အမေရိကန် ဘဏ္ဍာရေး ဝန်ကြီးဌာနက မြန်မာ တပ်မတော် ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် အပါအဝင် စစ်တပ် အကြီးအကဲ ၄ ဦးကို လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုအတွက် အရေးယူမှု အဖြစ်နဲ့ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှု ချမှတ်မှုဟာ ဒဏ်ခတ်ခံရသူတွေ အပေါ်မှာရော၊ စစ်တပ်ကိုပါ အထိနာစေမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ နိုင်ငံတကာ စည်းရုံးရေးမှူး တဦးက သုံးသပ်ပါတယ်။ စစ်တပ် စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေကို ဒဏ်ခတ် အရေးယူဖို့ အမေရိကန် လွှတ်တော်က ဥပဒေကြမ်းဟာလည်း ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကြောင့် အတည်ဖြစ်မလာနိုင်သေးတာလို့ ပြောဆိုလာတဲ့ Burma Campaign UK အဖွဲ့ ညွှန်ကြားရေးမှူး Mark Farmaner နဲ့ ဆွေးနွေးပြီး ဒီသီတင်းပတ် စီးပွားရေး ကဏ္ဍမှာ မသိင်္ဂ ီထိုက် စုစည်း တင်ပြထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံတွင်းက လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှု၊ အကျင့်ပျက် ခြစားမှုတွေ အတွက် တာဝန်ရှိတယ်ဆိုပြီး တပ်မတော် ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်၊ ဒုတိယ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး စိုးဝင်း၊ အမှတ် ၉၉ ခြေလျင် တပ်မမှူး ဗိုလ်ချုပ် သန်းဦး၊ အမှတ် ၃၃ ခြေလျင်တပ်မမှူး ဗိုလ်ချုပ် အောင်အောင် တို့ကို အမေရိကန် ဘဏ္ဍာရေး ဝန်ကြီးဌာနက ဒဏ်ခတ် အရေးယူပါတယ်။
ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက်နေ့မှာ ကျရောက်တဲ့ နိုင်ငံတကာ လူ့အခွင့်အရေး နေ့မှာ ကြေညာလိုက်တဲ့ ဒဏ်ခတ် အရေးယူမှုဟာဆိုရင် Global Magnitsky Human Rights Accountability Act လို့ခေါ်တဲ့ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ တာဝန်ခံရေး ဆိုင်ရာ ဥပဒေ အရ အမေရိကန်ရဲ့ အရေးယူမှုဟာ ကုဋေကြွယ် သူဌေးကြီးတွေ မဟုတ်တဲ့ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် အပါအဝင် စစ်တပ် အကြီးအကဲတွေကို အထိနာစေမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ သုံးသပ်သူကတော့ Burma Campaign UK အဖွဲ့ ညွှန်ကြားရေးမှူး Mark Farmaner ဖြစ်ပါတယ်။
