ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ စီးပြားေရးမွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ ထြက္ေပၚလာတာနဲ႔အမွ် ဘ႑ာေရး လုပ္ငန္းေတြမွာလည္း လြတ္လပ္ခြင့္ေတြ ရလာမယ့္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြနဲ႔အတူ ျပည္ပက ဘဏ္လုပ္ငန္းေတြ ၀င္ေရာက္လုပ္ကုိင္ဖုိ႔ ျပင္ဆင္လာေနၾကပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ စီးပြားေရးဆုိင္ရာ မူ၀ါဒေတြ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း မရွိေသးတာေတြက ဘ႑ာေရး လုပ္ငန္းမွာ အဟန္႔အတားေတြ ျဖစ္ေနဆဲမုိ႔ ျပည္ပက ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံ လုပ္ကုိင္ဖုိ႔ကေတာ့ အေျခအေန မေပးေသးဘူးလုိ႔ လုပ္ငန္းရွင္ေတြက ေျပာေနၾကတာပါ။ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႔ ဘ႑ာေရး လုပ္ငန္းက အလားအလာနဲ႔ စိမ္ေခၚမႈေတြ ဘာေတြ ရွိေနသလဲ ဆုိတာကုိေတာ့ ဒီသီတင္းပတ္ရဲ႔ စီးပြားေရး က႑မွာ ကုိေအာင္လြင္ဦးက တင္ျပေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ႏုိင္ငံေရး အေျပာင္းအလဲေတြနဲ႔အတူ စီးပြားေရးမွာ လြတ္လပ္ခြင့္တခ်ဳိ႔ ရွိလာတာေၾကာင့္ ျပည္ပက ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံသူေတြထဲ ဘဏ္လုပ္ငန္းရွင္ေတြလည္း ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ လာေရာက္ၿပီး လုပ္ငန္းေတြ ခ်ဲ႔ထြင္ႏုိင္ဖုိ႔ စိတ္၀င္စား ေနၾကပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံလည္း အသင္း၀င္ျဖစ္တဲ့ အေရွ႔ေတာင္အာရွ ႏုိင္ငံမ်ားအသင္း (Asean) ႏုိင္ငံေတြၾကား တေပါင္းတစည္းတည္း ျဖစ္ေစဖုိ႔ ရည္မွန္းထားတဲ့ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ မတုိင္မီ စီးပြားေရး အေျခခံေတြနဲ႔ ျပည့္စုံဖုိ႔ လုိအပ္ေနတဲ့ တုိင္းျပည္တခုအျဖစ္ ဘ႑ာေရး လုပ္ငန္းေတြမွာလည္း ပြင့္္လင္းလာလိမ့္မယ္လုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကတာပါ။
လတ္တေလာ အေျခအေနမွာကုိပဲ ျပည္ပက ဘဏ္လုပ္ငန္းေတြ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ကုိယ္စားလွယ္ ႐ုံးခန္းေတြ ဖြင့္လွစ္ၿပီး ေျခခ်လာေနၾကၿပီလုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အႀကီးဆုံး ပုဂၢလိကဘဏ္ လုပ္ငန္းတခုျဖစ္တဲ့ ကေမာၻဇဘဏ္ ရဲ႔ ဒုဥကၠ႒ ဦးသန္းလြင္ ကေျပာပါတယ္။
