ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေျပာင္းလဲမႈရွိလာတဲ့ ႏိုင္ငံေရး အေျခအေနေတြနဲ႔အတူ သတင္းမီဒီယာရဲ႕ အခန္းက႑ကိုလည္း ဖြံ႔ၿဖိဳး တိုးတက္ဖို႔အတြက္ ရည္ရြယ္ၿပီး ျပည္တြင္းျပည္ပ သတင္းသမားေတြ စုေပါင္းၿပီး ျမန္မာ သတင္းမီဒီယာ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အလုပ္႐ံုေဆြးေႏြးပြဲကို ဒီကေန႔ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ အင္းယားလိပ္ ဟိုတယ္မွာ က်င္းပခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ပထမဆံုးအႀကိမ္အျဖစ္ ၂ ရက္ၾကာ က်င္းပေနတဲ့ ဒီ အလုပ္႐ံု ေဆြးေႏြးပြဲအတြင္း ျပဌာန္းသင့္တဲ့ မီဒီယာဥေပဒေတြနဲ႔အတူ သတင္းက်င့္၀တ္ ဆိုင္ရာေတြအျပင္ သတင္းေထာက္ သင္တန္းေက်ာင္းေတြ ဖြင့္ႏိုင္ေရး ကိုလည္း ေဆြးေႏြးၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္း အျပည့္စံုကို မသင္းသီရိက တင္ျပထားပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အခုက်င္းပေနတဲ့ သတင္းမီဒီယာ အလုပ္႐ံု ေဆြးေႏြးပြဲဟာ ပထမဆံုးအႀကိမ္အျဖစ္ ျပည္တြင္းျပည္ပ သတင္းသမားေတြ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးၾကတဲ့ ပြဲျဖစ္သလို အရပ္သားအစိုးရ တက္လာၿပီးတဲ့ေနာက္ တိုးတက္မႈေတြ ရွိလာတဲ့ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရး အေျခအေနၾကား သတင္းမီဒီယာရဲ႕ အခန္းက႑ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္လာဖို႔ အတြက္ ရည္ရြယ္ေဆာင္ရြက္တာ ျဖစ္တယ္လို႔ ဒီအလုပ္႐ံု ေဆြးေႏြးပြဲကို ဦးေဆာင္ က်င္းပသူေတြက ေျပာပါတယ္။ ဒီေဆြးေႏြးပြဲကို ျမန္မာႏိုင္ငံ စာေပစာနယ္ဇင္းအဖြဲ႔က ဦးေဆာင္ၿပီး စင္ကာပူအေျခစိုက္ AMIC လို႔ေခၚတဲ့ အာရွသတင္းမီဒီယာ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးအဖြဲ႔နဲ႔ ပူးေပါင္းက်င္းပတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေဆြးေႏြးပြဲကေန ရလာမယ့္ သတင္းက႑ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္ေတြကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ လုပ္ေပးႏိုင္မယ့္ တာ၀န္ရွိသူေတြဆီ တင္ျပဖို႔အထိ စီစဥ္ထားတယ္လို႔ ဒီပြဲကို ဦးေဆာင္စီစဥ္သူတစ္ဦး ျဖစ္တဲ့ ဦးကိုကို (စက္မႈ) က ေျပာပါတယ္။
“က်ေနာ္တုိ႔ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတရဲ႕ မိန္႔ခြန္းထဲမွာလည္း စတုတၳမ႑ိဳင္ရဲ႕ အေနအထားကို ေျပာတယ္။ အဲဒီအတြက္ က်ေနာ္တုိ႔က အေျဖရွာမယ္။ အႀကံျပဳခ်က္ေတြေပါ့။ ဒီ workshop ကရမယ့္ recommendation ေတြ၊ action plan ေတြကို သင့္ေတာ္မယ့္ သူမ်ားဆီ ပို႔ဖို႔ က်ေနာ္တုိ႔က စီစဥ္ထားပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ လုပ္လို႔ရတဲ့အပိုင္းေတြက တတ္ႏိုင္သေလာက္ လုပ္သြားရင္ေတာ့ တိုးတက္မွာေပါ့ေလ။ က်ေနာ္တို႔ လုပ္လို႔မရဘဲနဲ႔ အာဏာပိုင္ေတြကပဲ လုပ္ေပးမွ ရမယ့္အပိုင္းကေတာ့ လုပ္ေပးမွပဲ တခ်ိဳ႕က တိုးတက္မွာ။ အဲဒီေတာ့ ႏွစ္ပိုင္း က်ေနာ္ ေျပာခ်င္ပါတယ္။ policy maker ေတြ လုပ္ေပးရမယ့္အပိုင္းကေတာ့ ဒါကေတာ့ အဲဒီ policy maker ေတြရဲ႕ ကိစၥသာ ျဖစ္ပါတယ္။”