“ အမေရိကန် ဘဏ္ဍာရေး ဝန်ကြီးဌာနက ချမှတ်လိုက်တဲ့ ဒဏ်ခတ် အရေးယူမှု အသစ်ကြောင့် မြန်မာ့ စီးပွားရေး အပေါ်မှာ သက်ရောက်မှု ရှိမှာ မဟုတ်သလို၊ ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်ကန့်သတ်ခံရတဲ့ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးတွေ အပေါ်မှာလည်း သက်ရောက်မှု ရှိမယ် မထင်ပါဘူး။ ဘာကြောင့်လဲ ဆိုတော့ Magnitsky စနစ်လို့ ခေါ်တဲ့ စနစ်အရ ဒဏ်ခတ် ပိတ်ဆို့မှုဟာ ဆိုရင် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေ၊ နောက် Putin အစိုးရနဲ့ ပတ်သက်ဆက်နွယ်တဲ့ ရုရှား ကုဋေကြွယ် သူဌေးကြီးတွေကို မူရင်း ပစ်မှတ်ထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။
နောက်ပြီး အဲဒီ ကုဋေကြွယ် သူဌေးကြီးတွေက ဥရောပနဲ့ အမေရိကမှာ စီးပွားရေး အကျိုးစီးပွားတွေ ရှိနေပါတယ်။ သူတို့မှာ ဖက်စပ် လုပ်ငန်းကြီးတွေ ရှိပါတယ်။ မင်းအောင်လှိုင်နဲ့ တခြား ဗိုလ်ချုပ်တွေမှာ သူတို့ပိုင် လုပ်ငန်းကြီးတွေ မရှိပါဘူး။ နောက်ပြီးတော့ သူတို့က အလားတူ လုပ်ငန်းကြီးတွေနဲ့ ကုဋေကြွယ် သူဌေးကြီးတွေလည်း မဟုတ်ပါဘူး။ ”
အခု အမေရိကန်ရဲ့ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုသစ် အရ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်နဲ့ တခြား စစ်ဘက် အရာရှိကြီးတွေရဲ့ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု အတွင်းက ပိုင်ဆိုင်မှုတွေကို ထိန်းချုပ်နိုင်မှာ ဖြစ်ပေမယ့်လည်း မြန်မာ စစ်ဗိုလ်ချုပ်ကြီးတွေ အနေနဲ့ သူတို့ပိုင်ဆိုင်မှုတွေကို အမေရိကန်မှာ ထားရှိမယ်လို့ မယူဆတဲ့ အကြောင်းလည်း Mark Farmaner က ပြောပါတယ်။
“ ဆိုတော့ အခု ဒဏ်ခတ် ပိတ်ဆို့မှုက ဒီ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးတွေရဲ့ ငွေကြေးတွေ အမေရိကန်မှာ ရှိနေခဲ့ရင် ထိန်းချုပ်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီ ပိုက်ဆံတွေ ပြောင်းလို့ ရွှေ့လို့ မရေအောင် ထိန်းချုပ်မှာပါ။ ဒါပေမယ့်လည်း အမေရိကန်မှာ သူတို့ ပိုက်ဆံတွေ ရှိမယ်လို့ ဘယ်သူမှ မထင်ပါဘူး။ သူတို့ ပိုက်ဆံတွေကို တခြားမှာ သိုဝှက်ထားတာ ရှိရင်တောင် အမေရိကန်မှာတော့ ထားမယ်လို့ မထင်ပါဘူး။ နောက်ပြီး အခု ဒဏ်ခတ် ပိတ်ဆို့မှု အရ ဒီ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးတွေနဲ့ အမေရိကန် ကုမ္ပဏီတွေ အလုပ်လုပ်လို့ မရပါဘူး။
ဒါပေမယ့်လည်း အမေရိကန် ကုမ္ပဏီ အများစုက တချို့ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေကို စစ်တပ်ပိုင် ကုမ္ပဏီတွေနဲ့ လုပ်ကောင်း လုပ်နိုင်ပေမယ့်လည်း မင်းအောင်လှိုင်နဲ့ရော တခြား ဗိုလ်ချုပ်တွေရဲ့ ကိုယ်ပိုင် စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေနဲ့တော့ မလုပ်ပါဘူး။ အဲဒီတော့ ဒီဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုဟာ ဆိုရင် ပြယုဂ် တခုသာ ဖြစ်နိုင်ပြီး စစ်တပ်ပိုင် ကုမ္ပဏီတွေကေို ထိခိုက်မှာ မဟုတ်သလို စီးပွားရေး အပေါ်မှာလည်း သက်ရောက်မှု ရှိမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ”
မြန်မာ စစ်တပ်နဲ့ စီးပွားဖက် နိုင်ငံတကာ လုပ်ငန်းတွေကို Dirty List နာမည်ပျက်စာရင်းသွင်းပြီး မြန်မာ စစ်တပ်နဲ့ စီးပွားရေး မလုပ်ဖို့ အရေး လှုံ့ဆော် စည်းရုံးနေတဲ့ Burma Campaign UK အဖွဲ့ ညွှန်ကြားရေးမှူး Mark Farmaner ကတော့ နိုင်ငံတကာ လုပ်ငန်းကြီးတွေဘက်က အထူးသဖြင့် လူ့အခွင့်အရေးကို အလေးထားရတဲ့ အနောက်နိုင်ငံက စီးပွားရေး လုပ်ငန်းကြီးတွေ အနေနဲ့ကတော့ မြန်မာ စစ်တပ်နဲ့ စီးပွားရေး လုပ်ဖို့ကို အထူးသဖြင့် ရှောင်ရှားကြတာက သူတို့ရဲ့ လုပ်ငန်း ဂုဏ်သိက္ခာ အရရော၊ ဆန့်ကျင် ဝေဖန်မှုတွေကိုပါ အလေးထားရတဲ့ အတွက်ကြောင့် ဖြစ်တယ်လို့လည်း သူက ထောက်ပြပါတယ်။
အခု အမေရိကန် ဘဏ္ဍာရေး ဝန်ကြီးဌာနရဲ့ ဒဏ်ခတ်မှုက စစ်အရာရှိကြီးများကိုဘဲ နာမည်တပ် ထားတာ ဖြစ်လို့ သူတို့ မိသားစုဝင်တွေ စစ်တပ်ပိုင် စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေနဲ့တော့ စီးပွားရေး လုပ်ဖို့ တရားဥပဒေက ခွင့်ပြုထားဆဲ ဖြစ်တယ်လို့လည်း သူက ပြောပါတယ်။
“ အမေရိကန် ကုမ္ပဏီတွေ ဒါမှမဟုတ်လည်း ဥရောပ - နောက် အနောက် နိုင်ငံ ကုမ္ပဏီတွေ မြန်မာနိုင်ငံထဲမှာ စီးပွားရေး မလုပ်ဖို့ ကြိုးစားနေကြတာ မဟုတ်ပါဘူး။ ကုလသမဂ္ဂ အချက်အလက်ရှာ အဖွဲ့၊ Burma Campaign UK နောက် တခြားသူတွေက ပြောဆို တိုက်တွန်းနေတာက စစ်တပ်နဲ့ စီးပွားရေး မလုပ်ဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ စီးပွားရေး မလုပ်ဖို့ ပြောနေတာ မဟုတ်ပါဘူး။ ကျနော်တို့ တောင်းဆိုနေတာ အဲဒါ မဟုတ်ပါဘူး။ အများစု တွန်းအားပေး တောင်းဆိုနေတာက စစ်တပ် တခုတည်းကို ပစ်မှတ်ထားဖို့ပါ၊ တနိုင်ငံလုံးကို ပစ်မှတ်ထားဖို့ မဟုတ်ပါဘူး။ အခု ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုတွေကလည်း စစ်တပ် ကုမ္ပဏီတွေကို ဒဏ်ခတ်မှု မဟုတ်ပါဘူး။ ”
အခု အမေရိကန် အစိုးရက ချမှတ်နေတဲ့ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုတွေကတော့ တပ်မတော်ရဲ့ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေ အပေါ်မှာရော မြန်မာ တနိုင်ငံလုံးရဲ့ စီးပွားရေး အပေါ်မှာရော အထိနာမှာ မဟုတ်ဘူး၊ တကယ်တန်း တပ်မတော်ရဲ့ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေကို ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှု အတွက် အမေရိကန် လွှတ်တော်က ဥပဒေကြမ်းကလည်း ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကြောင့် အတည်မဖြစ်နိုင်သေးတာလို့လည်း Burma Campaign UK ရဲ့ ညွှန်ကြားရေးမှူး Mark Farmaner က သုံးသပ်ပါတယ်။
