ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္း ေရနံနဲ႔ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ လုပ္ငန္းေတြမွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံထားတဲ့ ႏိုင္ငံျခား ကုမၸဏီေတြ အေနနဲ႔ သူတို႔ ဘ႑ာေရး စာရင္းေတြကို တရား၀င္ ထုတ္ျပန္ေပးဖို႔ ျမန္မာ့အေရး စိတ္၀င္စားတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ အဖဲြ႕အစည္းေတြနဲ႔ အထင္ကရ ပုဂိၢဳလ္ေတြက ေတာင္းဆိုလိုက္ပါတယ္။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဘန္ေကာက္က ႏိုင္ငံတကာ သတင္းေထာက္မ်ား ကလပ္မွာ Earth Rights International ရဲ႕ သတင္းစာ ရွင္းလင္းပဲြကို ကိုယ္တိုင္တက္ေရာက္ သတင္းယူခဲ့တဲ့ ကိုသားၫြန္႕ဦးက တင္ျပေပးထားပါတယ္။
ကမၻာႀကီးရဲ႕ သဘာ၀ အရင္းအျမစ္ေတြကို ထုတ္ယူသံုးစဲြေနတဲ့ လုပ္ငန္းႀကီးေတြ အေနနဲ႔ တဘက္မွာ သက္ဆိုင္ရာ လူ႕အဖဲြ႕အစည္း အတြက္လည္း တာ၀န္ရိွတယ္၊ တာ၀န္ယူရမယ္ ဆိုတာကို သေဘာေပါက္ဖို႔ အတြက္ ရည္ရြယ္တာ ျဖစ္တယ္လို႔ ဒီလႈပ္ရွားမႈကို ကမကထ လုပ္ခဲ့တဲ့ တာ၀န္ရိွသူေတြက သတင္းစာ ရွင္းလင္းပဲြမွာ ေျပာဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္ကတည္းက ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္း ေရနံနဲ႔ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ ထုတ္လုပ္မႈ လုပ္ငန္းေတြမွာ ပါ၀င္ ပတ္သက္ခဲ့တဲ့ ကုမၸဏီႀကီးေတြ အေနနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္းက ၁၈ ႏွစ္ၾကာ ထိန္၀ွက္ထားတဲ့ သူတို႕ရဲ႕ ဘ႑ာေရး စာရင္းကို ထုတ္ျပန္ေပးဖို႔ အထင္ကရ လူပုဂၢိဳလ္ေတြ၊ ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ ျမန္မာ အဖဲြ႕အစည္းေပါင္း ၁၆၀ ေက်ာ္ကေန ေတာင္းဆိုလိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီစာရင္းထဲမွာေတာ့ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၁၈ ႏွစ္ အတြင္းမွာ စစ္အစိုးရကို ေငြပမာဏ ဘယ္ေလာက္ ေပးေခ်ခဲ့သလဲ၊ အခြန္ဘယ္ေလာက္ ေဆာင္ခဲ့ရသလဲ၊ အျခား လူထုအက်ဳိးျပဳ လုပ္ငန္းေတြအတြက္ ဘယ္ေလာက္ အသံုးျပဳခဲ့သလဲ စသျဖင့္ သံုးစဲြမႈ စရိတ္စက အ၀၀ကိုလည္း ထုတ္ျပန္ေပးဖို႔ ပါ၀င္ပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ ျမန္မာျပည္သူေတြ သိမထားတဲ့ ေရနံနဲ႔ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ လုပ္ငန္းေတြကေန အက်ဳိးအျမတ္ ဘယ္ေလာက္ရေနသလဲ ဆိုတာကို သိႏိုင္ဖို႔ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
ဒီလႈပ္ရွားမႈကို ဦးေဆာင္တဲ့ ERI ကမၻာေျမ အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားမႈအဖဲြ႕ရဲ႕ ျမန္မာ့အေရးဆိုင္ရာ တာ၀န္ရိွသူ မက္သယူး စမစ္သ္ (Matthew Smith) က ဒီလႈပ္ရွားမႈကို ေထာက္ခံဖို႔ လအတန္ၾကာကတည္းက ျပင္ဆင္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ရတယ္လို႔ ဗီြအိုေအ ျမန္မာပိုင္းကို ေျပာပါတယ္။
