အေမရိကန္က တ႐ုတ္ပို႔ကုန္ေတြေပၚ အခြန္ပိုေကာက္ဖို႔ လုပ္ေနၿပီး တ႐ုတ္ကလည္း လက္တုန္႔ျပန္္ၿပီးေတာ့ အေမရိကန္ကုန္ေတြအေပၚ အခြန္ပိုေကာက္မယ္လို႔ ေၾကညာထား ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္မွာေတာ့ ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲတခုဆီ ဦးတည္ေနၿပီလားလို႔ ကမာၻ တဝန္း စိုးရိ္မ္ေနၾကၿပီး အစုရွယ္ယာေစ်းေတြ ထိုးက်ေနသလို အေမရိကန္ လယ္ယာနဲ႔ ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းပိုင္းေတြ အထိနာမယ့္အေရးကိုလည္း ပူပန္ေနၾကပါၿပီ။ ဒီအေျခအေနေတြကို စုစည္းၿပီး ဒီသီတင္းပတ္ စီးပြားေရးက႑မွာ ကိုေက်ာ္ေက်ာ္သိန္းက တင္ျပထားပါတယ္။
အေမရိကန္နဲ႔ တ႐ုတ္တို႔ၾကား ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲျဖစ္လာမလားဆိုတဲ့ စိုးရိမ္ခ်က္ေတြ စၿပီးျဖစ္လာတဲ့ေန႔ကေတာ့ မတ္လ ၂၂ ရက္၊ ၾကာသပေတးေန႔ျဖစ္ပါတယ္။
“ဒါဟာ အမ်ားႀကီးထဲက ပထမဆံုးတခုပါ။” လို႔ တ႐ုတ္ကေန အေမရိကန္ပို႔ေနတဲ့ ကုန္ ပစၥည္းအမ်ဳိးအမည္ေပါင္း ၁,၃၀၀ နီးပါးအေပၚ အခြန္ပိုၿပီးခ်မွတ္ေရး စၿပီးလုပ္ဖို႔ ၫႊန္ၾကားတဲ့အမိန္႔ကို မတ္လ ၂၂ ရက္ေန႔ လက္မွတ္ထိုးခ်ိန္မွာ သမၼတထရမ့္ပ္က ေျပာပါ တယ္။ အခုလုပ္တာက ပထမဆံုးပဲရွိေသးတယ္၊ ေနာက္ထပ္ အမ်ားႀကီးလာဦးမယ္ဆိုတဲ့ သေဘာ ရည္ၫႊန္းေျပာဆိုသြားတာျဖစ္ပါတယ္။
အခု အခြန္တိုးေကာက္မယ့္ တ႐ုတ္ပို႔ကုန္ပစၥည္းေတြရဲ႕ တန္ဖိုးဟာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၆၀ ဘီလီီယံေလာက္အထိရွိပါတယ္။ ဒီလုပ္ေဆာင္ခ်က္အေပၚ သမၼတထရမ့္ပ္အစိုးရရဲ႕ အဓိကအေၾကာင္းျပခ်က္ေတြကေတာ့ တ႐ုတ္နဲ႔ကုန္သြယ္တာမွာ အေမရိကန္ရဲ႕ ႏွစ္စဥ္ လိုေငြျပမႈဟာ ေဒၚလာ သန္း ၄၀၀ နီးပါး ရွိေနတဲ့ကိစၥနဲ႔ အေမရိကန္ရဲ႕ ဉာဏမူူပိုင္ခြင့္ နည္းပညာေတြကို တ႐ုတ္က ခိုးယူေနတယ္ ဆိုတာေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။
အေမရိကန္ရဲ႕ ဒီလုပ္ရပ္အေပၚ တ႐ုတ္ဘက္က အခုခ်ိန္ထိ တုန္႔ျပန္ထားတာကေတာ့ သိပ္ႀကီး အျပင္းအထန္ မဟုတ္ေသးဘူး လို႔ဆိုရမွာပါ။ ဒါမွမဟုတ္လည္း တဆင့္ခ်င္း သတိထားၿပီးေတာ့ ခ်ဥ္းကပ္ ကိုင္တြယ္ေနတ့ဲသေဘာမ်ဳိး ရွိပါတယ္။ လက္တုန္႔ျပန္ မယ္လုိ႔ ပထမဆံုးေျပာထားတာကေတာ့ လိုအပ္ရင္ အေမရိကန္က တ႐ုတ္ကို တင္သြင္းေနတဲ့ ကုန္ပစၥည္းအမ်ဳိးေပါင္း ၁၂၈ မ်ဳိး အေပၚ လိုအပ္ရင္ အခြန္ပိုခ်မယ္လို႔ ေျပာထားတာပါပဲ။
