မၾကာေသးခင္က အေမရိကန္စစ္သားတဦးဟာ အာဖဂန္ အရပ္သား (၁၇) ဦးကို ပစ္သတ္ခဲ့ၿပီးေနာက္ Post-Traumatic Stress Disorder (ေခၚ) ျပင္းထန္တဲ့ အႏၱရာယ္ ႀကံဳရအျပီး စိုးရိမ္ပူပန္မႈ႔ လြန္ကဲလာတဲ့ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာေရာဂါအေၾကာင္း ပိုမိုစိတ္ဝင္စားလာၾကပါတယ္။
အေမရိကန္ႏိုင္ငံက ေလ့လာမႈ႔တခုအရ အီရတ္နဲ႔ အာဖဂန္စစ္ပြဲေတြက ျပန္လာတဲ့ စစ္မႈ႔ထမ္း သံုးပံု-တပံုမွာ ဒီစိတ္ေရာဂါ ခံစားခဲ့ၾကျပီး၊ သူတို႔အေနနဲ႔ ဒီစိတ္ေရာဂါမရွိတဲ့ တျခားစစ္မႈ႔ထမ္းေတြထက္ဆရင္ စစ္ပြဲအတြင္းမွရခဲ့တဲ့ ကိုယ္ခႏၶာပိုင္းဆုိင္ရာ ဒဏ္ရာေတြအတြက္လည္း မူးယစ္ေဆးပါတဲ့ ေဆးဝါးေတြ ပိုေသာက္ခဲ့ၾကပါတယ္။
အခုလို မူးယစ္ေဆးပါတဲ့ ေဆးေတြ ေသာက္သံုးခဲ့ရတဲ့ ဒီစစ္မႈ႔ထမ္းတခ်ိဳ႔မွာ ျပင္းထန္တဲ့ အက်ိဳးဆက္ေတြအေနနဲ႔လည္း ယာဥ္တိုက္မႈ႔အပါအဝင္ မေတာ္တဆ ထိခိုက္မႈ႔ေတြျဖစ္ျခင္း၊ အရက္စြဲလာျခင္း၊ အႀကမ္းဖက္မႈ႔ေတြလုပ္လာျခင္း၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကို သတ္ေသျခင္း နဲ႔ မူးယစ္ေဆးဝါးေတြ အသံုးလြန္ျပီး အသက္ဆံုးရႈံးတာေတြ ျဖစ္လာရတယ္လို႔ ဒီေလ့လာမႈ႔မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ ဒီစိတ္ေရာဂါဟာ အခုလို အသက္အႏၱရာယ္ႀကံဳရတဲ့ စစ္ပြဲေတြေၾကာင့္အျပင္၊ လူအမ်ားအျပား ေသဆံုးရတဲ့ ျပင္းထန္တဲ့ သဘာဝေဘးဒဏ္ေတြခံရအျပီးမွာလည္း ဒီေၾကာက္စရာေကာင္းတဲ့ အေတြ႔အႀကံဳေတြကို အျပန္ျပန္အလွန္လွန္ စဥ္းစားမိၾကျပီး ေၾကာက္ရြံစိုးရိမ္မႈ႔ ပံုမွန္ထက္ ပိုခံစားသြားရာကေန ျဖစ္လာရတာပါ။
စစ္ပြဲဒဏ္၊ သဘာဝေဘးဒဏ္ေတြပါ ခံခဲ့ရတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီစိတ္ေရာဂါျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ တျခားဘယ္လို အႏၱရာယ္မ်ိဳးေတြ ရွိေနပါေသးသလဲ။ ဒီေရာဂါေၾကာင့္ ျပင္းထန္တဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲေတြ မျဖစ္ရေအာင္ အေရးႀကီးဆံုးကေတာ့ ဒီေရာဂါလကၡဏာေတြ ရွိလာခဲ့ရင္ အျမန္ဆံုး ေဆးရံုေဆးခန္းျပျပီး ဆရာဝန္နဲ႔ တိုင္ပင္ကုသဖို႔ လိုပါတယ္။ ဒီေရာဂါ စျဖစ္လာရင္ ဘယ္လိုလကၡဏာေတြ ျဖစ္လာေလ့ရွိပါသလဲ။
ဒီအေႀကာင္းေတြကို VOA သတင္းေထာက္ Melinda Smith သတင္းပို႔ထားတာနဲ႔ အေမရိကန္ႏိုင္ငံက စိတ္ေရာဂါအထူးကု ေဒါက္တာမ်ိဳးဝင္းေက်ာ္ ကို ေမးျမန္းထားတာေတြကို ကိုဝင္းမင္းက စုစည္းတင္ျပထားပါတယ္။
