ျမန္မာႏုိင္ငံအစုိးရက ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈေတြ လာေရာက္လုပ္ကုိင္ၾကဖုိ႔ တံခါးဖြင့္ေပးလုိက္ၿပီးတဲ့ေနာက္ ျပည္ပက ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံလုိသူေတြ အလုံးအရင္းနဲ႔ ၀င္ေရာက္လာေနတဲ့အတြက္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာရွိေနတဲ့ လူ႔အရင္းအျမစ္ေတြနဲ႔ ေပါင္းစပ္ႏုိင္ ေအာင္ ႀကိဳတင္ ျပင္ဆင္မႈေတြ အျမန္ဆုံး လုပ္ေဆာင္ဖုိ႔ လိုအပ္တယ္လုိ႔ စီးပြားေရးပညာရွင္ ေဒါက္တာေဇာ္ဦးက ေျပာပါတယ္။ ဗီြအုိေအ ျမန္မာပုိင္းနဲ႔ ေသာၾကာေန႔က သီးျခား ေတြ႔ဆုံေမးျမန္းခ်ိန္မွာ ေဒါက္တာေဇာ္ဦးက အခုလုိ ေျပာဆုိလုိက္တာပါ။ အျပည့္အစုံကိုေတာ့ ကုိယ္တုိင္ ေတြ႔ဆုံ ေမးျမန္းထားတဲ့ ဘန္ေကာက္ေရာက္ ၀ုိင္းေတာ္သား ကုိေဇာ္၀င္းလႈိင္က တင္ျပေပးပါမယ္။
ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ျပင္ပကမၻာနဲ႔ အဆက္အသြယ္ျဖတ္ၿပီး တံခါးပိတ္မူ၀ါဒကုိ က်င့္သုံးလာခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အခု သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ ဦးေဆာင္တဲ့ အစုိးရသစ္ တက္လာၿပီးေနာက္ပုိင္း အေနာက္ႏုိင္ငံေတြက ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ လာေရာက္ လုပ္ကုိင္ ခြင့္ျပဳေတာ့မယ္လုိ႔ တံခါးဖြင့္ေပးလုိက္တာေၾကာင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံက သယံဇာတနဲ႔ တြင္းထြက္ပစၥည္းေတြကုိ စိတ္၀င္စားၾကတဲ့ ျပည္ပက ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ အလုံးအရင္းနဲ႔ လာေရာက္ေတာ့မွာျဖစ္ေပမယ့္ ျမန္မာႏုိင္ငံထဲမွာ လုပ္ငန္းကၽြမ္းက်င္သူမရွိတဲ့ အခက္အခဲနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနရတာပါ။
ဒါေၾကာင့္လည္း ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္းမွာ လူ႔အရင္းအျမစ္စြမ္းအားေတြ ပုိမုိတုိးတက္လာေအာင္ ႀကိဳတင္ ျပင္ဆင္မႈေတြ လုပ္ေဆာင္ဖုိ႔ အျမန္ဆုံး လိုအပ္ေနၿပီလုိ႔ စီးပြားေရးပညာရွင္ ေဒါက္တာေဇာ္ဦးက ေျပာပါတယ္။
“အခုေလာေလာဆယ္ကေတာ့ ဒါ ဥပေဒတရပ္ အျမန္ဆံုးထြက္ဖို႔ဆိုတဲ့ကိစၥကို လုပ္ေနတယ္ေပါ့။ ဆိုေတာ့ ဒီဟာကလည္း ျပည့္စံု တဲ့ဥပေဒတခု ျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္။ ပိုၿပီးေတာ့ အေရးႀကီးတာက ဒီဥပေဒရဲ႕ေနာက္မွာ နည္းဥပေဒနဲ႔ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြပါ ဆက္ ၿပီးေတာ့ ျဖစ္လာဖို႔ အေရးႀကီးမယ္။ က်ေနာ္တို႔ဘက္က ပိုၿပီးေတာ့ ဂ႐ုတစိုက္နဲ႔ ျပင္ဆင္ထားသင့္တဲ့ကိစၥကေတာ့ Capacity Building လို႔ေခၚတဲ့ ကိုယ့္ရဲ႕ လူ႔အရင္းအျမစ္ စြမ္းအားေတြကို ခုန ၀င္လာမယ့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြနဲ႔ ေပါင္းစပ္ႏုိင္ေအာင္ ေပါင္းကူး လုပ္ေပးႏုိင္မယ့္ Bridging Program လို ဟာမ်ဳိးေပါ့ေနာ္၊ အဲလို အစီအစဥ္ေတြက သီးသန္႔ ေဆာင္ရြက္ထားဖို႔ လိုပါလိမ့္မယ္။
