(Zawgyi / Unicode)
စင်ကျန်း ပြည်နယ်နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ တရုတ်အစိုးရရဲ့ လျှို့ဝှက်စာရွက်စာတမ်းတစ်ချို့ ပေါက်ကြားသွားရာမှာ တရုတ်အစိုးရက စင်ကျန်း ပြည်နယ်အတွင်းက ခန့်မှန်ခြေ လူ ၁ သန်းရှိတဲ့ မူဆလင် လူနည်းစုအပေါ် ဘယ်လို ပစ်မှတ်ထားပြီး သတင်း အချက်အလက် ကောက်ယူ နေသလဲ ဆိုတဲ့အကြောင်း ဖော်ပြပါရှိခဲ့ပါတယ်။
အချက်အလက် စုံစမ်းစစ်ဆေးတဲ့ နိုင်ငံတကာ သတင်းထောက်များအဖွဲ့ (International Consortium of Investigative Journalists – ICIJ) က လက်ခံရရှိခဲ့ပြီး မကြာမီ ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ အဲဒီ စာရွက်စာတမ်းတွေ ထဲမှာ စင်ကျန်း ပြည်နယ်အတွင်းက Uighur, Kazakhs နဲ့ တစ်ခြား မူဆလင် လူနည်းစုတွေအပေါ် ထောက်လှမ်းရေး လုပ်တဲ့အခါနဲ့ နိုင်ငံရေးနဲ့ ယဉ်ကျေးမှု ဆိုင်ရာ အတွေးအခေါ်တွေ ရိုက်သွင်းရေးမှာ တရုတ်အစိုးရ အသုံးပြုတဲ့ နည်းလမ်းတွေနဲ့ ကြိုတင် ပြင်ဆင်ထားတဲ့ အစီအစဉ်တွေ ဖော်ပြပါ ခဲ့ပါတယ်။
တရုတ်အစိုးရဟာ Uighur တို့အပေါ် စနစ်တကျ နှိပ်ကွပ်မှုတွေ လုပ်ဆောင်နေသလို သူတို့ရဲ့ ယဉ်ကျေးမှုနဲ့ ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ယုံကြည်မှု တွေကို ဖျောက်ဖျက်ပစ်ဖို့ ကြိုးစားနေတယ်ဆိုပြီး လူ့အခွင့်အရေး စောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့တွေက နှစ် အတော်ကြာကတည်းက သတိပေးထား ခဲ့တာပါ။ အခု ရရှိတဲ့ စာရွက်စာတမ်းတွေထဲမှာတော့ ပြည်နယ်တွင်းက လူထု တစ်ရပ်လုံးအပေါ်မှာ ဘယ်ပုံဘယ်နည်းနဲ့ တရုတ် အာဏာပိုင်တွေက အတွေးအခေါ် ပြန်လည် ပညာပေးရေးလုပ်ငန်းတွေ လုပ်ဆောင်နေတာကို အသေးစိတ် ဖော်ပြထားပါတယ်။
အကျဉ်းစခန်းတွေအတွင်း ထိန်းသိမ်းခံနေရတဲ့ Uighur နဲ့ တစ်ခြား လူနည်းစု မူဆလင်တွေဟာ မန်ဒါးရင်း တရုတ်စကား ကျွမ်းကျင်စွာ ပြောဆိုနိုင်မှုနဲ့ ကိုယ်လက် ဆေးကြောသန့်စင်မှုနဲ့ ရေ အိမ်သာ အသုံးပြုမှုလို တင်းကျင်တဲ့ စည်းမျဉ်းတွေကို ဘယ်လောက် လိုက်နာနိုင်သလဲ ဆိုတဲ့ အချက်တွေအရ ရရှိတဲ့ အမှတ်တွေအပေါ် မူတည်ပြီး စခန်းတွင်းက ထွက်ခွာခွင့်ကို အဆုံးအဖြတ် ပေးတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
စာမျက်နှာ ၄၀၀ ရှိတဲ့ ဒီလို ပေါက်ကြားခဲ့တဲ့ စာရွက်စာတမ်းတွေကို The New York Times သတင်းစာကြီးက လက်ခံ ရရှိခဲ့ပါတယ်။ အမေရိကန် အိမ်ဖြူတော်က လုံခြုံရေး အကြံပေး ပုဂ္ဂိုလ် Robert O’Brien က ကျွန်တော်တို့ အခု သက္ကရာဇ် ၂၀၁၉ မှာ ရောက်နေပါပြီ။ စင်ကျန်းမှာတော့ လူ ၁ သန်းလောက် အကျဉ်းစခန်းထဲ ရှိနေသေးပါတယ်။ ဒီ စခန်းတွေ ပိတ်ပစ်သင့်ပါတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
............................
