ျမန္မာႏိုင္ငံေျမာက္ဖ်ား ဟူးေကာင္းေတာင္ၾကားေဒသမွာ ကမာၻ႔အႀကီးဆံုး က်ားေဘးမဲ့ေတာ ကို စတုရမ္းမိုင္ ၈,၄၅၂မိုင္ သတ္မွတ္ေပးလိုက္ၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။
ပင္န္သဲရာ Panthera လို႔ေခၚတဲ့ က်ား၊ က်ားသစ္အပါအ၀င္ ေတာရိုင္းေၾကာင္မ်ိဳးႏြယ္ေတြ ထိမ္းသိမ္းေရးအဖြဲ႔က ေဒါက္တာ အလန္ ရာဘင္ႏို၀ပ္ဇ္ (Alan Rabinowitz) ဦးေဆာင္တဲ့အဖြဲ႔ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းက ေတာရိုင္းတိရစာၦန္ထိမ္းသိမ္းေရးအဖြဲ႔၀င္ေတြ သစ္ေတာဌာနတာ၀န္ရွိသူေတြနဲ႔ ပူးတြဲၿပီး ၂၀၀၄ခုႏွစ္ကထဲက ဟူးေကာင္းေတာင္ၾကားေဒသမွာ သဘာ၀ေဘးမဲ့ေတာထားရွိႏိုင္ဖို႔ က်ိုုဳးပမ္းခဲ့ၾကပါတယ္။ ဟူးေကာင္းေတာင္ၾကားေဒသမွာ အခုက်ားေကာင္ေရဟာ ရာဂဏန္းေတာင္ မေတြ႔ရေတာ့ပါဘူး။
အာရွေဒသမွာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း တရာေက်ာ္က က်ားေကာင္ေရ တသိန္းေက်ာ္ က်င္လည္က်က္စားခဲ့ေပမဲ့ အခုသဘာ၀ေတာေတြထဲမွာ က်န္ေနတဲ့ က်ားေကာင္ေရဟာ သံုးေထာင္၀န္းက်င္ပဲက်န္ပါေတာ့တယ္။ က်ားသတၱ၀ါရဲ့ သားရည္၊ အရိုးနဲ႔ အျခားကိုယ္တြင္းအဂၤါေတြဟာ အာရွတိုက္သားေတြအတြက္ ေရွးရိုးရာ ေဆး၀ါးေဖၚစပ္ရာမွာ အသံုး၀င္္ၿပီး ေမွာင္ခိုေစ်းကြက္မွာ အေရာင္းသြက္တာမို႔ က်ားရဲ ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ေရးဟာ ခက္ခဲလွပါတယ္။
္ျမန္မာႏိုင္ငံေတာေတာင္ေတြဟာ အေရွ႔ေတာင္အာရွေဒသတခြင္မွာ သဘာ၀ေတာရိုင္းတိရစာၦန္ေတြအတြက္ အသင့္ေတာ္ဆံုးျဖစ္ေနၿပီး က်ားရဲေတြေကာင္းေကာင္းရွင္သန္ႏိုင္တဲ့ ေနရာေတြအျဖစ္ ဟူးေကာင္းေတာင္ၾကားေဒသနဲ႔ ထိုင္းျမန္မာနယ္စပ္ တနသၤာရီေဒသတို႔ကို ေတြ႔ရတယ္လို႔ ေဒါက္တာအလန္ကေျပာပါတယ္။
အခုလိုေဘးမဲ့ေတာသတ္မွတ္ေပးၿပီး ေစာင့္ေရွာက္ႏိုင္တာဟာ က်ားရဲေတြအတြက္သာမကပဲ ဟူးေကာင္းေတာင္ၾကားေဒသမွာေတြ႔ရတဲ့ တျခားရွားပါးက်ားသစ္တမ်ိဳးျဖစ္တဲ့ Clouded Leopard အျပင္ အာရွဆင္ေတြနဲ႔ ရွားပါးငွက္မ်ိဳးစိတ္ေပါင္းေလးရာနီးပါးကိုလည္း ထိမ္းသိမ္းႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေဒသဟာ မိုးမ်ားၿပီး ေရ၀ပ္တဲ့ ေျမနိမ့္ခ်ိဳင့္၀ွမ္းေတြ၊ ကုန္းျမင့္ေတာင္တန္းေတြပါတဲ့ ေျမအေနထား ရွိတာေၾကာင့္ ရွားပါးတဲ့ အပင္သတၱ၀ါမ်ိဳးစိတ္ေပါင္းမ်ားစြာကို ေတြ႔ရတတ္ပါတယ္။ ကမာၻ႔ရွားပါး အပင္မ်ိဳးစိတ္ေပါင္း ၁၃,၅၀၀ လက္ရွိ သတ္မွတ္ထားတဲ့ထဲမွာ ဟူးေကာင္းေတာင္ၾကားေဒသ တေနရာထဲမွာပဲ ၇,၀၀၀ေလာက္ေတြ႔ ရတာျဖစ္ပါတယ္။ ေဒါက္တာအလန္ကေတာ့ သူတခါေတာထဲသြားရင္ မ်ိဳးစိတ္အသစ္တမ်ိဳးကို စုေဆာင္းမိတဲ့အရပ္မို႔ ဟူးေကာင္းေဒသဟာ ထူးျခားလွတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။
ဒါ့ျပင္ က်ားရဲထိမ္းသိမ္းေရးေစာင့္ေရွာက္ေရးအတြက္ ေနရာအက်ယ္အ၀န္းဟာ အဓိကအေရးပါၿပီး အခုဟူးေကာင္းေဒသေဘးမဲ့ေတာဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံေျမာက္ဖ်ားမွာ တိဘက္နယ္စပ္နဲ႔ အိႏၵိယႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ တျခားေဘးမဲ့ေတာေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတာမို႔ အေနထားသိပ္ေကာင္းတယ္လို႔လည္းေျပာပါတယ္။
