ဘူရြန္ဒီႏုိင္ငံဟာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ၿပီး စီးပြားေရးပတ္၀န္းက်င္ တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေအာင္ အျပင္းအထန္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့တယ္လို႔ ကမာၻ႔ဘဏ္က ေျပာလိုက္ပါတယ္။
စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြကို ေလ့လာၿပီး ျပဳစု ထားတဲ့ “စီးပြားေရးလုပ္ကိုင္ျခင္း ၂၀၁၃ ခုႏွစ္” လို႔ဆိုတဲ့ ကမာၻ႔ဘဏ္ရဲ႕ ႏွစ္ပတ္လည္အစီရင္ခံစာထဲမွာ အေရွ႕အာဖရိက ေဒသက ဘူရြန္ဒီႏုိင္ငံဟာ တိုးတက္မႈအရွိဆံုး ႏုိင္ငံေတြထဲ အဆင့္ငါးမွာ ရွိေနပါတယ္။ ဘူရြန္ဒီႏုိင္ငံဟာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတခု စၿပီးထူေထာင္ဖို႔ ေစာင့္ရတဲ့အခ်ိန္ကို ေလွ်ာ့ခ်တာ၊ ေဆာက္လုပ္ေရးစီမံကိန္း ခြင့္ျပဳမိန္႔ေတြေပးတာနဲ႔ ပိုင္ဆိုင္ပစၥည္း မွတ္ပံုတင္ တာေတြမွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြအတြက္ လြယ္ကူေအာင္ လုပ္ေပးခဲ့တယ္လို႔ ကမာၻ႔ဘဏ္ရဲ႕ ဘူရြန္ဒီႏိုင္ငံဆိုင္ရာမန္ေနဂ်ာ Rachidi Radji က ေျပာပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဗီြအိုေအသတင္းေထာက္ William Eagel ရဲ႕ သတင္းေဆာင္းပါးကို ဒီသီတင္းပတ္ရဲ႕ စီးပြားေရးက႑မွာ တင္ဆက္ထားပါတယ္။
စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကို ထူေထာင္ၿပီး လည္ပတ္ လုပ္ကိုင္ဖို႔ရာမွာ အခက္အခဲ အတားအဆီးေတြ ေလ်ာ့ပါးသက္သာ ေအာင္ အစိုးရေတြရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္စြမ္းေပၚ ကမာၻ႔ဘဏ္ရဲ႕ ေလ့လာခ်က္က စစ္ေဆး တိုင္းတာတာပါ။
အခက္အခဲေတြထဲမွာ ေဆာက္လုပ္ေရးပါမစ္ေတြ ခ်ေပးတဲ့ကိစၥ၊ ပိုင္ဆိုင္ပစၥည္း မွတ္ပံုတင္တဲ့ကိစၥ၊ ေငြေခ်းယူႏုိင္ဖို႔ကိစၥ၊ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြကို အကာ အကြယ္ေပးတဲ့ကိစၥ၊ အခြန္ေဆာင္တဲ့ကိစၥနဲ႔ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ ကုန္သြယ္ေရးေတြအတြက္ စီစဥ္ေပးတဲ့ကိစၥေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။
ႏုိင္ငံေပါင္း ၁၈၅ ႏုိင္ငံကို စစ္တမ္းေကာက္ယူတာမွာ ဘူရြန္ဒီႏုိင္ငံဟာ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ကထက္ ၁၃ ဆင့္ တိုးၿပီး အဆင့္ ၁၅၉ မွာ ရွိေနပါတယ္။
က႑သံုးရပ္မွာ တိုးတက္မႈရွိတာကို အစီရင္ခံစာမွာ ေျပာထားပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း စတင္တာ၊ ေဆာင္လုပ္ေရးပါမစ္ေတြ ခ်ေပးတာနဲ႔ ပိုင္ဆိုင္ပစၥည္း မွတ္ပံုတင္တဲ့က႑ေတြျဖစ္ပါတယ္။
ဘူရြန္ဒီႏုိင္ငံမွာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတခု စတင္မယ္ဆိုရင္ ၈ ရက္ပဲၾကာၿပီး ဆာဟာရသဲကႏၲာရေတာင္ပိုင္းက ႏုိင္ငံေတြမွာ ဆိုရင္ ပွ်မ္းမွ်ျခင္း ၃၄ ရက္ၾကာတာကို အစီရင္ခံစာမွာ ေျပာထားပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ အခုဆိုရင္ အဲဒီထက္ေတာင္မွ ပိုျမန္ေနၿပီလို႔ ဘူရြန္ဒီႏုိင္ငံဆိုင္ရာ ကမာၻ႔ဘဏ္ရဲ႕မန္ေနဂ်ာ Rachidi Radji က ေျပာပါတယ္။