အဲဒီကုန္ပစၥည္းေတြထဲမွာ အခြန္ ၁၅% ပိုေကာက္မယ့္ သြင္းကုန္ေတြထဲ သစ္သီးအမ်ဳိးမ်ဳိး၊ အခြန္မာအေစ့ေတြ၊ ဝိုင္နဲ႔ သံမဏိပိုက္ေတြပါၿပီး ၂၅% ထိ ပိုေကာက္မယ့္ သြင္းကုန္ေတြ ထဲ ဝက္သားနဲ႔ သံမဏိ ထုတ္ကုန္ေတြပါဝင္ပါတယ္။ ဒီကုန္ပစၥည္းေတြရဲ႕ ကုန္သြယ္မႈ ပမာဏက ေဒၚလာ ၃ ဘီလီယံေလာက္ရွိတယ္လို႔ တ႐ုတ္ကေျပာၿပီး ဒီျပႆနာအေပၚ ႏွစ္ႏုိင္ငံၾကား သေဘာတူညီခ်က္မရဘူးဆိုရင္ စၿပီး အခြန္ခ်မယ္လုိ႔ ေျပာထားတာပါ။
ၿပီးခဲ့တဲ့ ေသာၾကာေန႔ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲအတြင္း တ႐ုတ္ႏုိင္ငံျခားေရးဌာန ေျပာခြင့္ရ အမ်ဳိးသမီး Hua Chunying ေျပာသြားတာက လုပ္မယ္လုိ႔ ေၾကညာထားတာထက္ ပိုျပင္းထန္တယ္လို႔ ဆိုရမွာပါ။
“အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက သက္ဆိုင္ရာပုဂၢိဳလ္ရဲ႕ ေျပာဆိုခ်က္ဟာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို အထင္ႀကီးလြန္းတာ ထင္ရွားပါတယ္။ အေျခအေနကို မွားယြင္းသံုးသပ္ထားသလို တ႐ုတ္အေနနဲ႔ ကိုယ့္ရဲ႕ တရားဝင္အက်ဳိးစီးပြားနဲ႔ အခြင့္အေရးကို ကာကြယ္ဖို႔ သႏၷိ႒ာန္နဲ႔ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္စြမ္းကို လံုးဝ ေလွ်ာ့တြက္ထားပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဒီလိုရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ အဆင္ျခင္မဲ့လုပ္ရပ္ ေၾကာင့္ အေမရိကန္က ျပန္ေပးဆပ္ရမယ့္ တန္ဖုိးကိုလည္း ေလွ်ာ့တြက္ထားပံုရပါတယ္။”
Hua Chunying က သမၼတထရမ့္္ပ္ကို နာမည္တပ္ၿပီးေတာ့ေတာ့ ေျပာမသြားပါဘူး။ ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲ ဆင္ႏႊဲရမယ္ဆုိရင္လည္း အဆံုးထိ တိုက္ပြဲဝင္သြားမယ္လုိ႔ တ႐ုတ္ ဘက္က ေျပာထားပါေသးတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း တဘက္မွာေတာ့ ဒီအျငင္းပြားမႈကို ေစ့စပ္ ညႇိႏိႈင္းၿပီး ေျဖရွင္းလိုတဲ့သေဘာ၊ ကမာၻ႔ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႔ WTO ကေနတဆင့္ ေျဖရွင္းခ်င္ တဲ့သေဘာမ်ဳိး တ႐ုတ္ တာဝန္ရွိသူေတြဘက္က ေျပာထားတာေတြလည္းရွိပါေသးတယ္။
တနဂၤေႏြေန႔က ေဘဂ်င္းၿမိဳ႕ေတာ္မွာလုပ္တဲ့ တ႐ုတ္ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးဖိုရမ္ ၂၀၁၈ အတြင္း တ႐ုတ္ဒုတိယဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ Han Zheng က ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲဟာ ဘက္အားလံုး ကုိထိခိုက္ေစတယ္လုိ႔ သတိေပးသြားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း တ႐ုတ္ဘက္က ေနာက္ထပ္ ဘာေတြဆက္လုပ္ဦးမယ္ဆုိတာကိုေတာ့ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ေျပာမသြားပါဘူး။
