ျမန္မာႏုိင္ငံ အပါအ၀င္ျဖစ္တဲ့ အေရွ႔ေတာင္အာရွ ႏုိင္ငံမ်ားအသင္း (Asean) မိသားစုအျဖစ္ ေပါင္းစည္းဖုိ႔ ႀကိဳးပမ္းရာမွာ ႀကံဳလာရႏုိင္တဲ့ အႏာၱရာယ္ေတြလည္း ရွိေနတယ္လုိ႔ အသင္းရဲ႔ တာ၀န္ရွိသူေတြနဲ႔ ကၽြမ္းက်င္သူေတြက သတိေပး ေနပါတယ္။ ေဒသတြင္း ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈေတြ တုိးခ်ဲ႔လာေပမဲ့ ဆင္းရဲ၊ ခ်မ္းသာ ညီမွ်မႈ မရွိတဲ့ အသင္း၀င္ ႏုိင္ငံေတြၾကား ရႏုိင္တဲ့ အခြင့္အလန္း ကြာဟမႈေတြ ေပၚေပါက္လာႏုိင္တယ္လုိ႔ ထုိင္းႏုိင္ငံ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႔ေတာ္က စီးပြားေရး ညီလာခံမွာ ေျပာခဲ့ၾကတာပါ။ ျမန္မာနဲ႔ အာဆီယံအသင္းတုိ႔ရဲ႔ စီးပြားေရး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ ေရွ႔႔အလားအလာေတြအေပၚ ဆန္းစစ္ခ်က္ေတြကုိေတာ့ ဒီသီတင္းပတ္ရဲ႔ စီးပြားေရး က႑မွာ ကုိေအာင္လြင္ဦး ကတင္ျပေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
အာဆီယံ စီးပြားေရး ၀န္းက်င္ တခုအျဖစ္ ေရွ႔လာမယ့္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ ဖန္တီးႏုိင္ဖုိ႔ အသင္း၀င္ ႏုိင္္ငံေတြ ႀကိဳးပမ္း ေနၾကတဲ့ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ ရင္ဆုိင္ရႏုိင္တဲ့ အက်ဳိးဆက္ေတြကုိ သတိထားဖုိ႔နဲ႔ ႀကိဳတင္ ျပင္ဆင္ထားဖုိ႔ သတိေပး ေနၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ကေတာ့ ၾကြယ္၀မႈေတြ ညီတူညီမွ် မရွိတဲ့ အာဆီယံ အသင္း၀င္ ၁၀ ႏုိင္ငံၾကား အခြင့္အလန္းေကာင္းေတြ ရႏုိင္တဲ့ တုိင္းျပည္ေတြကုိ ဆင္းရဲတဲ့ ႏုိင္ငံေတြက ေျပာင္းေရႊ႔ ထြက္ခြာတာလုိ အႏႈတ္လကၡဏာေတြ ႀကံဳရႏုိင္တယ္လုိ႔ ခန္႔မွန္းေနၾကတာပါ။
အာဆီယံ မိသားစုအျဖစ္ ပူးေပါင္းလာတဲ့အတြက္ တႏုိင္ငံနဲ႔ တႏုိင္ငံၾကား လြတ္လြတ္လပ္လပ္ သြားလာတာ၊ အလုပ္လုပ္ကုိင္တာ စတဲ့ အခြင့္အလန္းေတြ ရလာႏုိင္တဲ့အတြက္ အရည္အခ်င္းရွိတဲ့ ကၽြမ္းက်င္လုပ္သားေတြ ေနရပ္စြန္႔ၿပီး ဦးေႏွာက္ယုိစီးမႈ ျပႆနာ ျဖစ္လာႏုိင္တယ္လုိ႔ အေရွ႔အာရွ ေဒသဆုိင္ရာ ကမာၻ႔စီးပြားေရး ႏွီးေႏွာဖလွယ္ပဲြအတြင္း စီးပြားေရး ႏုိဘဲလ္ဆုရွင္ ပါေမာကၡ ဂ်ဳိးဇက္ဖ္ စတစ္ဂ္လစ္ (Joseph Stiglitz) က ေျပာဆုိလုိက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။
