ရြက္ေပးေနတဲ့ ေဒါက္တာ အရွင္
နာယက ေျပာသြားခဲ့တာပါ။ ေဒါက္တာ အရွင္နာယကဟာ မၾကာေသးခင္ ရက္ပုိင္း
အတြင္းကပဲ ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခြင့္ ခ်ဳိးေဖာက္ခံေနရတ့ဲ ျမန္မာျပည္က သံဃာ
ေတာ္ေတြအေၾကာင္း၊ ျမန္မာျပည္သူေတြအေၾကာင္းကို အေမရိကန္ေအာက္လႊတ္
ေတာ္မွာ ရွင္းျပမိန္႔ၾကားခဲ့တာလည္း ရွိပါေသးတယ္။
ဦးဇင္းနဲ႔အတူ ျမန္မာျပည္တြင္းက ခရစ္ယာန္ေတြလည္း ဘာသာေရးလြတ္လပ္မႈ
ဆုံး႐ႈံးေနတဲ့အေၾကာင္း ရွင္းျပေပးခဲ့သူတဦးကေတာ့ ခ်င္းလူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႕က ဆလုိင္းေဘြလ်န္းေမာင္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
“က်ေနာ္တုိ႔ခ်င္းျပည္မွာ က်မ္းစာ (Bible) ေတာင္မွ ပုံႏွိပ္ထုတ္ေ၀လုိ႔ မရပါဘူး၊ ပုံႏွိပ္
ခြင့္မရပါဘူး။ ၿပီးေတာ့ ဘုရားေက်ာင္း (Church) ေတြဆုိရင္ ၁၉၉၀ ေနာက္ပုိင္းက
စၿပီး ေဆာက္လုပ္ခြင့္ လုံး၀မေပးေတာ့ပါဘူး။ ဒါတြင္မက ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္
ေတြကို သတ္ျဖတ္တာေတြရွိတယ္၊ တနဂၤေႏြေန႔အစည္းအေ၀းေတြကုိ တခ်ဳိ႕ေနရာ
ေတြမွာ တရားေဟာမယ့္ဟာေတြကုိ အရင္ဆင္ဆာတည္းၿပီးေတာ့ သူတုိ႔ေထာက္ခံမွ
ပဲ တရားေဟာလုိ႔ရတယ္။ ဘာအဆုိးဆုံးျဖစ္သလဲဆုိေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ခ်င္းျပည္မွာ
ခရစ္ယာန္ဘာသာ ကုိးကြယ္တဲ့အတြက္ သေကၤတအျဖစ္နဲ႔ လက္၀ါးကပ္တုိင္ကို
ရြာထိပ္ေတြ၊ ေတာင္ကုန္းေတြမွာ ေထာင္ထားပါတယ္။ အဲဒါေတြတခုၿပီးတခု ၁၉၉၀
ေနာက္ပုိင္း ဖ်က္ဆီးတယ္၊ ဖ်က္ဆီးတာတင္မက ဗုဒၶဘာသာေစတီေတြ၊ ဘုန္းေတာ္
ႀကီး႐ုပ္တုေတြနဲ႔ အစားထုိးတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ အဲဒါကို က်ေနာ္တို႔ခ်င္းခရစ္ယာန္ေတြ
အေနနဲ႔ အင္မတန္ ရင္နာေၾကကြဲၿပီးေတာ့ အခု သီခ်င္းေတြစပ္၊ ဗြီစီဒီေတြထုတ္၊ ႏုိင္ငံတကာမွာျဖန္႔ၿပီးေတာ့ ခ်င္းျပည္သူေတြအေနနဲ႔ အင္မတန္မွ ယူႀကဳံးမရျဖစ္တဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈျဖစ္ပါတယ္”
ခ်င္းျပည္သူေတြရင္နာတယ္ဆုိတာက ဗုဒၶဘာသာကို ရင္နာတာလား၊ လုပ္တဲ့
စစ္အစိုးရဘက္ကို ရင္နာတာလား။
“နအဖစစ္အစုိးရက ဗုဒၶဘာသာကုိ အသုံးခ်ၿပီးေတာ့ ႏုိင္ငံေရးကိရိယာအျဖစ္ အသုံး
ခ်တာကုိ သူတုိ႔ရင္နာတာျဖစ္ပါတယ္။ သူတုိ႔သေဘာေပါက္ပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာ ဗမာ
လူမ်ဳိးေတြနဲ႔ ခ်င္းခရစ္ယာန္ေတြအၾကားမွာ ျပႆနာျဖစ္တာမဟုတ္ဘဲနဲ႔ သူတုိ႔ရင္နာ
တာက နအဖစစ္အစိုးရအေနနဲ႔ မတရား ဘာသာတရား လြတ္လပ္ခြင့္ကို ခ်ဳိးေဖာက္
ၿပီးေတာ့ ႏုိင္ငံေရးကိရိယာအျဖစ္ အသုံးခ်ၿပီးေတာ့ ခရစ္ယာန္ေတြကို ႏွိပ္ကြပ္တာကို သူတုိ႔ရင္နာတာာျဖစ္ပါတယ္”
ခ်င္းအမ်ဳိးသား ဆလုိင္းေဘြလ်န္းေမာင္ ေျပာျပခဲ့တာပါ။
