ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႔ က်ဆင္းေနတဲ့ စီးပြားေရး အေျခအေနေတြဟာ စစ္အစုိးရက ေရြးေကာက္ပဲြေတြ က်င္းပၿပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပုံစံ အေျပာင္းအလဲေတြ ေပၚေပါက္လာေပမဲ့ တကယ္တမ္း တုိးတက္မႈေတြ ရွိႏုိင္ပါ့မလားဆုိတဲ့ အေပၚမွာေတာ့ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္ေတြ၊ ကၽြမ္းက်င္သူေတြက သံသယရွိၾကပါတယ္။
အရပ္ဘက္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ထဲမွာ ဒီမုိကေရစီ လုိလားသူေတြလည္း ပါ၀င္ခြင့္ ရွိလာႏုိင္ေပမဲ့ စစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြသာ အဓိက ဆက္လက္ လႊမ္းမုိးေနမယ့္ အစုိးရတရပ္ အေနနဲ႔ စီးပြားေရး မူ၀ါဒေတြ အေျပာင္းအလဲရွိမယ့္ပုံ မေတြ႔ရဘူးလုိ႔ တြက္ဆေနၾကတာပါ။ ေရြးေကာက္ပဲြလြန္ကာလ ျမန္မာ့စီးပြားေရး အလားအလာေတြ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြကုိေတာ့ အခုတပတ္ရဲ႔ စီးပြားေရးက႑မွာ ကုိေအာင္လြင္ဦး က သုံးသပ္ တင္ျပထားပါတယ္။
စစ္အစုိးရက ႏုိင္ငံေရး အေျပာင္းအလဲေတြကုိ ဦးတည္ေစမယ့္ ေရြးေကာက္ပဲြေတြ က်င္းပတာပါလုိ႔ ဆုိေပမဲ့ ထူးထူးျခားျခား တုိးတက္မႈေတြ မျဖစ္ႏုိင္တဲ့အထဲ ျမန္မာ့စီးပြားေရး အေျခအေနလည္း ပါ၀င္တယ္လုိ႔ ကၽြမ္းက်င္သူေတြ၊ အကဲခတ္ေတြက ျမင္ၾကပါတယ္။ ထင္ရွားတဲ့ စီးပြားေရးစာေစာင္ျဖစ္တဲ့ the Economist ရဲ႔ စီးပြားေရး အကဲျဖတ္ဆန္းစစ္မႈ အဖဲြ႔ Economist Intelligence Unit က ႏုိ၀င္ဘာလထဲ ထုတ္ျပန္တဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ စစ္တမ္းကဆုိရင္လည္း အုပ္ခ်ဳပ္မႈ အသစ္မွာ စစ္ဘက္က လူေဟာင္းေတြ ႀကီးစုိးထားမွာ ျဖစ္တာမုိ႔ ေရြးေကာက္ပဲြလြန္ ကာလ စီးပြားေရးဆုိင္ရာ မူ၀ါဒခ်မွတ္ရာမွာ သိသိသာသာ တုိးတက္မႈေတြ ရွိမွာ မဟုတ္ဘူးလုိ႔ ေဖာ္ျပလုိက္တာပါ။
တကယ္ေတာ့ တုိင္းျပည္မွာ အေျပာင္းအလဲေတြနဲ႔အတူ စီးပြားေရး လြတ္လပ္ခြင့္ေတြ ရွိလာဖုိ႔ ျမင္ေတြ႔လုိသူေတြ ေမွ်ာ္လင့္ေနသူေတြထဲ ျမန္မာလုပ္ငန္းရွင္ေတြ၊ ကုန္သည္ေတြလည္း ပါ၀င္ၾကပါတယ္။
