မြန်မာအစိုးရအပေါ် အရေးယူ ဒဏ်ခတ်မှုတွေ ချမှတ်ထားတဲ့ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုလို အနောက်နိုင်ငံတွေက ပြင်ဆင်လာပေမဲ့ လူမျိုးစု ဒေသတွေမှာ လူမဆန်တဲ့လုပ်ရပ်တွေ ကျူးလွန်နေတာလို မပြောင်းလဲသေးတဲ့ အခြေအနေတွေရှိနေတုန်းပဲလို့ စစ်ဘေးဒဏ်က တိမ်းရှောင်လာသူတွေနဲ့ တိုင်းရင်းသားအရေး လှုပ်ရှားသူတွေကပြောပါတယ်။ ဒီအတွက် မကြာသေးခင်က လွှတ်တော်ကြားဖြတ် ရွေးကောက်ပွဲတွေ ကျင်းပခဲ့တာကို တုံ့ပြန်တဲ့အနေနဲ့ အရေးယူဒဏ်ခတ်မှုတွေ ရုပ်သိမ်းဖို့ ပြင်ဆင်နေတဲ့ အနောက်နိုင်ငံတွေအနေနဲ့ သတိထားဖို့လိုမယ်လို့ တိုက်တွန်းနေကြတာပါ။ ဒီအကြောင်း ဗွီအိုအေ သတင်းထောက် Henry Ridgewell သတင်းပေးပို့ ထားတာကိုတော့ ကိုအောင်လွင်ဦးက တင်ပြပေးထားပါတယ်။
အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက် ပျက်ပြားခဲ့ရပြီးတဲ့နောက် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းတခုဖြစ်တဲ့ ကချင် လွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ (KIO) နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်း ဒေသမှာ တိုက်ပွဲတွေ အခုအချိန်အထိ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေဆဲပါ။ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က တည်းက ဖြစ်ပွားနေတဲ့ တိုက်ပွဲတွေကြောင့် ဒေသခံ ၆ သောင်းလောက် ဟာလည်း ဒုက္ခသည် စခန်းတွေဆီ ထွက်ပြေးခဲ့ကြရပါ တယ်။
"ရဲဘော်တွေ၊ ဗမာစစ်ကြောင်းတွေ ရှိတယ်ပေါ့။ ညဆိုရင် ကျမတို့အမျိုးသမီးတွေ- ညဆိုလည်း အိပ်မပျော်ဘူး။ ဘယ်အချိန်မှာ ဘာပဲ လုပ်မလဲပေါ့။ အဲဒါကိုပဲ တွေးပြီး ကြောက်ပြီး နေနေရတယ်။"
အသက် ၃၃ နှစ်အရွယ် ကလေး ၂ ယောက်မိခင် ကချင်ဒုက္ခသည် တဦး ဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာအစိုးရက ဖိနှိပ်ရက်စက်မှုတွေ ရှိနေတယ်လို့ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုတွေ တလျှောက်လုံးပြောနေတာတော့ ကြာပါပြီ။ ဒါပေမဲ့လည်း မြန်မာအစိုးရကတော့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေ ကျူးလွန်တဲ့ စွပ်စွဲချက်တွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ရေငုံနှုတ်ပိတ်နေတာပါ။ KIO နဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးရဖို့ ဆွေးနွေးနေပေမဲ့လည်း အောင်မြင်မှုတော့ မရသေးပါဘူး။ နောက်ထပ် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့တခုဖြစ်တဲ့ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU) နဲ့တော့ ဆယ်စုနှစ် ၆ ခု ကျော်အကြာ ပြီးခဲ့တဲ့ ဇန်နဝါရီလမှာပဲ အပစ်အခတ် ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက်တရပ် ရခဲ့ပါတယ်။ အခုအခါ ဗြိတိန်နိုင်ငံ လန်ဒန်မြို့မှာ နေထိုင်နေတဲ့ ဇိုယာဖန်းဟာ ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်မှာ ဒုက္ခသည် တဦးအဖြစ်နဲ့ ပဋိပက္ခတွေ ကို ကိုယ်တွေ့ကြုံခဲ့ဖူးသူပါ။
“လေယာဉ်ပေါ်က ဗုံးကြဲတာတွေ၊ လေကြောင်းက တိုက်ခိုက်တာတွေ ကျမတို့ ခံခဲ့ရဖူးပါတယ်။ ဗုံးတွေ မြေပေါ်ကျလာတိုင်း၊ မြေကြီးတွေ တုန်ခါသွားတာဟာဆိုရင် ကျမတို့အတွက် အကြီးအကျယ် ခြောက်ခြားစရာ ဖြစ်ခဲ့ရပါတယ်။”
