ျမန္မာ-တရုတ္နယ္စပ္ ကခ်င္ျပည္နယ္ ဧရာ၀တီျမစ္ဆုံေဒသမွာ ျမစ္ေတြကုိ ပိတ္စို႔ၿပီး ေရကာတာေတြ တည္ေဆာက္တဲ့ကိစၥဟာ တုိင္းျပည္ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးအတြက္ လုပ္ပါတယ္ဆုိေပမဲ့ မလိုလားအပ္တဲ့ ဆုိးျပစ္ေတြ ဘယ္လိုျဖစ္လာႏုိင္တယ္ဆုိတာကုိ ပညာရွင္ေတြရဲ ႔ အႀကံေပးတင္ျပခ်က္ကုိ နားမေထာင္ဘဲ အာဏာစက္နဲ႔ တဖက္သတ္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ လုပ္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ ေဒသခံတုိင္းရင္းသားေတြနဲ႔ ဗဟိုအစိုးရေတြၾကား နားလည္းမႈေတြ ပိုမုိလြဲမွားလာႏုိင္သလို တုိင္းျပည္အနာဂတ္အတြက္လည္း အက်ဳိးမရွိႏုိင္ေၾကာင္း။ ေရကာတာမ်ားတည္ေဆာက္မႈ နဲ႔ သဘာ၀ပတ္၀န္က်င္ဆုိင္ရာအေရး ပုိမုိသိရွိႏုိင္ဖုိ႔ ပညာရွင္ ဦးညိဳေမာင္ နဲ႔ ကခ်င္လူမႈဖြံ႔ၿဖိဳးေရးကြန္ယက္အဖြဲ႔ တာ၀န္ခံ ကိုေနာ္လာ တုိ႔ကုိ ဦးေက်ာ္ဇံသာ (ဗီြအုိေအ) က ဆက္သြယ္ေမးျမန္း ေဆြးေႏြးတင္ျပထားပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ကုိေနာ္လာ တုိ႔ လုပ္ငန္းရဲ ႔ အဓိကေဆာင္ရြက္ေနတာ ဘယ္လိုလုပ္ငန္းေတြကုိ ေဆာင္ရြက္ပါသလဲ။
ကုိေနာ္လာ ။ ။ က်ေနာ္တုိ႔ ကခ်င္လူမႈဖြံ႔ၿဖိဳးေရး ကြန္ယက္ (Kachin Development Networking Group (KDNG)) အေနနဲ႔ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ အခု တရုတ္ China Power Investment Cooperation နဲ႔ နအဖ တုိ႔က ဧရာ၀တီျမစ္ဆုံ ေရကာတာ စီမံကိန္းကုိ ေမခ နဲ႔ မလိခ ျမစ္ေပၚေတြမွာ ေရကာတာႀကီး (၇) ခု တည္ေဆာက္ဖုိ႔ လုပ္ေဆာင္ေနတယ္။ ဒီ ေရကာတာေတြေၾကာင့္ ေဒသခံ ျပည္သူေတြ ဘ၀၊ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္း၊ သဘာ၀ ပတ္၀န္က်င္ ထိခုိက္ဆုံးရႈံးမႈေတြ ျဖစ္ေပၚလာတယ္။ ဒီအတြက္ က်ေနာ္တုိ႔က ဒီလုပ္ေဆာင္မႈကုိ ကန္႔ကြက္ေနျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါ က်ေနာ္တုိ႔ရဲ ႔ အဓိကလုပ္ငန္းစဥ္ ျဖစ္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆရာဦးညိဳေမာင္ ကေရာ ဘယ္လုိျမင္ပါသလဲ။ ဒီျမစ္ဆုံမွာ ေရကာတာေတြ တည္ေဆာက္မယ္ဆုိတာ သဘာ၀ ပတ္၀န္က်င္ကုိ ဘယ္ေလာက္ထိခိုက္မႈ ရွိတယ္လို ျမင္ပါသလဲ။