“က်ေနာ္တုိ႔ကေတာ့ အေကာင္းဆုံးကုိေတာ့ ေမွ်ာ္လင့္တာေပါ့ဗ်ာ။ အခုက ေနာက္ပုိင္းၾကရင္ လက္ရွိ အစုိးရအျပင္ကုိ အျပင္က အမတ္ေတြပါ ပါလာမယ္။ အဲဒီမွာလည္း ေျပာေရးဆုိခြင့္ အတုိင္းအတာတခု ရွိလာမယ္ဆုိရင္ေတာ့ လက္ရွိ အေျခအေနထက္ အေျပာင္းအလဲကုိ ေမွ်ာ္လင့္တာေပါ့။ ဥပမာ လက္လြတ္စံပယ္လုပ္မယ္ မူနဲ႔ေဘာင္နဲ႔ မလုပ္ဘူးဆုိရင္ သူတုိ႔အေပၚမွာ ေ၀ဘန္မယ့္ အသံပုိထြက္လာရင္ သူတုိ႔ အေနနဲ႔လည္း ေရရွည္မွာ ေနာက္သက္တမ္းတခုမွာ ဘယ္လုိမွ ရပ္တည္လုိ႔ မရဘူး။ ေကာင္းတဲ့ လုပ္ငန္းေတြကုိ သူတုိ႔လုပ္မွလည္း သူတုိ႔က ေနာက္ေရြးေကာက္ပဲြမွာ အလားအလာ ရွိမွာေလ။ ဒီေနရာမွာ လက္ရွိ စစ္အစုိးရ အေနအထားနဲ႔ နည္းနည္း ကြာသြားတာက ဒါေပါ့။”
ေရြးေကာက္ပဲြမွာ ျမန္မာစစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြ ဦးေဆာင္တဲ့ ျပည္ေထာင္စု ႀကံ့ခုိင္ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးပါတီက ကုိယ္စားလွယ္ေနရာ ၁ ေထာင္ေက်ာ္နဲ႔ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ၿပီး၊ ဒီမုိကေရစီ လုိလားသူေတြကေတာ့ အမ်ားဆုံး ရာဂဏန္းေလာက္သာ ပါ၀င္ ႏုိင္တာမုိ႔ မဲရလာဒ္ မထြက္ခင္မွာကုိပဲ အႏုိင္အ႐ႈံးက သိသာေနၿပီလုိ႔ အမ်ားကျမင္ေနၾကတာပါ။ ျမန္မာစီးပြားေရးမွာ အရင္ကတည္းက တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ လႊမ္းမုိးထားခဲ့ၾကတဲ့ ဒီလုိ စစ္ဘက္က ပုဂၢိဳလ္ေတြ သူတုိ႔နဲ႔ နီးစပ္သူေတြဟာ၊ အနာဂတ္ ျမန္မာ့ စီးပြားေရးမွာလည္း ဆက္လက္ ႀကိဳးကုိင္သြားလိမ့္မယ္လုိ႔ အကဲခတ္ေတြက တြက္ဆေနၾကတာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
မၾကာေသးခင္ ႏွစ္အနည္းငယ္အတြင္း အစုိးရပုိင္ လုပ္ငန္းေတြကုိ ပုဂၢလိကလက္ လႊဲေျပာင္းမႈေတြ လုပ္ေဆာင္ရာမွာလည္း ဒီလုိလူေတြသာ အခြင့္အလန္းေတြ ရခဲ့ၾကတာမုိ႔ အလားတူအေျခအေနေတြသာ ဆက္လက္ ေတြ႔ျမင္ရဖြယ္ရွိေနတယ္လုိ႔ ၾသစေၾတးလ်ႏုိင္ငံ မက္ေကာရီ တကၠသုိလ္ စီးပြားေရးပညာဌာနက ပါေမာကၡ ေရွာင္ တာနဲလ္ (Sean Turnell) က ဆုိပါတယ္။
“စစ္ဘက္ကလူတခ်ဳိ႔လုိ ေရြးေကာက္ပဲြမွာ ယွဥ္ၿပိဳင္ၾကမယ့္သူေတြလုိ လူမ်ဳိးေတြ အေနနဲ႔ ပုဂၢလိကပုိင္ လႊဲေျပာင္းမႈေတြက အက်ဳိးခံစားရမယ့္ တြန္းအားမ်ဳိး တကယ့္ပဲ ရွိေနပါတယ္။ ဒီလူေတြ အေတာ္မ်ားမ်ားဟာလည္း လုပ္ငန္းရွင္ သူေ႒းႀကီးေတြကုိ ျမန္မာႏုိင္ငံထဲမွာ အႀကီးအက်ယ္ ပုိင္ဆုိင္မႈေတြ ရွိေအာင္ လုပ္ေပးခဲ့ၾကသူေတြပါ။ စီးပြားေရးမွာ အဆင့္ျမင့္ေနရာမွာ ေရာက္ေနသူေတြ အေနနဲ႔ ဒီလူေတြ မၾကာခင္အနာဂတ္မွာလည္း အက်ဳိးေက်းဇူးေတြ ခံစားၾကရဦးမွာပါ။ စိတ္၀င္စားဖုိ႔ ေကာင္းတယ္လုိ႔ က်ေနာ္ယူဆတာ တခုကေတာ့ ဒီလူေတြ ေနရာမွာ အစားထုိး၀င္လာၾကမယ့္ လူသစ္ေတြ ၊ဥပမာ စစ္ဘက္က လူေတြမွာဆုိရင္ ဒီလုိစီးပြားေရး အခြင့္အေရးေတြ ရႏုိင္တဲ့ အေျခအေနမရွိပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္လည္း ေနာင္မွာ စီးပြားေရး အက်ဳိးအျမတ္ရသူေတြနဲ႔ မရသူေတြၾကား ပဋိပကၡေတြ ေပၚေပါက္လာမွာကုိ ျမင္ရလုိ႔ အံ့ၾသစရာေတာ့ ရွိမွာမဟုတ္ပါဘူး။”
