ပစ္စဖိတ်သမုဒ္ဓရာထဲက ဆော်လမွန်ကျွန်းစုနိုင်ငံဟာ တရုတ်နဲ့လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ သဘော တူညီချက်အတွက်ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်နေတယ်လို့အတည်ပြုပြောဆိုလိုက်တဲ့အပေါ်အိမ်နီးခြင်းသြစတျေးလျားနဲ့နယူးဇီလန်နိုင်ငံတွေကစိုးရိမ်မကင်းဖြစ်ကြပါတယ်။ ဒီကြောင်း Phil Mercer သြစတျေးလျားနိုင်ငံ ဆစ်ဒနီမြို့ကနေ သတင်းပေးပို့ထားတာကို ကိုဇော်မိုးကျော်ကပြောပြပေးပါမယ်။
သြစတျေးလျားနိုင်ငံရဲ့ အရှေ့မြောက်ဘက်မိုင် ၂၀၀၀ အဝေးမှာရှိတဲ့ ပစ္စဖိတ်သမုဒ္ဓရာ အနောက်တောင်ဖက်ပိုင်းမှာရှိတဲ့ ဆော်လမွန်ကျွန်းစုနိုင်ငံဟာ လုံခြုံရေးသဘောတူညီ ချက်အသစ်အတွက်တရုတ်နဲ့ညှိနိုင်းနေပါတယ်။ ဒီသဘောတူညီချက်မူကြမ်းကိုကြာသပတေးနေ့တုန်းက လူမှုကွန်ယက်စာမျက်နှာပေါ် မှာဖေါ်ပြခဲ့ပါတယ်။ ဒီသဘောတူညီချက်အရ ဆော်လမွန်ကျွန်းစုနိုင်ငံမှာရှိတဲ့ တရုတ်ရဲ့ အဓိကစီမံကိန်းတွေနဲ့တရုတ်လူမျိုးတွေကိုကာကွယ်ဖို့အတွက်တရုတ်လက်နှက်ကိုင်ရဲ နဲ့ စစ်သားတွေကိုစေလွှတ်ခွင့်ပြုမယ့် သဘောရှိပါတယ်။
သြစတျေးလျားကတော့ ဒီသဘောတူညီချက်ကနေတရုတ်ရဲ့အမြဲတမ်းစစ်စခန်းတည် ဆောက်တဲ့အထိဦးတည်ရောက်ရှိသွားမှာကိုစိုးရိမ်မှုတွေရှိနေပါတယ်။ သြစတျေးလျားနဲ့နယူးဇီလန်နိုင်ငံတွေဟာအစဉ်အဆက် ဆော်လမွန်ကျွန်းနိုင်ငံရဲ့ကာ ကွယ်ရေးမဟာမိတ်တွေဖြစ်ပြီး၊ ပုံမှန်ထောက်ပံလှုဒန်းနေတဲ့နိုင်ငံတွေလည်းဖြစ်ပါတယ်။
သြစတျေးလျား နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Marise Payne ကတော့ ဆော်လမွန်ကျွန်းနိုင်ငံရဲ့ အချုပ်ခြာတည်ရှိမှုနဲ့ဆုံးဖြတ်လုပ်ဆောင်ပိုင်ခွင့်ကိုလေးစားပါတယ်၊ ဒါပေမယ့် ဒေသတွ င်းလုံခြုံရေးနဲ့တည်ငြိမ်ရေးကိုထိခိုက်စေမှာကိုတော့စိုးရိမ်တယ်လို့ ပြောဆိုပါတယ်။
နယူးဇီလန်ကတော့ ဒီအစီစဉ်ဟာ ဒေသတွင်းလုံခြုံရေးကိုမတည်မငြိမ်ဖြစ်စေမယ့် အန္တ ရယ်ရှိတယ်လို့ပြောဆိုပါတယ်။
ဒါ့အပြင် သြစတျေးလျားဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်းလည်းဖြစ်၊ နိုင်ငံတကာNGO ဖြစ်တဲ့ Asia Society ရဲဥက္ကဌလည်းဖြစ်တဲ့ Kevin Rudd ကတော့ တရုတ်ရဲ့အခြေခံစခန်းဖြစ်လာ နိုင်တဲ့ ဆော်လမွန်ကျွန်းစုနိုင်ငံရဲ့အစီအစဉ်ဟာစိုးရမ်းစရာကောင်းတယ်လို့ သြစတျေး လျားအသံလွှင့်ဌာန ABC ကိုပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။