“ စစ်တပ် ကုမ္ပဏီတွေကို ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မယ့် ဥပဒေကြမ်း တခုက အမေရိကန် လွှတ်တော်မှာ ရှိနေပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို လေးစားတဲ့ အထက်လွှတ်တော် အမတ် Mitch McConnell က ဒါကို ထိန်းထားပါတယ်။ ဒီ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုတွေ ချမှတ်ဖို့ကို သူက ခွင့်မပြုပါဘူး။
အစိုးရရဲ့ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုတွေ ဖြစ်တဲ့ နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန၊ ဘဏ္ဍာရေး ဝန်ကြီးဌာနတို့က ဒီလိုမျိုး ဒဏ်ခတ် ပိတ်ဆို့မှုတွေ ကိုတော့ ချမှတ်နေပါတယ်။ အခုအချိန်ထိတော့ မင်းအောင်လှိုင်နဲ့ တခြား ဗိုလ်ချုပ်ကြီးတွေ အမေရိက မလာနိုင်အောင် တားဆီးထားပါတယ်။ အမေရိကန်က ဘဏ်တွေမှာ သူတို့ အပ်ထားတဲ့ ငွေကြေးတွေ ရှိရင် အဲဒီ ပိုက်ဆံတွေကို ထိန်းချုပ် ရယူထားမယ်လို့ ပြောဆိုထားပါတယ်။ ဒါမျိုးက လွဲပြီး ထူးခြားတဲ့ စီးပွားရး အရ ဒဏ်ခတ် ပိတ်ဆို့မှု ချမှတ်ထားတာ မရှိသေးပါဘူး။
ကျနော်တို့ အနေနဲ့ကတော့ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းက စစ်တပ် စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေ ဖြစ်တဲ့ Mytel ၊ Myanmar Beer တို့လို သူတို့ပိုင်ပြီး ငွေကြေးပမာဏလည်း များတဲ့ ဒီ လုပ်ငန်းတွေ အပေါ်မှာ ဒဏ်ခတ်မှုတွေ ပိုပြီး တွေ့လိုပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အခုအချိန်ထိတော့ ဒီ ကုမ္ပဏီတွေ အပေါ် သီးသီးသန့်သန့် ဒဏ်ခတ်မှု မရှိသေးပါဘူး။ ”
(Unicode)
ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျ အပေါျ အမရေိကနျ ဒဏျခတျမှု အတိမျအနကျ
အမရေိကနျ ဘဏ်ဍာရေး ဝနျကွီးဌာနက မွနျမာ တပျမတောျ ကာကှယျရေး ဦးစီးခြုပျ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျ အပါအဝငျ စဈတပျ အကွီးအကဲ ၄ ဦးကို လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုအတှကျ အရေးယူမှု အဖွဈနဲ့ ဒဏျခတျပိတျဆို့မှု ခမြှတျမှုဟာ ဒဏျခတျခံရသူတှေ အပေါျမှာရော၊ စဈတပျကိုပါ အထိနာစမှော မဟုတျဘူးလို့ နိုငျငံတကာ စညျးရုံးရေးမှူး တဦးက သုံးသပျပါတယျ။
စဈတပျ စီးပှားရေး လုပျငနျးတှကေို ဒဏျခတျ အရေးယူဖို့ အမရေိကနျ လှှတျတောျက ဥပဒကွေမျးဟာလညျး ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကွောင့ျ အတညျဖွဈမလာနိုငျသေး တာလို့ ပွောဆိုလာတဲ့ Burma Campaign UK အဖှဲ့ ညှှနျကွားရေးမှူး Mark Farmaner နဲ့ ဆှေးနှေးပွီး ဒီသီတငျးပတျ စီးပှားရေး ကဏ်ဍမှာ မသိငျ်ဂ ီထိုကျ စုစညျး တငျပွထားပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံတှငျးက လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှု၊ အကငြ့ျပကြျ ခွစားမှုတှေ အတှကျ တာဝနျရှိတယျဆိုပွီး တပျမတောျ ကာကှယျရေး ဦးစီးခြုပျ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျ၊ ဒုတိယ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး စိုးဝငျး၊ အမှတျ ၉၉ ခွလေငြျ တပျမမှူး ဗိုလျခြုပျ သနျးဦး၊ အမှတျ ၃၃ ခွလေငြျတပျမမှူး ဗိုလျခြုပျ အောငျအောငျ တို့ကို အမရေိကနျ ဘဏ်ဍာရေး ဝနျကွီးဌာနက ဒဏျခတျ အရေးယူပါတယျ။
ဒီဇငျဘာလ ၁၀ ရကျနေ့မှာ ကရြောကျတဲ့ နိုငျငံတကာ လူ့အခှင့ျအရေး နေ့မှာ ကွညောလိုကျတဲ့ ဒဏျခတျ အရေးယူမှုဟာဆိုရငျ Global Magnitsky Human Rights Accountability Act လို့ခေါျတဲ့ ကမ်ဘာလုံးဆိုငျရာ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှုမြား တာဝနျခံရေး ဆိုငျရာ ဥပဒေ အရ အမရေိကနျရဲ့ အရေးယူမှုဟာ ကုဋကွှေယျ သူဌေးကွီးတှေ မဟုတျတဲ့ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျ အပါအဝငျ စဈတပျ အကွီးအကဲတှကေို အထိနာစမှော မဟုတျဘူးလို့ သုံးသပျသူကတော့ Burma Campaign UK အဖှဲ့ ညှှနျကွားရေးမှူး Mark Farmaner ဖွဈပါတယျ။
“ အမရေိကနျ ဘဏ်ဍာရေး ဝနျကွီးဌာနက ခမြှတျလိုကျတဲ့ ဒဏျခတျ အရေးယူမှု အသဈကွောင့ျ မွနျမာ့ စီးပှားရေး အပေါျမှာ သကျရောကျမှု ရှိမှာ မဟုတျသလို၊ ပွညျဝငျခှင့ျ ပိတျပငျကန့ျသတျခံရတဲ့ ဗိုလျခြုပျကွီးတှေ အပေါျမှာလညျး သကျရောကျမှု ရှိမယျ မထငျပါဘူး။ ဘာကွောင့ျလဲ ဆိုတော့ Magnitsky စနဈလို့ ခေါျတဲ့ စနဈအရ ဒဏျခတျ ပိတျဆို့မှုဟာ ဆိုရငျ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှေ၊ နောကျ Putin အစိုးရနဲ့ ပတျသကျဆကျနှယျတဲ့ ရုရှား ကုဋကွှေယျ သူဌေးကွီးတှကေို မူရငျး ပဈမှတျထားတာ ဖွဈပါတယျ။ နောကျပွီး အဲဒီ ကုဋကွှေယျ သူဌေးကွီးတှကေ ဥရောပနဲ့ အမရေိကမှာ စီးပှားရေး အကြိုးစီးပှားတှေ ရှိနပေါတယျ။ သူတို့မှာ ဖကျစပျ လုပျငနျးကွီးတှေ ရှိပါတယျ။ မငျးအောငျလှိုငျနဲ့ တခွား ဗိုလျခြုပျတှမှော သူတို့ပိုငျ လုပျငနျးကွီးတှေ မရှိပါဘူး။ နောကျပွီးတော့ သူတို့က အလားတူ လုပျငနျးကွီးတှနေဲ့ ကုဋကွှေယျ သူဌေးကွီးတှလေညျး မဟုတျပါဘူး။ ”