“အခုိင္အမာရွိထားၿပီး လူေတြ ေကာင္းေကာင္းသိၿပီးေတာ့ အသိအမွတ္ျပဳၾကတဲ့ကိစၥတခုက သူတို႔အေခၚအားျဖင့္ One Stop Shop ဆိုတာပါပဲ။ အဓိပၸါယ္ကေတာ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတခု စလုပ္ဖို႔ အရင္တုန္းက ၂၅ ရက္ကေန ရက္ ၄၀ အထိ ၾကာခဲ့တာနဲ႔ ႏိႈႈင္းယွဥ္မယ္ဆိုရင္ အခုအခါမွာ ၂၄ နာရီအတြင္း စၿပီး လုပ္ႏုိင္ေနပါၿပီ။”
One Stop Shop ၀န္ေဆာင္မႈ လုပ္လိုက္တာေၾကာင့္ ကုမၸဏီရဲ႕ အေထာက္အထားေတြကို ႏိုထရီလုပ္ရတာ၊ ကုမၸဏီအသစ္ ေတြရဲ႕ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို ဂ်ာနယ္ထဲမွာ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပရတာ၊ ကုမၸဏီအသစ္ေတြဟာ ကုန္သြယ္ေရးနဲ႔ စက္မႈ လုပ္ငန္း ၀န္ႀကီးဌာနမွာ မွတ္ပံုတင္ရတာ စတဲ့လုိအပ္ခ်က္ေတြကို ပယ္ဖ်က္ေပးလိုက္ပါတယ္။
စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတခု မွတ္ပံုတင္ဖို႔အတြက္ အဆင့္ေလးဆင့္ပဲ လုပ္ရတာေၾကာင့္ ဆာဟာရသဲကႏၲာရေတာင္ပိုင္းက က်န္တဲ့ ႏုိင္ငံေတြမွာ လိုအပ္တဲ့ ပွ်မ္းမွ်အဆင့္အေရအတြက္ရဲ႕ ထက္၀က္ပဲရွိပါတယ္။
“အရင္တုန္းကဆိုရင္ တကယ့္ကို အိပ္မက္ဆိုး မက္သလိုပါပဲ။ လုပ္ငန္းအသစ္တခု စလုပ္ဖို႔အတြက္ သိပ္ကို ႐ႈပ္ေထြးလြန္းတယ္လုိ႔ လူေတြကေျပာၾကပါတယ္။ ျပည္ပကုမၸဏီတခုအေနနဲ႔ဆိုရင္ ဘယ္၀န္ႀကီးဌာနကို သြားရမယ္ဆိုတာေတြ အပါအ၀င္ လုပ္ငန္းစဥ္တခုလံုးကို ၿပီးေအာင္လုပ္ဖို႔ ေဒသခံ လမ္းၫႊန္သူတေယာက္ လိုပါတယ္။ ဒီကေန႔ဆိုရင္ေတာ့ တေနရာ ထဲမွာ တစုတစည္းထဲၿပီးႏိုင္ၿပီး စည္းမ်ဥ္း စည္းကမ္းေတြကလည္း သိပ္ရွင္းပါတယ္။ မွတ္ပံုတင္ဖို႔အတြက္ အရင္တုန္းက ေဒၚလာ ၂၀၀ ေလာက္ ကုန္ခဲ့တာကေန အခုဆိုရင္ ၄၅ ေဒၚလာေလာက္ပဲ ကုန္ပါေတာ့တယ္။”
ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈကို အတားအဆီးျဖစ္ေစတဲ့ ေနာက္ထပ္ကိစၥတခုကို ေဆာင္ရြက္တာမွာ တိုးတက္မႈေတြ ရခဲ့တာကိုလည္း Doing Business အစီရင္ခံစာမွာ ေထာက္ျပထားပါတယ္။
အဲဒါကေတာ့ ေဆာက္လုပ္ေရးပါမစ္ေတြ ထုတ္ေပးဖို႔ ၾကာျမင့္ခ်ိန္ပါပဲ။ ကုမၸဏီတခုအေနနဲ႔ သိုေလွာင္႐ံု တည္ေဆာက္တာ၊ အေျခခံ လွ်ပ္စစ္မီး ေရနဲ႔ မိလႅာ လိုအပ္ခ်က္ေတြ တပ္ဆင္တာနဲ႔ မွတ္ပံုတင္တာေတြအတြက္ ၾကာတဲ့ရက္ေပါင္းနဲ႔ လိုအပ္တဲ့အဆင့္ေတြကို တိုင္းတာ စစ္ေဆးၾကည့္တာပါ။
ျပႆနာကိုေျဖရွင္းဖုိ႔အတြက္ က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာနကေန ကင္းရွင္းေၾကာင္း ခြင့္ျပဳခ်က္ယူရတဲ့အဆင့္ကို ပယ္ဖ်က္၊ ဘူမိေဗဒ တိုင္းတာေလ့လာဖို႔ရာ လိုအပ္တဲ့ကုန္က်စရိတ္ကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးၿပီး ပါမစ္ရဖို႔ လြယ္ေအာင္လုပ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ပါမစ္ရဖို႔ လုပ္ရတဲ့အဆင့္အေရအတြက္ကို ၂၄ ဆင့္ကေန ၂၁ ဆင့္ထိ ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့သလို လိုအပ္တဲ့ ရက္ပမာဏကိုလည္း ၁၃၇ ရက္က ေန ၉၉ ရက္အထိ ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့ပါတယ္။