“အဲဒီကိစၥကို အျမန္ဆံုးနဲ႔ လုပ္မယ္ဆိုရင္လည္း လုပ္ေပးႏုိင္တဲ့ ႏိုင္ငံတကာ အကူအညီေပးေရး အစီအစဥ္ေတြလည္းရွိသလို က်ေနာ္တုိ႔ဆီမွာလည္း ဒါကို ကူညီေျဖရွင္းေပးႏုိင္မယ့္၊ အထူးသျဖင့္ေတာ့ ႏုိင္ငံရပ္ျခားမွာေရာက္ၿပီးေတာ့ လုပ္ငန္းေတြမွာ အကၽြမ္းတ၀င္ရွိၿပီးသား က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ျမန္မာလူငယ္ ပညာရွင္ေတြကို ျပန္လည္ ဖိတ္ေခၚၿပီးေတာ့ ဒီကိစၥကို လုပ္မယ္ဆိုရင္ အခ်ိန္ တိုတိုအတြင္းမွာ အခ်ိန္မီလုပ္ႏုိင္မယ့္အေနအထားမ်ဳိး ရွိပါတယ္။”
ျမန္မာႏုိင္ငံထဲကုိ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ ေရာက္လာတာနဲ႔တၿပိဳင္ထဲ အရင္အစုိးရ အဆက္ဆက္ကလုိ မွားယြင္းတဲ့ အေတြ႔အၾကံဳေတြ၊ တုိးတိုးတိတ္တိတ္ လုပ္ေဆာင္မႈေတြ မရွိရေလေအာင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း အားလုံးတုိင္းလုိလုိမွာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ၊ သိသာ ျမင္သာမႈေတြရွိဖုိ႔ ဆုိတာဟာလည္း အေရးႀကီးတယ္လုိ႔ ေဒါက္တာေဇာ္ဦးက ဆက္ေျပာပါတယ္။
“အဲဒါ သိပ္အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒီ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိေအာင္ ထင္သာျမင္သာရွိတဲ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ဳိးကို EITI လို ကမာၻ႔ႏုိင္ငံ အသီးသီးက ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္တဲ့ကိစၥမ်ဳိးမွာ က်ေနာ္တို႔က ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ဖို႔ သမၼတႀကီးရဲ႕ ခြင့္ျပဳခ်က္နဲ႔ အစိုးရအဖြဲ႔ကေနၿပီး ေတာ့ စတင္ ေဆာင္ရြက္ေနၿပီျဖစ္တယ္၊ သိသာျမင္သာရွိမႈေတြကို အားေပးတဲ့၊ Quality Investment မ်ဳိးကိုအားေပးတဲ့ ဥပေဒ မ်ဳိးျဖစ္ဖို႔ ပိုအေရးႀကီးတာေပါ့။ အဲဒါမ်ဳိး လုပ္ႏုိင္ေလေလ က်ေနာ္တို႔အတြက္က ပိုၿပီးေတာ့ အစထဲက အရည္အခ်င္း စစ္ၿပီးသား ျဖစ္သြားတယ္။
“က်ေနာ္တို႔ကို တပြဲတိုးနဲ႔ လာၿပီးေတာ့ ေသြးတိုးစမ္းမယ့္၊ က်ေနာ္တို႔ကို ေရတို ဒီ ငါးႏွစ္တာ အခြန္မက္လံုးေလာက္ကိုပဲ ဦးစား ေပးၿပီးေတာ့ လုပ္သြားမယ့္ စီးပြားေရးမ်ဳိးထက္စာရင္ ေရရွည္ အႏွစ္ ၂၀၊ ၃၀ က်ေနာ္တို႔နဲ႔အတူ လက္တြဲၿပီးေတာ့ ေရရွည္လုပ္ သြားမယ့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ဳိးျဖစ္လာဖို႔ က်ေနာ္တို႔က ဘက္ေပါင္းစံုက ႀကိဳးစားၾကဖို႔လိုမယ္လုိ႔ ထင္ပါတယ္။”
