ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အစုိးရက အေျပာင္းအလဲေတြ လုပ္လာတာနဲ႔အမွ် အေနာက္ႏုိင္ငံေတြက အေရးယူ ဒဏ္ခတ္မႈေတြ ေလွ်ာ့ေပါ့ ေပးလာၾကပါတယ္။ ဒီလုိ အေရးယူ ပိတ္ဆုိ႔ထားတာေတြ ေလွ်ာ့ေပးမယ့္ သတင္းေၾကာင့္လည္း စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္ေတြၾကား ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြ ႀကီးထြားလာေနတာပါ။ ဆယ္စုႏွစ္ေတြနဲ႔ခ်ီ အေရးယူ ဒဏ္ခတ္ခံထားရတာေတြ ေလ်ာ့ပါး လာတာနဲ႔အမွ် ျမန္မာ့စီးပြားေရးမွာ တုိးတက္မႈေတြ သိသိသာသာ ေတြ႔ရေတာ့မွာလား? ဆုိတာေတြကုိေတာ့ ျပည္တြင္းျပည္ပ စီးပြားေရး သမားေတြရဲ႔ အျမင္ေတြနဲ႔အတူ ဒီသတင္းပတ္ရဲ႔ စီးပြားေရးက႑မွာ ကုိေအာင္လြင္ဦးက စုစည္းတင္ျပေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံက ႏုိင္ငံေရး အေျပာင္းအလဲေတြနဲ႔အတူ ႏုိင္ငံတကာ အသုိင္းအ၀ုိင္းကလည္း ရပ္တည္ခ်က္ေတြ ေျပာင္းလဲလာတာမုိ႔ စီးပြားေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ အလားအလာေတြ ပုိေကာင္းလာေတာ့မယ္လုိ႔ ျပည္တြင္းျပည္ပက လုပ္ငန္းရွင္ေတြ ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကပါတယ္။ ျမန္မာအစုိးရက လႊတ္ေတာ္ ၾကားျဖတ္ ေရြးေကာက္ပဲြေတြ က်င္းပေပးခဲ့တဲ့ေနာက္ အထင္ရွားဆုံး ႏုိင္ငံတကာ အသုိင္းအ၀ုိင္းက တုန္႔ျပန္မႈ တခုအျဖစ္ ေတြ႔ရတာကေတာ့ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုကပါ။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႔မွာ သံအမတ္ႀကီးတဦး ထားရွိၿပီး ဆက္ဆံေရးေတြ တုိးျမႇင့္သြားမွာ ျဖစ္သလုိ၊ အေမရိကန္က ဘ႑ာေရး ၀န္ေဆာင္မႈေတြနဲ႔ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈေတြ အေပၚ တားျမစ္ထားတဲ့ အထဲက တခ်ဳိ႔ကုိ ဖယ္ရွားသြားမယ္လုိ႔ ႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီး ဟီလာရီ ကလင္တန္ ကေၾကညာလုိက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီအတြက္ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႔ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြ အရင္ထက္ တြင္က်ယ္ လာေတာ့မယ္လုိ႔ ဦးျမတ္သင္းေအာင္ တုိ႔လုိ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္ေတြ ေမွ်ာ္လင့္လာၾကတာပါ။