ေခ်းေငြအတြက္ အာမခံထားဖို႔လိုအပ္တဲ့ ပိုင္ဆုိင္ပစၥည္း မွတ္ပံုတင္တဲ့ကိစၥကိုလည္း ပိုၿပီးလြယ္ကူေအာင္ အစိုးရက လုပ္ေပးခဲ့ ပါတယ္။ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြအေနနဲ႔ ပိုင္ဆိုင္ပစၥည္းမွတ္ပံုတင္ဖို႔ အရင္က ၉၄ ရက္ ၾကာခဲ့ေပမဲ့ အခုဆို ၆၄ ရက္ပဲ ၾကာပါေတာ့ တယ္။
ပိုင္ဆိုင္ပစၥည္းလႊဲေျပာင္းတဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္အေပၚ ရက္အကန္႔အသတ္ကို အသစ္ သတ္မွတ္လိုက္တာေၾကာင့္လည္း လႊဲေျပာင္းဖို႔ ပိုၿပီးလြယ္ကူသြားတယ္လုိ႔ ကမာၻ႔ဘဏ္က ေျပာပါတယ္။
ဘူရြန္ဒီ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ၀န္းက်င္ဆိုင္ရာအစီအစဥ္နဲ႔အတူ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးဆိုင္ရာေတြကို ကမာၻ႔ဘဏ္က ကူညီ လုပ္ေဆာင္ ေပးေနပါတယ္။ အဲဒီအစီအစဥ္ဟာ စီးပြားေရးအသိုက္အ၀န္းရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ျပည့္မီဖို႔နဲ႔ အေသးစားနဲ႔ အလတ္စား စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြအတြက္ အခြန္ေကာက္ခံတာေတြကို ႐ိုးရွင္းလြယ္ကူေစဖို႔ အစိုးရနဲ႔ လက္တြဲလုပ္ေဆာင္ေနတာပါ။ ဒါ့အျပင္ ရ၀မ္ဒါ၊ ယူဂန္ဒါ၊ ကင္ညာနဲ႔ တန္ဇန္းနီးယားႏုိင္ငံေတြပါ၀င္တဲ့ အေရွ႕အာဖရိကအ၀န္းအ၀ိုင္းနဲ႔ ဘူရြန္ဒီႏုိင္ငံၾကား ကုန္သြယ္ေရးဆိုင္ရာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြ ဟန္ခ်က္ညီေစဖို႔လည္း ကူညီလုပ္ေဆာင္ေပးေနပါတယ္။
“ဘူရြန္ဒီဟာ တကယ့္ကို ႏုိင္ငံငယ္ေလးတခုပါ။ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ဖို႔အတြက္ တခုတည္းေသာနည္းလမ္းက အေတာ္ေလးႀကီးမားတဲ့ ေစ်းကြက္ျဖစ္တဲ့ အေရွ႕အာဖရိကအ၀န္းအ၀ိုင္းနဲ႔ စတင္ၿပီး ႏုိင္ငံတကာနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ဖို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီကေနၿပီး ႏွစ္ႏုိင္ငံကုန္သြယ္ေရးဆုိင္ရာ တျခားသေဘာတူညီခ်က္ေတြမွာ ပါ၀င္ျခင္းအားျဖင့္ အက်ဳိးျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အခုေလာေလာဆယ္မွာေတာ့ တိုးတက္မႈနဲ႔ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈအတြက္ အေျခခံေတြကို ခ်မွတ္ေရးေပၚ ပထမဆံုး အာ႐ံုစိုက္ေနရပါ တယ္။ အဲဒါၿပီးေတာ့မွ ေဒသတြင္းမွာ ခ်ိတ္ဆက္၊ ေနာက္ ပိုၿပီးက်ယ္ျပန္႔တဲ့ ႏုိင္ငံတကာ အခြင့္အလန္းေတြကို ရွာေဖြဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။”