ျမန္မာႏုိင္ငံဖက္က ျပည္ပ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈေတြကုိ ဖိတ္ေခၚေနေပမယ့္လည္း အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုဖက္က ျမန္မာႏုိင္ငံက ပုိ႔ကုန္ တင္သြင္းမႈကုိ အခုခ်ိန္ထိ ကန္႔သတ္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္ထားဆဲျဖစ္တာေၾကာင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံဖက္က နစ္နာမႈေတြရွိတယ္ဆုိၿပီး စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္ေတြက ေ၀ဖန္ ေျပာဆုိေနၾကတာပါ။
ျမန္မာႏုိင္ငံ အသြင္ေျပာင္းကာလျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ အရွိန္အဟုန္နဲ႔ စီးပြားေရးတုိးတက္ဖုိ႔ လုိအပ္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ အဲဒီလုိ မမွ်တမႈေတြ အျမန္ဆုံး အဆင္ေျပေအာင္ ႏွစ္ဖက္ ညႇိႏႈိင္း ေဆာင္ရြက္ဖုိ႔ လုိမယ္လုိ႔လည္း ေဒါက္တာေဇာ္ဦးက ေထာက္ျပ ေျပာဆုိပါတယ္။
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ အေရးယူဒဏ္ခတ္မႈတခုျဖစ္တဲ့ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ လြတ္ေျမာက္ေရးနဲ႔ ဒီမိုကေရစီ အက္ဥပေဒကို ေနာက္ထပ္ သက္တမ္းတိုးဖို႔ အထက္လႊတ္ေတာ္ ဘ႑ာေရးေကာ္မတီကေန ဇူလိုင္လ ၁၈ ရက္ ေန႔ကပဲ မဲခဲြအတည္ျပဳလိုက္တာပါ။
ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္းမွာေတာ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈနဲ႔ဆုိင္တဲ့ ဥပေဒေတြကုိ ေခတ္နဲ႔အညီ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲႏုိင္ေအာင္၊ ေဟာင္းႏြမ္းေနၿပီ ျဖစ္တဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဆုိင္ရာ ဥပေဒေတြကုိ ျပင္ဆင္ႏုိင္ေအာင္ လႊတ္ေတာ္အတြင္းမွာ တင္သြင္း ေဆြးေႏြးၾကၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။
ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ျပင္ပကမၻာနဲ႔ အဆက္အသြယ္ျဖတ္ၿပီး တံခါးပိတ္မူ၀ါဒကုိ က်င့္သုံးလာခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အခု သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ ဦးေဆာင္တဲ့ အစုိးရသစ္ တက္လာၿပီးေနာက္ပုိင္း အေနာက္ႏုိင္ငံေတြက ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ လာေရာက္ လုပ္ကုိင္ ခြင့္ျပဳေတာ့မယ္လုိ႔ တံခါးဖြင့္ေပးလုိက္တာေၾကာင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံက သယံဇာတနဲ႔ တြင္းထြက္ပစၥည္းေတြကုိ စိတ္၀င္စားၾကတဲ့ ျပည္ပက ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ အလုံးအရင္းနဲ႔ လာေရာက္ေတာ့မွာျဖစ္ေပမယ့္ ျမန္မာႏုိင္ငံထဲမွာ လုပ္ငန္းကၽြမ္းက်င္သူမရွိတဲ့ အခက္အခဲနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနရတာပါ။