“သမိုင်းတလျောက် သြစတျေးလျားအနေနဲ့ ဒီပစ္စဖိတ်ကျွန်းနိုင်ငံနဲ့ဆက်ဆံခဲ့တဲ့အထဲမှာ ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာအတွင်းဒီကိစ္စဟာ အထူးခြားဆုံးလုံခြုံရေးဆိုင်ရာပြောင်းလဲဖြစ် ပေါ်မှုတခုပါဘဲ။ ဒီကိစ္စဟာ သြစတျေးလျား အမျိုးသားလုံခြုံရေးအကျိုးစီးပွားနဲ့ဆန့်ကျင် ဘက်ဖြစ်နေပါတယ်။ ဆော်လမွန်ကျွန်းစုနိုင်ငံလို သြစတျေးလျားရေပိုင်နက်နဲ့နီးကပ်တဲ့ နေရာမှာနိုင်ငံတခုရှိလာမယ်ဆိုရင်၊ ဒါဟာ သြစတျေးလျားရဲ့ အနီးကပ်မဟာဗျူဟာ မြောက်လုံခြုံရေးဆိုင်ရာပတ်ဝန်းကျင်မှာ ကြီးမားတဲ့ပြောင်းလဲမှုတခုဖြစ်ပါတယ်။”
ဆော်လမွန်ကျွန်းစုနိုင်ငံအစိုးရကတော့ တရုတ်အပါအဝင်နောက်ထပ်နိုင်ငံတွေနဲ့လုံခြုံ ရေးဆိုင်ရာသဘောတူညီချက်ကိုချဲ့ထွင်တာဖြစ်တယ်လို့ပြောဆိုပါတယ်။
ဆော်လမွန်အစိုးရဟာ ထိုင်ဝမ်နဲ့တရားဝင်ဆက်သွယ်မှုတွေပြုလုပ်ခဲ့ပြီးနောက် ၂၀၁၉ ခုနှစ်မှာ တရုတ်နဲ့သံတမံဆက်ဆံရေးထူထောင်ခဲ့ပါတယ်။ အင်ဒိုပစ္စဖိတ်ဒေသအတွင်းတရုတ်ရဲ့သြဇာကြီးထွားလာမှုကြောင့် သြစတျေးလျားရဲ့ စိုးရိမ်မှု တွေလည်းတိုးလာနေပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်ထဲ အကူအညီပေးရေး အစီအစဉ်အတွက် အသုံးစရိတ်တွေလည်းတိုးမြှင့်သုံးစွဲခဲ့ပါတယ်။
ဒေသတွင်းတရုတ်ရဲ့အစီအစဉ်တွေအပေါ်စိုးရိမ်လာတဲ့အတွက် ပြီးခဲ့တဲ့ ဖေဖေါ်ဝါရီလ ထဲတုန်းကတော့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက ဆော်လမွန်ကျွန်းနိုင်ငံမှာသူ့ရဲ့သံရုံးပြန် ဖွင့်မယ်လို့ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။
-------------------------
အနောကျတောငျပစ်စိဖိတျ တရုတျစဈရေးကွီးစိုးနိုငျခွေ သွစတွေးလြ စိုးရိမျ
ပစ်စဖိတျသမုဒ်ဓရာထဲက ဆောျလမှနျကြှနျးစုနိုငျငံဟာ တရုတျနဲ့လုံခွုံရေးဆိုငျရာ သဘော တူညီခကြျအတှကျညှိနှိုငျးဆောငျရှကျနတေယျလို့အတညျပွုပွောဆိုလိုကျတဲ့အပေါျအိမျနီးခွငျးသွစတြေးလြားနဲ့နယူးဇီလနျနိုငျငံတှကေစိုးရိမျမကငျးဖွဈကွပါတယျ။ ဒီကွောငျး Phil Mercer သွစတြေးလြားနိုငျငံ ဆဈဒနီမွို့ကနေ သတငျးပေးပို့ထားတာကို ကိုဇောျမိုးကြောျကပွောပွပေးပါမယျ။
သွစတြေးလြားနိုငျငံရဲ့ အရှေ့မွောကျဘကျမိုငျ ၂၀၀၀ အဝေးမှာရှိတဲ့ ပစ်စဖိတျသမုဒ်ဓရာ အနောကျတောငျဖကျပိုငျးမှာရှိတဲ့ ဆောျလမှနျကြှနျးစုနိုငျငံဟာ လုံခွုံရေးသဘောတူညီ ခကြျအသဈအတှကျတရုတျနဲ့ညှိနိုငျးနပေါတယျ။ ဒီသဘောတူညီခကြျမူကွမျးကိုကွာသပတေးနေ့တုနျးက လူမှုကှနျယကျစာမကြျနှာပေါျ မှာဖေါျပွခဲ့ပါတယျ။ ဒီသဘောတူညီခကြျအရ ဆောျလမှနျကြှနျးစုနိုငျငံမှာရှိတဲ့ တရုတျရဲ့ အဓိကစီမံကိနျးတှနေဲ့တရုတျလူမြိုးတှကေိုကာကှယျဖို့အတှကျတရုတျလကျနှကျကိုငျရဲ နဲ့ စဈသားတှကေိုစလှေှတျခှင့ျပွုမယ့ျ သဘောရှိပါတယျ။