“ကုိယ္စားလွယ္႐ုံး အေနနဲ႔ကေတာ့ သူတုိ႔ကုိ ဗဟုိဘဏ္က ခြင့္ျပဳေနတယ္၊ ေလာေလာဆယ္။ က်ေနာ္သိသေလာက္ေတာ့ ၃၀ ေလာက္ ရွိၿပီထင္တယ္။ အရင္ ေစာေစာပုိင္း တုန္းကေတာ့ ၁၉၉၂ ကေန ၉၅ ေလာက္ အထိတုန္းကေတာ့ ၅၀ ေလာက္ရွိတယ္။ ႏုိင္ငံျခားဘဏ္ေတြ ဒီမွာ ကုိယ္စားလွယ္႐ုံးေတြ ဖြင့္ထားၾကတာ။ အဲဒီေနာက္ပုိင္းေတာ့ သူတုိ႔ျပန္ထြက္သြားေတာ့ ၂၀ ေလာက္ပဲ က်န္တဲ့ဟာ အခုျပန္၀င္လာၾကတာေပါ့။ ျပန္လာေတာ့ ၃၀ ေလာက္ ျပန္ျဖစ္သြားၿပီ။”
ဆယ္စုႏွစ္ေတြနဲ႔ခ်ီၿပီး အထီးက်န္အျဖစ္ ရွိေနခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံ စီးပြားေရးမွာ ပုဂၢလိကဘဏ္ လုပ္ငန္းေတြဟာ ၁၉၉၀ ျပည့္လြန္ ႏွစ္ဦးပုိင္းေလာက္ၾကမွ စတင္ လုပ္ကိုင္ခြင့္ ရလာခဲ့တာ ျဖစ္သလုိ၊ ျပည္ပနဲ႔ တုိက္႐ုိက္ဆက္သြယ္ လုပ္ကုိင္ႏုိင္ေလာက္တဲ့အထိ က်ယ္က်ယ္ ျပန္႔ျပန္႔လည္း မရွိခဲ့ပါဘူး။ ေနာက္ပုိင္းမွာလည္း ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ပုဂၢလိကဘဏ္ေတြ ၿပိဳကဲြခဲ့ရတဲ့ အျဖစ္ေတြနဲ႔လည္း ႀကံဳခဲ့ရဖူးပါတယ္။ ဒီအတြက္ အခုအခါ အစုိးရက ေစ်းကြက္ စီးပြားေရး စနစ္ကုိ ဦးတည္ၿပီး လြတ္လပ္ခြင့္ေတြ ေပးမယ္လုိ႔ ကတိျပဳထားတာမုိ႔ ဘဏ္လုပ္ငန္းေတြ ဖြံ႔ၿဖိဳးလာဖုိ႔ဟာလည္း အခရာ က်ေနတယ္လုိ႔ ႏုိင္ငံတကာ ဘ႑ာေရး အဖဲြ႔အစည္းေတြ၊ လုပ္ငန္းရွင္ေတြက သတိေပး ေနၾကတာပါ။ လတ္တေလာ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႔ ပင္မစီးပြားေရးအျဖစ္ ရွိေနတဲ့ စုိက္ပ်ဳိးေရး၊ ေမြးျမဴေရး လုပ္ငန္းေတြအျပင္ အငယ္စား လုပ္ငန္းေတြအတြက္ ေငြပင္ေငြရင္း ေထာက္ပံ့မႈေတြမွာ အထူးသျဖင့္ အားေကာင္းလာဖုိ႔ လုိတယ္လုိ႔လည္း ေျပာေနၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီအတြက္ ျမန္မာႏုိင္ငံ စီးပြားေရး တုိးတက္ဖုိ႔ဆုိရင္ လက္ရွိ တုိင္းျပည္မွာရွိတဲ့ ဘဏ္လုပ္ငန္းေတြမွာ ေခတ္မီေအာင္ ျပဳျပင္ရလိမ့္မယ္လုိ႔ ေရထြက္ပစၥည္း လုပ္ငန္းရွင္ ဦးႏွင္းဦး ကေျပာပါတယ္။
“ျပည္တြင္းကေန ထုတ္လုပ္ေနသူေတြကုိ ပ့ံပုိးေပးဖုိ႔ ဘဏ္ေတြ၊ သူတုိ႔အတြက္ကုိ အစပုိင္းမွာ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံႏုိင္ဖုိ႔ ေထာက္ပ့ံေပးမယ့္ ဘဏ္ေတြ မရွိဘူးခင္ဗ်။ အခုေပးတဲ့ဟာေတြ အားလုံးက အရင္တုန္းက ၁၇-၁၈ ရာခုိင္ႏႈန္း တႏွစ္မွာ အတုိးယူတဲ့ ဘဏ္ေတြ ျဖစ္ၿပီးေတာ့ အခုေလွ်ာ့ေပးေတာ့ ၁၃-၁၄ ေလွ်ာ့ေပးထားတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီ ၁၃-၁၄ ဆုိတာကလည္း ေလွ်ာ့သည့္တုိင္ေအာင္ စီးပြားေရး သမားေတြက လုပ္သာကုိင္သာ မရွိဘူး။ အတုိးမ်ားေနတယ္။ ႏုိင္ငံတကာမွာ ေစ်းကြက္ စီးပြားေရးကုိ သြားတဲ့ေနရာမွာ ေငြေၾကးပုိင္းဆုိင္ရာကုိ ပံ့ပုိးေပးႏုိင္မွသာ ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းမွာ အငယ္စားလုပ္ငန္းေတြက တက္လာမွာ။ အခုက်ေနာ္တုိ႔ဆီမွာ အဲဒါက အဆင္သင့္ မရွိေသးဘူး။ အရင္အတုိင္းပဲ ေငြအပ္လုိ႔ရွိရင္ အတုိးေပးမယ္၊ ျပန္ေခ်းတဲ့ သူဆီက အတုိးယူမယ္။ အဲဒီအေပၚမွာ ဘဏ္က ကုိင္တြယ္တဲ့အတြက္ ယူမယ္၊ ဒါပဲရွိတယ္။ တျခားဘာမွ မရွိဘူး။ အေပါင္ပစၥည္း မတင္ေပးႏုိင္ရင္ မရဘူး။ အဲဒီေတာ့ အာဆီယံ ႏုိင္ငံေတြ က်ေနာ္တုိ႔နဲ႔ ႏုိင္ငံတကာ ေစ်းကြက္မွာ ၿပိဳင္မယ့္ အၿပိဳင္အဆုိင္ ထုတ္ရမယ့္ ႏုိင္ငံေတြမွာ အဂၤါရပ္ စုံလင္စြာနဲ႔ သူမ်ားေတြမွာ ရွိေနၿပီး၊ က်ေနာ္တုိ႔မွာ မရွိတဲ့ အခါက်ေတာ့ က်ေနာ္ေတာ့ အမ်ားႀကီး ရင္ေလးတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ စီးပြားေရး သမားေတြ ဘယ္လုိ ရင္ဆုိင္မလဲ ဆုိတာကုိ က်ေနာ္ေတာ့ စုိးရိမ္တယ္။”
ျမန္မာအစုိးရကေတာ့ ဘ႑ာေရး လုပ္ငန္္းေတြက ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ တစိတ္တပုိင္း အျဖစ္နဲ႔ ပုဂၢလိက ဘဏ္ေတြ တုိးခ်ဲ႔ ဖြင့္လွစ္ခြင့္ေပးၿပီး၊ ႏုိင္ငံျခားေငြ လဲလွယ္မႈေတြကုိလည္း ေဆာင္ရြက္ခြင့္ ျပဳလာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိပဲ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြ အတြက္ အဓိက အဟန္႔အတား ျဖစ္ေနရတဲ့ ႏုိင္ငံျခားေငြ လဲလွယ္ႏႈန္း အမ်ဳိးမ်ဳိး ျဖစ္ေနတာကုိ တေပါင္းတည္း ျဖစ္ေစဖုိ႔ ႏႈန္းရွင္အျဖစ္ ထိန္းေၾကာင္္း သတ္မွတ္တဲ့ စနစ္တခုကုိလည္း ေျပာင္းလဲက်င့္သုံး လာတာပါ။ အခုေနာက္ဆုံးမွာလည္း ႏုိင္ငံျခားဘဏ္ေတြ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ လုပ္ငန္းေတြ ၀င္ေရာက္ လုပ္ကုိင္ခြင့္ေပးဖုိ႔ ျမန္မာအာဏာပုိင္ေတြ ျပင္ဆင္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေပမဲ့လည္း ႏုိင္ငံျခားဘဏ္ေတြ အေနနဲ႔ အျပည့္အ၀ လုပ္ကုိင္ခြင့္ ရဦးမယ့္ အလားအလာမ်ဳိးေတာ့ လတ္တေလာ မျမင္ရေသးဘူးလုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံ ဗဟုိဘဏ္ရဲ႔ ဒုဥကၠ႒ေဟာင္း အျဖစ္ တာ၀န္ယူဖူးသူလည္းျဖစ္တဲ့ ဦးသန္းလြင္ ကေျပာပါတယ္။
