ကမၻာ့ႏုိင္ငံအမ်ားအျပားမွာ ႏုိင္ငံေရးအရ လႊတ္လပ္မႈေတြ ေလ်ာ့နည္းလာတယ္လုိ႔ နယူးေယာက္အေျခစုိက္ Freedom House လုိ႔ ေခၚတဲ့ ႏုိင္ငံတကာမွာ ႏုိင္ငံေရးအရ လႊတ္လပ္မႈရွိေရးနဲ႔ ဒီမုိကေရစီအေရးကိစၥေတြကုိ ေထာက္ခံ အားေပးေနတဲ့ အစုိးရမဟုတ္တဲ့ အဖြဲ႔က ထုတ္ျပန္တဲ့ အစီရင္ခံစာထဲမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ႏုိင္ငံေရးအရ လႊတ္လပ္မႈ ေလ်ာ့နယ္းလာတဲ့ ႏုိင္ငံေတြဟာ ရုရွား၊ အီရန္၊ ကင္ညာ၊ ႏုိင္ဂ်ီးရီးယား၊ ပါကစၥတန္၊ ဗင္နီဇြဲလားနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံတုိ႔ျဖစ္တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ကမၻာ့တလႊား လြတ္လပ္မႈေတြ တျဖည္းျဖည္း ယုတ္ေလ်ာ့ က်ဆင္းလာၿပီး ကမၻာ့ လူဦးေရထက္ တ၀က္မရွိတဲ့ လူေတြသာ လြတ္လပ္မႈရဲ႕ အရသာကုိ ခံစားေနၾကရတယ္လုိ႔ ဗီအုိေအသတင္းေထာက္ Cindy Saine ၀ါရွင္ၿမိဳ႕ကေန သတင္းေပးပုိ႔ထားတာကုိ ျဖည့္စြက္ၿပီး က်ေနာ္ကပဲ တင္ျပေပးပါမယ္။
ကမၻာ့တလႊား ႏုိင္ငံေရးအရ လႊတ္လပ္မႈနဲ႔ တရားမွ်တမႈအဆင့္အတန္း အေျခအေနေတြကုိ Freedom House အဖြဲ႔က အစီရင္ခံစာ ထုတ္ျပန္လာတာ အခုဆုိရင္ ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ ေက်ာ္ရွိလာၿပီျဖစ္ၿပီး ၂၀၀၇ ခုႏွစ္အတြင္း လႊတ္လပ္မႈေတြ သိသိသာသာ ဆုံးရႈံးခဲ့တယ္လုိ႔ အဖြဲ႔ရဲ႕ သုေတသနဌာနရဲ႕ ၫြန္ၾကားေရးမႈး Arch Puddington က ေျပာပါတယ္။
“ၿပီးခဲ့တဲ့ ၁၅ ႏွစ္က မွန္တမ္းေတြကုိၾကည့္မယ္ဆုိရင္ လြန္ခဲ့တဲ့ ၂ ႏွစ္အတြင္း လႊတ္လပ္ခြင့္ေတြ သိသိသာသာ က်ဆင္းလာတာကုိ ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။”
ဒီ လႊတ္လပ္မႈ ဆုံးရႈံးေနတဲ့ ေဒသေတြထဲမွာ ေတာင္အာရွ၊ အေရွ႕အလယ္ပုိင္း၊ ဆုိဗီယက္ျပည္ေထာင္စုေတြမွာ ပုိသိသာတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ရုရွား၊ Kazakhstan၊ Azerbaijan၊ Venezuela နဲ႔ တရုတ္ႏုိင္ငံတုိ႔မွာ လူထု လႈပ္ရွားမႈေတြကတဆင့္ ဒီမုိကေရစီအေရး လႈပ္ရွားမႈေတြ ျဖစ္ေပၚလာမွာကုိ အုပ္ခ်ဳပ္သူ လူတန္းစားေတြက စုိးရိမ္တဲ့အတြက္ အဲဒီႏုိင္ငံေတြမွာ ဒီမုိကေရစီလႈပ္ရွားမႈေတြကုိ ဆန္႔က်င္တဲ့ လုပ္ေဆာင္မႈေတြ ေတြ႔လာရတယ္လုိ႔လည္း မစၥတာ Puddington က ဆက္ေျပာပါတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ေတာ့ Freedom House အဖြဲ႔ကပဲ အာရွတုိက္ဆုိင္ရာ သုေတသနမႈး Camille Eiss က -
“ျမန္မာႏုိင္ငံကေတာ့ အဆုိးဆုံးႏုိင္ငံေတြထဲ တခုအပါအ၀င္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လုိ႔လည္းဆုိေတာ့ က်မတုိ႔ စစ္တမ္းေကာက္ယူတဲ့ေနရာမွာ (၁) ကေန (၇) အထိ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ (၇) ကေတာ့ အဆုိးဆုံးေပါ့၊ အဲဒီမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံက အဆင့္ (၇) ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံက အဆုိးဆုံးျဖစ္ပါတယ္။”
