ျမန္မာစစ္အစိုးရအေပၚ အေနာက္ႏုိင္ငံ အစိုးရေတြက စီးပြားေရးအရ ပိတ္ဆို႔ ဒဏ္ခတ္ထားတဲ့ ကိစၥကို ႐ုပ္သိမ္းေပးေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး မၾကာေသးခင္က ေရြးေကာက္ပြဲ ၀င္ခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေရး ပါတီေတြၾကား ေတာင္းဆိုမႈေတြ ရွိသလို ၿပီးခဲ့တဲ့အပတ္ အာဆီယံ ႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးေတြ အင္ဒိုနီးရွားမွာ ေတြ႕ၾကတဲ့ အခါမွာလည္း ထပ္မံ ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ ျမန္မာစစ္အစိုးရအေပၚ ပိတ္ဆို႔ ဒဏ္ခတ္ထားတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေမရိကန္ အစိုးရတြင္းမွာ လက္ရွိ ဘယ္လိုသေဘာထားေတြ ရွိေနပါသလဲ။ ဒီအေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေနာ္႐ိႈးက စံုစမ္းေမးျမန္းၿပီး တင္ျပေပးထားပါတယ္။
ျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရး ျဖစ္စဥ္အေပၚ ႏုိင္ငံတကာက ထားရွိတဲ့ မူေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဒီေနာက္ပိုင္း အမ်ားက အာ႐ံုစိုက္ေနတဲ့ ကိစၥတခုက ျမန္မာစစ္အစိုးရအေပၚ အေနာက္ႏုိင္ငံေတြက ပိတ္ဆို႔ ဒဏ္ခတ္ထားတဲ့ ကိစၥပါ။ ဒီအေပၚမွာလည္း အျမင္ေတြက အမ်ဳိးမ်ဳိး ရွိေနၾကပါတယ္။ စစ္အစိုးရကေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံ စီးပြားေရး ခၽြတ္ၿခံဳက်တာ ပိတ္ဆို႔ ဒဏ္ခတ္မႈေၾကာင့္လို႔ အျပစ္ဖို႔ပါတယ္။ ဒါကို တခ်ဳိ႕က ျမန္မာႏုိင္ငံ စီးပြားေရး ျပႆနာက ပိတ္ဆို႔ ဒဏ္ခတ္မႈေၾကာင့္ မဟုတ္ဘဲ စီးပြားေရး စီမံခန္႔ခြဲမႈ ညံ့ဖ်င္းလို႔ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ကလည္း ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြ ဆက္ရွိေနတာ၊ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ ဆက္ရွိေနတာေၾကာင့္ ပိတ္ဆို႔ ဒဏ္ခတ္မႈေတြကို ဆက္ထိန္းထားသင့္တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။
တဘက္မွာ တခ်ဳိ႕က ပိတ္ဆို႔ဒဏ္ခတ္မႈဟာ အမ်ဳိးသား ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး ေရွ႕ဆက္သြားဖို႔ အဟန္႔အတားျဖစ္တယ္၊ ပိတ္ဆုိ႔ ဒဏ္ခတ္မႈဟာ အေျပာင္းအလဲအတြက္ ထိေရာက္မႈ မရွိဘူးဆိုၿပီး ႐ုပ္သိမ္းသင့္တယ္လို႔ ေတာင္းဆိုေနၾကပါတယ္။
မၾကာေသးခင္က ေရြးေကာက္ပြဲ ၀င္ခဲ့တဲ့ တုိင္းရင္းသား ႏုိင္ငံေရး ပါတီေတြက ပိတ္ဆို႔ ဒဏ္ခတ္မႈေတြဟာ တုိင္းရင္းသား ေဒသေတြမွာ ကုန္သြယ္ေရး၊ နည္းပညာ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးေတြအတြက္ အခက္အခဲ ျဖစ္ေစတယ္ဆိုၿပီး ႐ုပ္သိမ္းေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုမႈေတြ ရွိလာပါတယ္။ တခါ အာဆီယံ ႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးေတြ ၿပီးခဲ့တဲ့အပတ္ အင္ဒိုနီးရွားမွာ ေတြ႕တုန္းကလည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ျပန္လြတ္လာတာ၊ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပခဲ့တာဟာ တိုးတက္မႈျဖစ္တယ္ ဆုိတာကို ေထာက္ျပၿပီး ပိတ္ဆုိ႔ ဒဏ္ခတ္မႈေတြကို ႐ုပ္သိမ္းေပးဖို႔ ေတာင္းဆုိခဲ့ပါတယ္။