“ႏုိင္ငံတခုဟာ သြားေနတဲ့လမ္းေၾကာင္းကို ဆန္႔က်င္ၿပီး ကုန္သြယ္ေရး ကိုယ္က်ဳိးစီးပြား ကာကြယ္ေရးမူကို ကိုင္စြဲလိုက္႐ံုနဲ႔ေတာ့ ကမာၻလံုးဆိုင္ရာစီးပြားေရးမွာ က်ေနာ္တို႔ ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ ျပႆနာေတြ ေျပလည္သြားမွာမဟုတ္ပါဘူး။ တဘက္သတ္လုပ္တာမ်ဳိးနဲ႔ ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲဟာ ဘယ္သူ႔အတြက္မွ အက်ဳိးမရွိပါဘူး။ ဆုိးရြားတဲ့ အက်ဳိးဆက္ေတြနဲ႔ အႏုတ္သေဘာ သက္ေရာက္မႈေတြပဲ ျဖစ္ေစမွာပါ။ ႏုိ္င္ငံေတြဟာ ေလွတစင္းထဲေပၚမွာ ခရီးအတူသြားေနသူေတြလို တန္းတူညီမွ် ေဆြးေႏြးညႇိႏိႈႈင္းဖို႔နဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖို႔ လိုပါ တယ္။”
အေမရိကန္က ေဒၚလာ ၆၀ ဘီလီယံဖိုုး ကုန္ပစၥည္းေတြကို ပစ္မွတ္ထားလုပ္ေဆာင္ခ်ိန္မွာ တ႐ုတ္ဘက္က ေဒၚလာ ၃ ဘီလီယံဖိုးေလာက္ကိုပဲ ပစ္မွတ္ထားေသးတာမို႔ လက္ရွိ အခ်ိန္ထိေတာ့ အျပင္းအထန္ ထိပ္တိုက္တိုးမယ့္အေရးကို ေရွာင္ေနပံုပါပဲ။
ဒါေပမဲ့လည္း အေမရိကန္ ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ကုန္ပစၥည္း ထုတ္လုပ္သူေတြၾကား မွာေတာ့ အႀကီးအက်ယ္ စိုးရိမ္ေနၾကပါတယ္။ ဒီထဲမွာ အေမရိကန္၊ တရိစၧာန္အေရခြံနဲ႔ သားေရလုပ္ငန္းအသင္းရဲ႕ဥကၠဌ Stephen Sothmann လည္း အပါအဝင္ပါ။
“ႏုိင္္ငံအမ်ားပါတဲ့ ခ်ဥ္းကပ္နည္းအစား ကိုယ့္တႏုိင္ငံထဲကေန အခြန္ပိုစည္းက်ပ္တာမ်ဳိးဟာ တ႐ုတ္ဘက္က လက္တုန္႔ျပန္မွာကို ဖိတ္ေခၚေနသလိုပါပဲ။ အဲဒီလို လက္တုန္႔ျပန္တာမွာ က်ေနာ္တို႔လုပ္ငန္းကို ပစ္မွတ္ထားခံရၿပီး ၾကားညပ္မွာ က်ေနာ္တို႔ေတြ စိုးရိမ္ေနပါတယ္။ သိသာေအာင္ ရွင္းျပရမယ္ဆိုရင္ အေမရိကန္မွာ က်ေနာ္တို႔ထုတ္တဲ့ ဒီသားေရ ၉၅% ကို ျပည္ပကိုပို႔ပါတယ္။ အဲဒီထဲက ၅၀% က တ႐ုတ္ကိုပို႔တာပါ။ တ႐ုတ္ဟာ က်ေနာ္တို႔ အတြက္ တႏွစ္ကို ေဒၚလာ သန္း ၁,၀၀၀ ဖိုး ေစ်းကြက္ႀကီးပါ။ ဆိုေတာ့ အေရးႀကီးတဲ့ ေစ်းကြက္တခုသာ မကပါဘူး၊ မရွိမျဖစ္ေစ်းကြက္တခုလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အခု အခြန္စည္းက်ပ္တဲ့ကိစၥကေန ကုန္သြယ္ေရးတင္းမာမႈ ပိုတိုးလာၿပီး က်ေနာ္တို႔လည္း ထိခိုက္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔လုပ္ငန္းအတြက္ သိပ္ကိုႀကီးမားတဲ့ျပႆနာျဖစ္ပါ လိမ့္မယ္။”