ဒါေၾကာင့္လည္း ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္းမွာ လူ႔အရင္းအျမစ္စြမ္းအားေတြ ပုိမုိတုိးတက္လာေအာင္ ႀကိဳတင္ ျပင္ဆင္မႈေတြ လုပ္ေဆာင္ဖုိ႔ အျမန္ဆုံး လိုအပ္ေနၿပီလုိ႔ စီးပြားေရးပညာရွင္ ေဒါက္တာေဇာ္ဦးက ေျပာပါတယ္။
“အခုေလာေလာဆယ္ကေတာ့ ဒါ ဥပေဒတရပ္ အျမန္ဆံုးထြက္ဖို႔ဆိုတဲ့ကိစၥကို လုပ္ေနတယ္ေပါ့။ ဆိုေတာ့ ဒီဟာကလည္း ျပည့္စံု တဲ့ဥပေဒတခု ျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္။ ပိုၿပီးေတာ့ အေရးႀကီးတာက ဒီဥပေဒရဲ႕ေနာက္မွာ နည္းဥပေဒနဲ႔ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြပါ ဆက္ ၿပီးေတာ့ ျဖစ္လာဖို႔ အေရးႀကီးမယ္။ က်ေနာ္တို႔ဘက္က ပိုၿပီးေတာ့ ဂ႐ုတစိုက္နဲ႔ ျပင္ဆင္ထားသင့္တဲ့ကိစၥကေတာ့ Capacity Building လို႔ေခၚတဲ့ ကိုယ့္ရဲ႕ လူ႔အရင္းအျမစ္ စြမ္းအားေတြကို ခုန ၀င္လာမယ့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြနဲ႔ ေပါင္းစပ္ႏုိင္ေအာင္ ေပါင္းကူး လုပ္ေပးႏုိင္မယ့္ Bridging Program လို ဟာမ်ဳိးေပါ့ေနာ္၊ အဲလို အစီအစဥ္ေတြက သီးသန္႔ ေဆာင္ရြက္ထားဖို႔ လိုပါလိမ့္မယ္။
“အဲဒီကိစၥကို အျမန္ဆံုးနဲ႔ လုပ္မယ္ဆိုရင္လည္း လုပ္ေပးႏုိင္တဲ့ ႏိုင္ငံတကာ အကူအညီေပးေရး အစီအစဥ္ေတြလည္းရွိသလို က်ေနာ္တုိ႔ဆီမွာလည္း ဒါကို ကူညီေျဖရွင္းေပးႏုိင္မယ့္၊ အထူးသျဖင့္ေတာ့ ႏုိင္ငံရပ္ျခားမွာေရာက္ၿပီးေတာ့ လုပ္ငန္းေတြမွာ အကၽြမ္းတ၀င္ရွိၿပီးသား က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ျမန္မာလူငယ္ ပညာရွင္ေတြကို ျပန္လည္ ဖိတ္ေခၚၿပီးေတာ့ ဒီကိစၥကို လုပ္မယ္ဆိုရင္ အခ်ိန္ တိုတိုအတြင္းမွာ အခ်ိန္မီလုပ္ႏုိင္မယ့္အေနအထားမ်ဳိး ရွိပါတယ္။”
ျမန္မာႏုိင္ငံထဲကုိ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ ေရာက္လာတာနဲ႔တၿပိဳင္ထဲ အရင္အစုိးရ အဆက္ဆက္ကလုိ မွားယြင္းတဲ့ အေတြ႔အၾကံဳေတြ၊ တုိးတိုးတိတ္တိတ္ လုပ္ေဆာင္မႈေတြ မရွိရေလေအာင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း အားလုံးတုိင္းလုိလုိမွာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ၊ သိသာ ျမင္သာမႈေတြရွိဖုိ႔ ဆုိတာဟာလည္း အေရးႀကီးတယ္လုိ႔ ေဒါက္တာေဇာ္ဦးက ဆက္ေျပာပါတယ္။
“အဲဒါ သိပ္အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒီ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိေအာင္ ထင္သာျမင္သာရွိတဲ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ဳိးကို EITI လို ကမာၻ႔ႏုိင္ငံ အသီးသီးက ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္တဲ့ကိစၥမ်ဳိးမွာ က်ေနာ္တို႔က ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ဖို႔ သမၼတႀကီးရဲ႕ ခြင့္ျပဳခ်က္နဲ႔ အစိုးရအဖြဲ႔ကေနၿပီး ေတာ့ စတင္ ေဆာင္ရြက္ေနၿပီျဖစ္တယ္၊ သိသာျမင္သာရွိမႈေတြကို အားေပးတဲ့၊ Quality Investment မ်ဳိးကိုအားေပးတဲ့ ဥပေဒ မ်ဳိးျဖစ္ဖို႔ ပိုအေရးႀကီးတာေပါ့။ အဲဒါမ်ဳိး လုပ္ႏုိင္ေလေလ က်ေနာ္တို႔အတြက္က ပိုၿပီးေတာ့ အစထဲက အရည္အခ်င္း စစ္ၿပီးသား ျဖစ္သြားတယ္။