ဒီေတာ့ ဒီ ပိတ္ဆို႔ ဒဏ္ခတ္မႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေမရိကန္ အစိုးရရဲ႕ လက္ရွိ သေဘာထား ဘယ္လိုရွိသလဲ ဆိုတာကို သိရေအာင္ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးဌာန အေရွ႕အာရွနဲ႔ ပစိဖိတ္ေရးရာ ဒု-လက္ေထာက္ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး မစၥတာ ဂ်ဳိးဇက္ ယြန္း (Joseph Yun) ကို ဆက္သြယ္ ေမးျမန္းၾကည့္ပါတယ္။
ၿပီးခဲ့တဲ့ ရက္ပိုင္းအတြင္းမွာ အေမရိကန္က ျမန္မာစစ္အစိုးရအေပၚ ပိတ္ဆုိ႔ ဒဏ္ခတ္တာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေျပာဆုိသံေတြ အမ်ဳိးမ်ဳိး ရွိေနပါတယ္။ တခ်ဳိ႕က်ေတာ့လည္း အေမရိကန္ အစိုးရ အေနနဲ႔ ဘယ္အေျခအေနမ်ဳိး ရွိၿပီဆုိရင္ ပိတ္ဆို႔ ဒဏ္ခတ္မႈကို ႐ုပ္သိမ္းေပးမယ္ဆုိၿပီး သတင္းမီဒီယာေတြထဲမွာ ေရးတာကိုလည္း ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါကုိ ဘယ္လို တုံ႔ျပန္ခ်င္ပါသလဲ။
“ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး က်ေနာ္တို႔ အေနနဲ႔ တရား၀င္ တံု႔ျပန္တာ မရွိေသးပါဘူး။ စဥ္းေတာ့ စဥ္းစားရပါလိမ့္မယ္။ ပိတ္ဆို႔ ဒဏ္ခတ္မႈ တခုစီကို ဘယ္လို ကိုင္တြယ္မလဲ ဆိုတာကို လႊတ္ေတာ္နဲ႔ ဆံုးျဖတ္ရမွာပါ။ ဒါကုိ ေဆာင္ရြက္ရတာ အင္မတန္ ခက္ခဲ႐ႈပ္ေထြးတဲ့ ကိစၥပါ။ ပိတ္ဆို႔ ဒဏ္ခတ္မႈကလည္း တခုတည္း မဟုတ္ဘူးဆိုေတာ့ တခုခုလုပ္ဖို႔ဆိုရင္ လႊတ္ေတာ္မွာ အဆင့္ဆင့္ ေဆြးေႏြးျငင္းခံုရဦးမွာ ျဖစ္သလို သမၼတဆီက ၫႊန္ၾကားခ်က္လည္း လိုပါတယ္။ အင္မတန္ ႐ႈပ္ေထြးတဲ့ ကိစၥပါ။ ဒီအခ်က္ေတြ ျပည့္မီရင္ ႐ုပ္သိမ္းေပးမယ္လို႔ လြယ္လြယ္နဲ႔ ေျပာလို႔မရပါဘူး။”
လာမယ့္ တနလၤာေန႔၊ ဇန္န၀ါရီလ ၃၁ ရက္ေန႔က်ရင္ ပထမဦးဆုံး လႊတ္ေတာ္ေခၚေတာ့မယ္ ဆိုေတာ့ အခုလို အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္လာမယ့္ ျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရး အခင္းအက်င္းသစ္ကိုေရာ အေမရိကန္ အစိုးရ အေနနဲ႔ ဘယ္လို ဆက္လက္ ကိုင္တြယ္ဖို႔ သေဘာထား ရွိပါသလဲ။
“အစိုးရသစ္ေတာ့ မဖြဲ႕ရေသးဘူး ထင္ပါတယ္။ တနလၤာေန႔က်ရင္ ပါလီမန္ေခၚမယ္ဆိုတာ သိပါတယ္။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး လက္ရွိ အေမရိကန္ အစိုးရ သြားေနတဲ့ ဖိအားေပးတာေရာ၊ ထိေတြ႕ဆက္ဆံတာေရာ တၿပိဳင္တည္းလုပ္တဲ့ မူကိုပဲ ဆက္ၿပီး က်င့္သံုးသြားဦးမွာပါ။ ပိတ္ဆို႔ ဒဏ္ခတ္မႈ ခ်မွတ္ထားေနတဲ့ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ အရင္နွစ္က လက္ေထာက္ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ကာ့တ္ ကမ္းဘဲလ္ (Kurt Campbell) သြားခဲ့တယ္။ ေနာက္ က်ေနာ္သြားတယ္။ အာဆီယံနဲ႔လည္း က်ေနာ္တို႔ၾကား ရွိခဲ့တဲ့ အစည္းအေ၀းေတြတုိင္း ေဆြးေႏြးျဖစ္ပါတယ္။”
အဲဒီလို သမၼတ အုိဘားမား အာဏာရလာတဲ့ အခါမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သုံးသပ္ထားတယ္ဆုိတဲ့ မူအေပၚမွာ ျပန္ၿပီးသုံးသပ္ဖုိ႔ ေျပာဆုိေနသံေတြလည္း ၾကားေနရပါတယ္။ အဓိက ေထာက္ျပၾကတာက သမၼတ အုိဘားမား ျပန္လည္ သုံးသပ္ထားတဲ့ မူမွာ အခ်ိန္သတ္မွတ္ခ်က္ မရွိဘူး၊ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြကုိ လႊတ္ေပးဖုိ႔ ေတာင္းဆုိတဲ့အခါ ဘယ္အခ်ိန္မွာ လႊတ္ေပးရမယ္ဆုိတဲ့ အခ်က္ေတြ မပါဘူးဆိုၿပီး ေထာက္ျပၾကပါတယ္။ အခု ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ မူေတြမွာ အေမရိကန္ အစိုးရအေနနဲ႔ ျပန္လည္ သုံးသပ္တာေတြ ရွိေနပါသလား။