တ႐ုတ္က ပစ္မွတ္ထားမယ့္ အေမရိကန္ကုန္ပစၥည္းေတြထဲမွာ လယ္ယာလုပ္ငန္းကို အဓိက ဦးတည္လိမ့္မယ္၊ အထူးသျဖင့္ေတာ့ ပဲပိစပ္လုပ္ငန္းျဖစ္လိမ့္မယ္ဆိုတဲ့ စိုးရိမ္ခ်က္ေတြကလည္း အေတာ္ေလးျမင့္ျမင့္မားမား ရွိေနပါတယ္။ အေမရိကန္ စိုက္ပ်ဳိးေရးလုပ္ငန္းက႑ကလူေတြဟာ သမၼတထရမ့္ပ္ကို အဓိက ေထာက္ခံသူေတြပါ။ ဒီထဲမွာ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္္ ေရြးေကာက္ပြဲတုန္းက သမၼတ ထရမ့္မ္ပ္ကို မဲေပးခဲ့တဲ့ အီလီႏိြဳင္းျပည္နယ္ ေက်းလက္က ပဲပိစပ္ေတာင္သူႀကီး Randy Poskin လည္း တဦးအပါအဝင္ပါ။
“အခုလို အေမရိကန္ရဲ႕ကုန္သြယ္ခြန္ စည္းၾကပ္မႈေပၚ သူတို႔ လက္တုန္႔ျပန္လာမွာကို စိုးရိမ္မိပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ထုတ္တဲ့ ပဲပိစပ္ ပုိ႔ကုန္ေတြအေပၚမွာေရာ၊ ၾကက္သား၊ အမဲသားနဲ႔ ဂ်ဳံ စတဲ့ တ႐ုတ္ကိုသြင္းေနတဲ့ ပို႔ကုန္ေတြအေပၚမွာ သူတို႔က လက္တုန္႔ျပန္ လာႏိုင္ပါတယ္။”
ပဲပိစပ္လုပ္ငန္းကလူေတြ စိုးရိမ္မယ္ဆိုလည္း စိုးရိမ္ေလာက္ပါတယ္။ အေၾကာင္းကေတာ့ အေမရိကန္ ပဲပိစပ္ထြက္ကုန္ စုစုေပါင္းရဲ႕ သုံးပုံတပုံကို တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက ဝယ္ေန တာေၾကာင့္ပါ။ ဒီအေၾကာင္းရွင္းျပသူက အီလီႏိြဳင္း လယ္ယာဗ်ဴ႐ိုက Tamara Nelsen ပါ။
“အေမရိကန္ ပဲပိစပ္ ပုိ႔ကုန္ရဲ႕ ၅၁%ဟာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံကို တင္သြင္းေနတာပါ။ ဆိုေတာ့ တ႐ုတ္က အေမရိကန္ ပဲပိစပ္ ထက္၀က္ေက်ာ္ကို ဝယ္ယူေနတဲ့သေဘာပါ။”
ေတာင္သူေတြကေတာ့ အေမရိကန္နဲ႔ တ႐ုတ္တို႔ တဘက္နဲ႔တဘက္ ၿခိမ္းေျခာက္ေျပာ ဆိုၿပီး လက္တုန္႔ျပန္ေနမယ့္အစား သံခင္း တမန္ခင္းနည္းလမ္းနဲ႔ ေတြ႔ဆံု ေဆြးေႏြး အေျဖရွာၾကေစခ်င္ပါတယ္။
လက္ရွိမွာကိုပဲ သိသာတဲ့ သက္ေရာက္မႈကေတာ့ ၿပီးခဲ့တဲ့သီတင္းပတ္အတြင္း အေမရိကန္ရဲ႕ အဓိက အစုရွယ္ယာေစ်းႏႈန္းေတြ က်သြားတာပါပဲ။ ၿပီးခဲ့တဲ့ တပတ္ထဲမွာ တင္ ဆံုး႐ံႈးမႈဟာ ႏွစ္ႏွစ္ေက်ာ္အတြင္း အမ်ားဆံုးျဖစ္ၿပီး တခ်ဳိ႕သတင္းေတြအရဆို အေမရိ ကန္က အခ်မ္းသာဆံုးလူပုဂၢိဳလ္ေတြရဲ႕ ဆံုး႐ံႈးမႈဟာ ေဒၚလာ ဘီလီယံ ၆၀၀ ေလာက္အထိ ရွိခဲ့ပါတယ္။
ႏွစ္ႏုိ္င္ငံၾကား ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးဖို႔ ေတာင္သူေတြေရာ၊ အေမရိကန္လုပ္ငန္းရွင္ေတြကပါ လိုလားၾကေပမဲ့လည္း အခုခ်ိန္ထိကေတာ့ အဲဒီလို ႏွစ္ဘက္ ေစ့စပ္ညႇိႏိႈႈင္းမယ့္ အရိပ္ အေယာင္မ်ဳိး မေတြ႔ရေသးပါဘူး။
လာလိုက္စမ္းပါ၊ မေၾကာက္ပါဘူး၊ ဘယ္သူ ပိုခံႏုိင္မလဲ ၾကည့္ၾကတာေပါ့လို႔ ႏွစ္ဘက္လံုး ကေျပာေနတဲ့ ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲ တကယ္ပဲ ျဖစ္လာမလားဆိုတာကေတာ့ ဒီသီတင္းပတ္ ေတြအတြင္း အေျဖထြက္လာဖြယ္ရွိပါတယ္။