“က်ေနာ္တို႔ကို တပြဲတိုးနဲ႔ လာၿပီးေတာ့ ေသြးတိုးစမ္းမယ့္၊ က်ေနာ္တို႔ကို ေရတို ဒီ ငါးႏွစ္တာ အခြန္မက္လံုးေလာက္ကိုပဲ ဦးစား ေပးၿပီးေတာ့ လုပ္သြားမယ့္ စီးပြားေရးမ်ဳိးထက္စာရင္ ေရရွည္ အႏွစ္ ၂၀၊ ၃၀ က်ေနာ္တို႔နဲ႔အတူ လက္တြဲၿပီးေတာ့ ေရရွည္လုပ္ သြားမယ့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ဳိးျဖစ္လာဖို႔ က်ေနာ္တို႔က ဘက္ေပါင္းစံုက ႀကိဳးစားၾကဖို႔လိုမယ္လုိ႔ ထင္ပါတယ္။”
ျမန္မာႏုိင္ငံဖက္က ျပည္ပ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈေတြကုိ ဖိတ္ေခၚေနေပမယ့္လည္း အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုဖက္က ျမန္မာႏုိင္ငံက ပုိ႔ကုန္ တင္သြင္းမႈကုိ အခုခ်ိန္ထိ ကန္႔သတ္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္ထားဆဲျဖစ္တာေၾကာင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံဖက္က နစ္နာမႈေတြရွိတယ္ဆုိၿပီး စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္ေတြက ေ၀ဖန္ ေျပာဆုိေနၾကတာပါ။
ျမန္မာႏုိင္ငံ အသြင္ေျပာင္းကာလျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ အရွိန္အဟုန္နဲ႔ စီးပြားေရးတုိးတက္ဖုိ႔ လုိအပ္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ အဲဒီလုိ မမွ်တမႈေတြ အျမန္ဆုံး အဆင္ေျပေအာင္ ႏွစ္ဖက္ ညႇိႏႈိင္း ေဆာင္ရြက္ဖုိ႔ လုိမယ္လုိ႔လည္း ေဒါက္တာေဇာ္ဦးက ေထာက္ျပ ေျပာဆုိပါတယ္။
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ အေရးယူဒဏ္ခတ္မႈတခုျဖစ္တဲ့ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ လြတ္ေျမာက္ေရးနဲ႔ ဒီမိုကေရစီ အက္ဥပေဒကို ေနာက္ထပ္ သက္တမ္းတိုးဖို႔ အထက္လႊတ္ေတာ္ ဘ႑ာေရးေကာ္မတီကေန ဇူလိုင္လ ၁၈ ရက္ ေန႔ကပဲ မဲခဲြအတည္ျပဳလိုက္တာပါ။
ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္းမွာေတာ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈနဲ႔ဆုိင္တဲ့ ဥပေဒေတြကုိ ေခတ္နဲ႔အညီ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲႏုိင္ေအာင္၊ ေဟာင္းႏြမ္းေနၿပီ ျဖစ္တဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဆုိင္ရာ ဥပေဒေတြကုိ ျပင္ဆင္ႏုိင္ေအာင္ လႊတ္ေတာ္အတြင္းမွာ တင္သြင္း ေဆြးေႏြးၾကၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။