“အခ်ိန္တုိင္း ဘယ္အခ်ိန္မွာမဆို က်ေနာ္တို႔က က်ေနာ္တို႔ရဲ႕မူကို အၿမဲ ျပန္လည္ သံုးသပ္တတ္ပါတယ္။ ဒီမူကို အေကာင္ထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ေနတာ လက္ရွိ အေျခအေနနဲ႔ ဆီေလ်ာ္မလား၊ မဆီေလ်ာ္ဘူးလားဆိုတာ အၿမဲ ဆန္းစစ္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံေရး အေျခအေန ေျပာင္းလဲမႈ ရွိမရွိ အၿမဲ ဆန္းစစ္တာက က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ လုပ္ေနၾက စံခ်ိန္စံႏႈန္း ျဖစ္ပါတယ္။”
ဒါနဲ႔ တဆက္တည္းမွာပဲ မစၥတာယြန္းက ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ျပန္လြတ္လာၿပီး ပထမဦးဆုံး အဆင့္ျမင့္ အေမရိကန္ အရာရွိတဦး အေနနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံကို သြားေရာက္ၿပီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔လည္း ေတြ႕ဆုံခြင့္ ရရွိခဲ့တယ္ဆုိေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ ေတြ႕တဲ့အခါမွာ အေမရိကန္ အစိုးရ အေနနဲ႔ ဘယ္လိုသေဘာထားရွိတယ္ ဆုိတာကို ေျပာခဲ့ပါသလဲ၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကေရာ မစၥတာယြန္းကုိ ဘာေတြမ်ား ေျပာခဲ့ပါသလဲ။
“က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ေဆြးေႏြးခ်င္လို႔ပါ။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ လက္ရွိအေျခအေနအေပၚ သူ႔ရဲ႕အျမင္ ဘယ္လိုရွိသလဲဆိုတာ သိခ်င္လို႔ပါ။ တျခား အေသးစိတ္ကိုေတာ့ က်ေနာ္ မေျပာခ်င္ေသးပါဘူး။”
ျမန္မာစစ္အစိုးရ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ဦးဉာဏ္၀င္းနဲ႔ တျခား စစ္အစုိးရ အရာရွိေတြနဲ႔ ေတြ႕တဲ့အခါေရာ ဘာေတြမ်ား ေဆြးေႏြးျဖစ္ခဲ့ပါသလဲ။
“က်ေနာ္တို႔ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ပြင့္လင္းတဲ့ သံတမန္ ဆက္ဆံေရး ဖလွယ္မႈ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေလာက္ပဲ က်ေနာ္ေျပာပါရေစ။”
အေမရိကန္ ႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးဌာနရဲ႕ အေရွ႕အာရွနဲ႔ ပစိဖိတ္ေရးရာ ဒု-လက္ေထာက္ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး မစၥတာ ဂ်ဳိးဇက္ ယြန္း ေျပာသြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
သူေျပာသြားတဲ့ အတုိင္းပဲ အေမရိကန္ အစိုးရ အေနနဲ႔ ပိတ္ဆုိ႔ ဒဏ္ခတ္မႈ ႐ုပ္သိမ္းေရး၊ မ႐ုပ္သိမ္းေရး ကိစၥကို ေဆာင္ရြက္ဖုိ႔အတြက္ အဆင့္ဆင့္ ေဆြးေႏြး ျငင္းခုံၾကရဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာင္အာဖရိကႏုိင္ငံကို ပိတ္ဆုိ႔ ဒဏ္ခတ္ထားတဲ့ကိစၥ ျပန္ၾကည့္မယ္ဆုိရင္လည္း မစၥတာ မင္ဒဲလား အာဏာရလာၿပီး ၂ ႏွစ္ပတ္၀န္းက်င္ေလာက္မွ ပိတ္ဆုိ႔ ဒဏ္ခတ္မႈကုိ ျပန္႐ုပ္သိမ္းခဲ့တာ ျဖစ္တာမို႔ ျမန္မာစစ္အစိုးရအေပၚ ပိတ္ဆုိ႔ ဒဏ္ခတ္မႈေတြကို ဘယ္အခ်ိန္ ႐ုပ္သိမ္းမလဲဆုိတာ ေစာင့္ၾကည့္ရဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