ဒီအတြက္ ေရရွည္ အၿပိဳင္အဆုိင္ ျပႆနာေတြျဖစ္လာႏုိင္စရာ ရွိသလုိ၊ ေရတုိကာလမွာလည္း လြတ္လပ္ခြင့္ေတြ၊ ၿပိဳင္ဆုိင္မႈေတြ မရွိတဲ့ ပုဂၢလိကပုိင္ ေျပာင္းလဲမႈေတြဟာ စီးပြားေရးမွာ ဖြ႔ံၿဖိဳးတုိးတက္ေအာင္ လုပ္ႏုိင္စရာ မရွိဘူးလုိ႔လည္း ပါေမာကၡ တာနဲလ္ က ဆုိပါတယ္။ အာဏာပုိင္ေတြနဲ႔ နီးစပ္သူေတြသာ လႊမ္းမုိးေနတဲ့ စနစ္က ျမန္မာ့စီးပြားေရး ဖြ႔ံၿဖိဳးမႈမွာ အဓိက အဟန္႔အတား တခုျဖစ္ေနတာမုိ႔ ဒါေတြကုိ အေျပာင္းအလဲ မလုပ္ႏုိင္ရင္ တုိးတက္မႈေတြ ဖန္တီးႏုိင္မွာ မဟုတ္ဘူးလုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံက စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္ကလည္း ေျပာပါတယ္။
“လက္ရွိ အေနအထားမွာ ဒီအစုိးရနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္ေတြ အပုိင္းေတြပဲ လုပ္လုိ႔ကုိင္လုိ႔ ရၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ပုံမွန္လုပ္ေနတဲ့ အငယ္နဲ႔ အလတ္စား လုပ္ငန္းေတြေပါ့ေနာ္၊ အဲလုိ အပုိင္းေတြမွာၾကေတာ့ တုိးတက္မႈ မရွိတဲ့အျပင္၊ ရပ္တည္ေရး အတြက္လည္း ေတာ္ေတာ္ေလး လႈပ္ရွားေနရတဲ့ အပုိင္းေတြ ျဖစ္ေနတယ္။ အကုန္လုံး အားလုံး ညီညီမွ်မွ်နဲ႔ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏုိင္တဲ့ ေစ်းကြက္တခု ရွိမွသာလွ်င္ ေစ်းကြက္ေတြက ဖြ႔ံၿဖိဳးမယ္၊ အလုပ္အကုိင္ အခြင့္အလန္းေတြ ပုိမ်ားမယ္။ လက္ရွိ လမ္းေၾကာင္းနဲ႔ မကုိက္ညီတဲ့ ေပၚလစီေတြကုိလည္း ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း လႊတ္ေတာ္ေတြ ေပၚလာရင္ ဒါေတြကုိ ျပဳျပင္ဖုိ႔ေပါ့ေနာ္၊ အမ်ားႀကီးလုိတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ ဒီလုိပဲ ဒုံရင္း ဒုံရင္းအတုိင္း သြားေနမယ္ဆုိရင္ေတာ့ နစ္သထက္နစ္လာမယ္။ ပုိက္ဆံ ႏုိင္ငံျခားကေန ဥပမာ အရင္းအျမစ္ေတြ ေရာင္းလုိ႔ရတယ္ ဆုိေပမဲ့၊ ဒီအရင္းအျမစ္ေတြက သူ႔မွာ အကန္႔အသတ္ေတြရွိတယ္။ တဘက္က က်ေနာ္တုိ႔ဘက္က ထုတ္လုပ္မႈ မရွိဘူးဆုိလုိ႔ရွိရင္၊ က်ေနာ္တုိ႔ ဘယ္လုိမွ မရဘူး။ ဒီဟာေတြ အေပၚမွာပဲ အားကုိးေနလုိ႔ကေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ တျဖည္းျဖည္း သြားမွာပဲ။ ဒါေၾကာင့္မုိ႔လုိ႔ ေနာက္အစုိးရ တက္လာရင္ေတာ့ က်ေနာ္ေျပာခ်င္တာကေတာ့ တြန္းတြန္း တုိက္တုိက္နဲ႔ မလုပ္လုိ႔က မရေတာ့ဘူး။ လက္ရွိအေနအထားမွာ ဒီအာဆီယံ ႏုိင္ငံထဲမွာေတာင္မွ က်ေနာ္တုိ႔ တုိင္းျပည္က လာအုိတုိ႔ ကေမာၻဒီးယားတုိ႔ထက္ကုိ နိမ့္လာေနၿပီ။”
