ဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္မႈ ေနာက္က်ၿပီး လမ္းပမ္းဆက္သြယ္ေရးနဲ႔ ဘာသာစကား အခက္အခဲရွိတဲ့ ခ်င္းျပည္နယ္ထဲမွာ တီးတိန္စာေပနဲ႔ သတင္းစာ ထုတ္ေဝခြင့္မျပဳတာဟာ ခ်င္းျပည္နယ္ အစိုးရဘက္က တိုင္းရင္းသားစာေပ အခြင့္အေရးကို ခ်ိဳးေဖာက္ၿပီး သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို ပိတ္ပင္ တာျဖစ္တယ္လို႔ ခ်င္းမီဒီယာသမားေတြက ေျပာဆိုလုိက္ပါတယ္။ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲ နီးကပ္လာခ်ိန္ မဲဆႏၵရွင္ခ်င္းျပည္သူေတြအတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ ပညာေပးေဆာင္ရြက္မႈ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို အခ်ိန္နဲ႔တေျပးညီ သိရွိႏိုင္ေရး ခ်င္းျပည္နယ္အတြင္း သတင္းမီဒီယာေတြရဲ႕ႀကိဳးပမ္းေနမႈကိုလည္း အဟန္႔အတားျဖစ္ေစတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ အျပည့္အစံုကို မဆုမြန္က စုစည္းတင္ျပေပးထားပါတယ္။
ဘာသာစကားမ်ိဳးခြဲ မ်ားစြာရွိေနတဲ့ ခ်င္းျပည္နယ္တြင္း တိုင္းရင္းသားမ်ိဳးႏြယ္စုၾကား စိတ္ဝမ္းကြဲမႈျဖစ္ေစတယ္ဆိုတဲ့အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ တီးတိန္ (ZOLAI) ဘာသာစကားနဲ႔ သတင္းစာ ထုတ္ေဝခြင့္မျပဳတာဟာ သတင္းမီဒီယာ လြတ္လပ္ခြင့္ကို ခ်ိဳးေဖာက္တာပဲျဖစ္တယ္လို႔ ခ်င္းသတင္းသမားေတြ စုဖြဲ႔ထားတဲ့ ခ်င္းမီဒီယာကြန္ယက္ ပညာေပးဒါရိုက္တာ ဆလိုင္းမန္ဟရဲလ်န္က က ေျပာဆိုလုိက္ပါတယ္။
“ခ်င္းျပည္နယ္မွာ လူမ်ဳိးအရေတာ့ က်ေနာ္တို႔က ေတာ္ေတာ္ကဲြျပားတာေပါ့ေနာ္၊ ဆိုေတာ့ - ၿမိဳ႕နယ္ တၿမိဳ႕နယ္နဲ႔တၿမိဳ႕နယ္ ဘာသာစကား နားလည္မႈဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးေၾကာင့္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ တုိင္းရင္းသားဘာသာစာေပနဲ႔ သင္ၾကားခြင့္မရွိတဲ့ အခါက်ေတာ့ ကုိယ့္မ်ဳိးႏြယ္စကားကိုပဲ ပိုၿပီး နားလည္မႈရွိၾကတယ္။ သူတို႔မ်ဳိးႏြယ္စာေပနဲ႔ သတင္းေတြမရွိဘူး၊ စာေပေတြ မရွိဘူးဆိုရင္ အဲဒီမ်ဳိးႏြယ္စုေတြက သတင္းေတြ မရႏိုင္ေတာ့ဘူး။ ခ်င္းျပည္နယ္ network အေနနဲ႔ကေတာ့ မ်ဳိးႏြယ္စုတိုင္းရဲ႕ဘာသာစာေပေတြကို အစိုးရအေနနဲ႔ ခြင့္ျပဳသင့္တယ္၊ လုပ္ေဆာင္ေပးသင့္တယ္။ ခ်င္းလူထုေတြထဲ စိတ္ဝမ္းကဲြျပားမယ္ဆိုတဲ့ သူတို႔ရဲ႕အေၾကာင္းျပခ်က္ကို က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ နားမလည္ႏုိင္ဘူး။ ျပည့္စံုတဲ့အေၾကာင္းျပခ်က္လို႔ က်ေနာ္တို႔က မျမင္ဘူးေပါ့။”