ဦးညိဳေမာင္ ။ ။ က်ေနာ္တုိ႔ ဒီ သဘာ၀ ပတ္၀န္က်င္ထိခိုက္မႈကုိ အကဲခတ္ ေလ့လာၾကည့္ျခင္း Environmental Impact Assessment (EIA) လုပ္ၿပီးေတာ့မွ ေျပာလို႔ရမွာပါ။ မလုပ္ေသးဘဲနဲ႔ ဒီအတိုင္း ရမ္းၿပီးေတာ့ မွန္းေျပာလိုကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ခက္ခဲပါလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ EIA မွာ ႏွစ္ပိုင္း လုပ္ရပါတယ္။ တပိုင္းကေတာ့ BIA လို႔ေခၚတဲ့ Biodiversity Impact Assessment အပင္နဲ႔တိရစာၧန္ေတြ ဘယ္လိုထိခိုက္ပ်က္ဆီးသလဲ ဆုိတာကုိ ခန္႔မွန္းေလ့လာျခင္း။ ေနာက္တခုက Social Impact Assessment ေခၚတဲ့ လူမႈပတ္၀န္က်င္ ထိခုိက္ေလ့လာမႈကုိ ခန္႔မွန္းျခင္း ဆုိတာကုိ လုပ္မွ လုပ္ၿပီးမွ ဘယ္လို ထိခိုက္တယ္ဆုိတာကုိ ေျပာလို႔ရပါလိမ့္မယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ အခု ျမစ္ဆုံမွာ ေရကာတာေတြ လုပ္မယ္ဆုိတာကုိ ဒီဟာေတြကို assessment ေတြ ေလ့လာသုံးသပ္ခ်က္ေတြ မလုပ္ဘဲနဲ႔ တည္ေဆာက္မယ္သူေတြက တည္ေဆာက္ဖို႔ လုပ္ေနၾကတာလား။ တရုတ္အစုိးရ ျမန္မာအစုိးရတို႔က။
ဦးညိဳေမာင္ ။ ။ အဲဒီလိုေတာ့ မဟုတ္ပါဘူးခင္မ်ား။ သူတုိ႔ ဒီမွာေတာ့ EIA တစိတ္တပိုင္း လုပ္ၿပီးပါၿပီ။ လုပ္ဆဲလို႔ က်ေနာ္တုိ႔ သိရပါတယ္။ ေလ့လာတဲ့အဖြဲ႔ကေန report တင္ရမွာပါ။ အဲဒီလုိ တင္ၿပီးမွ အဲဒီ report ေပၚ မူတည္ၿပီးေတာ့ ဒီမွာ လုပ္သင့္မလုပ္သင့္ အေျဖကို ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆရာတို႔ ဘက္ကေရာ ဆရာတို႔အပါအ၀င္။
ဦးညိဳေမာင္ ။ ။ ဟုတ္ကဲ့။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ကုိေနာ္လာတုိ႔ဘက္ကေရာ အခု ကန္႔ကြက္တဲ့ေနရာမွာ ဆရာဦးညိဳေမာင္ ေျပာတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကုိ စူးစမ္းေလ့လာမႈေတြ ရွိပါသလား။
ကုိေနာ္လာ ။ ။ က်ေနာ္တုိ႔ဘက္ကေတာ့ Damming the Irrawaddy Report ကုိ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္မွာ ထုတ္လိုက္တယ္။ အဲဒီက က်ေနာ္တို႔ ေလ့လာေတြ႔ရွိခ်က္အရဆိုလိုရွိရင္ အခုန ဆရာေျပာသြားသလုိ social impact assessment လို႔ ေျပာရမွာေပါ့၊ က်ေနာ္တုိ႔ကေတာ့ သိပံၸနည္းက်ေတာ့ မလုပ္ႏုိင္ဘူး။ အေသးစိတ္ေတာ့ မလုပ္ႏုိင္ဘူး။ ဒါေပမဲ့ ေလ့လာသုံးသပ္ခ်က္ က်ေနာ္တုိ႔ ေတြ႔ရွိခ်က္အရ ဒီ ေရကာတာ ျမစ္ဆုံေရကာတာေၾကာင့္ ေက်းရြာေပါင္း (၄၀) ေက်ာ္ လုံး၀ကုိ ေရႊ ႔ေျပာင္းရမယ့္ အေနအထား၊ လူေပါင္း ၁၀,၀၀၀ ေရႊ ႔ေျပာင္းရမယ္၊ အိုးအိမ္ေတြ စြန္႔ခြါရမယ္၊ အိုးအိမ္ၿခံေျမေတြ ဆုံးရႈံးရမယ္။ ဒါ ေရလႊမ္းမုိးမယ့္ ေနရာေတြ။ ဒါေတြက က်ေနာ္တုိ႔ ေလ့လာေတြ႔ရွိခ်က္အရ သိရွိရတာပါ။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ အဲဒီ လူေတြကုိ ပိုၿပီးေကာင္းတဲ့ေနရာေတြကုိ ပုိ႔လို႔ မျဖစ္ႏုိင္ဘူးလား။ တဖက္က က်ေနာ္စဥ္းစားတာက တကယ္လို႔ ဒီေဒသမွာ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္းကုိ လုပ္လိုက္တဲ့အတြက္ လူမႈထိခိုက္ရတဲ့ကိစၥကုိ အစားထိုးေပးလို႔ compensate လုပ္လို႔ မရႏုိင္ဘူးလား။
ကိုေနာ္လာ ။ ။ က်ေနာ္တုိ႔ရဲ ႔ ခံယူခ်က္၊ အျမင္က compensation လုပ္လို႔ေတာ့ ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တကယ္တမ္း လက္ေတြ႔မွာ compensation ဟာ အလုပ္မျဖစ္ဘူး။ အလုပ္မျဖစ္ဘူးဆုိတာ လူတေယာက္ကုိ ~ သူရဲ ႔ မိသားစု၊ အိုးအိမ္၊ ၿခံေျမ ဆိုတာေတြက ဟုိ မ်ဳိးရိုးဆင္ဆက္ကေန လုပ္ကိုင္စားေသာက္လာၾကတာ။ ဥပမာ လယ္သမားေတြဆုိရင္ လယ္မလုပ္ဘဲနဲ႔ တျခားေနရာမွာ လုပ္စားလို႔ မရဘူး။ ၿမိဳ ႔ေတြမွာ လုပ္စားလို႔ မရဘူး။ အခု ႏုိင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ေရကာတာေတြေၾကာင့္ ေရႊ ႔ေျပာင္းရတဲ့ migrant workers ေတြ ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ migrant workers ျဖစ္လာေတာ့ လူေတြက အသက္ေမြးေၾကာင္းလုပ္လာတယ္။ ဥပမာ အမ်ဳိးသမီးေတြဆိုရင္ ပိုၿပီးထိခိုက္ ဆုံးရႈံးမႈေတြ ရွိတယ္။ အမ်ဳိးသမီးေတြက နဂို လုပ္ကိုင္စားေသာက္ၾကတဲ့ မိရိုးဖလာ လယ္ယာလုပ္ငန္း၊ ေတာင္ယာလုပ္ငန္းေတြ ဆုံးရႈံးစြန္႔လႊတ္ၿပီး ၿမိဳ ႔ေတြမွာ ရရာအလုပ္ကို လိုက္ရွာလုပ္ရာက မလိုအပ္တဲ့ လူကုန္ကူးမႈေတြ ျဖစ္လာတယ္။ အမ်ဳိးမ်ဳိး ခက္ခဲတဲ့ ဘ၀ ရင္ဆုိင္မႈေတြ ရွိလာတယ္ အေနအထားေတြ က်ေနာ္တုိ႔ ေတြ႔ရွိရတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဟုတ္ကဲ့ compensate လုပ္ရာမွာေနာက္ ေလာေလာဆယ္ ခံေနရမယ့္ လူမႈဒုကၡေတြက အမ်ားႀကီးဆုိတဲ့ သေဘာေပါ့။
ကုိေနာ္လာ ။ ။ ဟုတ္ကဲ့ပါ။ တခ်ဳိ ႔ႏုိင္ငံေတြမွာေတာ့ compensate ေတြ ေပးၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ က်ေနာ္တုိ႔ဘက္က ၾကည့္ရင္ေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံအေနအထားမွာ compensate ဆိုတာလည္း ေတာ္ေတာ္ကုိ မျဖစ္ႏုိင္တဲ့ အေနအထား ေတြ႔ရွိရတယ္။ အခု