“စ၀င္မယ္ ဆုိရင္ေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ဘဏ္ေတြကုိ အႀကံေပးတာကေတာ့ သူတုိ႔နဲ႔အရင္ partnership လုပ္ဖုိ႔ေပါ့ေလ။ အဓိပၸါယ္ကေတာ့ သူတုိ႔ဆီက အကူအညီေတြ ဘာေတြ လာမွာေပါ့ေနာ္၊ သူတုိ႔နဲ႔ အၿပိဳင္လုပ္ဦးမွာ မဟုတ္ေသးဘူး။ ေနာက္ပုိင္းမွသာ က်ေနာ္တုိ႔က အၿပိဳင္ဆုိတာ ျဖစ္လာမွာေပါ့ေနာ္။ ဒီမွာက်ေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔က ႏုိင္ငံျခားဘဏ္ေတြနဲ႔ ဆက္ၿပီးေတာ့ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မယ္။ သူတုိ႔ဆီက ကၽြမ္းက်င္မႈေတြရေအာင္ ႀကိဳးစားရယူမယ္၊ သူတုိ႔ဆီက သင္တန္းေတြရေအာင္ လုပ္ေပးရမယ္။ ဒီလုိပုံစံမ်ဳိးေပါ့ေနာ္၊ အဲဒီက စမွာကုိး။ ၿပီးေတာ့မွ သူတုိ႔နဲ႔ က်ေနာ္တုိ႔က ဖက္စပ္လုပ္မလား၊ ကေန႔ေခတ္စားေနတဲ့ မဟာဗ်ဴဟာက်တဲ့ မိတ္ဖက္ ဆုိတာမ်ဳိးေပါ့ေနာ္၊ က်ေနာ္တုိ႔ ရွယ္ယာေတြ၀ယ္ၿပီး က်ေနာ္တုိ႔အထဲမွာ လာၿပီးေတာ့ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မလား၊ ဒါကေတာ့ ေနာက္ပုိင္း က်ေနာ္တုိ႔ စဥ္းစားရမွာေပါ့။ ၂၀၁၅ မတုိင္မီ ျဖစ္ျဖစ္၊ အဲဒီေနာက္ပုိင္း ျဖစ္ျဖစ္ေပါ့ေနာ္၊ စဥ္းစားရမယ့္ အခ်က္ေတြပါ။”
ျမန္္မာႏုိင္ငံမွာ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္က ျပ႒ာန္းခဲ့တဲ့ ျပည္ပရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈ ဥပေဒ တရပ္ကုိ ျပင္ဆင္ေရးဆဲြၿပီး လႊတ္ေတာ္မွာ တင္သြင္း ထားတာ ျဖစ္ေပမဲ့ အၿပီးသတ္ ထြက္ေပၚ မလာေသးတာဟာလည္း ျပည္တြင္းျပည္ပ လုပ္ငန္းရွင္ေတြ လက္ေတြ႔ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံ လုပ္ကုိင္ႏုိင္ဖုိ႔ မျဖစ္ႏုိင္တဲ့ အေျခအေနနဲ႔ ႀကံဳေနရတယ္လုိ႔ ဘဏ္လုပ္ငန္းနဲ႔ စီးပြားေရး အသုိင္းအ၀ုိင္းက ေျပာပါတယ္။ ျပည္ပရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈ ဥပေဒသစ္မွာ ဘဏ္လုပ္ငန္းေတြ အပါအ၀င္ ျပည္ပလုပ္ငန္းရွင္ေတြ အတြက္ လြတ္လပ္ခြင့္ေတြ ေပးလာမယ္ ဆုိရင္ေတာ့ ဘ႑ာေရး အရင္းအျမစ္ လုိအပ္ခ်က္ေတြ ႀကီးႀကီးမားမား ရွိေနတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြက္ အေထာက္အကူ ျဖစ္လာမယ္လုိ႔လည္း ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကတာပါ။
ဒါေပမဲ့လည္း ကၽြမ္းက်င္မႈ၊ အရင္းအႏွီး အလုံးအရင္းနဲ႔ ျပည္ပက ဘဏ္လုပ္ငန္းေတြ တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ ၀င္လာတဲ့အခါ ျပည္တြင္းက လုပ္ငန္းရွင္ေတြအဖုိ႔ နစ္နာစရာေတြ ျဖစ္လာမလာ စုိးရိမ္မႈေတြလည္း ရွိေနပါတယ္။ ျမန္မာစီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္ ဦးႏွင္းဦး ကေတာ့ ေငြပင္ေငြရင္း လုိအပ္ခ်က္ေတြ ႀကီးႀကီးမားမား ရွိေနတဲ့ ေစ်းကြက္ တခုအျဖစ္ ဒါဟာ စုိးရိမ္စရာလုိ႔ မျမင္တဲ့အေၾကာင္း ေျပာပါတယ္။