“ဒီလႈပ္ရွားမႈနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေနရာအသီးသီးက လူအေတာ္မ်ားမ်ား၊ အဖဲြ႕အစည္း အေတာ္မ်ားမ်ားရဲ႕ ေထာက္ခံမႈ ရထားပါတယ္။ ေထာက္ခံၾကတဲ့ အထဲမွာ ကမၻာ့ေခါင္းေဆာင္ေတြ ပါတယ္၊ အလုပ္သမား သမဂၢေတြ ပါ၀င္ၾကပါတယ္။ အစိုးရမဟုတ္တဲ့ အဖဲြ႕အစည္း အေတာ္မ်ားမ်ား ပါ၀င္ၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာ ပညာရွင္ေတြလည္း ပါပါတယ္။ ဒီကုမၸဏီေတြရဲ႕ ဘ႑ာေရး စာရင္းရွင္းတမ္းေတြနဲ႔ သဘာ၀ အရင္းအျမစ္ တူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္း ေဆာင္ရြက္မႈ အပိုင္းမွာ တာ၀န္သိမႈ၊ တာ၀န္ယူလိုမႈေတြ လိုအပ္တယ္လို႔ သူတို႔က ျမင္ပါတယ္။ လအတန္ၾကာ ကတည္းက ဒီလို လူေပါင္းစံု၊ အဖဲြ႕ေပါင္းစံုရဲ႕ ေထာက္ခံမႈေတြ ရရိွဖို႔ ျပင္ဆင္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ရပါတယ္။”
၂၀၀၈ ခုႏွစ္ တႏွစ္အတြင္း ရတနာ ဓာတ္ေငြ႕ပိုက္လိုင္း စီမံကိန္းေၾကာင့္ ျမန္မာအစိုးရဟာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၂၅၄ သန္း ရရိွခဲ့တယ္လို႔ တိုတယ္ ေရနံကုမၸဏီက ၂၀၀၉ ေအာက္တိုဘာလ အတြင္းက ထုတ္ျပန္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တကယ္တမ္း ေရနံနဲ႔ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ေတြ စတင္ထုတ္ႏိုင္ခဲ့တဲ့ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္နဲ႔ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ အၾကားမွာ ျမန္မာအစိုးရဟာ ေရနံနဲ႔ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ကေန ေဒၚလာ ဘီလီယံနဲ႔ခ်ီၿပီး ၀င္ေငြ ရရိွထားတယ္လို႔ ERI က ခန္႔မွန္းပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ ဒီေငြေတြဟာ နာဂစ္ေထာက္ပံ့ေရးမ်ဳိး၊ ခ်င္းျပည္နယ္မွာျဖစ္တဲ့ အစာျပတ္လပ္မႈမ်ဳိး ျမန္မာလူထု ႀကံဳရတဲ့ အခက္အခဲေတြအတြက္ သံုးစဲြတာမ်ဳိး မေတြ႕ခဲ့ရဘူးလို႔ ERI တာ၀န္ရိွသူေတြက ေ၀ဖန္ပါတယ္။ Shwe Gas လႈပ္ရွားမႈအဖဲြ႕ရဲ႕ တာ၀န္ရိွသူ ကို၀င္းေအာင္ကေတာ့ ကုမၸဏီေတြဘက္က လုပ္ေနတဲ့ လူမႈကူညီေရး လုပ္ငန္းေတြ ဆိုတာဟာလည္း တကယ္ေတာ့ သူတို႔ရတဲ့ အက်ဳိးအျမတ္နဲ႔ ယွဥ္ရင္ ဘာမွ မေျပာပေလာက္ဘူးလို႔ ဗီြအိုေအကို ရွင္းျပခဲ့ပါတယ္။
