မြန်မာမှာ ကိုဗစ်-19 နောက်ဆုံးလှိုင်း ပြန်ကျလာပေမဲ့၊ အိမ်နီးချင်းတချို့အပါအဝင် ကမ္ဘာမှာတော့ အိုမီခရွန် မျိုးကွဲစိတ်သစ်တွေကြောင့် လှိုင်းအသွင်ပြန်ဖြစ်မှာ စိုးရိမ်နေကြတယ်လို့ ကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေက ဆိုပါတယ်။ မျိုးကွဲစိတ်သစ်ထဲ အာရှမှာအဓိကတွေ့ထားတဲ့ XBB က အရင်ကိုဗစ်ထိုးဆေး Monoclonal Antibody အမျိုးအစားကို အာနိသင်ပျက်သွားစေပေမဲ့၊ နောက်ထပ်ပေါ်တဲ့ သောက်ဆေးတွေ (မြန်မာမှာသုံးနေတဲ့ Paxlovid နဲ့ Molnupiravir အပါအဝင်) က ထိရောက်ဆဲမို့ အများကြီး စိုးရိမ်စရာမလိုသေးပါဘူး။ ဒါ့အပြင် နောက်ဆုံးပေါ်ကာကွယ်ဆေး Bivalent အပါအဝင် အရင်ကာကွယ်ဆေးတွေကလည်း ဒီမျိုးကွဲစိတ်သစ် မကူးအောင် မကာကွယ်နိုင်ပေမဲ့၊ ကူးစက်ခံလာလျှင် အဆုပ်ထိခိုက်တာအပါအဝင် ပြင်းပြင်းထန်ထန် မဖြစ်အောင်တော့ ဆက်ကာကွယ်ပေးနိုင်တာ တွေ့ထားပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ တချိန်ထဲမှာ ကမ္ဘာမှာရော မြန်မာမှာပါ ပွဲတော်ရာသီ (မြန်မာတန်ဆောင်တိုင်အပြီးနဲ့ မကြာခင်လာမဲ့ ခရစ်စမတ်နဲ့ နှစ်သစ်ကူးအပါအဝင်) ကာလ ဖြစ်လာနေတာမို့ လူအများနဲ့ ထိတွေ့တာကနေ ကူးစက်လွယ်နိုင်ခြေတော့ အများကြီးရှိနေပါတယ်။ ဒါကြောင့် အားလုံးအနေနဲ့ ကာကွယ်ဆေး (ပုံမှန်နဲ့ အားဖြည့်) ထပ်ထိုးထားပြီး၊ ကိုဗစ်ဖြစ်လာလျှင် အန္တရာယ်ကြီးနိုင်သူတွေ (အဝလွန်သူ၊ ဆီးချိုလို ရောဂါအခံရှိသူနဲ့ ကင်ဆာရှိသူနဲ့ ကင်ဆာဆေးကုသမှုခံယူနေရသူ၊ ကျောက်ကပ်ဆေးနေရသူတွေလို Immune ကိုယ်ခံအား ထိခိုက်မှုရှိသူတွေ) အနေနဲ့ လူစုလူဝေးကို တတ်နိုင်သလောက် ရှောင်သင့်ပါတယ်။ အခုလို အန္တရာယ်ကြီးသူတွေအနေနဲ့ မဖြစ်မနေ လူစုလူဝေးထဲသွားရတာ၊ အများသုံး သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးယာဉ်တွေ သုံးရတာရှိနေပါကလည်း မဖြစ်မနေ ပါးစပ်နဲ့ နှာခေါင်းစည်း (Mask) တပ်ထားသင့်ပါတယ်။ အားလုံးမှာ ကိုဗစ် ကူးစက်ခံရနိုင်တဲ့ သံသယလက္ခဏာတွေ ပေါ်လာလျှင်တော့ ဖြစ်နိုင်လျှင် အမြန်ဆေးစစ်ပြီး၊ ပိုးတွေ့ပါက အပြင်မထွက်ဘဲ အိမ်မှာပဲ တခြားအတူနေသူတွေကို မကူးစက်အောင် အနည်းဆုံး ၅ ရက် ခွဲနေသင့်ပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကြိုတင်ကာကွယ်ရေးအတွက် အထူးသဖြင့် ကျန်းမာရေးတာဝန်ရှိသူတွေအနေနဲ့ အိမ်နီးချင်းနဲ့ ကမ္ဘာမှာဖြစ်နေတဲ့ ကိုဗစ်မျိုးကွဲစိတ်သစ် နောက်ဆုံးအခြေအနေတွေကို မပြတ်တမ်းစောင့်ကြည့်ပြီး၊ လိုအပ်လျှင် တချို့စစ်ဆေးမှုတွေနဲ့ လူထုပညာပေးလုပ်ငန်းတွေ ပြန်တိုးလုပ်သင့်ပါတယ်။ ပြည်သူတွေအနေနဲ့တော့ အလွန်အမင်း သတိထားပြီး စိုးရိမ်ထိပ်လန့်စရာ မလိုပေမဲ့၊ လူများတဲ့ အလုံပိတ်ခန်းတွေဝင်လျှင်တော့ ပုံမှန်ကာကွယ်ရေးတွေ (ပါးစပ်နှာခေါင်းစည်းတပ်၊ ခပ်ခွာခွာနေ၊ လက်ဆေးတာတွေ) ကို တတ်နိုင်သလောက် ဆက်လုပ်ပေးသင့်ပါတယ်။ အခုမျိုးကွဲစိတ်သစ် XBB ဖြစ်လာသူတွေမှာ ထူးထူးခြားခြား လက္ခဏာမတွေ့ရသေးပေမဲ့၊ လိုအပ်သူတွေအတွက် ကိုဗစ်သောက်ဆေး (ဥပမာ Paxlovid မျိုး) ပေးလိုက်လျှင် လက္ခဏာတွေ (လည်ပင်းနာ၊ နှာစေး ချောင်းဆိုး၊ အဖျားကျ စတာတွေ) ချက်ချင်းနီးပါး ပိုမြန်မြန် (အရင်ထက် ၂ ရက် ၃ ရက် ပိုစောပြီး) သက်သာသွားစေတာကိုတော့ တစုံတရာ တွေ့ထားပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လဲ အခုလိုသက်သာမှုက ဆေးသောက်ပြီးရလာတဲ့ ယုံကြည်မှုကြောင့် (Placebo Effect) ကြောင့်လည်း တစုံတရာ ဖြစ်နိုင်ပါသေးတယ်။
အထက်ပါကာကွယ်ရေးတွေကို အားလုံးဝိုင်းလုပ်နိုင်လျှင်တော့ အရင်ပြင်းထန်ခဲ့တဲ့ ကိုဗစ်လှိုင်းတွေလို ထိန်းရခက်၊ အသက်ဆုံးရူံးမှု မများစေဘဲ၊ အခုမျိုးကွဲစိတ်သစ်အပြင် နောက်ဆက်ပေါ်လာနိုင်တဲ့ မျိုးကွဲစိတ်သစ်တွေကိုလည်း ဆက်ကာကွယ်သွားနိုင်ဖို့ ကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေက မျှော်လင့်ထားပါတယ်။
ဒီအကြောင်း ပိုမိုသိရှိနားလည်နိုင်ဖို့ ကိုဝင်းမင်းက နယူးယောက်မြို့ Wyckoff Heights ဆေးရုံက ညွန်ကြားရေးမှူးနဲ့ မြန်မာ ကိုဗစ်လူနာတွေကို ဖုန်းကတဆင့် ကူပေးနေတဲ့၊ ကူးစက်ရောဂါအထူးကု ဒေါက်တာဇေယျာသက် ကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