အခု အမရေိကနျရဲ့ ဒဏျခတျပိတျဆို့မှုသဈ အရ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျနဲ့ တခွား စဈဘကျ အရာရှိကွီးတှရေဲ့ အမရေိကနျ ပွညျထောငျစု အတှငျးက ပိုငျဆိုငျမှုတှကေို ထိနျးခြုပျနိုငျမှာ ဖွဈပမေယ့ျလညျး မွနျမာ စဈဗိုလျခြုပျကွီးတှေ အနနေဲ့ သူတို့ပိုငျဆိုငျမှုတှကေို အမရေိကနျမှာ ထားရှိမယျလို့ မယူဆတဲ့ အကွောငျးလညျး Mark Farmaner က ပွောပါတယျ။
“ ဆိုတော့ အခု ဒဏျခတျ ပိတျဆို့မှုက ဒီ ဗိုလျခြုပျကွီးတှရေဲ့ ငှကွေေးတှေ အမရေိကနျမှာ ရှိနခေဲ့ရငျ ထိနျးခြုပျမှာ ဖွဈပါတယျ။ ဒီ ပိုကျဆံတှေ ပွောငျးလို့ ရှှေ့လို့ မရအေောငျ ထိနျးခြုပျမှာပါ။ ဒါပမေယ့ျလညျး အမရေိကနျမှာ သူတို့ ပိုကျဆံတှေ ရှိမယျလို့ ဘယျသူမှ မထငျပါဘူး။ သူတို့ ပိုကျဆံတှကေို တခွားမှာ သိုဝှကျထားတာ ရှိရငျတောငျ အမရေိကနျမှာတော့ ထားမယျလို့ မထငျပါဘူး။ နောကျပွီး အခု ဒဏျခတျ ပိတျဆို့မှု အရ ဒီ ဗိုလျခြုပျကွီးတှနေဲ့ အမရေိကနျ ကုမ်ပဏီတှေ အလုပျလုပျလို့ မရပါဘူး။ ဒါပမေယ့ျလညျး အမရေိကနျ ကုမ်ပဏီ အမြားစုက တခြို့ စီးပှားရေး လုပျငနျးတှကေို စဈတပျပိုငျ ကုမ်ပဏီတှနေဲ့ လုပျကောငျး လုပျနိုငျပမေယ့ျလညျး မငျးအောငျလှိုငျနဲ့ရော တခွား ဗိုလျခြုပျတှရေဲ့ ကိုယျပိုငျ စီးပှားရေး လုပျငနျးတှနေဲ့တော့ မလုပျပါဘူး။ အဲဒီတော့ ဒီဒဏျခတျပိတျဆို့မှုဟာ ဆိုရငျ ပွယုဂျ တခုသာ ဖွဈနိုငျပွီး စဈတပျပိုငျ ကုမ်ပဏီတှကေေို ထိခိုကျမှာ မဟုတျသလို စီးပှားရေး အပေါျမှာလညျး သကျရောကျမှု ရှိမှာ မဟုတျပါဘူး။ ”
မွနျမာ စဈတပျနဲ့ စီးပှားဖကျ နိုငျငံတကာ လုပျငနျးတှကေို Dirty List နာမညျပကြျစာရငျးသှငျးပွီး မွနျမာ စဈတပျနဲ့ စီးပှားရေး မလုပျဖို့ အရေး လှုံ့ဆောျ စညျးရုံးနတေဲ့ Burma Campaign UK အဖှဲ့ ညှှနျကွားရေးမှူး Mark Farmaner ကတော့ နိုငျငံတကာ လုပျငနျးကွီးတှဘေကျက အထူးသဖွင့ျ လူ့အခှင့ျအရေးကို အလေးထားရတဲ့ အနောကျနိုငျငံက စီးပှားရေး လုပျငနျးကွီးတှေ အနနေဲ့ကတော့ မွနျမာ စဈတပျနဲ့ စီးပှားရေး လုပျဖို့ကို အထူးသဖွင့ျ ရှောငျရှားကွတာက သူတို့ရဲ့ လုပျငနျး ဂုဏျသိက်ခာ အရရော၊ ဆန့ျကငြျ ဝဖေနျမှုတှကေိုပါ အလေးထားရတဲ့ အတှကျကွောင့ျ ဖွဈတယျလို့လညျး သူက ထောကျပွပါတယျ။ အခု အမရေိကနျ ဘဏ်ဍာရေး ဝနျကွီးဌာနရဲ့ ဒဏျခတျမှုက စဈအရာရှိကွီးမြားကိုဘဲ နာမညျတပျ ထားတာ ဖွဈလို့ သူတို့ မိသားစုဝငျတှေ စဈတပျပိုငျ စီးပှားရေး လုပျငနျးတှနေဲ့တော့ စီးပှားရေး လုပျဖို့ တရားဥပဒကေ ခှင့ျပွုထားဆဲ ဖွဈတယျလို့လညျး သူက ပွောပါတယျ။