“သူတုိ႔ရဲ႕ အလုပ္ေတြ၊ စီမံကိန္းေတြ အေကာင္အထည္ေဖာ္တဲ့ ေနရာမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနတဲ့ အစုရွယ္ယာ၀င္ေတြကုိ မက္လုံးေပးဖို႔ရယ္၊ သူတို႔လုပ္ငန္းေတြက ဘယ္ေလာက္အထိ ေဒသခံေတြကုိ အက်ဳးိရွိရွိ ေထာက္ပံ့ေနတဲ့ အဆင့္ေလာက္ပဲ က်ေနာ္တုိ႔ ေတြ႕ရတယ္။ ဒီစီမံကိန္းေတြ အေကာင္အထည္ ေဖာ္တဲ့ေနရာမွာ ေဒသခံေတြရဲ႕ နစ္နာမႈေတြ၊ ဆုံး႐ႈံးမႈေတြ၊ တျခား သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ဆုိင္ရာ ထိန္းသိမ္းမႈေတြနဲ႔ ျဖစ္ေပၚလာႏုိင္တဲ့ တခ်ဳိ႕ အက်ဳိးဆက္ေတြကုိ ေဒသခံေတြ အေပၚမွာ ထဲထဲ၀င္၀င္ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း တုိင္ပင္သင့္တယ္။
“ၿပီးေတာ့ ဒီစီမံကိန္းေၾကာင့္ ရလာမယ့္ အက်ဳိးအျမတ္ေတြနဲ႔ ၀င္ေငြေတြကုိလည္း ေဒသခံေတြရဲ႕ ပါ၀င္ပတ္သက္မႈ၊ ပိုၿပီးေတာ့ တာ၀န္ယူမႈ အပိုင္းေတြမွာ ကုမၸဏီေတြေရာ၊ အစုိးရေတြပါ ေဒသခံေတြ အေနနဲ႔ ပါ၀င္ၿပီး ေတာင္းဆုိႏုိင္တဲ့ အေနအထားတခုကို သူတု႔ိအေနနဲ႔ အဲဒီယႏၲရားတခုကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေပးႏုိင္မယ္လို႔ က်ေနာ္တုိ႔ ျမင္ပါတယ္။”
လႈပ္ရွားသူေတြရဲ႕ အဓိက ေတာင္းဆိုထားတဲ့ ကုမၸဏီႀကီးေတြကေတာ့ တိုတယ္၊ ရွယ္ဗရြန္နဲ႔ PTTEP ထိုင္း ေရနံကုမၸဏီႀကီးေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ဒီကုမၸဏီေတြ အေနနဲ႔ အခုလို ျမန္မာျပည္တြင္း ၁၈ ႏွစ္ၾကာ လုပ္ငန္း ဘ႑ာေရးစာရင္း ထုတ္ျပန္ေပးဖို႔အတြက္ အျပင္ကတင္ ေတာင္းဆိုတာ မဟုတ္ဘဲ ဒီကုမၸဏီေတြအတြင္း အစုရွယ္ယာ၀င္ေတြက တဆင့္ပါ ဖိအားေပးသြားဖို႔ ျပင္ထားတယ္လို႔ မက္သယူး စမစ္သ္က ေျပာပါတယ္။
“ဒီကုမၸဏီေတြမွာ အစုရွယ္ယာ ထည့္၀င္ထားသူေတြနဲ႔ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြကို က်ေနာ္တို႔ ထိေတြ႕ စကားေျပာခဲ့ပါတယ္။ သူတို႔ဘက္က တရား၀င္ႀကီးေတာ့ ဒီလႈပ္ရွားမႈႀကီးကို အားေပး ေထာက္ခံတာမ်ဳိးေတာ့ မရိွပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ သူတို႔အေနနဲ႔ကေတာ့ ကုမၸဏီ တာ၀န္ရိွသူေတြကို ဆက္သြယ္ၿပီး ဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဖိအားေပး ေျပာဆိုဖို႔ ႀကိဳးစားၾကပါလိမ့္မယ္။”
အခု ဒီလႈပ္ရွားမႈကို ေထာက္ခံပါ၀င္ လက္မွတ္ထိုးၾကတဲ့ အထဲမွာေတာ့ ေနာ္ေ၀းႏိုင္ငံ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း ဘိုနာဗစ္၊ အိုင္ယာလန္ သမၼတေဟာင္း မယ္ရီ ေရာ္ဘင္ဆန္ စတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ အထင္ကရ ပုဂၢိဳလ္ေတြ ပါသလို ႏိုင္ငံတကာ တကၠသိုလ္ေတြက စီးပြားေရးနဲ႔ လူမႈေရး၊ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ ပါေမာကၡေတြ၊ ပညာရွင္ေတြလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာက အစိုးရမဟုတ္တဲ့ အဖဲြ႕အစည္းေတြ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီေရး အဖဲြ႕အစည္းေတြလည္း ပါ၀င္ၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာ အလုပ္သမား သမဂၢေတြလည္း ပါသလို၊ ေငြေၾကးဆိုင္ရာ အဖဲြ႕အစည္း အခ်ဳိ႕လည္း ပါ၀င္ၾကတာ ေတြ႕ရပါတယ္။