=== Unicode ====
မွနျမာမှာ ကိုဗဈ-19 နောကျဆုံးလှိုငျး ပွနျကလြာပမေဲ့၊ အိမျနီးခငြျးတခြို့အပါအဝငျ ကမ်ဘာမှာတော့ အိုမီခရှနျ မြိုးကှဲစိတျသဈတှကွေောင့ျ လှိုငျးအသှငျပွနျဖွဈမှာ စိုးရိမျနကွေတယျလို့ ကနြျးမာရေးပညာရှငျတှကေ ဆိုပါတယျ။ မြိုးကှဲစိတျသဈထဲ အာရှမှာအဓိကတှေ့ထားတဲ့ XBB က အရငျကိုဗဈထိုးဆေး Monoclonal Antibody အမြိုးအစားကို အာနိသငျပကြျသှားစပေမေဲ့၊ နောကျထပျပေါျတဲ့ သောကျဆေးတှေ (မွနျမာမှာသုံးနတေဲ့ Paxlovid နဲ့ Molnupiravir အပါအဝငျ) က ထိရောကျဆဲမို့ အမြားကွီး စိုးရိမျစရာမလိုသေးပါဘူး။ ဒါ့အပွငျ နောကျဆုံးပေါျကာကှယျဆေး Bivalent အပါအဝငျ အရငျကာကှယျဆေးတှကေလညျး ဒီမြိုးကှဲစိတျသဈ မကူးအောငျ မကာကှယျနိုငျပမေဲ့၊ ကူးစကျခံလာလြှငျ အဆုပျထိခိုကျတာအပါအဝငျ ပွငျးပွငျးထနျထနျ မဖွဈအောငျတော့ ဆကျကာကှယျပေးနိုငျတာ တှေ့ထားပါတယျ။
ဒါပမေဲ့ တခြိနျထဲမှာ ကမ်ဘာမှာရော မွနျမာမှာပါ ပှဲတောျရာသီ (မွနျမာတနျဆောငျတိုငျအပွီးနဲ့ မကွာခငျလာမဲ့ ခရဈစမတျနဲ့ နှဈသဈကူးအပါအဝငျ) ကာလ ဖွဈလာနတောမို့ လူအမြားနဲ့ ထိတှေ့တာကနေ ကူးစကျလှယျနိုငျခွတေော့ အမြားကွီးရှိနပေါတယျ။ ဒါကွောင့ျ အားလုံးအနနေဲ့ ကာကှယျဆေး (ပုံမှနျနဲ့ အားဖွည့ျ) ထပျထိုးထားပွီး၊ ကိုဗဈဖွဈလာလြှငျ အန်တရာယျကွီးနိုငျသူတှေ (အဝလှနျသူ၊ ဆီးခြိုလို ရောဂါအခံရှိသူနဲ့ ကငျဆာရှိသူနဲ့ ကငျဆာဆေးကုသမှုခံယူနရေသူ၊ ကြောကျကပျဆေးနရေသူတှလေို Immune ကိုယျခံအား ထိခိုကျမှုရှိသူတှေ) အနနေဲ့ လူစုလူဝေးကို တတျနိုငျသလောကျ ရှောငျသင့ျပါတယျ။ အခုလို အန်တရာယျကွီးသူတှအေနနေဲ့ မဖွဈမနေ လူစုလူဝေးထဲသှားရတာ၊ အမြားသုံး သယျယူပို့ဆောငျရေးယာဉျတှေ သုံးရတာရှိနပေါကလညျး မဖွဈမနေ ပါးစပျနဲ့ နှာခေါငျးစညျး (Mask) တပျထားသင့ျပါတယျ။ အားလုံးမှာ ကိုဗဈ ကူးစကျခံရနိုငျတဲ့ သံသယလက်ခဏာတှေ ပေါျလာလြှငျတော့ ဖွဈနိုငျလြှငျ အမွနျဆေးစဈပွီး၊ ပိုးတှေ့ပါက အပွငျမထှကျဘဲ အိမျမှာပဲ တခွားအတူနသေူတှကေို မကူးစကျအောငျ အနညျးဆုံး ၅ ရကျ ခှဲနသေင့ျပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ ကွိုတငျကာကှယျရေးအတှကျ အထူးသဖွင့ျ ကနြျးမာရေးတာဝနျရှိသူတှအေနနေဲ့ အိမျနီးခငြျးနဲ့ ကမ်ဘာမှာဖွဈနတေဲ့ ကိုဗဈမြိုးကှဲစိတျသဈ နောကျဆုံးအခွအေနတှေကေို မပွတျတမျးစောင့ျကွည့ျပွီး၊ လိုအပျလြှငျ တခြို့စဈဆေးမှုတှနေဲ့ လူထုပညာပေးလုပျငနျးတှေ ပွနျတိုးလုပျသင့ျပါတယျ။ ပွညျသူတှအေနနေဲ့တော့ အလှနျအမငျး သတိထားပွီး စိုးရိမျထိပျလန့ျစရာ မလိုပမေဲ့၊ လူမြားတဲ့ အလုံပိတျခနျးတှဝေငျလြှငျတော့ ပုံမှနျကာကှယျရေးတှေ (ပါးစပျနှာခေါငျးစညျးတပျ၊ ခပျခှာခှာနေ၊ လကျဆေးတာတှေ) ကို တတျနိုငျသလောကျ ဆကျလုပျပေးသင့ျပါတယျ။ အခုမြိုးကှဲစိတျသဈ XBB ဖွဈလာသူတှမှော ထူးထူးခွားခွား လက်ခဏာမတှေ့ရသေးပမေဲ့၊ လိုအပျသူတှအေတှကျ ကိုဗဈသောကျဆေး (ဥပမာ Paxlovid မြိုး) ပေးလိုကျလြှငျ လက်ခဏာတှေ (လညျပငျးနာ၊ နှာစေး ခြောငျးဆိုး၊ အဖြားကြ စတာတှေ) ခကြျခငြျးနီးပါး ပိုမွနျမွနျ (အရငျထကျ ၂ ရကျ ၃ ရကျ ပိုစောပွီး) သကျသာသှားစတောကိုတော့ တစုံတရာ တှေ့ထားပါတယျ။ ဒါပမေဲ့လဲ အခုလိုသကျသာမှုက ဆေးသောကျပွီးရလာတဲ့ ယုံကွညျမှုကွောင့ျ (Placebo Effect) ကွောင့ျလညျး တစုံတရာ ဖွဈနိုငျပါသေးတယျ။
အထကျပါကာကှယျရေးတှကေို အားလုံးဝိုငျးလုပျနိုငျလြှငျတော့ အရငျပွငျးထနျခဲ့တဲ့ ကိုဗဈလှိုငျးတှလေို ထိနျးရခကျ၊ အသကျဆုံးရူံးမှု မမြားစဘေဲ၊ အခုမြိုးကှဲစိတျသဈအပွငျ နောကျဆကျပေါျလာနိုငျတဲ့ မြိုးကှဲစိတျသဈတှကေိုလညျး ဆကျကာကှယျသှားနိုငျဖို့ ကနြျးမာရေးပညာရှငျတှကေ မြှောျလင့ျထားပါတယျ။
ဒီအကွောငျး ပိုမိုသိရှိနားလညျနိုငျဖို့ ကိုဝငျးမငျးက နယူးယောကျမွို့ Wyckoff Heights ဆေးရုံက ညှနျကွားရေးမှူးနဲ့ မွနျမာ ကိုဗဈလူနာတှကေို ဖုနျးကတဆင့ျ ကူပေးနတေဲ့၊ ကူးစကျရောဂါအထူးကု ဒေါကျတာဇယြောသကျ ကို ဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။