“စီးပြားေရး ပိတ္ဆုိ႔မႈေၾကာင့္ တဖက္မွာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း လုပ္ခ်င္ေတာင္ မလုပ္ႏုိင္တာ၊ အထူးသျဖင့္ ႏုိင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈ လုပ္တဲ့လူေတြက ေငြေၾကး လႊဲေျပာင္းမႈေတြေၾကာင့္ လုပ္လုိ႔မရတဲ့အတြက္ လာမလုပ္ၾကဘူး။ အခုလုိ အေရးယူ ပိတ္ဆုိ႔မႈေတြ လႊတ္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ တကယ့္ ႏုိင္ငံတကာ ကုမၸဏီေတြ အထိေအာင္ ၀င္လာမယ္ဆုိရင္ေတာ့ တုိင္းျပည္ဟာ အင္မတန္ တုိးတက္လာမွာပါ။”
ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရး တုိးတက္မႈေတြ မရွိဘူးဆုိၿပီး ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈ အသစ္ေတြ မလုပ္ဖုိ႔ တားျမစ္ခ်က္ေတြနဲ႔အတူ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက ျမန္မာအစုိးရအေပၚ အေရးယူ ဒဏ္ခတ္မႈေတြကို ၁၉၉၇ ခုႏွစ္က စတင္က်င့္သုံးလာခဲ့တာပါ။ ေနာက္ထပ္ ဒဏ္ခတ္မႈေတြကုိ တုိးျမႇင့္တဲ့ အေနနဲ႔လည္း ၂၀၀၃ ခုႏွစ္မွာ ျမန္မာႏုိင္ငံ လြတ္ေျမာက္ေရးနဲ႔ ဒီမုိကေရစီေရး အက္ဥပေဒ အျဖစ္ ျပ႒ာန္းလုိက္ၿပီး အစိုးရ ထိပ္တန္း တာ၀န္ရွိသူေတြရဲ႔ ျပည္၀င္ခြင့္ဗီဇာေတြကုိ ပိတ္ပင္တာ၊ ပုိင္ဆုိင္မႈေတြကုိ ထိန္းခ်ဳပ္တာေတြ သာမက ျမန္မာႏုိင္ငံက ကုန္ပစၥည္း တင္ပုိ႔မႈ အားလုံးကုိ တားျမစ္ခဲ့သလုိ၊ ဘ႑ာေရး ၀န္ေဆာင္မႈေတြနဲ႔ ေငြလႊဲေျပာင္းမႈေတြကုိပါ ကန္႔သတ္ တားျမစ္လုိက္ပါတယ္။ အေမရိကန္ ကုမၸဏီေတြ ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ လုပ္ငန္းလုပ္ကုိင္ခြင့္ေတြကုိလည္း ပိတ္ပင္ခဲ့တာပါ။
ဒါေပမဲ့လည္း အခုေနာက္ဆုံး ဒဏ္ခတ္မႈေတြ ေလွ်ာ့ေပါ့ရာမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႔ စီးပြားေရး ေခတ္မီဖြံ႔ၿဖိဳး လာေစဖုိ႔နဲ႔ ႏုိင္ငံေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ အားေကာင္းလာေစဖုိ႔ ရည္ရြယ္ၿပီး၊ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက ဘ႑ာေရး ၀န္ေဆာင္မႈေတြနဲ႔ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈ လုပ္ငန္းေတြမွာ ေရြးခ်ယ္ၿပီး ခြင့္ျပဳသြားမယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ဆယ္စုႏွစ္ေတြနဲ႔ခ်ီၿပီး အထီးက်န္ ရပ္တည္လာခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ဒီလုိ အေျခအေနေတြ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ ေတြ႔ရပါ့မလား သံသယေတြလည္း ရွိေနၾကပါတယ္။
ျမန္မာစီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္ တဦးျဖစ္တဲ့ ဦးမင္းခင္ ကေတာ့ စီးပြားေရး ေရရွည္ အေျခခုိင္ေစမယ့္ အစီအမံေတြမွာ အကူအညီ ရဖုိ႔က ပုိၿပီးအဓိက က်မယ္လုိ႔ ျမင္ပါတယ္။