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လက္ရွိျပ႒ာန္းက်င့္သံုးေနတဲ့ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒပါ ႏိုင္ငံသားတိုင္း မိမိရဲ႕စာေပ၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ဓေလ့ထံုးတမ္း အခြင့္အေရးကို လြတ္လပ္စြာ ပ်ိဳးေထာင္ခြင့္ဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးရွိတယ္တဲ့အတြက္ အစိုးရအေနနဲ႔ တိုင္းရင္းသားေတြရဲ႕ စာေပ၊ ယဥ္ေက်းမႈကို ကန္႔သတ္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈမျပဳဘဲ တိုင္းရင္းသားဘာသာ၊ စာေပအဆင့္အတန္းကို တန္ဖိုးထား ျမႇင့္တင္အားေပးေဆာင္ရြက္မႈ လုပ္သင့္ပါတယ္လို႔ ခ်င္းမီဒီယာ ကြန္ယက္က ေျပာပါတယ္။
“ပုဒ္မ ၃၆၅ မွာ ျမန္မာျပည္မွာရွိတဲ့ တုိင္းရင္းသားဘာသာစကားေတြကို ျပည္ေထာင္စုအစိုးရ၊ ျပည္နယ္အစိုးရေတြအေနနဲ႔ ဖြံ႔ၿဖိဳး တိုးတက္ေအာင္ လုပ္ေပးမယ္၊ ေဆာင္ရြက္ေပးမယ္၊ ကူညီေပးမယ္ဆိုတာ ပါတာေပါ့ေနာ္။ ဒါေပမယ့္ အကူအညီမေပး႐ံုသာမဟုတ္ဘဲနဲ႔ ပိတ္လည္းပိတ္တယ္၊ ...က လုပ္တာ အခု တရားဝင္မွတ္ပုံတင္တာလည္း ခြင့္မျပဳဘူးဆိုတာေတာ့ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒနဲ႔လည္း ဆန္႔က်င္တယ္၊ ၿပီးေတာ့ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ေတြ၊ သတင္းမီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ေတြကိုလည္း သူတို႔အေနနဲ႔ ကန္႔သတ္တာ ျဖစ္တယ္၊ ခ်ဳိးေဖာက္တာျဖစ္တယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ ျမင္တယ္။”
ခ်င္းျပည္နယ္ အစိုးရအေနနဲ႔ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲကာလမတုိင္မီ ၂၀၁၅ ကာလအတြင္းနဲ႔ ေရြးေကာက္ပြဲကာလအလြန္ေတြမွာ ေရြးေကာက္ပြဲ ဆုိင္ရာ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ ခ်င္းျပည္သူေတြအခ်ိန္နဲ႔တေျပးညီ သိရွိႏုိင္ဖို႔ ခ်င္းမီဒီယာေတြနဲ႔ ပူးေပါင္း လုပ္ေဆာင္သင့္ပါေၾကာင္း လည္း ခ်င္းသတင္းသမားေတြဘက္က အႀကံျပဳပါတယ္။