The Economist မဂၢဇင္းရဲ႔ ဆန္းစစ္ခ်က္ကေတာ့ ဒီႏွစ္ ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္ထဲမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႔ စီးပြားေရးဖြ႔ံၿဖိဳးမႈ ပမာဏဟာ ၃ ဒႆမ ၁ ရာခုိင္ႏႈန္းေလာက္ ရွိမယ္လုိ႔ ခန္႔မွန္းထားၿပီး၊ ေနာက္တႏွစ္ျဖစ္တဲ့ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ၄ ရာခုိင္ႏႈန္းေလာက္အထိ တုိးလာမယ္ လုိ႔လည္း ဆုိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ဒီလုိတုိးလာတာဟာ ေရြးေကာက္ပဲြရဲ႔ အက်ဳိးဆက္ေတြ ဆုိတာထက္ သဘာ၀ အရင္းအျမစ္ ထုတ္လုပ္မႈလုပ္ငန္းေတြမွာ ျပည္ပက ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈေတြကသာ အဓိကက်တယ္လုိ႔ သုံးသပ္ထားၾကတာပါ။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ဇြန္လထဲမွာကုိပဲ ေရနံနဲ႔ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔ လုပ္ငန္းမွာ ျပည္ပက တုိက္႐ုိက္ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈေတြက ေဒၚလာသန္း ၂,၃၀၀ ေလာက္ တန္ဘုိး ရွိခဲ့တာပါ။ ဒီမတုိင္ခင္ ေမလမွာတုန္းကလည္း ေရနံနဲ႔ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔လုပ္ငန္းမွာ သန္း ၂,၁၀၀ သတၳဳတြင္းတူးေဖာ္ေရး လုပ္ငန္းမွာ သန္း ၅ ေထာင္ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈေတြ ေတြ႔ျမင္ခဲ့ၾကရတာပါ။ ဒီလုိ ေငြေၾကးစီးဆင္းမႈေတြကုိ ျမင္ေတြ႔ေနရေပမဲ့လည္း သဘာ၀ အရင္းအျမစ္ေတြ အေပၚ မွီခုိေနရတဲ့ စီးပြားေရးပုံစံမ်ဳိးဟာ ေရရွည္အတြက္ အေထာက္အကူ မျဖစ္လွဘူးလုိ႔ ကၽြမ္းက်င္သူေတြက သတိေပးေနၾကတာပါ။
ဒီလုိပဲ ေရြးေကာက္ပဲြကေန ႏုိင္ငံေရး အခင္းအက်င္း အေျပာင္းအလဲေတြ ျမင္ေတြ႔ေကာင္း ျမင္ေတြ႔ လာႏုိင္စရာရွိေပမဲ့လည္း ႏုိင္ငံေရးအရ သင့္ျမတ္မႈေတြ မရႏုိင္္ေသးတာ၊ လက္နက္ကုိင္ အဖဲြ႔အစည္းေတြနဲ႔ တင္းမာမႈေတြနဲ႔အတူ စစ္ရိပ္စစ္ေယာင္ေတြ လႊမ္းမုိးေနဆဲ ျဖစ္တာမုိ႔ ေရြးေကာက္ပဲြလြန္ကာလ ျမန္မာ့စီးပြားေရး အေျခအေနဟာ မေရရာမႈေတြနဲ႔သာ ေရာျပြမ္းေနဆဲ ျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း တင္ျပရင္းနဲ႔ပဲ ဒီတပတ္ရဲ႔ စီးပြားေရး က႑ကုိ ရပ္နားပါရေစ။