ဒါ့အျပင္ ၿပီးခဲ့တဲ့ စက္တင္ဘာလအတြင္း သကၤန္းေရာင္ေတာ္လွန္ေရးျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္း ႏုိင္ငံေရးလႊတ္လပ္မႈေတြ ပုိမုိ ဆုံးရႈံးလာတာကုိ ေတြ႔ရတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။
“ၿပီးခဲ့တဲ့ စက္တင္ဘာအတြင္းမွာ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့တာေတြက ဒီအစီရင္ခံစာမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕အေျခအေန ပုိမို ဆုိးရြားလာတယ္လုိ႔ ေဖာ္ျပဖုိ႔ အေၾကာင္းရင္းတခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ အဓိကေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္းမွာ ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ စီးပြားေရးဆုိင္ရာ လႊတ္လပ္မႈေတြ၊ တရားမွ်တမႈေတြရွိဖုိ႔အတြက္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ခ်ီတက္ဆႏၵျပတဲ့လူေတြကုိ စစ္အစုိးရက အၾကမ္းဖက္ ႏွိပ္ကြပ္ခဲ့တဲ့ကိစၥ၊ ေနာက္ လူေတြ ရာနဲ႔ခ်ီ ေသဆုံးခဲ့ရတယ္လုိ႔ သံသယျဖစ္ဖြယ္ သတင္းေတြ ထြက္ေပၚလာတဲ့ ကိစၥေတြဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္းက အေျခအေနေတြ ဆုိးသထက္ဆုိးေအာင္ ျဖစ္ေပၚေစတဲ့ ကိစၥေတြပါ။”
ဒါ့အျပင္ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္း စီးပြားေရး စီမံကြပ္ကဲမႈေတြည့ံဖ်င္းမႈေၾကာင့္ လူထု စား၀တ္ေနေရးေတြ က်ပ္တည္း လာေနတဲ့ကိစၥနဲ႔ ေလာင္စာဆီေစ်းေတြ ၅၀၀ ရာခုိင္ႏႈန္း အထိ ျမင့္တက္လာတ့ဲ့ ကိစၥေတြကလည္း ဒီ အစီရင္ခံစာထဲမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ အေျခအေန ပုိမုိ ဆုိးရြားလာေနတဲ့အေၾကာင္း ေဖာ္ျပရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြျဖစ္တယ္လုိ႔ ကာမီးလ္း အုိက္စ္က ဆက္ေျပာသြားပါတယ္။
Freedom House အဖြဲ႔ အစီရင္ခံစာ စတင္ထုတ္ျပန္တဲ့ ၁၉၇၂ ခုႏွစ္ ကစၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ ႏုိင္ငံေရးအရ လႊတ္လပ္မႈမရွိတဲ့ႏုိင္ငံအျဖစ္ ေတာက္ေလ်ာက္ ေဖာ္ျပခံခဲ့ရပါတယ္။
၂၀၀၇ ခုႏွစ္ အတြက္ ထုတ္ျပန္တဲ့ အစီရင္ခံစာထဲမွာ ႏုိင္ငံေပါင္း ၉၀ ကုိ လႊတ္လပ္တဲ့ႏုိင္ငံနဲ႔ ၄၃ ႏုိင္ငံကုိေတာ့ မလႊတ္လပ္တဲ့ႏုိင္ငံအျဖစ္ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒီအထဲမွာ ခၽြင္းခ်က္အျဖစ္ ပါလက္စတုိင္းေဒသကုိ တစိတ္တပုိင္း လႊတ္လပ္ရာကေန မလႊတ္လပ္တဲ့ ေဒသအျဖစ္ သီးျခား ေဖာ္ျပထားပါတယ္ခင္ဗ်ား။