ဘူရြန္ဒီႏုိင္ငံရဲ႕ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးဆိုင္ရာ ႀကိဳးပမ္းခ်က္ေတြအေပၚ သံုးသပ္ခ်က္အားလံုးက အေပါင္းလကၡဏာေဆာင္တာ ေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။
အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈနဲ႔ပတ္သက္ရင္ ႏုိင္ငံတကာ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေရးအဖြဲ႔ရဲ႕ အၫႊန္းကိန္းက ဘူရြန္ဒီ ႏုိင္ငံကို ႏုိင္ငံေပါင္း ၁၇၄ ႏုိင္ငံထဲ ေအာက္ဆံုးနီးပါးအဆင့္မွာ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။
ဘူရြန္ဒီသမၼတဟာ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈတိုက္ဖ်က္ေရးကို ေကာင္းမြန္တဲ့အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအတြက္ သူ႔မဟာဗ်ဴဟာရဲ႕ တစိတ္တပိုင္း အျဖစ္ ဦးေဆာင္ လုပ္ကိုင္ေနတယ္လို႔ အေမရိကန္ႏုိင္ငံျခားေရးဌာနရဲ႕ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္အတြက္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ ထုတ္ျပန္ခ်က္က ေျပာထားပါတယ္။ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ တုိက္ဖ်က္ေရး အထူးတပ္ဖြဲ႔၊ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈဆိုင္ရာ တရားခံု႐ံုးနဲ႔ စာရင္းစစ္မ်ားဆိုင္ရာ တရား႐ံုးဆိုၿပီး အဖြဲ႔အစည္းသံုးခုကို သမၼတက ထူေထာင္ထားပါတယ္။
အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ တိုက္ဖ်က္ေရးဆုိင္ရာ ကုလသမဂၢသေဘာတူစာခ်ဳပ္နဲ႔ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူ တိုက္ဖ်က္ေရးဆုိင္ရာ OECD သေဘာတူစာခ်ဳပ္ေတြကို ဘူရြန္ဒီႏုိင္ငံက လက္မွတ္ေရးထိုးထားသလို အေရွ႕အာဖရိက အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈတိုက္ဖ်က္ေရး အာဏာပိုင္အဖြဲ႔မွာလည္း ပါ၀င္ေနပါတယ္။
ဒါေပမဲ့လည္း အရပ္ဘက္၀န္ထမ္းေတြနဲ႔ ရဲတပ္ဖြဲ႔ေတြအတြက္ အေထာက္အပံ့ရရွိမႈနည္းပါးတာက အက်င့္ပ်က္ျခစားတာကို တားဆီးဟန္႔တားတဲ့ ဥပေဒနဲ႔ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြကို အသက္၀င္ေအာင္ မလုပ္ႏုိင္သေလာက္ပဲလို႔ ႏုိင္ငံျခားေရးဌာနက ေျပာပါတယ္။
အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈတိုက္ဖ်က္ေရး အစိုးရရဲ႕အစီအစဥ္ ဘယ္ေလာက္ထိ ေအာင္ျမင္မယ္ဆုိတာကို ေျပာဖို႔က ေစာလြန္းေသး တယ္လို႔လည္းဆိုပါတယ္။
ဒါေပမဲ့လည္း လက္မွတ္ေရးထုိးထားတဲ့ ဘယ္လို သေဘာတူညီခ်က္မ်ဳိးနဲ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ ဘူရြန္ဒီအစိုးရကို ေစာဒကတက္တိုင္ၾကား တဲ့ ႏုိ္င္ငံျခားကုမၸဏီ မရွိေသးပါဘူးလုိ႔ ေျပာပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ ဘယ္ အေမရိကန္ကုမၸဏီကမွ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈဟာ တိုက္႐ိုက္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံဖို႔ရာအတြက္ အတားအဆီးတခု ျဖစ္ေနတယ္လို႔ ေျပာတာမ်ဳိး မရွိေသးဘူးလုိ႔ အေမရိကန္ႏုိင္ငံျခားေရး ဌာနက ေျပာပါတယ္ဆုိတာကို တင္ျပရင္း ဒီသီတင္းပတ္အစီအစဥ္ကို ဒီမွာပဲ နိဂံုးခ်ဳပ္လုိက္ပါတယ္။
စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြကို ေလ့လာၿပီး ျပဳစု ထားတဲ့ “စီးပြားေရးလုပ္ကိုင္ျခင္း ၂၀၁၃ ခုႏွစ္” လို႔ဆိုတဲ့ ကမာၻ႔ဘဏ္ရဲ႕ ႏွစ္ပတ္လည္အစီရင္ခံစာထဲမွာ အေရွ႕အာဖရိက ေဒသက ဘူရြန္ဒီႏုိင္ငံဟာ တိုးတက္မႈအရွိဆံုး ႏုိင္ငံေတြထဲ အဆင့္ငါးမွာ ရွိေနပါတယ္။ ဘူရြန္ဒီႏုိင္ငံဟာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတခု စၿပီးထူေထာင္ဖို႔ ေစာင့္ရတဲ့အခ်ိန္ကို ေလွ်ာ့ခ်တာ၊ ေဆာက္လုပ္ေရးစီမံကိန္း ခြင့္ျပဳမိန္႔ေတြေပးတာနဲ႔ ပိုင္ဆိုင္ပစၥည္း မွတ္ပံုတင္ တာေတြမွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြအတြက္ လြယ္ကူေအာင္ လုပ္ေပးခဲ့တယ္လို႔ ကမာၻ႔ဘဏ္ရဲ႕ ဘူရြန္ဒီႏိုင္ငံဆိုင္ရာမန္ေနဂ်ာ Rachidi Radji က ေျပာပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဗီြအိုေအသတင္းေထာက္ William Eagel ရဲ႕ သတင္းေဆာင္းပါးကို ဒီသီတင္းပတ္ရဲ႕ စီးပြားေရးက႑မွာ တင္ဆက္ထားပါတယ္။
စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကို ထူေထာင္ၿပီး လည္ပတ္ လုပ္ကိုင္ဖို႔ရာမွာ အခက္အခဲ အတားအဆီးေတြ ေလ်ာ့ပါးသက္သာ ေအာင္ အစိုးရေတြရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္စြမ္းေပၚ ကမာၻ႔ဘဏ္ရဲ႕ ေလ့လာခ်က္က စစ္ေဆး တိုင္းတာတာပါ။
အခက္အခဲေတြထဲမွာ ေဆာက္လုပ္ေရးပါမစ္ေတြ ခ်ေပးတဲ့ကိစၥ၊ ပိုင္ဆိုင္ပစၥည္း မွတ္ပံုတင္တဲ့ကိစၥ၊ ေငြေခ်းယူႏုိင္ဖို႔ကိစၥ၊ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြကို အကာ အကြယ္ေပးတဲ့ကိစၥ၊ အခြန္ေဆာင္တဲ့ကိစၥနဲ႔ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ ကုန္သြယ္ေရးေတြအတြက္ စီစဥ္ေပးတဲ့ကိစၥေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။
ႏုိင္ငံေပါင္း ၁၈၅ ႏုိင္ငံကို စစ္တမ္းေကာက္ယူတာမွာ ဘူရြန္ဒီႏုိင္ငံဟာ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ကထက္ ၁၃ ဆင့္ တိုးၿပီး အဆင့္ ၁၅၉ မွာ ရွိေနပါတယ္။
က႑သံုးရပ္မွာ တိုးတက္မႈရွိတာကို အစီရင္ခံစာမွာ ေျပာထားပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း စတင္တာ၊ ေဆာင္လုပ္ေရးပါမစ္ေတြ ခ်ေပးတာနဲ႔ ပိုင္ဆိုင္ပစၥည္း မွတ္ပံုတင္တဲ့က႑ေတြျဖစ္ပါတယ္။
ဘူရြန္ဒီႏုိင္ငံမွာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတခု စတင္မယ္ဆိုရင္ ၈ ရက္ပဲၾကာၿပီး ဆာဟာရသဲကႏၲာရေတာင္ပိုင္းက ႏုိင္ငံေတြမွာ ဆိုရင္ ပွ်မ္းမွ်ျခင္း ၃၄ ရက္ၾကာတာကို အစီရင္ခံစာမွာ ေျပာထားပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ အခုဆိုရင္ အဲဒီထက္ေတာင္မွ ပိုျမန္ေနၿပီလို႔ ဘူရြန္ဒီႏုိင္ငံဆိုင္ရာ ကမာၻ႔ဘဏ္ရဲ႕မန္ေနဂ်ာ Rachidi Radji က ေျပာပါတယ္။