“ အမရေိကနျ ကုမ်ပဏီတှေ ဒါမှမဟုတျလညျး ဥရောပ - နောကျ အနောကျ နိုငျငံ ကုမ်ပဏီတှေ မွနျမာနိုငျငံထဲမှာ စီးပှားရေး မလုပျဖို့ ကွိုးစားနကွေတာ မဟုတျပါဘူး။ ကုလသမဂ်ဂ အခကြျအလကျရှာ အဖှဲ့၊ Burma Campaign UK နောကျ တခွားသူတှကေ ပွောဆို တိုကျတှနျးနတောက စဈတပျနဲ့ စီးပှားရေး မလုပျဖို့ ဖွဈပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံမှာ စီးပှားရေး မလုပျဖို့ ပွောနတော မဟုတျပါဘူး။ ကနြောျတို့ တောငျးဆိုနတော အဲဒါ မဟုတျပါဘူး။ အမြားစု တှနျးအားပေး တောငျးဆိုနတောက စဈတပျ တခုတညျးကို ပဈမှတျထားဖို့ပါ၊ တနိုငျငံလုံးကို ပဈမှတျထားဖို့ မဟုတျပါဘူး။ အခု ဒဏျခတျပိတျဆို့မှုတှကေလညျး စဈတပျ ကုမ်ပဏီတှကေို ဒဏျခတျမှု မဟုတျပါဘူး။ ”
အခု အမရေိကနျ အစိုးရက ခမြှတျနတေဲ့ ဒဏျခတျပိတျဆို့မှုတှကေတော့ တပျမတောျရဲ့ စီးပှားရေး လုပျငနျးတှေ အပေါျမှာရော မွနျမာ တနိုငျငံလုံးရဲ့ စီးပှားရေး အပေါျမှာရော အထိနာမှာ မဟုတျဘူး၊ တကယျတနျး တပျမတောျရဲ့ စီးပှားရေး လုပျငနျးတှကေို ဒဏျခတျပိတျဆို့မှု အတှကျ အမရေိကနျ လှှတျတောျက ဥပဒကွေမျးကလညျး ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကွောင့ျ အတညျမဖွဈနိုငျသေးတာလို့လညျး Burma Campaign UK ရဲ့ ညှှနျကွားရေးမှူး Mark Farmaner က သုံးသပျပါတယျ။
“ စဈတပျ ကုမ်ပဏီတှကေို ဒဏျခတျပိတျဆို့မယ့ျ ဥပဒကွေမျး တခုက အမရေိကနျ လှှတျတောျမှာ ရှိနပေါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို လေးစားတဲ့ အထကျလှှတျတောျ အမတျ Mitch McConnell က ဒါကို ထိနျးထားပါတယျ။ ဒီ ဒဏျခတျပိတျဆို့မှုတှေ ခမြှတျဖို့ကို သူက ခှင့ျမပွုပါဘူး။ အစိုးရရဲ့ ဒဏျခတျပိတျဆို့မှုတှေ ဖွဈတဲ့ နိုငျငံခွားရေး ဝနျကွီးဌာန၊ ဘဏ်ဍာရေး ဝနျကွီးဌာနတို့က ဒီလိုမြိုး ဒဏျခတျ ပိတျဆို့မှုတှေ ကိုတော့ ခမြှတျနပေါတယျ။ အခုအခြိနျထိတော့ မငျးအောငျလှိုငျနဲ့ တခွား ဗိုလျခြုပျကွီးတှေ အမရေိက မလာနိုငျအောငျ တားဆီးထားပါတယျ။ အမရေိကနျက ဘဏျတှမှော သူတို့ အပျထားတဲ့ ငှကွေေးတှေ ရှိရငျ အဲဒီ ပိုကျဆံတှကေို ထိနျးခြုပျ ရယူထားမယျလို့ ပွောဆိုထားပါတယျ။ ဒါမြိုးက လှဲပွီး ထူးခွားတဲ့ စီးပှားရး အရ ဒဏျခတျ ပိတျဆို့မှု ခမြှတျထားတာ မရှိသေးပါဘူး။
ကနြောျတို့ အနနေဲ့ကတော့ မွနျမာနိုငျငံတှငျးက စဈတပျ စီးပှားရေး လုပျငနျးတှေ ဖွဈတဲ့ Mytel ၊ Myanmar Beer တို့လို သူတို့ပိုငျပွီး ငှကွေေးပမာဏလညျး မြားတဲ့ ဒီ လုပျငနျးတှေ အပေါျမှာ ဒဏျခတျမှုတှေ ပိုပွီး တှေ့လိုပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ အခုအခြိနျထိတော့ ဒီ ကုမ်ပဏီတှေ အပေါျ သီးသီးသန့ျသန့ျ ဒဏျခတျမှု မရှိသေးပါဘူး။ ”