“အရည္အခ်င္းရွိသူေတြ တုိင္းျပည္ကုိ စြန္႔ခြာၿပီး စကၤာပူတုိ႔ ဘာတုိ႔လုိ တျခားႏုိင္ငံေတြ ေရာက္ကုန္ၾကတဲ့ အျဖစ္မ်ဳိးေတြ ႀကံဳလာရၿပီး စီးပြားေရးအတြက္ အခြံသက္သက္ပဲ က်န္ေတာ့တဲ့ အျဖစ္မ်ဳိးေတြ ျဖစ္လာႏုိင္ပါတယ္။ ဒါဟာ ေကာင္းတဲ့ကိစၥ မဟုတ္ပါဘူး။”
စီးပြားေရး ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈေတြမွာ ထင္ရွားတဲ့ ဥေရာပသမဂၢ (EU) ႏုိင္ငံေတြမွာ အလားတူ အမွားမ်ဳိး ႀကံဳခဲ့ရတာကုိ သင္ခန္းစာ ယူဖုိ႔လည္း ပါေမာကၡ စတစ္ဂ္လစ္ က သတိေပးသြားတာပါ။ ကုိယ့္မွာ ရွိေနတဲ့ လူသား အရင္းအျမစ္ေတြ၊ လုိအပ္တဲ့ ကၽြမ္းက်င္မႈ အဖဲြ႔အစည္းေတြ ခုိင္မာေအာင္ လုပ္ေဆာင္ၿပီး၊ စနစ္တက် စီမံခန္႔ခဲြသြားဖုိ႔ အေရးႀကီးမယ္လုိ႔လည္း တုိက္တြန္း သြားပါတယ္။
ဒါေပမဲ့လည္း အာဆီယံ တေပါင္းတစည္းတည္း ျဖစ္ေစေရး အစီအစဥ္ေတြ မလဲြမေသြ ျဖစ္လာေတာ့မွာမုိ႔ တျဖည္းျဖည္းခ်င္း လြတ္လပ္ခြင့္ေတြ ေပးရမယ့္ အေျခအေနေတြကုိေတာ့ ေရွာင္ရွားႏုိင္မွာ မဟုတ္ဘူးလုိ႔ အာဆီယံ အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္ ဆူရင္ ပိဆူ၀မ္ (Surin Pitsuwan) ကေျပာပါတယ္။
“က်ေနာ္တုိ႔ အေနနဲ႔ ဒီထက္ပုိပုိၿပီး ဖြင့္ေပးဖုိ႔ ဖိအားေပးတာေတြ ရွိလာမယ္ဆုိတာလည္း က်ေနာ္ျမင္ေနပါတယ္။ ဒီလုိ ရင္ဆုိင္ရမယ့္ အေျခအေနေတြ ကလည္း ရွိႏွင့္ၿပီးသားပါ။ ကၽြမ္းက်င္ လုပ္သားေတြ တေနရာက တေနရာ အေျပာင္းအလဲ လုပ္ႏုိင္တာေတြ မရွိပဲနဲ႔ေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ေျပာေနတဲ့ စီးပြားေရး ၀န္းက်င္တခုဆုိတာလည္း မျဖစ္ႏုိင္ပါဘူး။”
တကယ္ေတာ့ အာဆီယံ အသင္း၀င္ ႏုိင္ငံေတြ ကုိယ္တုိင္ ကၽြမ္းက်င္မႈနဲ႔ အရည္အေသြးရွိတဲ့ လုပ္သားအင္အား မျပည့္မစုံ ရွိေနတာကုိလည္း အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္က အသိအမွတ္ျပဳ ေျပာခဲ့တာပါ။ ဒီအတြက္လည္း ခ်မ္းသာတဲ့ တုိင္းျပည္ေတြက ၀င္ေငြပုိရမယ့္ အလုပ္အကုိင္ေတြအတြက္ ေရႊ႔ေျပာင္းၾကတာမ်ဳိးေတြ ေတြ႔ရလိမ့္မယ္လုိ႔လည္း ဆုိပါတယ္။ ဒီလုိ ေဆာင္ရြက္ရာမွာ လူသား အရင္းအျမစ္ေတြကုိ ေျပာင္းေရႊ႔မႈေတြကုိ ေနာက္ဆုံးမွ လုပ္သင့္တယ္လုိ႔လည္း အာရွဖြံ႔ၿဖိဳးေရးဘဏ္ (ADB) ရဲ႔ ဦးေဆာင္ ညႊန္ၾကားေရးမႉးခ်ဳပ္ ရာဂ်တ္ အမ္နဂ္ (Rajat M Nag) က သတိေပးပါတယ္။