ေလာေလာလတ္လတ္ ျဖစ္ေနတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြက သူတုိ႔က အတင္းအဓမၼ လက္မွတ္ထုိးခိုင္းတယ္၊ ဘာမွ တိတိက်က်လည္း မေျပာဘူး၊ လယ္ေျမေတြကိုလည္း ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ တုိင္းတာျခင္းလည္း မရွိဘူး။ အတင္းအဓမၼ လက္မွတ္ထိုးခိုင္းတယ္။ အမ်ဳိးမ်ဳိး အဲဒီလို ၿပီးစလြယ္လုပ္တဲ့ သေဘာမ်ဳိး အေနအထားေတြ ေတြ႔ေနရတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆရာဦးညိဳေမာင္ ကုိေနာ္လားကေတာ့ လူမႈအသိုင္းအ၀ိုင္း လူမႈ၀န္က်င္ ထိခိုက္မႈကုိ ေျပာတယ္။ သဘာ၀ပတ္၀န္က်င္ ထိခိုက္မႈ၊ ဧရာ၀တီျမစ္ဆုံ သုေတသနရလဒ္ ျပတ္ျပတ္သားသား မေပၚထြက္ဘူးဆုိေပမဲ့ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ျမစ္ေတြကုိ ပိတ္ၿပီးေတာ့ ေရကာတာေတြ တည္ေဆာက္တဲ့အခါ BIA ဘက္က ပ်က္စီးမႈ သဘာ၀ပတ္၀န္က်င္ကုိ ပ်က္စီးမႈက ဘယ္ေလာက္အတုိင္းအတာထိ ရွိပါသလဲ။
ဦးညိဳေမာင္ ။ ။ ဟုတ္ကဲ့ က်ေနာ္တို႔ ဒီမွာ အခုနေျပာတဲ့ social impact assessment ကေတာ့ မလုပ္ရေသးဘူး။ ဒါေပမဲ့ အဲဒါက လုပ္မယ္လို႔ သိထားပါတယ္။ အဲဒါကုိ လုပ္တဲ့အခါ သိပံၸနည္းက် လုပ္ၿပီး အခုနေျပာတဲ့ compensation နဲ႔ mitigation တို႔ကုိ ဘယ္လို measure လုပ္မယ္ဆုိတာေတြကုိ မျဖစ္မေန လုပ္ရပါမယ္။ အဲဒီအခါၾကေတာ့ အဲဒီမွာ က်ေနာ္တုိ႔က သူတုိ႔နားလည္းသေလာက္ social impact ကို လုပ္မယ္ဆုိရင္ လူထုကုိ အသိေပးရပါမယ္။ ေနာက္ၿပီး လူထုနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့အဖြဲ႔အစည္းေတြ social ပိုင္းက က်ေနာ္တို႔ အဖြဲ႔အစည္းေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီ အဖြဲ႔အစည္းေတြကုိ လုပ္မယ့္အဖြဲ႔အစည္းက stakeholder အေနနဲ႔ အားလံုးနဲ႔ တိုင္ပင္ၿပီး သူတုိ႔ရွိက အႀကံဥာဏ္မ်ား ရယူၿပီးေတာ့ လုပ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကတပိုင္းပါ။ က်ေနာ္တုိ႔ BIA လို႔ေခၚတဲ့ Biodiversity Impact Assessment ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အခု သိထားသေလာက္ဆိုလိုရွိရင္ က်ေနာ္တုိ႔က သဘာ၀ ပတ္၀န္က်င္အေနနဲ႔ အပင္ေတြ၊ သတၱ၀ါေတြကို ေရလႊမ္းဧရိယာထဲမွာ ထိခိုက္မႈကုိ ေလ့လာတဲ့အခါမွာ ေရလႊမ္းဧရိယာကလည္း ကမာၻ႔ဘဏ္ရဲ ႔ အဆုိျပဳခ်က္အရ ထြက္မဲ့ megawatt နဲ႔ ေရလႊမ္းသြားမယ့္ ဧရိယာကုိ စားလို႔ရွိရင္ ရရွိမယ့္ အခ်ဳိးက ေသးလို႔ရွိရင္ ဒါ feasible ျဖစ္တယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။ အဲဒီလုိဆုိထားတဲ့အတြက္ က်ေနာ္တုိ႔က ဒီမွာတြက္ၾကည့္လိုက္တဲ့အခါ ေရလႊမ္းဧရိယာ နည္းတဲ့အတြက္ ထိခိုက္မႈကို နည္းပါးလိမ့္မယ္။ သို႔ေသာ္ အဲဒီ ထိခိုက္မႈ မရွိဘူးဆုိေပမယ့္ social impact အေနနဲ႔ ဒီေနရာဟာ ကခ်င္ျပည္နယ္ ကခ်င္ေတြရဲ ႔ heartland ျဖစ္တယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ cultural heritage ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီမွာ အဲဒီအရာက တန္းဖိုးျဖတ္လို႔မရတဲ့ ဆုံးရႈံးမႈ ျဖစ္ႏုိင္တယ္လို႔ နားလည္းရပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဟုတ္ကဲ့ အခုလုပ္မယ့္လို႔ သတင္းေတြက အေတာ္ထြက္ေနၿပီ။ အဲဒီေတာ့ တရုတ္အစုိးရ နဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံအစုိးရ အစုိးရႏွစ္ရပ္ သေဘာတူညီမႈထဲမွာ ဒီေလာက္ေလးေလးနက္နက္ စဥ္းစားမလား။ ဆရာတုိ႔က NGO ေတြ၊ ပညာရွင္ေတြအေနနဲ႔ စဥ္းစားတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြျဖစ္တယ္။ ဆုိေတာ့ အာဏာပုိင္ေတြဘက္က ဘယ္လို စဥ္းစားလိမ့္မယ္ ထင္ပါသလဲ။
ဦးညိဳေမာင္ ။ ။ က်ေနာ္ နားလည္းထားတာကေတာ့ အခု Biodiversity Impact Assessment ကို က်ေနာ္တုိ႔ လုပ္ၿပီးတဲ့အခါ က်ေနာ္တုိ႔ report ကုိ ၫွိႏႈိင္းေနတုန္း ရွိပါေသးတယ္။ ဒါၿပီးလို႔ရွိရင္ က်ေနာ္တုိ႔ SIA လို႔ေခၚတဲ့ Social Impact Assessment ကုိ ဆက္လုပ္မယ္လို႔ က်ေနာ္ေတာ့ နားလည္းထားပါတယ္။ ႏုိင္ငံေတာ္အစုိးရအေနနဲ႔ေရာ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ဆည္တည္ေဆာက္မယ့္ တရုတ္ ကုမၼဏီ တုိ႔က SIA ကို လုပ္မယ္လို႔ က်ေနာ္ နားလည္းထားပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဟုတ္ကဲ့ ေလ့လာမႈကေတာ့ လုပ္မယ္။ ေလ့လာမႈက ကန္႔ကြက္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ မလိုအပ္ဘူးလို႔ဆုိတာ ေပၚထြက္လာတယ္။ အခုဘဲ လူမႈေရးအားျဖင့္ တန္းဖိုးမျဖတ္ႏုိင္တဲ့ ဆုံးရႈံးမႈေတြ ျဖစ္မယ္ဆုိတာေတြကုိ ပညာရွင္ေတြက ေျပာေနၿပီ။ ဆုိေတာ့ ကုိေနာ္လာ ဘယ္လိုထင္ပါသလဲ။ တရုတ္အာဏာပုိင္ေတြ၊ ျမန္မာအာဏာပိုင္ေတြက ဒီေလ့လာခ်က္ေတြ ရလဒ္ေတြကို အေလးထား စဥ္းစားမယ့္ အလားအလာရွိပါသလား။