“မ်ိဳးႏြယ္စာေပနဲ႔ထုတ္ေဝတဲ့ မီဒီယာတုိင္းမွာ ဘယ္လိုမဲေပးရမလဲ၊ ဘယ္လို မဲ ထည့္ရမလဲဆိုတာေတြကို ပညာေပးေတြကို ထည့္ေပးပါလို႔လည္း ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္က ေျပာတာရွိတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ ခ်င္းျပည္နယ္မွာ ဗမာစကား နားမလည္ၾကဘူး။ ရြာေတြမွာလည္း နယ္ဘက္မွာဆိုရင္ေတာ့- သူတို႔အေနနဲ႔ မဲေပးႏိုင္တာလည္း သူတို႔မသိဘူး၊ ဘယ္လို မဲေပးခြင့္ရွိလဲ သိႏုိင္ဖို႔အတြက္ေတာ့ မီဒီယာ အဓိက အေရးႀကီးတာေပါ့။ ..ဆိုေတာ့ အဲလို မီဒီယာေတြကို ထုတ္ေဝခြင့္မေပးဘူးဆိုရင္ေတာ့ ခ်င္းျပည္သူလူထုေတြအေနနဲ႔ ေတာ္ေတာ္ေလးကို ဒုကၡေရာက္မယ္၊ ေတာ္ေတာ္ေလးကို ေရြးေကာက္ပဲြလုပ္တဲ့ေနရာမွာ အခက္အခဲႀကံဳမယ္လို႔ ယူဆတယ္။”
တီးတိန္ဘာသာစကားကို သံုးစြဲေနတဲ့ ခ်င္းတိုင္းရင္းသားေတြ အမ်ားအျပားရွိေနတဲ့ ခ်င္းျပည္နယ္ထဲမွာ အခုလို တီးတိန္စာေပ ထုတ္ေဝတဲ့ အတြက္ လူမ်ိဳးႏြယ္စုၾကား စိတ္ဝမ္းကြဲမႈျဖစ္ေစပါတယ္ဆိုတဲ့ ျပည္နယ္အစိုးရရဲ႕ အေၾကာင္းျပခ်က္ဟာ လက္ခံႏုိင္စရာမရွိဘူးလို႔ ခ်င္း တုိင္းရင္းသူ သတင္းေထာက္မအိမ့္ခုိင္ဦးက ဆိုပါတယ္။
“ကိုယ့္မ်ဳိးႏြယ္စုဘာသာနဲ႔ကိုယ္ထုတ္ထားျခင္းအားျဖင့္ ကိုယ့္မ်ဳိးႏြယ္စုကို ျပန္ၿပီး Information ေပးတာပဲ၊ သတင္းသမားရဲ႕သေဘာအရေရာ၊ ကိုယ့္လူထုေပါ့၊ ကိုယ့္ပရိသတ္ေပါ့။ ကိုယ့္ပရိသတ္ကိုယ္ရွာၿပီးေပးရမွာပဲေလ။ ကိုယ့္ပရိသတ္က တီးတိန္လူထုဆိုရင္ တီးတိန္လူထုဆီေတာ့ ေရာက္ေအာင္ေပးရမွာပဲ၊ ကိုယ့္အခ်င္းခ်င္းထဲမွာ သတင္းမီဒီယာ ျပန္႔ႏွံ႔ခ်င္တယ္ဆိုတာေလး တခုတည္းပဲ က်ေနာ္တို႔ျပည္နယ္အတြက္က ဒါ အင္အားတခုျဖစ္တယ္။ စိတ္ဝမ္းကဲြစရာလည္း အေၾကာင္းမရွိဘူး။ ဒါက သိပ္ၿပီးအဓိပၸာယ္မရွိတဲ့ reason လို႔ပဲ ျမင္တယ္ေပါ့ေနာ္၊ ဘာမွ အေျခအျမစ္ သိပ္မရွိဘူး။ ပိတ္ခုိင္းတယ္ဆိုတာက ဘာသာစကားကိုလည္း ပိုၿပီး ပိတ္လိုက္သလိုျဖစ္တယ္။ မီဒီယာကိုလည္း ကန္႔သတ္လိုက္သလို ရွိတယ္လို႔ က်ေနာ္ကျမင္တယ္။”
ၿပီးခဲ့တဲ့ ေမလ (၁၉) ရက္ေန႔ ကက်င္းပတဲ့ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္မွာ ခ်င္းျပည္နယ္ မဲဆႏၵနယ္က လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ဦးနိန္း ခမ္း ေပါင္က ခ်င္းတုိင္းရင္းသား တီးတိန္လူမ်ိဳးႏြယ္စု (ZOLAI) စာေပနဲ႔ သတင္းစာ ထုတ္ေဝခြင့္ ျပဳမျပဳဆိုတဲ့ ေမးခြန္းအေပၚ ခ်င္းျပည္နယ္ အစိုးရရဲ႕ အႀကံျပဳခ်က္အရဆိုၿပီး ျပန္ၾကားေရးဝန္ႀကီးဌာန၊ ဒုတိယဝန္ႀကီးဦးပိုက္ေထြးက တိုင္းရင္းသားမ်ိဳးႏြယ္စုမ်ားၾကား စိတ္ဝမ္းကြဲမႈ ျဖစ္ေပၚလာႏုိင္တယ္ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ ထုတ္ေဝခြင့္မေပးတဲ့အေပၚ ခ်င္းသတင္းသမားေတြစုဖြဲ႔ထားတဲ့ ခ်င္းမီဒီယာကြန္ယက္က အျပင္းအထန္ ကန္႔ကြက္႐ႈတ္ခ်ေၾကာင္း သေဘာထားထုတ္ျပန္လိုက္တာျဖစ္ါပတယ္။