မူဆလငျ တသနျး တရုတျနိုငျငံ ပညာပေးစခနျးတှမှော ပိတျလှောငျခံနရေ
(Unicode)
စငျကနြျး ပွညျနယျနဲ့ ပတျသကျတဲ့ တရုတျအစိုးရရဲ့ လြှို့ဝှကျစာရှကျစာတမျးတဈခြို့ ပေါကျကွားသှားရာမှာ တရုတျအစိုးရက စငျကနြျး ပွညျနယျအတှငျးက ခန့ျမှနျခွေ လူ ၁ သနျးရှိတဲ့ မူဆလငျ လူနညျးစုအပေါျ ဘယျလို ပဈမှတျထားပွီး သတငျး အခကြျအလကျ ကောကျယူ နသေလဲ ဆိုတဲ့အကွောငျး ဖောျပွပါရှိခဲ့ပါတယျ။
အခကြျအလကျ စုံစမျးစဈဆေးတဲ့ နိုငျငံတကာ သတငျးထောကျမြားအဖှဲ့ (International Consortium of Investigative Journalists – ICIJ) က လကျခံရရှိခဲ့ပွီး မကွာမီ ထုတျပွနျခဲ့တဲ့ အဲဒီ စာရှကျစာတမျးတှေ ထဲမှာ စငျကနြျး ပွညျနယျအတှငျးက Uighur, Kazakhs နဲ့ တဈခွား မူဆလငျ လူနညျးစုတှအေပေါျ ထောကျလှမျးရေး လုပျတဲ့အခါနဲ့ နိုငျငံရေးနဲ့ ယဉျကြေးမှု ဆိုငျရာ အတှေးအခေါျတှေ ရိုကျသှငျးရေးမှာ တရုတျအစိုးရ အသုံးပွုတဲ့ နညျးလမျးတှနေဲ့ ကွိုတငျ ပွငျဆငျထားတဲ့ အစီအစဉျတှေ ဖောျပွပါ ခဲ့ပါတယျ။
တရုတျအစိုးရဟာ Uighur တို့အပေါျ စနဈတကြ နှိပျကှပျမှုတှေ လုပျဆောငျနသေလို သူတို့ရဲ့ ယဉျကြေးမှုနဲ့ ဘာသာရေးဆိုငျရာ ယုံကွညျမှု တှကေို ဖြောကျဖကြျပဈဖို့ ကွိုးစားနတေယျဆိုပွီး လူ့အခှင့ျအရေး စောင့ျကွည့ျရေးအဖှဲ့တှကေ နှဈ အတောျကွာကတညျးက သတိပေးထား ခဲ့တာပါ။ အခု ရရှိတဲ့ စာရှကျစာတမျးတှထေဲမှာတော့ ပွညျနယျတှငျးက လူထု တဈရပျလုံးအပေါျမှာ ဘယျပုံဘယျနညျးနဲ့ တရုတျ အာဏာပိုငျတှကေ အတှေးအခေါျ ပွနျလညျ ပညာပေးရေးလုပျငနျးတှေ လုပျဆောငျနတောကို အသေးစိတျ ဖောျပွထားပါတယျ။
အကဉြျးစခနျးတှအေတှငျး ထိနျးသိမျးခံနရေတဲ့ Uighur နဲ့ တဈခွား လူနညျးစု မူဆလငျတှဟော မနျဒါးရငျး တရုတျစကား ကြှမျးကငြျစှာ ပွောဆိုနိုငျမှုနဲ့ ကိုယျလကျ ဆေးကွောသန့ျစငျမှုနဲ့ ရေ အိမျသာ အသုံးပွုမှုလို တငျးကငြျတဲ့ စညျးမဉြျးတှကေို ဘယျလောကျ လိုကျနာနိုငျသလဲ ဆိုတဲ့ အခကြျတှအေရ ရရှိတဲ့ အမှတျတှအေပေါျ မူတညျပွီး စခနျးတှငျးက ထှကျခှာခှင့ျကို အဆုံးအဖွတျ ပေးတယျလို့ ဆိုပါတယျ။
စာမကြျနှာ ၄၀၀ ရှိတဲ့ ဒီလို ပေါကျကွားခဲ့တဲ့ စာရှကျစာတမျးတှကေို The New York Times သတငျးစာကွီးက လကျခံ ရရှိခဲ့ပါတယျ။ အမရေိကနျ အိမျဖွူတောျက လုံခွုံရေး အကွံပေး ပုဂ်ဂိုလျ Robert O’Brien က ကြှနျတောျတို့ အခု သက်ကရာဇျ ၂၀၁၉ မှာ ရောကျနပေါပွီ။ စငျကနြျးမှာတော့ လူ ၁ သနျးလောကျ အကဉြျးစခနျးထဲ ရှိနသေေးပါတယျ။ ဒီ စခနျးတှေ ပိတျပဈသင့ျပါတယျလို့ ပွောပါတယျ။