ဒီေဆြးေႏြးပြဲမွာ ျပည္တြင္းအျပင္ ျပည္ပက သတင္းပညာရွင္ ၉ ဦးက ဒီကေန႔မွာ စာတမ္း ၉ ေစာင္ ဖတ္သြားပါတယ္။ အမ်ားစုက ႏိုင္ငံတကာ သတင္းမီဒီယာ ဥပေဒနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေျပာျပသြားသလို စာေပစိစစ္ေရးက ဒုညႊန္မွဴး ဦးတင့္ေဆြကလည္း ျပန္ၾကားေရးဌာနက ေရးဆြဲေနတဲ့ ဥပေဒေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အခ်က္တခ်ိဳ႕ကို ရွင္းသြားရာမွာ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀ေရး အတြက္သာ ေလ်ာ့ေပါ့မႈေတြနဲ႔ ေရးဆြဲထားတဲ့ ဥပေဒ ျဖစ္တဲ့အတြက္ သတင္းမီဒီယာ တစ္ခုလံုး လြတ္လပ္မႈအတြက္ ၿခံဳငံုၿပီး ေရးထားတာ မဟုတ္ဘူးလို႔ ျမန္မာ့ဓန မဂၢဇင္း အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ ဦးသီဟေစာက ေျပာပါတယ္။
“တကယ္တမ္းေျပာရရင္ အခုျဖစ္လာမယ့္ဥပေဒ နံမည္ကို က်ေနာ္ေျပာျပမယ္။ Printing, Press and Publication Law ဆိုေတာ့ မီဒီယာလို႔ မသံုးထားဘူး။ ပံုႏွိပ္စက္ေတြနဲ႔ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀ခြင့္ စာအုပ္မ်ားဆုိင္ရာ ဥပေဒ ဆိုတဲ့ပံုစံမ်ိဳး။ သူက print မီဒီယာ တစ္ခုတည္း ရည္ရြယ္တဲ့သေဘာမ်ိဳး၊ ဆင္ဆာ မထားေတာ့ဘူး ဆိုတဲ့သေဘာမ်ိဳး။ ဆိုေတာ့ အရင္ဟာထက္စာရင္ေတာ့ လြတ္လပ္မယ္၊ အကုန္လံုးေတာ့ လြတ္လပ္ခြင့္ ေပးတာေတာ့ မဟုတ္ေသးဘူး။ က်ေနာ္တုိ႔ ေျပာထားတာကေတာ့ လက္ရွိ ျပန္ၾကားေရးက ေရးတဲ့ဥပေဒကို ေရွ႕ေနခ်ဳပ္႐ံုးကို တင္ထားတယ္။ ျပန္က်န္တဲ့အခါမွာ လႊတ္ေတာ္ကို မတင္ခင္မွာ က်ေနာ္တုိ႔ကို ေဆြးေႏြးခြင့္ေပးမယ္၊ ခ်ျပမယ္လို႔ေတာ့ ကတိေပးထားတယ္။ ပထမဆံုးအႀကိမ္ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း လိုအပ္တာေတြ ေျပာၾကတယ္။ က်ေနာ္တို႔ human resource နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေတာ္ေတာ္လိုေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္မိုလို႔ training ေတြ အမ်ားႀကီးလုပ္ဖို႔ လိုမယ္။ အဲဒါေတြေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလး ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာလို႔ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ က်ေနာ္ ထင္တာေတာ့ အကုန္လံုး ရဖို႔ မရဖို႔ ဆိုတာထက္ ကိုယ္သြားခ်င္တဲ့ေနရာကို ေျခလွမ္းတစ္လွမ္းေတာ့ စလွမ္းလို႔ ရတာေပါ့။ က်ေနာ္ေတာ့ အဲဒီလို ျမင္ပါတယ္။”
ျမန္မာ့ဓန မဂၢဇင္း အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ ဦးသီဟေစာ ေျပာသြားတာပါ။ ဒီကေန႔ ေဆြေႏြးမႈေတြအေပၚ ျပည္တြင္းသတင္းအယ္ဒီတာ ဦးစည္သူေအာင္ျမင့္ သံုးသပ္တာကေတာ့ -
“တကယ့္တကယ္ ဒီမွာတက္တဲ့သူေတြက အမ်ားစု စိတ္၀င္စားၾကတာက က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာျပည္က အေျခအေနေပါ့ေနာ္၊ မီဒီယာ လုပ္ပိုင္ခြင့္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အေျခအေန။ လက္ရွိ အေနအထားအေပၚမွာေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ သိပ္ မေဆြးေႏြး ႏိုင္ဘူး။ မေဆြးေႏြးႏုိင္တာက ေလာေလာဆယ္မွာ ေဆြးေႏြးဖို႔ဆိုရင္ အျပန္အလွန္ ေခၚတာေပါ့ေနာ္။ က်ေနာ္တုိ႔ ဒီဘက္က ဒါကို တာ၀န္ယူလုပ္ကိုင္ ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ အစိုးရပိုင္းကလူေတြလည္း ေဆြးေႏြးေပးရမယ္။ ေနာက္ က်ေနာ္တုိ႔ ဒီဘက္က ကိုယ္တိုင္ ပါ၀င္လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ မီဒီယာသမားေတြကလည္း ေဆြးေႏြးေပးရမယ္။ ၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံတကာကလည္း ဒီေဆြးေႏြးခ်က္ေတြ အေပၚမွာ သူတို႔အျမင္ေတြ ဘာေတြ ေပးမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေကာင္းတာေပါ့။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီဥစၥာေတြကေတာ့ ဒီေလာက္အထိ မေဆြးေႏြးႏိုင္ဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ႏိုင္ငံျခားကလူေတြက သူတို႔ အေတြ႔အႀကံဳေတြေလာက္ ေျပာတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ကလည္း ေမးျမန္းတယ္။ ဒီေလာက္ပဲ က်ေနာ္တုိ႔ ေဆြးေႏြးႏိုင္တယ္။”
မနက္ျဖန္မွာေတာ့ သတင္းသမားေတြ အျပန္အလွန္ ေဆြေႏြးၾကမယ့္အထဲမွာ သတင္းက်င့္၀တ္ပိုင္း ဆုိင္ရာေတြ၊ သတင္းေထာက္ သင္တန္းေက်ာင္း ဖြင့္ႏိုင္ေရး ေတြလည္း ပါ၀င္မယ္လို႔ ဦးေဆာင္စီစဥ္သူ ဦးကိုကို (စက္မႈ) က ေျပာပါတယ္။
“ဒါ မီဒီယာ ဥပေဒတစ္ခုတင္ မကဘူး။ ဘယ္လိုဥပေဒ မ်ိဳးေတြေရာ က်ေနာ္တုိ႔က ရွိသင့္သလဲ၊ ဘယ္လို ဥပေဒမ်ိဳးကေတာ့ မရွိသင့္ဘူးလဲ ဆိုတာေတြလည္း က်ေနာ္တုိ႔က ေဆြးေႏြးတဲ့အထဲမွာ ပါပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ က်င့္၀တ္ ethic ေပ့ါ။ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ က်င့္၀တ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ သူ႔ဟာသူ ဆြဲၿပီး က်င့္သံုးေနတာေတြလည္း ရွိတယ္။ အဲဒီေတာ့ မနက္ျဖန္မွာ က်ေနာ္တုိ႔ကေတာ့ အနည္းဆံုးေတာ့ အားလံုးသိတဲ့ အားလံုး သေဘာတူႏိုင္မယ့္ က်င့္၀တ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ guideline ေလးတစ္ခုကိုပါ ခ်ႏိုင္ေအာင္လို႔ က်ေနာ္တုိ႔ ႀကိဳးစားမွာျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ တတိယအခ်က္ကေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔က သတင္းေထာက္ေတြရဲ႕ စြမ္းေဆာင္ရည္ ျမႇင့္တင္ဖို႔အတြက္ သင္တန္းေက်ာင္းတစ္ခုျဖစ္ေအာင္ က်ေနာ္တုိ႔က ႀကိဳးစားေနတယ္။ အဲဒီ သင္တန္းေက်ာင္းကို ဘယ္လို ပံုစံမ်ိဳး ေပၚေပါက္လာမယ္၊ ဘယ္လိုပံုစံမ်ိဳး ျဖစ္သင့္တယ္ ဆိုတာကို ၀ိုင္း အေျဖရွာမယ္။ ၀ိုင္း ေဆြးေႏြးမယ္။ သတင္းေထာက္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ သင္တန္းေက်ာင္းတစ္ခုကို က်ေနာ္တို႔ သိပ္မၾကာမီေပါ့ေလ တည္ေထာင္သြားဖို႔ ရွိပါတယ္ခင္ဗ်။”
ျမန္မာႏိုင္ငံ စာေပ စာနယ္ဇင္းအဖြဲ႔ အတြင္းေရးမွဴး ဦးကိုကို (စက္မႈ) ေျပာသြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဇန္န၀ါရီလ ၃၀ ရက္ေန႔ကေန ၃၁ ရက္ေန႔အထိ ၂ ၇က္ၾကာ က်င္းပမယ့္ ဒီ သတင္းမီဒီယာဖြ႔ံၿဖိဳးမႈ အလုပ္႐ံု ေဆြးေႏြးပြဲကို ျပည္တြင္းက သတင္းဌာနေတြကို ဦးေဆာင္ေနတဲ့ သတင္းအယ္ဒီတာေတြ၊ သတင္းေထာက္ေတြအျပင္ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြက သတင္းေထာက္ေတြ နဲ႔အတူ ျပည္ပအေျခစိုက္ ဗြီအိုေအ၊ ဘီဘီစီ၊ အိႏိၵယအေျခစိုက္ မဇၨိ်မ သတင္းဌာနက တာ၀န္ရွိသူေတြလည္း တက္ေရာက္ေနတာ ျဖစ္ၿပီး သတင္းသမားဦးေရ ၁၀၀ နီးပါးေလာက္ ေဆြးေႏြေနၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။
