ႏိုင္ငံေပါင္း ၄၈ ႏိုင္ငံက ဦးေဆာင္တင္သြင္းခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနဆိုင္ရာ အဆိုျပဳခ်က္ မူၾကမ္းကို (၆၆) ႀကိမ္ေျမာက္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံမွာ တနလၤာေန႔က ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကၿပီးေတာ့ မဲခြဲဆံုးျဖတ္ရာမွာ ေထာက္ခံမဲ ၉၈ မဲနဲ႔ အတည္ျပဳခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လူ႔အခြင့္အေရး ဆက္ၿပီးေတာ့ ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ လုပ္ေနတာကို အထူး စိတ္ပူသလို ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသား အားလံုးကို ခၽြင္းခ်က္မရွိ လုပ္ေပးဖို႔၊ တိုင္းရင္းသားေဒသေတြမွာ တိုက္ပြဲေတြ ခ်က္ခ်င္းရပ္ဖုိ႔နဲ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ႏိုင္ငံေရးလြတ္လပ္စြာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြ ေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုလိုက္ပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္း အျပည့္စံုကို ေဒၚခင္မ်ိဳးသက္က အစီရင္ခံထားပါတယ္။
ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ကိုင္တြယ္ေဆာင္ရြက္တဲ့ တတိယေကာ္မတီမွာ ႏုိင္ငံေပါင္း ၄၈ ႏိုင္ငံကေန ဦးေဆာင္တင္သြင္းခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနဆိုင္ရာ အဆုိျပဳခ်က္မူၾကမ္းကို တနလၤာေန႔မွာ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကတာပါ။ ေဆြးေႏြးပြဲအၿပီး မဲခြဲ ဆံုးျဖတ္ရာမွာ ႏိုင္ငံေပါင္း ၉၈ ႏိုင္ငံက ေထာက္ခံမဲေပးခဲ့ၿပီး ၂၅ ႏိုင္ငံက ကန္႔ကြက္မဲ၊ ၆၃ ႏိုင္ငံက မဲမေပးဘဲေနခဲ့ၾကၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ အဆိုျပဳခ်က္ကို ေထာက္ခံမဲအမ်ားစုနဲ႔ အတည္ျပဳခဲ့ပါတယ္။
အခုတႀကိမ္ ကုလသမဂၢရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ တိုင္းရင္းသားေဒသေတြက တုိက္ပြဲေတြ အပါအ၀င္ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ အတြက္ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ သတိေပးထားၿပီး လက္ေတြ႔နဲ႔ ထင္ဟပ္မႈရွိတာဟာ ထူးျခားတယ္လို႔ ေဆြးေႏြးပြဲကို ကိုယ္တိုင္တက္ေရာက္ခဲ့တဲ့ Burma Fund အဖြဲ႔ရဲ႕ ကုလသမဂၢဆိုင္ရာ ကုိယ္စားလွယ္ ေဒါက္တာ ေသာင္းထြန္းက ေျပာပါတယ္။
“ဆံုးျဖတ္ခ်က္က ဒီႏွစ္ထူးျခားတာကေတာ့ ကေန႔ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ႀကိဳဆုိတာေတြ၊ မွတ္ခ်က္ျပဳတာေတြ ရွိသလို ဆက္ၿပီးေတာ့ ေျဖရွင္းရမယ့္ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ ဆက္ျဖစ္ေနေသးတာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ ရပ္စဲဖုိ႔၊ အထူးသျဖင့္ တုိင္းရင္းသားေဒသေတြမွာ အပစ္အခတ္ရပ္စဲၿပီးေတာ့ ျပည္တြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို တႏိုင္ငံလံုး အတိုင္းအတာအသြင္ လုပ္ေဆာင္ဖို႔၊ တိုင္းရင္းသား အင္အားစုေတြကိုလည္း ႏုိင္ငံေရးလုပ္ငန္းစဥ္ထဲမွာ ပါ၀င္ဖို႔ ေဆြးေႏြးတာေတြ ေတြ႔ရပါတယ္။ အာဆီယံႏုိင္ငံေတြထဲက ထုိင္းတို႔၊ အင္ဒိုနီးရွားတို႔၊ စင္ကာပူတို႔ကေတာ့ လက္ရွိ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ေတာ္ေတာ္ေလး အျပဳသေဘာေဆာင္ၿပီးေတာ့ ေဆြးေႏြးသြားတယ္။