“အခုိင္အမာရွိထားၿပီး လူေတြ ေကာင္းေကာင္းသိၿပီးေတာ့ အသိအမွတ္ျပဳၾကတဲ့ကိစၥတခုက သူတို႔အေခၚအားျဖင့္ One Stop Shop ဆိုတာပါပဲ။ အဓိပၸါယ္ကေတာ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတခု စလုပ္ဖို႔ အရင္တုန္းက ၂၅ ရက္ကေန ရက္ ၄၀ အထိ ၾကာခဲ့တာနဲ႔ ႏိႈႈင္းယွဥ္မယ္ဆိုရင္ အခုအခါမွာ ၂၄ နာရီအတြင္း စၿပီး လုပ္ႏုိင္ေနပါၿပီ။”
One Stop Shop ၀န္ေဆာင္မႈ လုပ္လိုက္တာေၾကာင့္ ကုမၸဏီရဲ႕ အေထာက္အထားေတြကို ႏိုထရီလုပ္ရတာ၊ ကုမၸဏီအသစ္ ေတြရဲ႕ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို ဂ်ာနယ္ထဲမွာ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပရတာ၊ ကုမၸဏီအသစ္ေတြဟာ ကုန္သြယ္ေရးနဲ႔ စက္မႈ လုပ္ငန္း ၀န္ႀကီးဌာနမွာ မွတ္ပံုတင္ရတာ စတဲ့လုိအပ္ခ်က္ေတြကို ပယ္ဖ်က္ေပးလိုက္ပါတယ္။
စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတခု မွတ္ပံုတင္ဖို႔အတြက္ အဆင့္ေလးဆင့္ပဲ လုပ္ရတာေၾကာင့္ ဆာဟာရသဲကႏၲာရေတာင္ပိုင္းက က်န္တဲ့ ႏုိင္ငံေတြမွာ လိုအပ္တဲ့ ပွ်မ္းမွ်အဆင့္အေရအတြက္ရဲ႕ ထက္၀က္ပဲရွိပါတယ္။
“အရင္တုန္းကဆိုရင္ တကယ့္ကို အိပ္မက္ဆိုး မက္သလိုပါပဲ။ လုပ္ငန္းအသစ္တခု စလုပ္ဖို႔အတြက္ သိပ္ကို ႐ႈပ္ေထြးလြန္းတယ္လုိ႔ လူေတြကေျပာၾကပါတယ္။ ျပည္ပကုမၸဏီတခုအေနနဲ႔ဆိုရင္ ဘယ္၀န္ႀကီးဌာနကို သြားရမယ္ဆိုတာေတြ အပါအ၀င္ လုပ္ငန္းစဥ္တခုလံုးကို ၿပီးေအာင္လုပ္ဖို႔ ေဒသခံ လမ္းၫႊန္သူတေယာက္ လိုပါတယ္။ ဒီကေန႔ဆိုရင္ေတာ့ တေနရာ ထဲမွာ တစုတစည္းထဲၿပီးႏိုင္ၿပီး စည္းမ်ဥ္း စည္းကမ္းေတြကလည္း သိပ္ရွင္းပါတယ္။ မွတ္ပံုတင္ဖို႔အတြက္ အရင္တုန္းက ေဒၚလာ ၂၀၀ ေလာက္ ကုန္ခဲ့တာကေန အခုဆိုရင္ ၄၅ ေဒၚလာေလာက္ပဲ ကုန္ပါေတာ့တယ္။”
ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈကို အတားအဆီးျဖစ္ေစတဲ့ ေနာက္ထပ္ကိစၥတခုကို ေဆာင္ရြက္တာမွာ တိုးတက္မႈေတြ ရခဲ့တာကိုလည္း Doing Business အစီရင္ခံစာမွာ ေထာက္ျပထားပါတယ္။
အဲဒါကေတာ့ ေဆာက္လုပ္ေရးပါမစ္ေတြ ထုတ္ေပးဖို႔ ၾကာျမင့္ခ်ိန္ပါပဲ။ ကုမၸဏီတခုအေနနဲ႔ သိုေလွာင္႐ံု တည္ေဆာက္တာ၊ အေျခခံ လွ်ပ္စစ္မီး ေရနဲ႔ မိလႅာ လိုအပ္ခ်က္ေတြ တပ္ဆင္တာနဲ႔ မွတ္ပံုတင္တာေတြအတြက္ ၾကာတဲ့ရက္ေပါင္းနဲ႔ လိုအပ္တဲ့အဆင့္ေတြကို တိုင္းတာ စစ္ေဆးၾကည့္တာပါ။
ျပႆနာကိုေျဖရွင္းဖုိ႔အတြက္ က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာနကေန ကင္းရွင္းေၾကာင္း ခြင့္ျပဳခ်က္ယူရတဲ့အဆင့္ကို ပယ္ဖ်က္၊ ဘူမိေဗဒ တိုင္းတာေလ့လာဖို႔ရာ လိုအပ္တဲ့ကုန္က်စရိတ္ကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးၿပီး ပါမစ္ရဖို႔ လြယ္ေအာင္လုပ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ပါမစ္ရဖို႔ လုပ္ရတဲ့အဆင့္အေရအတြက္ကို ၂၄ ဆင့္ကေန ၂၁ ဆင့္ထိ ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့သလို လိုအပ္တဲ့ ရက္ပမာဏကိုလည္း ၁၃၇ ရက္က ေန ၉၉ ရက္အထိ ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့ပါတယ္။