အမည်မသိ သေနတ်သမားတွေလက်ချက်နဲ့ ၂၀၀၈ ခုနှစ်မှာ သေဆုံးခဲ့တဲ့ KNU အထွေထွေ အတွင်းရေးမှူး ဖဒိုမန်းရှာရဲ့သမီးတဦးလည်း ဖြစ်တဲ့ ဇိုယာဖန်းဟာ ဗြိတိန်အခြေစိုက် မြန်မာ့အရေးလှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့ တခုဖြစ်တဲ့ Burma Campaign UK မှာ တိုင်းရင်းသားဒေသတွေက အခြေအနေတွေကို လူအများ အာရုံစိုက်လာစေဖို့ ကြိုးပမ်းနေပါတယ်။
“ကချင်ပြည်နယ်မှာဆိုရင် မြန်မာစစ်တပ်က လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်တွေအတွင်း အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီ ချက်ကို ၃ ကြိမ် ချိုးဖောက်ခဲ့ဖူး ပါတယ်။ စစ်တပ်က အရပ်သားတွေကို ဆက်လက် တိုက်ခိုက်နေတုန်းပါ။ အမျိုးသမီးတွေဆိုရင်လည်း အဓမ္မပြုကျင့်တာတွေ ခံခဲ့ရသလို အမျိုးသားတွေ ဆိုရင်လည်း အတင်းအကျပ် လုပ်အားပေးခိုင်းတာ ခံနေရပါတယ်။”
ပဋိပက္ခတွေ ဖြစ်ပွားနေတာကြောင့်ကချင်ပြည်နယ်မှာလွှတ်တော် ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲတွေ ကျင်းပမယ့် အစီအစဉ်တွေကိုလည်း အစိုးရက ဖျက်ခဲ့တာပါ။ ဒါပေမဲ့လည်း မြန်မာနိုင်ငံအနှံ့ ကျန်တဲ့နေရာတွေမှာ ကျင်းပခဲ့တဲ့ရွေးကောက်ပွဲတွေမှာတော့ မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီ ခေါင်းဆောင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ဦးဆောင်တဲ့ အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီ အဖွဲ့ချုပ်က တခဲနက် အနိုင်ရခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ တနင်္ဂနွေနေ့က ရွေးကောက်ပွဲတွေကျင်းပခဲ့တာကို တုံ့ပြန်တဲ့အနေနဲ့ ဆက်ဆံရေးတွေ တိုးမြှင့်ပြီး ဒဏ်ခတ်မှုတချို့ကိုလည်း လျှော့ချသွားမယ့်အကြောင်း အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုက ကြေညာခဲ့တာပါ။ ဒါပေမဲ့လည်း ဇိုယာဖန်းတို့လို တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေကတော့ မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် မူဝါဒ အပြောင်းအလဲတွေလုပ်ရာမှာ သတိထားစရာတွေ ရှိသေးတယ်လို့ သတိပေးပါတယ်။
“မြန်မာနိုင်ငံမှာ အပြုသဘောဆောင်တဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးတွေ ပေါ်ပေါက်လာရေး အားပေးနိုင်မယ့် အဓိက ဒဏ်ခတ်အရေးယူမှုတွေကို အနောက်နိုင်ငံတွေအနေနဲ့ ဆက်ထိန်းထားဖို့ အင်မတန် အရေးကြီးပါတယ်။ လတ်တလောအခြေအနေမှာ အဓိကကျတဲ့ ပြစ်ဒဏ်ခတ်မှုတွေ ဖယ်ရှားလိုက်မယ် ဆိုရင်တော့ ဒါဟာမှားပါလိမ့်မယ်။”
မြန်မာနိုင်ငံမှာ အပြောင်းအလဲတွေ တွေ့မြင်လာနေရပါတယ်။ ဒီအထဲမှာ အမေရိကန်ရဲ့ ဒဏ်ခတ် မှုတွေ လျှော့ပေါ့ပေးမှုတွေရဲ့နောက်ဆက်တွဲ အဖြစ် ခရက်ဒစ် အကြွေးကဒ်တွေတောင် သုံးနိုင်တာ မျိုး ဖြစ်ကောင်းဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း မြို့ကြီးပြကြီး မဟုတ်တဲ့ဒေသတွေမှာ အနောက်နိုင်ငံတွေရဲ့ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုတွေက ထွက်ပေါ်လာမယ့် အကျိုးဆက်တွေကို ခံစားနိုင်ပါ့မလား ဆိုတာကတော့ မသေချာဘူးလို့လည်း တိုင်းရင်းသားအရေးလှုပ်ရှားသူတွေက ပြောနေကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။