“ေစ်းကြက္ထဲမွာ အမ်ားႀကီး ေနရာက်န္ပါေသးတယ္။ ေငြေခ်း ေငြငွားနဲ႔ လုပ္မွရမယ့္ အေသးစား လုပ္ငန္းေတြ အမ်ားႀကီး က်န္ပါေသးတယ္။ အလတ္စားေတြလည္း အမ်ားႀကီး က်န္ပါေသးတယ္။ ဒါေတြအားလုံးကုိ ႏုိင္ငံျခားဘဏ္ေတြက အကုန္လုပ္ မေပးႏုိင္ဘူး သူတုိ႔၀င္လာလုိ႔ရွိရင္။ သူတုိ႔ႏုိင္ငံျခား ဘဏ္ေတြနဲ႔ သူတုိ႔ႏုိင္ငံက စီးပြားေရး သမားေတြနဲ႔ က်ေနာ္တုိ႔ဆီက တခ်ဳိ႔တ၀က္ေသာ ႀကီးမားေသာ စီးပြားေရး သမားေတြနဲ႔ ဒါေတြပဲရွိတယ္၊ သိပ္မ်ားမ်ား မရွိေသးဘူး။ ျပည္တြင္းဘဏ္ေတြကလည္း ၿပိဳင္တူၿပိဳင္ၿပီး လုပ္လုိ႔ရတယ္။ ဒါကလည္း ဗီယက္နမ္ႏုိင္ငံတုိ႔ ဘာတုိ႔မွာ ဒီအတုိင္းပါပဲ။ က်ေနာ္တုိ႔ စုိးရိမ္စရာ မရွိပါဘူး။ က်ေနာ္တုိ႔က ျပည္တြင္းကလူပဲဗ်ာ၊ ကုန္က်စားရိတ္ အနည္းဆုံးနဲ႔ လုပ္လုိ႔ရတာပဲ။”
ျမန္မာႏုိင္ငံက အေျပာင္းအလဲေတြအေပၚ တုံ႔ျပန္တဲ့ အေနနဲ႔ ျပည္ပက အေရးယူ ဒဏ္ခတ္မႈေတြ ေလွ်ာ့ေပါ့ လာတာနဲ႔အမွ် ျမန္္မာႏုိင္ငံနဲ႔ ျပန္လည္ ထိေတြ႔ ဆက္ဆံလာၾကတဲ့ ေဒသတြင္းနဲ႔ ႏုိင္ငံတကာ ဘ႑ာေရး အဖဲြ႔အစည္းေတြ ျဖစ္ၾကတဲ့ အာရွဖြံ႔ၿဖိဳးေရးဘဏ္၊ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ ေငြေၾကး ရန္ပုံေငြအဖဲြ႔ (IMF) နဲ႔ ကမာၻ႔ဘဏ္ တုိ႔ကေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံ ဘ႑ာေရး လုပ္ငန္းကုိ ေခတ္မီေအာင္ လုပ္ဖုိ႔ အႀကံျပဳ ထားၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘဏ္ေတြမွာ အပ္ေငြေတြ ထုတ္ရာမွာ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြ ေလွ်ာ့ေပးတာ၊ အေပါင္ခံပစၥည္း သတ္မွတ္ခ်က္ေတြ အရင္ထက္ ပုိေပးလာတာ၊ ဘဏ္ခဲြေတြ ဖြင့္လွစ္ရာမွာ ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြ ေလွ်ာ့ေပးတာေတြ ရွိခဲ့တယ္လုိ႔ လည္း ေမလထဲ ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ ဆန္းစစ္ခ်က္တရပ္ ထုတ္ျပန္ရာမွာ IMF အဖဲြ႔က အသိအမွတ္ျပဳ ေျပာသြားခဲ့တာပါ။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ၊ ဒီလုိ အစီအမံေတြေၾကာင့္ ပုဂၢလိက က႑မွာ ေငြေခ်းငွားတဲ့ ပမာဏ ပုိတုိးလာခဲ့ေပမဲ့ လုိအပ္ခ်က္ထက္ နည္းပါးေနဆဲ ျဖစ္သလုိ၊ ဘဏ္လုပ္ငန္းေတြအေပၚ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေတြ ရွိၿမဲရွိေနတုန္းပဲလုိ႔ IMF က သတိေပးထားတာ ျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း တင္ျပရင္းနဲ႔ပဲ ဒီသီတင္းပတ္ရဲ႔ စီးပြားေရး က႑ကုိ ရပ္နားပါရေစ။
