လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္း ၅၅ သန္းေက်ာ္ကစၿပီးေတာ့ အခ်ိန္ပိုရွည္လ်ားလာတဲ့ ကမၻာႀကီး ပူေႏြးလာမႈ (global warming) ေၾကာင့္ ႏို႔တုိက္သတၱဝါမ်ဳိးႏြယ္ေတြရဲ႕ အရြယ္အစား တစထက္တစ ပိုေသး လာခဲ့တယ္လို႔ သိပၸံအေထာက္အထားေတြအရ သိရပါတယ္။
လာမယ့္ ဆယ္စုနွစ္ေတြမွာ ျဖစ္လာႏိုင္မယ့္ ရာသီဥတု လွ်င္လွ်င္ျမန္ျမန္ေျပာင္းလဲမႈကို အခုေခတ္ အပင္ေတြနဲ႔ တိရစာၦန္ေတြ ဘယ္လို တုံ႔ျပန္ၾကမလဲဆိုတာကို အေမရိကန္အေျခစိုက္ သုေတသန ပညာရွင္ေတြရဲ႕ ေတြ႔ရွိခ်က္ေတြက ေမးခြန္းထုတ္ေနၾကတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀ ေလာက္အတြင္း ပွ်မ္းမွ် မ်က္ႏွာျပင္အပူခ်ိန္ဟာ စက္မႈ မထြန္းကားခင္ေခတ္က ပမာဏထက္ ၄ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ေလာက္ ျမင့္တက္လာႏုိင္တယ္လို႔ ရာသီဥတုတြက္ခ်က္မႈ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ႀကိဳတင္ခန္႔မွန္း တြက္ဆထားပါတယ္။
ပူးတဲြသုေတသန ပညာရွင္ေတြရဲ႕ အဆိုအရ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္း ၅၅ သန္းေလာက္ကတည္းက ႏွစ္ ေပါင္း ၁ သိန္း၊ ၇ ေသာင္းခဲြ ၾကာျမင့္တဲ့ ဘူမိသက္တမ္းကာလအတြင္း (“dwarfing” phenomenon) လို႔ေခၚတဲ့ အရြယ္ေသးငယ္သြားတဲ့ လကၡဏာ အေျခအေန ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ ဘူမိသက္တမ္း ကာလကို (PETM) လုိ႔ ေခၚၿပီး ေတာ့ ပွ်မ္းမွ် ကမၻာ့အပူခ်ိန္ဟာ ၅.၅ စင္တီဂရိတ္ေလာက္ ျမင့္တက္ခဲ့ပါတယ္။
ဖန္လံုအိမ္ ဓာတ္ေငြ႔လို႔ ေခၚတဲ့ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ဓာတ္ေငြ႔ ပမာဏအမ်ားႀကီး ထုတ္လုပ္မႈက ကမာၻ႔ အေပၚယံေလထုထဲမွာ ေနရဲ့ အပူခ်ိန္ကိုပို ၾကာၾကာသိမ္းထားႏုိင္တဲ့အတြက္ အဲဒီအခ်ိန္က ရာသီဥတုကို ေျပာင္းလဲသြားေစ ခဲ့ပါတယ္။
သုေတသီေတြအဆိုအရ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲလို႔ ျဖစ္ရတဲ့ အရြယ္ေသးငယ္မႈဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ သန္း ၅၀ ေက်ာ္က ျဖစ္ခဲ့ဖူးေတာ့ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈ Climate Change ဟာ လာမယ့္ ရာစုႏွစ္ ၁ ခု သို႔မဟုတ္ ၂ ခု အတြင္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။