“လက္ရွိလည္း ႏုိင္ငံတကာကေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာ စီးပြားေရးလုပ္ဖုိ႔ ေလ့လာေနၾကတာပဲ။ ဒါေပမဲ့ က်ေနာ္တုိ႔ တုိင္းျပည္ဖက္က အဆင္သင့္ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ဖုိ႔ကေတာ့ အမ်ားႀကီးကုိ လုိေနေသးတယ္။ လုိေနၿပီးေတာ့ သူတုိ႔ လာေလ့လာ ေနၾကတာေတြမွာလည္း ေလ့လာတဲ့ အဆင့္ပဲ ရွိေသးတယ္။ တကယ္တမ္း အလုပ္လုပ္ဖုိ႔ အဆင့္ကုိ က်ေနာ္တုိ႔ သိပ္မေတြ႔ရေသးဘူး။ ဒီမွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ေနတယ္ဆုိတာ အားလုံး အသိပဲေလ။ ဒါေပမဲ့ ႏုိင္ငံေရးအရ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲတာက ပုိမ်ားတာကုိး။ တကယ္တမ္း စီးပြားေရးမွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈက က်ေနာ္တုိ႔မွာ စလုံးေရစပဲ ရွိေသးတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ဒါရဲ႔ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈကလည္း နည္းေသးတယ္။ ေနာက္တခုက တခ်ဳိ႔ႏုိင္ငံတကာက ခ်ဥ္းကပ္တာမွာ ဥပမာ၊ IMF တုိ႔လုိ ဘာတုိ႔လုိ ကၽြမ္းက်င္မႈေတြ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ဒီက အေျခခံ အေဆာက္အအုံ က႑ေတြ၊ အဖဲြ႔အစည္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အေထာက္အပ့ံေတြ အဲဒါေတြေပးဖုိ႔ ႀကိဳးစား ခ်ဥ္းကပ္တာေတြ က်ေနာ္တုိ႔ ေတြ႔ရတယ္။ အဲဒါက ပုိၿပီး အေရးႀကီးတယ္လုိ႔ ထင္ပါတယ္။”
ေဖေဖာ္၀ါရီလထဲမွာ တုန္းကေတာ့ ႏုိင္ငံတကာ ဘ႑ာေရး လုပ္ငန္းေတြ ျမန္မာႏုိင္ငံအေပၚ နည္းပညာ အကူအညီေတြ ေပးအပ္ခြင့္ တားျမစ္ထားတာေတြကုိ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက ဖယ္ရွားေပးခဲ့တာမုိ႔၊ ႏုိင္ငံတကာ ေငြေၾကး ရန္ပုံေငြအဖဲြ႔ (IMF) တုိ႔လုိ အဖဲြ႔အစည္းေတြ ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ အကူအညီေပးဖုိ႔ လမ္းပြင့္လာခဲ့တာပါ။ ဒီလုိ ပိတ္ဆုိ႔ဒဏ္ခတ္မႈေတြကုိ တျဖည္းျဖည္း ေလွ်ာ့ေပါ့လာေနေပမဲ့ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္မွာတုန္းက ေက်ာက္စိမ္း ဥပေဒအျဖစ္ အမည္ေပးၿပီး ျမန္မာအစုိးရအေပၚ အေရးယူမႈေတြ တင္းတင္းက်ပ္က်ပ္ ခ်မွတ္ထားတဲ့ အေမရိကန္က အခုေနာက္ဆုံး ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈေတြ ခြင့္ျပဳမယ့္ ေနရာမွာ တုိင္းရင္းသား