ကုိေနာ္လာ ။ ။ က်ေနာ္တုိ႔ အခုေျပာေနတဲ့ environmentalist ေတြေရာ၊ သုေတသနလုပ္ထားတဲ့ ပညာရွင္ေတြ အမ်ားႀကီး ေျပာဆုိေနၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ လက္ေတြ႔မွာ က်ေနာ္ကေတာ့ နအဖ နဲ႔ တရုတ္ အစုိးရတုိ႔က လုံး၀နားေထာင္တဲ့ အေနအထားမွာ မေတြ႔ရပါဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လည္းဆုိေတာ့ ေန႔တဓု၀ လုပ္ေနတဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကုိ ေတြ႔ေနရၿပီ။ ဥပမာ တဖက္မွာေတာ့ social impact assessment ေတြ လုပ္ခိုင္းေနပါတယ္၊ ဒီလုိမ်ဳိးေတြ ေျပာေနေပမဲ့ လက္ေတြ႔မွာက လုပ္ဖို႔က်ေနတဲ့ပုံစံ ရွိေနတယ္။ အခုဆုိရင္ ဒီႏွစ္မကုန္ခင္ ေနာက္ႏွစ္ တရုတ္အလုပ္သမား ႏွစ္ေသာင္း၊ သုံးေသာင္း ေလာက္ လာေတာ့မယ္လို႔ က်ေနာ္တုိ႔ ၾကားေနရတယ္။ တကယ့္လုပ္လာမယ္ အေနအထားေတြ က်ေနာ္တုိ႔ ၾကားေနရတယ္။ ဒီျမစ္ဆုံေရကာတာ မဟုတ္ဘူး ျပည္ဖြင့္ေရကာတာ က construction ေတြ က်ေနတဲ့ အေနအထား ေတြ႔ေနရတယ္။ ဒါ လက္ေတြ႔မွာ ျဖစ္ေနတဲ့အရာေတြေပါ့။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆရာဦးညိဳေမာင္ ကုိ တခုေမးခ်င္တာက ဆရာတို႔ တရုတ္ႏုိင္ငံကုိ သြားၿပီးေတာ့ ဆရာတုိ႔ အဖြဲ႔က ေဆြးေႏြးတင္ျပတယ္လို႔ ၾကားပါတယ္။ သိခ်င္တာက တရုတ္ပညာရွင္ေတြက ထိထိေရာက္ေရာက္ တင္ျပၿပီးေတာ့ အစိုးရကုိ ေျပာႏုိင္မယ့္၊ ကန္႔ကြက္ႏုိင္မယ့္၊ ေထာက္ျပႏုိင္မယ့္ အေနအထားရွိတယ္လုိ႔ ထင္သလား။
ဦးညိဳေမာင္ ။ ။ က်ေနာ္ေတာ့ တရုတ္မွာလည္း Chinese EIA ဆိုတာရွိပါတယ္။ သူတုိ႔တရုတ္မွာ environmental impact assessment law ရွိပါတယ္။ အဲဒီ law နဲ႔ သူတုိ႔လည္း ေျပာလုိ႔ရလိမ့္မယ္လို႔ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။ သူတုိ႔က ၂၀၀၃ ခုႏွစ္က ျပဌာန္းၿပီးေတာ့ အတည္ျပဳထားပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေျပာေတာ့ေျပာလိမ့္မယ္။ ဒါေပမဲ့ ေျပာလို႔ရမရဆုိတာ ကိုေနာ္လာ ေျပာအရ ေဆာက္ေတာင္ေဆာက္ေနၿပီေပါ့။
ကိုေနာ္လာ ။ ။ ဟုတ္ကဲ့ ေဆာက္ေတာင္ေဆာက္ေနၿပီ။ စေနၿပီ လုပ္ငန္းစေနၿပီ။
ဦးညိဳေမာင္ ။ ။ က်ေနာ္တုိ႔ကေတာ့ ပညာရွင္အပုိင္းအေနနဲ႔ ေတြ႔ရွိခ်က္ကို အမွန္အကန္ တင္ျပရမွာပါ။ မေတြ႔ဘဲနဲ႔ ေတြ႔တယ္မလုပ္ပါဘူး။ ဒါ သိပံၸနည္းက် အတိအက် ေလ့လာၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ တင္ျပပါမယ္။