“အခ်ိတ္အဆက္ မိဖုိ႔က အင္မတန္မွ အေရးႀကီးပါတယ္။ ကုန္ပစၥည္းေတြ၊ ၀န္ေဆာင္မႈေတြ ေျပာင္းေရႊ႔ႏုိင္ေအာင္ အရင္ဖန္တီးၿပီး စီမံခန္႔ခဲြမႈေတြ လုပ္ရလိမ့္မယ္လုိ႔ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။ ဒီေနာက္မွာမွ ကၽြမ္းက်င္ လုပ္သားေတြ တေနရာက တေနရာ ေျပာင္းလဲတာေတြ လုပ္ရမွာပါ။ အလ်င္စလုိ မလုပ္ဖုိ႔ကေတာ့ အင္မတန္မွကုိ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ ဒီလုပ္ငန္းစဥ္ တခုလုံးရဲ႔ သားေကာင္ ျပန္ျဖစ္ႏုိင္တဲ့ အေျခအေနမ်ဳိး ရွိေနလုိ႔ပါ။ ဒါေၾကာင့္လည္း လူေတြ အေရႊ႔အေျပာင္း ဆုိတာက အေျပာင္းအလဲ လုပ္ငန္းစဥ္မွာ ေတာ္ေတာ္ ေနာက္ခ်န္ၿပီးမွ ေဆာင္ရြက္ရမယ့္ ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။”
ေဒသတြင္း လူသား အရင္းအျမစ္ေတြ တေနရာက တေနရာကုိ ေရႊ႔ေျပာင္းေနတာေတြကုိ စနစ္တက် စီမံခန္႔ခဲြတာမ်ဳိး မရွိဘူး ဆုိရင္ေတာ့ လတ္တေလာ တရား၀င္ေရာ တရားမ၀င္ေရာ သြားလာ ၀င္ေရာက္ေနတဲ့ အေျခအေနေတြကေန ေနာက္ဆက္တဲြ ဆုိးက်ဳိးေတြ ႀကံဳလာရမွာကုိလည္း ကၽြမ္းက်င္သူေတြ စုိးရိမ္မကင္း ျဖစ္ေနၾကပါတယ္။ အာဆီယံ အသင္း၀င္ ႏုိင္ငံေတြၾကား ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈေတြမွာ ေနာက္က်က်န္ေနတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံက ကၽြမ္းက်င္သူေတြ သာမက၊ သာမာန္ လုပ္ငန္းေတြမွာ ၀င္ေရာက္ လုပ္ကုိင္ၾကဖုိ႔ တျခားေဒသတြင္း ႏုိင္ငံေတြမွာ သြားေရာက္ အလုပ္လုပ္ကုိင္ ေနသူေတြကေတာ့ လတ္တေလာမွာ သန္းဂဏန္းခ်ီ ရွိေနတာပါ။
အထူးသျဖင့္ကေတာ့ အိမ္နီးခ်င္း ထုိင္းႏုိင္ငံလုိ ေနရာမွာတင္ ျမန္မာႏုိင္ငံသား ေရႊ႔ေျပာင္း အလုပ္သမားေတြ သန္းခ်ီရွိေနၿပီး ဒီအထဲက အမ်ားစုဟာ ဆုိရင္လည္း တရား၀င္ မွတ္ပုံတင္ ထားၾကတာ မဟုတ္တဲ့အတြက္ အကာအကြယ္ အေစာင့္အေရွာက္ ကင္းမဲ့ေနၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၄ ႏွစ္အတြင္း ပထမဆုံးအႀကိမ္ ျပည္ပခရီးစဥ္အျဖစ္ ထုိင္းႏုိင္ငံကုိ ေရာက္လာတဲ့ ျမန္မာ့ဒီမုိကေရစီ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဟာဆုိရင္လည္း ျမန္မာအလုပ္သမားေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆုံအားေပးခဲ့သလုိ၊ ထုိင္းဒုတိယ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္နဲ႔ ေတြ႔ဆုံၿပီး အလုပ္သမားေတြ အခြင့္အေရး အကာအကြယ္ေပးဖုိ႔ တုိက္တြန္းခဲ့တာပါ။