ေဒသေတြမွာ အမ်ားအားျဖင့္ ရွိေနတဲ့ အရင္းအျမစ္ ထုတ္လုပ္မႈေတြလုိ လုပ္ငန္းမ်ဳိးေတြမွာ လတ္တေလာ ၀င္ေရာက္ လုပ္ကုိင္ဖုိ႔ စဥ္းစားမွာ မဟုတ္ဘူးလုိ႔လည္း ေျပာပါတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံသားေတြနဲ႔ တုိင္းျပည္ တခုလုံးအတြက္ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစမယ့္ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈေတြအျဖစ္ စုိက္ပ်ဳိးေရး၊ ဆက္သြယ္ေရးနဲ႔ ခရီးသြား လုပ္ငန္း စတဲ့က႑ေတြမွာ အစပ်ဳိး လုပ္ကုိင္ဖုိ႔ စဥ္းစားေနတယ္လုိ႔ အေမရိကန္ အစုိးရ တာ၀န္ရွိသူေတြ ေျပာခဲ့ၾကတာပါ။
ရန္ကုန္ၿမိဳ႔မွာရွိတဲ့ Park Royal ဟုိတယ္ မန္ေနဂ်ာ ရမ္ ႏူရာနီ (Ram Nurani) ကေတာ့ ဒဏ္ခတ္မႈေတြ ႐ုပ္သိမ္းမယ္ဆုိရင္ ျမန္မာလူထုနဲ႔ တုိင္းျပည္အတြက္ပါ အက်ဳိးရွိလိမ့္မယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။
“နံပတ္ ၁ အေနနဲ႔ ႏုိင္ငံတကာ ေကာ္ပုိေရးရွင္းေတြ အေျမာက္အမ်ား ဒီတုိင္းျပည္ကုိ ၀င္လာမယ္ ဆုိတာကေတာ့ ေသခ်ာပါတယ္။ အခုအခ်ိန္ဟာ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈေတြ ပုိ၀င္လာဖုိ႔လည္း ေသခ်ာေပါက္ လုိအပ္ေနတာမုိ႔၊ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြက္ ေငြပင္ေငြရင္းေတြလည္း ပုိရလာၿပီး၊ ေဒသခံလူထု အေနနဲ႔လည္း တုိးတက္မႈေတြ ရေအာင္ အေထာက္အကူ ျဖစ္လာႏုိင္တာေၾကာင့္ ဖြင့္ေပးသင့္ပါတယ္။ ဒီတုိင္းျပည္ဟာ အင္မတန္ ပညာတတ္တဲ့ တုိင္းျပည္ပါ၊ လူေတြကလည္း ပညာတတ္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူတုိ႔အတြက္ အေထာက္အကူ ျဖစ္ႏုိင္တာကေတာ့၊ ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္နဲ႔ တုိင္းျပည္တခုလုံး တုိးတက္ေအာင္ ဖြင့္ေပးဖုိ႔ လုိပါတယ္။”
ဧၿပီလ ၁ ရက္ေန႔မွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ လႊတ္ေတာ္ ၾကားျဖတ္ ေရြးေကာက္ပဲြေတြဟာ ဒီမုိကေရစီကုိ ဦးတည္တဲ့ ေျခလွမ္းတရပ္အျဖစ္ ျမန္မာအစုိးရ သာမက အေရွ႔ေတာင္အာရွ ႏုိင္ငံမ်ားအသင္း (Asean) လုိ ေဒသတြင္း ႏုိင္ငံေတြက ေျပာဆုိ ခ်ီးက်ဴးခဲ့ၾကသလုိ၊ ဒဏ္ခတ္မႈေတြ ဖယ္ရွားဖုိ႔လည္း တုိက္တြန္းခဲ့ၾကတာပါ။ ဒါေပမဲ့လည္း ျမန္မာႏုိင္ငံက ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္ဟာ လတ္တေလာ ခုိင္ခုိင္မာမာ မရွိေသးသလုိ အခ်ိန္ယူရလိမ့္ဦးမယ္လုိ႔ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ကလင္တန္ က ဆုံးျဖတ္ခ်က္ အသစ္ကုိ ေၾကညာရာမွာ ေျပာထားတာမုိ႔ ခ်မွတ္ထားတဲ့ အေရးယူမႈေတြ အားလုံး ဖယ္ရွားဖုိ႔ဟာ ကာလတခုအထိ ၾကာပါလိမ့္မယ္။