ေခ်းေငြအတြက္ အာမခံထားဖို႔လိုအပ္တဲ့ ပိုင္ဆုိင္ပစၥည္း မွတ္ပံုတင္တဲ့ကိစၥကိုလည္း ပိုၿပီးလြယ္ကူေအာင္ အစိုးရက လုပ္ေပးခဲ့ ပါတယ္။ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြအေနနဲ႔ ပိုင္ဆိုင္ပစၥည္းမွတ္ပံုတင္ဖို႔ အရင္က ၉၄ ရက္ ၾကာခဲ့ေပမဲ့ အခုဆို ၆၄ ရက္ပဲ ၾကာပါေတာ့ တယ္။
ပိုင္ဆိုင္ပစၥည္းလႊဲေျပာင္းတဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္အေပၚ ရက္အကန္႔အသတ္ကို အသစ္ သတ္မွတ္လိုက္တာေၾကာင့္လည္း လႊဲေျပာင္းဖို႔ ပိုၿပီးလြယ္ကူသြားတယ္လုိ႔ ကမာၻ႔ဘဏ္က ေျပာပါတယ္။
ဘူရြန္ဒီ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ၀န္းက်င္ဆိုင္ရာအစီအစဥ္နဲ႔အတူ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးဆိုင္ရာေတြကို ကမာၻ႔ဘဏ္က ကူညီ လုပ္ေဆာင္ ေပးေနပါတယ္။ အဲဒီအစီအစဥ္ဟာ စီးပြားေရးအသိုက္အ၀န္းရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ျပည့္မီဖို႔နဲ႔ အေသးစားနဲ႔ အလတ္စား စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြအတြက္ အခြန္ေကာက္ခံတာေတြကို ႐ိုးရွင္းလြယ္ကူေစဖို႔ အစိုးရနဲ႔ လက္တြဲလုပ္ေဆာင္ေနတာပါ။ ဒါ့အျပင္ ရ၀မ္ဒါ၊ ယူဂန္ဒါ၊ ကင္ညာနဲ႔ တန္ဇန္းနီးယားႏုိင္ငံေတြပါ၀င္တဲ့ အေရွ႕အာဖရိကအ၀န္းအ၀ိုင္းနဲ႔ ဘူရြန္ဒီႏုိင္ငံၾကား ကုန္သြယ္ေရးဆိုင္ရာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြ ဟန္ခ်က္ညီေစဖို႔လည္း ကူညီလုပ္ေဆာင္ေပးေနပါတယ္။
“ဘူရြန္ဒီဟာ တကယ့္ကို ႏုိင္ငံငယ္ေလးတခုပါ။ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ဖို႔အတြက္ တခုတည္းေသာနည္းလမ္းက အေတာ္ေလးႀကီးမားတဲ့ ေစ်းကြက္ျဖစ္တဲ့ အေရွ႕အာဖရိကအ၀န္းအ၀ိုင္းနဲ႔ စတင္ၿပီး ႏုိင္ငံတကာနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ဖို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီကေနၿပီး ႏွစ္ႏုိင္ငံကုန္သြယ္ေရးဆုိင္ရာ တျခားသေဘာတူညီခ်က္ေတြမွာ ပါ၀င္ျခင္းအားျဖင့္ အက်ဳိးျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အခုေလာေလာဆယ္မွာေတာ့ တိုးတက္မႈနဲ႔ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈအတြက္ အေျခခံေတြကို ခ်မွတ္ေရးေပၚ ပထမဆံုး အာ႐ံုစိုက္ေနရပါ တယ္။ အဲဒါၿပီးေတာ့မွ ေဒသတြင္းမွာ ခ်ိတ္ဆက္၊ ေနာက္ ပိုၿပီးက်ယ္ျပန္႔တဲ့ ႏုိင္ငံတကာ အခြင့္အလန္းေတြကို ရွာေဖြဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။”
ဘူရြန္ဒီႏုိင္ငံရဲ႕ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးဆိုင္ရာ ႀကိဳးပမ္းခ်က္ေတြအေပၚ သံုးသပ္ခ်က္အားလံုးက အေပါင္းလကၡဏာေဆာင္တာ ေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။
အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈနဲ႔ပတ္သက္ရင္ ႏုိင္ငံတကာ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေရးအဖြဲ႔ရဲ႕ အၫႊန္းကိန္းက ဘူရြန္ဒီ ႏုိင္ငံကို ႏုိင္ငံေပါင္း ၁၇၄ ႏုိင္ငံထဲ ေအာက္ဆံုးနီးပါးအဆင့္မွာ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။
ဘူရြန္ဒီသမၼတဟာ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈတိုက္ဖ်က္ေရးကို ေကာင္းမြန္တဲ့အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအတြက္ သူ႔မဟာဗ်ဴဟာရဲ႕ တစိတ္တပိုင္း အျဖစ္ ဦးေဆာင္ လုပ္ကိုင္ေနတယ္လို႔ အေမရိကန္ႏုိင္ငံျခားေရးဌာနရဲ႕ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္အတြက္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ ထုတ္ျပန္ခ်က္က ေျပာထားပါတယ္။ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ တုိက္ဖ်က္ေရး အထူးတပ္ဖြဲ႔၊ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈဆိုင္ရာ တရားခံု႐ံုးနဲ႔ စာရင္းစစ္မ်ားဆိုင္ရာ တရား႐ံုးဆိုၿပီး အဖြဲ႔အစည္းသံုးခုကို သမၼတက ထူေထာင္ထားပါတယ္။
အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ တိုက္ဖ်က္ေရးဆုိင္ရာ ကုလသမဂၢသေဘာတူစာခ်ဳပ္နဲ႔ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူ တိုက္ဖ်က္ေရးဆုိင္ရာ OECD သေဘာတူစာခ်ဳပ္ေတြကို ဘူရြန္ဒီႏုိင္ငံက လက္မွတ္ေရးထိုးထားသလို အေရွ႕အာဖရိက အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈတိုက္ဖ်က္ေရး အာဏာပိုင္အဖြဲ႔မွာလည္း ပါ၀င္ေနပါတယ္။
ဒါေပမဲ့လည္း အရပ္ဘက္၀န္ထမ္းေတြနဲ႔ ရဲတပ္ဖြဲ႔ေတြအတြက္ အေထာက္အပံ့ရရွိမႈနည္းပါးတာက အက်င့္ပ်က္ျခစားတာကို တားဆီးဟန္႔တားတဲ့ ဥပေဒနဲ႔ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြကို အသက္၀င္ေအာင္ မလုပ္ႏုိင္သေလာက္ပဲလို႔ ႏုိင္ငံျခားေရးဌာနက ေျပာပါတယ္။
အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈတိုက္ဖ်က္ေရး အစိုးရရဲ႕အစီအစဥ္ ဘယ္ေလာက္ထိ ေအာင္ျမင္မယ္ဆုိတာကို ေျပာဖို႔က ေစာလြန္းေသး တယ္လို႔လည္းဆိုပါတယ္။
ဒါေပမဲ့လည္း လက္မွတ္ေရးထုိးထားတဲ့ ဘယ္လို သေဘာတူညီခ်က္မ်ဳိးနဲ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ ဘူရြန္ဒီအစိုးရကို ေစာဒကတက္တိုင္ၾကား တဲ့ ႏုိ္င္ငံျခားကုမၸဏီ မရွိေသးပါဘူးလုိ႔ ေျပာပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ ဘယ္ အေမရိကန္ကုမၸဏီကမွ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈဟာ တိုက္႐ိုက္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံဖို႔ရာအတြက္ အတားအဆီးတခု ျဖစ္ေနတယ္လို႔ ေျပာတာမ်ဳိး မရွိေသးဘူးလုိ႔ အေမရိကန္ႏုိင္ငံျခားေရး ဌာနက ေျပာပါတယ္ဆုိတာကို တင္ျပရင္း ဒီသီတင္းပတ္အစီအစဥ္ကို ဒီမွာပဲ နိဂံုးခ်ဳပ္လုိက္ပါတယ္။