ျပင္သစ္ႏုိင္ငံမွာေရာက္ရွိေနတဲ့ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ ဦးလွေအာင္ကလည္း ျမန္မာ
ျပည္က မြတ္ဆလင္ေတြ ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခြင့္ မရွိတဲ့အေၾကာင္း ဗြီအိုေအကို
ရွင္းျပထားပါတယ္။
“ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခြင့္အေနနဲ႔ ေျပာရမယ္ဆုိရင္ ဘယ္ဘာသာမွ လြတ္လပ္ခြင့္ရွိတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီထဲမွာ အစၥလာမ္ဘာသာကေတာ့
အဆုိးဆုံးပဲလုိ႔ ေျပာရမွာျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ ဘာသာေရးဆုိင္ရာ လြတ္လပ္စြာ
စုေ၀းခြင့္၊ ေဟာေျပာခြင့္၊ ဘာသာေရး တရားသဘင္က်င္းပခြင့္၊ ဘာသာေရးဆုိင္ရာ
စာအုပ္စာတမ္း လြတ္လပ္စြာ ပုံႏွိပ္ထုတ္ေ၀ျဖန္႔ခ်ိခြင့္၊ ဗလီ၊ ဘာသာေရးစာသင္
ေက်ာင္းမ်ား ေဆာက္လုပ္ခြင့္၊ ျပင္ဆင္မြမ္းမံခြင့္ မရွိတဲ့အျပင္ အခါအားေလ်ာ္စြာ
ဘာသာေရးဆရာမ်ားကို ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်ျခင္းမ်ား အၿမဲျပဳလုပ္လ်က္ရွိပါတယ္။
အဆုိးဆုံးကေတာ့ ဘာသာအခ်င္းခ်င္းၾကားမွာ နားလည္မႈလြဲမွားေအာင္ လုပ္ႀကံ
သတင္းေတြလႊင့္၊ ၿပီးေတာ့ ဘာသာေရးအဓိက႐ုဏ္းေတြ ဖန္တီးၿပီး ဘာသာၾကားထဲ
မွာ ျပႆနာေတြ ဖန္တီးတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါဟာ က်ေနာ္တုိ႔ဘာသာ၀င္ေတြ
အတြက္ေရာ၊ က်ေနာ္တုိ႔ အနာဂတ္ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ျမန္မာႏုိင္ငံအတြက္ပါ အင္မတန္မွ
ႀကီးမားတဲ့ အႏၱရာယ္တခုသဖြယ္ျဖစ္ေနၿပီလို႔ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ သုံးသပ္မိပါတယ္”
အဲလိုဖန္တီးတယ္ဆုိတာက ဘယ္သူေတြက ဖန္တီးတာပါလဲ။
“မ်ားေသာအားျဖင့္ လက္ရွိအုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့ စစ္အစုိးရရဲ႕ ကိုယ္စားလွယ္ေတြ၊ ေနာက္ စစ္အစုိးရကိုယ္တုိင္သည္ပင္လွ်င္ အဲဒီလို မဟုတ္တဲ့သတင္းေတြလႊင့္ၿပီး ဘာသာ
အခ်င္းခ်င္းၾကားမွာ နားလည္မႈလြဲေအာင္ ဖန္တီးေနတာပဲျဖစ္ပါတယ္”
ျပင္သစ္ႏုိင္ငံက ျမန္မာမြတ္ဆလင္တဦးျဖစ္တဲ့ ဦးလွေအာင္ ေျပာသြားခဲ့တာပါ။
ျမန္မာျပည္မွာ အမ်ားစု လူေတြကုိးကြယ္ၾကတာက ဗုဒၶဘာသာပါ။ ဒုတိယအမ်ားစု
ကိုးကြယ္ၾကတာက ခရစ္ယာန္ဘာသာျဖစ္ၿပီးေတာ့ တတိယအေနနဲ႔ မြတ္ဆလင္
ဘာသာကိုးကြယ္တဲ့လူေတြလည္း အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ျမန္မာျပည္သူေတြအေနနဲ႔ ဘာသာေရးလြတ္လပ္မႈေတြ ခ်ဳိးေဖာက္ခံေနရတယ္ ဆုိေပမယ့္လည္း ျမန္မာစစ္
အစုိးရ ေခါင္းေဆာင္ေတြကေတာ့ အၿမဲတမ္းလုိလုိပဲ ဘုရားေက်ာင္းကန္၊ ေစတီပုထုိး
ေတြမွာ ဘာသာေရးလုပ္ငန္းေတြ လုပ္ကိုင္ေနၾကတဲ့ပုံေတြ၊ ရဟန္းသံဃာေတြကုိ လွဴဒါန္းဆက္ကပ္ေနၾကတဲ့ ပုံေတြကေတာ့ ျမန္မာစစ္အစုိးရပိုင္ သတင္းစာေတြမွာ
အၿမဲတမ္းလုိလုိ ေဖာ္ျပေနၾကပါတယ္။