ျမန္မာစီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္ ဦးမင္းခင္ ကေတာ့ တုိင္းျပည္ စီးပြားေရး တုိးတက္ဖုိ႔ဟာ ဒဏ္ခတ္မႈေတြ အဆုံးသတ္သြား႐ုံနဲ႔ မလုံေလာက္ဖူးလုိ႔ ျမင္ပါတယ္။
“ပိတ္ဆုိ႔ထားတဲ့ လူေတြကလည္း ႐ုပ္ခ်င္ေနၿပီေလ၊ ႐ုပ္ဖုိ႔လည္း ႀကိဳးစားေနၾကၿပီ။ ႀကိဳးစားေနၿပီဆုိေတာ့ အခုေန ႐ုပ္သင့္တယ္၊ ႐ုပ္ပါလုိ႔ ေျပာေနဖုိ႔ အခ်ိန္မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ ဒီလုိ႐ုပ္သြားႏုိင္တဲ့ အေျခအေန ကုိယ္ကဘယ္လုိဖန္တီးမလဲ၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အေရးယူ ပိတ္ဆုိ႔မႈေတြ ႐ုပ္လာတဲ့ အခ်ိန္မွာ က်ေနာ္တုိ႔ တကယ့္စစ္မွန္တဲ့ စီးပြားေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္မႈ၊ တုိင္းျပည္တုိးတက္မႈအတြက္ ဘာေတြ ျပင္ဆင္မလဲ၊ ဘာေတြ လုပ္ၾကမလဲ၊ ဘယ္အပုိင္းက ဘယ္ေလာက္ အေရးႀကီးသလဲ၊ ဘယ္အပုိင္းက ေနာက္မွလုပ္လုိ႔ ရသလဲ၊ စသျဖင့္ေပါ့ေလ၊ အဲဒီလုိ ေသေသခ်ာခ်ာ ကုိယ့္ဖက္က ျပင္ဆင္ဖုိ႔ကပဲ အဓိက ေမးခြန္းျဖစ္ေနတာေလ။ အေရးယူ ပိတ္ဆုိ႔မႈေတြ ႐ုပ္ဖုိ႔ မ႐ုပ္ဖုိ႔ကေတာ့ တကယ့္ေမးခြန္းအစစ္ မဟုတ္ေတာ့ဘူးလုိ႔ က်ေနာ္ေတာ့ ယူဆပါတယ္။”
အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုလုိပဲ ပိတ္ဆုိ႔ ဒဏ္ခတ္မႈေတြ ခ်မွတ္ထားတဲ့ ဥေရာပသမဂၢ (EU) ကလည္း ဧၿပီလေႏွာင္းပုိင္း ျမန္မာႏုိင္ငံအေပၚ ရပ္တည္ခ်က္ သေဘာထားေတြကုိ ျပန္လည္ သုံးသပ္ရာမွာ အေရးယူ ထားတာေတြကုိ ေလွ်ာ့ေပါ့ ေပးလိမ့္မယ္လုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္ရပါတယ္။ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္ကတည္းက ပိတ္ဆုိ႔ အေရးယူမႈေတြ ခ်မွတ္လာတဲ့ EU က ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသား အမ်ားအျပားကုိ ျပန္လႊတ္ေပးခဲ့တဲ့ေနာက္ အျပန္အလွန္ အေနနဲ႔ ေဖေဖာ္၀ါရီလထဲမွာပဲ ဒါဇင္နဲ႔ခ်ီတဲ့ ျမန္မာအစုိးရ တာ၀န္ရွိသူေတြကုိ ျပည္၀င္ခြင့္ဗီဇာ ကန္႔သတ္ ထားတာေတြ ဖယ္ရွားေပးထားတာပါ။ ဒီလုိပဲ ျမန္မာႏုိင္ငံအေပၚ စီးပြားေရး၊ သံတမန္ေရးအရ ပိတ္ဆုိ႔ ဒဏ္ခတ္မႈေတြ ခ်မွတ္ထားတဲ့ ၾသစေၾတးလ် နဲ႔ တျခားႏုိင္ငံေတြလည္း အလားတူ အေရးယူထားတာေတြ ေလွ်ာ့ေပးလုိတဲ့ အရိပ္အေယာင္ေတြ ျပသလာေနၾကတဲ့အေၾကာင္း တင္ျပရင္းနဲ႔ပဲ ဒီသီတင္းပတ္ရဲ႔ စီးပြားေရး က႑ကုိ ရပ္နားပါရေစ။