အာဆီယံ အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္ ဆူရင္ ပိဆူ၀မ္ ကေတာ့ ဒီအေျခအေနေတြကုိ ထုိင္းအစုိးရက အေလးထား ကုိင္တြယ္သြားလိမ့္မယ္လုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္တဲ့အေၾကာင္း ေျပာပါတယ္။
“ျမန္မာႏုိင္ငံသား ၂ သန္းေလာက္ေတာင္ ရွိေနတာကုိ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္လည္း ေျပာသြားပါတယ္။ ဒီအထဲက ၈ သိန္းပဲ မွတ္ပုံတင္ထားၿပီး ေနာက္ထပ္ ၁ သန္း ၂ သိန္းေလာက္ကေတာ့ လူမႈဖူလုံေရး အေစာင့္အေရွာက္ဆုိလုိ႔ ဘာမမရွိပဲနဲ႔ ေနေနၾကရတာပါ။ ဒါကုိလည္း သူကေျပာင္းလဲခ်င္ပါတယ္။ ဒါကုိ ထုိင္းအစုိးရနဲ႔လည္း သူေျပာပါတယ္။ ဒါကုိလည္း ထုိင္းအစုိးရက အျပဳသေဘာနဲ႔ တုံ႔ျပန္ရလိမ့္မယ္လုိ႔ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။”
၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ အာဆီယံ ၀န္းက်င္ တခုအျဖစ္ ေပါင္းစည္းဖုိ႔ ရွိေနတဲ့ အသင္းအေနနဲ႔ လူသားအရင္းအျမစ္ေတြ အေပၚ စီမံခန္႔ခဲြဖုိ႔ လုိေနသလုိ၊ စီးပြားေရးအရ မညီမွ်မႈေတြ ႀကီးႀကီးမားမား ကြာဟေနတာေတြကုိလည္း ေျဖရွင္းဖုိ႔ လုိေနတယ္လုိ႔ ကၽြမ္းက်င္သူေတြက သတိေပးခဲ့ၾကတာပါ။ ဒီလုိပဲ ေနာက္ထပ္ စိမ္ေခၚမႈ တခုအျဖစ္နဲ႔ ရွိေနတာကေတာ့ ကုန္သြယ္မႈေတြနဲ႔ စီးပြားေရးေတြ ခ်ဲ႔ထြင္ လုပ္ကုိင္ဖုိ႔ ရည္မွန္းထားတာမုိ႔ ဘ႑ာေရး လုပ္ငန္းေတြမွာ တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ ေဆာင္ရြက္ၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေပမဲ့လည္း လတ္တေလာ အေျခအေနမွာေတာ့ ဥေရာပမွာလုိ ဘုံေငြေၾကး စနစ္ထူေထာင္တဲ့ အဆင့္မ်ဳိးအထိေတာ့ မျဖစ္ႏုိင္ေသးဘူးလုိ႔ အာဆီယံ အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္က အသိအမွတ္ျပဳ ေျပာခဲ့တာပါ။ အာဆီယံ အေနနဲ႔ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္မွာ အာရွဘ႑ာေရး ျပႆနာေတြ ႀကံဳခဲ့ရစဥ္ကစလုိ႔ ျပင္ဆင္မႈေတြ လုပ္ေဆာင္လာရာမွာ အက်ပ္အတည္းေတြ ရင္ဆုိင္လာရမယ္ဆုိရင္ အသင္း၀င္ ႏုိင္ငံေတြ အတြက္ သုံးစဲြသြားႏုိင္ဖုိ႔ အေမရိကန္ ေဒၚလာ သန္းေပါင္း ၂၄၀,၀၀၀ အေၾကြးယူႏုိင္တဲ့ စနစ္တရပ္ကုိလည္း ဖန္တီးထားတယ္လုိ႔ အာရွေဒသဆုိင္ရာ ကမာၻ႔စီးပြားေရး ႏွီးေႏွာဖလွယ္ပဲြအတြင္း ေျပာသြားခဲ့တာ ျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း တင္ျပရင္းနဲ႔ပဲ ဒီသီတင္းပတ္ရဲ႔ စီးပြားေရး က႑ကုိ ရပ္နားပါရေစ။