သွစတြေးလြားကတော့ ဒီသဘောတူညီခကြျကနတေရုတျရဲ့အမွဲတမျးစဈစခနျးတညျ ဆောကျတဲ့အထိဦးတညျရောကျရှိသှားမှာကိုစိုးရိမျမှုတှရှေိနပေါတယျ။ သွစတြေးလြားနဲ့နယူးဇီလနျနိုငျငံတှဟောအစဉျအဆကျ ဆောျလမှနျကြှနျးနိုငျငံရဲ့ကာ ကှယျရေးမဟာမိတျတှဖွေဈပွီး၊ ပုံမှနျထောကျပံလှုဒနျးနတေဲ့နိုငျငံတှလေညျးဖွဈပါတယျ။
သွစတြေးလြား နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး Marise Payne ကတော့ ဆောျလမှနျကြှနျးနိုငျငံရဲ့ အခြုပျခွာတညျရှိမှုနဲ့ဆုံးဖွတျလုပျဆောငျပိုငျခှင့ျကိုလေးစားပါတယျ၊ ဒါပမေယ့ျ ဒသေတှ ငျးလုံခွုံရေးနဲ့တညျငွိမျရေးကိုထိခိုကျစမှောကိုတော့စိုးရိမျတယျလို့ ပွောဆိုပါတယျ။
နယူးဇီလနျကတော့ ဒီအစီစဉျဟာ ဒသေတှငျးလုံခွုံရေးကိုမတညျမငွိမျဖွဈစမေယ့ျ အန်တ ရယျရှိတယျလို့ပွောဆိုပါတယျ။
ဒါ့အပွငျ သွစတြေးလြားဝနျကွီးခြုပျဟောငျးလညျးဖွဈ၊ နိုငျငံတကာNGO ဖွဈတဲ့ Asia Society ရဲဥက်ကဌလညျးဖွဈတဲ့ Kevin Rudd ကတော့ တရုတျရဲ့အခွခေံစခနျးဖွဈလာ နိုငျတဲ့ ဆောျလမှနျကြှနျးစုနိုငျငံရဲ့အစီအစဉျဟာစိုးရမျးစရာကောငျးတယျလို့ သွစတြေး လြားအသံလှှင့ျဌာန ABC ကိုပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။
“သမိုငျးတလြောကျ သွစတြေးလြားအနနေဲ့ ဒီပစ်စဖိတျကြှနျးနိုငျငံနဲ့ဆကျဆံခဲ့တဲ့အထဲမှာ ဆယျစုနှဈပေါငျးမြားစှာအတှငျးဒီကိစ်စဟာ အထူးခွားဆုံးလုံခွုံရေးဆိုငျရာပွောငျးလဲဖွဈ ပေါျမှုတခုပါဘဲ။ ဒီကိစ်စဟာ သွစတြေးလြား အမြိုးသားလုံခွုံရေးအကြိုးစီးပှားနဲ့ဆန့ျကငြျ ဘကျဖွဈနပေါတယျ။ ဆောျလမှနျကြှနျးစုနိုငျငံလို သွစတြေးလြားရပေိုငျနကျနဲ့နီးကပျတဲ့ နရောမှာနိုငျငံတခုရှိလာမယျဆိုရငျ၊ ဒါဟာ သွစတြေးလြားရဲ့ အနီးကပျမဟာဗြူဟာ မွောကျလုံခွုံရေးဆိုငျရာပတျဝနျးကငြျမှာ ကွီးမားတဲ့ပွောငျးလဲမှုတခုဖွဈပါတယျ။”
ဆောျလမှနျကြှနျးစုနိုငျငံအစိုးရကတော့ တရုတျအပါအဝငျနောကျထပျနိုငျငံတှနေဲ့လုံခွုံ ရေးဆိုငျရာသဘောတူညီခကြျကိုခြဲ့ထှငျတာဖွဈတယျလို့ပွောဆိုပါတယျ။
ဆောျလမှနျအစိုးရဟာ ထိုငျဝမျနဲ့တရားဝငျဆကျသှယျမှုတှပွေုလုပျခဲ့ပွီးနောကျ ၂၀၁၉ ခုနှဈမှာ တရုတျနဲ့သံတမံဆကျဆံရေးထူထောငျခဲ့ပါတယျ။ အငျဒိုပစ်စဖိတျဒသေအတှငျးတရုတျရဲ့သွဇာကွီးထှားလာမှုကွောင့ျ သွစတြေးလြားရဲ့ စိုးရိမျမှု တှလေညျးတိုးလာနပေါတယျ။ ပွီးခဲ့တဲ့နှဈထဲ အကူအညီပေးရေး အစီအစဉျအတှကျ အသုံးစရိတျတှလေညျးတိုးမွှင့ျသုံးစှဲခဲ့ပါတယျ။
ဒသေတှငျးတရုတျရဲ့အစီအစဉျတှအေပေါျစိုးရိမျလာတဲ့အတှကျ ပွီးခဲ့တဲ့ ဖဖေေါျဝါရီလ ထဲတုနျးကတော့ အမရေိကနျပွညျထောငျစုက ဆောျလမှနျကြှနျးနိုငျငံမှာသူ့ရဲ့သံရုံးပွနျ ဖှင့ျမယျလို့ပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။