“ထူးျခားတာကေတာ့ အရင္တုန္းက ေဆြးေႏြးေနက် အေနာက္ႏိုင္ငံေတြအျပင္ကို အာဖရိက က ေဘာ့စ္၀ါးနား ဆိုလို႔ရွိရင္ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ ျဖစ္ေနတဲ့ျပႆနာေတြ ရပ္တန္႔ေအာင္ ကိုင္တြယ္ေဆာင္ရြက္ဖို႔နဲ႔ တကယ့္ အင္အားစုအားလံုး ပါ၀င္တဲ့ ဒီမိုကေရစီေရးအသြင္ကူးေျပာင္းမႈကို ေျပာသြားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဘရာဇီးလ္က အလားတူပဲ တဘက္မွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြအတြက္ ေမွ်ာ္လင့္သလို တုိင္းရင္းသားေဒသ ေတြမွာ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ရပ္စဲဖို႔ ေတာင္းဆိုသြားတာ ေတြ႔ရတယ္။”
အေမရိကန္၊ ၿဗိတိန္၊ ကေနဒါ တို႔လို ျမန္မာ့အေရးကို အရင္ကတည္းက တစိုက္မတ္မတ္ အားေပးလာခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေတြကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံက လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြအတြက္ အစိုးရသစ္က ကတိေပးထားတဲ့ အတိုင္း မလုပ္ဘဲ ဆက္လက္ ခ်ိဳးေဖာက္ေနတာေတြအတြက္ အထူး စိုးရိမ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ထဲမွာ ျမန္မာ့ဒီမုိကေရစီေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး လုပ္ေဆာင္မႈအတြက္ ကန္႔သတ္မႈေတြ မလုပ္ဖို႔ ေတာင္းဆိုတာ ပါ၀င္တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။
“ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ အျမင္မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ တိုင္းျပည္ ဒီမိုကေရစီအသြင္ ကူးေျပာင္းေရးမွာ အေရးပါတဲ့ အခန္းက႑ကေန ပါ၀င္သင့္တယ္ဆိုတဲ့ အျမင္ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ႏုိင္ငံေရး ေဆာင္ရြက္မႈေတြကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေဆာင္ရြက္ခြင့္ေပးဖုိ႔ ဆုိၿပီးေတာ့ ထပ္မံတုိက္တြန္းတဲ့ သေဘာမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။”
ဒါ့အျပင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အသက္အႏၱရာယ္နဲ႔ လံုၿခံဳေရးအတြက္ တာ၀န္ယူဖုိ႔ သက္ဆုိင္ရာအဖြဲ႔အစည္း အသီးသီးနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးလုပ္ေဆာင္မႈ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြမွာ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေပးဖို႔ကိုလည္း ေတာင္းဆိုထားပါတယ္။ ဒီအထဲမွာ အက်ဥ္းက်ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြပါ အနာဂတ္ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးမွာ ပါ၀င္ေစဖို႔ လုိအပ္သလို က်န္ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားအားလံုးကိုလည္း ခၽြင္းခ်က္မရွိ အျမန္ဆံုး ျပန္လႊတ္ေပးဖုိ႔ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေတာင္းဆိုခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
“ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသား ၂၂၀ ေလာက္ လႊတ္ေပမဲ့လို႔ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသား အားလံုး ခၽြင္းခ်က္မရွိ လြတ္ေျမာက္ဖုိ႔၊ ေထာင္ထဲမွာရွိတဲ့ ဆိုးရြားတဲ့အေျခအေနေတြကိုလည္း ေထာက္ျပထားတာ ရွိပါတယ္။ အဲဒီမွာ အေရးႀကီးတဲ့ တိုင္းသိျပည္သိ ရွစ္ေလးလံုး ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ခြန္ထြန္းဦးတို႔လို တိုင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ လူ႔အခြင့္အေရးလႈပ္ရွားတဲ့ ကိုျမင့္ေအးတို႔လို ပုဂၢိဳလ္ေတြ၊ ေရႊ၀ါေရာင္ေတာ္လွန္ေရးမွာ အဓိက အခန္းက႑က ပါ၀င္ခဲ့တဲ့ ဦးဂမၻီရတို႔လို ပုဂၢိဳလ္မ်ိဳးေတြကို ပိုၿပီးေတာ့ ခပ္ျမန္ျမန္ လႊတ္ဖို႔ဆိုတဲ့ သေဘာမ်ိဳး တိုက္တြန္းတာ ေတြ႔ရတယ္။”
ဒါ့အျပင္ အခုထိ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ဆက္ႏြယ္ေနသူေတြကို ဖမ္းဆီးအက်ဥ္းခ်မႈေတြ ရွိေနတာနဲ႔ ျမန္မာ့အက်ဥ္းေထာင္ ေတြရဲ႕ အေျခအေနဆိုးရြားမႈေတြကို ျပဳျပင္ဖုိ႔အျပင္ ႏိုင္ငံတကာၾကက္ေျခနီအဖြဲ႔ (ICRC) ဆက္လက္ သြားေရာက္ခြင့္ေတြ ေပးဖုိ႔လည္း တိုက္တြန္းထားပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ ဒီမုိကေရစီေရး ေဖာ္ေဆာင္ရာမွာ ကုသလမဂၢ အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္က ဆက္လက္ၿပီး ကူညီပံ့ပုိး ေပးသြားဖို႔ ရွိတယ္လို႔ အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္ရဲ႕ တြဲဘက္ေျပာခြင့္ရပုဂၢိဳလ္ မစၥတာ ဖာရင္ဟိုက္က အခုလို ေျပာပါတယ္။
“အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္ဟာ မၾကာေသးခင္က ျမန္မာေခါင္းေဆာင္ ဦးသိန္းစိန္နဲ႔ ေတြ႔ဆံုခဲ့ၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံအေနနဲ႔ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္တဲ့ေနရာမွာ ကုလသမဂၢရဲ႕ ကူညီပံ့ပိုးမႈကို ရရွိမယ္ ဆိုတာကိုလည္း ရွင္းရွင္းလင္းလင္း အသိေပးခဲ့ၿပီးပါၿပီ။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီမိုကေရစီေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈကို ကုလသမဂၢက ဆက္လက္ေထာက္ခံ အားေပးသြားမွာျဖစ္သလို အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္ အေနနဲ႔လည္း အဆင္ေျပရင္ ျမန္မာႏုိင္ငံကို သြားေရာက္မွာျဖစ္ပါတယ္။”
တနလၤာေန႔ ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံရဲ႕ ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ ေဆြးေႏြး ဆံုးျဖတ္မႈေတြဟာ တန္ဖိုးရွိတဲ့ လုပ္ေဆာင္မႈေတြျဖစ္ေၾကာင္း ၿဗိတိသွ် ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ၀ီလ်ံဟိတ္ ကလည္း ေျပာၾကားလိုက္ပါတယ္။ ဒီဆံုးျဖတ္ခ်က္ကေန ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ တုိးတက္မႈလကၡဏာေတြအတြက္ အားေပးခဲ့သလို အထူးသျဖင့္ တိုင္းရင္းသားေဒသေတြက လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ အဆက္မျပတ္ ျဖစ္ေနတာေတြဟာ စိုးရိမ္စရာဆိုတာကို ေထာက္ျပၿပီး ျမန္မာသမၼတ ကတိေပးထားတဲ့ တကယ့္ေျပာင္းလဲမႈေတြလုပ္ဖို႔ တုိက္တြန္းထားတာဟာ ျမန္မာျပည္သူေတြကို ႏုိင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀ိုင္းကေန ေမ့မထားဘူးဆိုတာ ျပသေနတယ္လို႔လည္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
