နိုင်ငံတကာမှာ တွေ့ရှိထားတဲ့ ကိုဗစ်-19 နောက်ဆက်တွဲ ပြဿနာတွေကို သင်ခန်းစာယူပြီး၊ မြန်မာနိုင်ငံမှာလည်း ဖြစ်လာနိုင်တာတွေကို ကြိုသိရှိ၊ ပြင်ဆင်ထားနိုင်တယ်လို့ ကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေက ဆိုကြပါတယ်။ နိုင်ငံအလိုက် မတူညီတဲ့ ကိုဗစ်နောက်ဆက်တွဲတွေ ရှိကြပေမဲ့၊ နိုင်ငံများစွာမှာ တူညီတဲ့ နောက်ဆက်တွဲ ပြဿနာတွေကတော့ ချောင်းဆက်ဆိုးတာ၊ ခေါင်းကိုက်တာနဲ့ အလုပ်ပြန်မလုပ်ချင်အောင် နုံးချိ့တာတွေပါ။
နိုင်ငံတိုင်းမှာ မတူတာတွေရှိရာ၊ တချို့ကတော့ သြစတျေးလျမှာ မကြာခင်ကတွေ့ရှိထားတဲ့ လက္ခဏာတွေမျိုး (နှလုံးခုန်မြန်တာ၊ အရိုးအဆစ် ကြွက်သားကိုက်တာနဲ့ အိပ်မရတာ) ပါ။ ချောင်းဆိုးတာအတွက် ချောင်းဆိုးသက်သာဆေး (ဥပမာ - Singulair တံဆိပ်အမည်ပါ Montelukast ဆေး) နဲ့ ထိန်းနိုင်ပြီး၊ တစ်နှစ်ကြာအထိ ဆက်ခံစားရတာမျိုး မတွေ့ရပါဘူး။ ဒါ့ပေမဲ့ ခေါင်းကိုက်တာ (ကိုက်ခဲတာ) အတွက်တော့ သာမန် အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးတွေ (ဥပမာ - Paracetamol) နဲ့ အစပိုင်းထိန်းမရဘဲ၊ ဆရာဝန်က ညွှန်ကြားမှ အမေရိကန်မှာ ဝယ်လို့ရတဲ့ အဆင့်မြင့် အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးတွေကို သုံးရလေ့ရှိပါတယ်။ အလုပ်ပြန်မသွားချင်အောင် နုံးချိ့တာအတွက်တော့ အတိအကျ ကုသနိုင်မှု မရှိသေးပေမဲ့၊ စိတ်ဓာတ်မကျဘဲ တချိန်ပြန်သက်သာစေရမယ်ဆိုတဲ့ ခိုင်မာတဲ့စိတ်ဓာတ်နဲ့၊ ရသလောက် အနားယူအိပ်စက်၊ ကောင်းကောင်းစားခြင်းဖြင့် ခွန်အားဖြည့်ကာ တဖြည်းဖြည်းသက်သာသွားလေ့ ရှိပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ တချို့ကိုဗစ် နောက်ဆက်တွဲ လက္ခဏာတွေကတော့ လူတစ်ဦးနဲ့တစ်ဦး မတူဘဲ ကွာခြားတတ်ပါတယ်။ ဒီအတွက် ပထမဆုံး သိထားသင့်တာက လူအတော်များများမှာ ကိုဗစ်နောက်ဆက်တွဲ ပြဿနာတွေ မဖြစ်တတ်တာမို့၊ ဖြစ်လာမှာကို ကြိုတင်စိတ်မပူဘဲ၊ ထင်ယောင်ထင်မှားလည်း မဖြစ်စေဘဲ လိုအပ်လျှင် သေချာအောင် ဆရာဝန်နဲ့ အရင်တိုင်ပင်သင့်ပါတယ်။ ဆရာဝန်နဲ့ တိုင်ပင်ပြီးမှ ဆရာဝန်ညွန်ကြားချက်နဲ့သာ လိုမဲ့ဆေးကိုလည်း သောက်သင့်ပါတယ်။ အကြောင်းက ကိုယ့်ဟာကိုယ် မသေချာဘဲ ဆုံးဖြစ်မိကာ၊ မလိုအပ်ဘဲ ဆေးတွေသောက်မိပြီး ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတွေ ငွေကုန်ကျေးကျတွေ ခံစားသွားရနိုင်လို့ပါ။
လက်ရှိမှာ ကိုဗစ်ရဲ့ နောက်ဆက်တွဲ ပြဿနာတွေအပါအဝင် ဖြစ်လေ့ဖြစ်ထရှိတဲ့ဖြစ်စဉ် (Natural History) အတိအကျ မသိရသေးဘဲ လေ့လာနေဆဲဖြစ်ပေမဲ့၊ သေချာတာတစ်ခုကတော့ တုပ်ကွေးတွေလိုပဲ၊ ကိုဗစ်မှာလည်း တစ်ခါဖြစ်ပြီး နောက်တစ်ခေါက်မဖြစ်အောင် မကာကွယ်နိုင်ဘဲ ထပ်ဖြစ်လေ့ရှိတာပါ။ ဒီအတွက်လဲ လက်ရှိကိုဗစ်ဖြစ်ချိန်မှာ လိုအပ်သူတွေ ကိုဗစ်သောက်ဆေးတွေ (မြန်မာနိုင်ငံမှာရတဲ့ Paxlovid နဲ့ Molnupiravir အပါအဝင်) သောက်တာ၊ လိုအပ်ချိန်မှာ ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးနဲ့ အားဖြည့်ကာကွယ်ဆေး ဆက်ထိုးတာတွေလုပ်ခြင်းဖြင့်၊ ကိုဗစ် လက်ရှိဖြစ်နေချိန်သာမက၊ နောက်တကြိမ် ကူးစက်ခံရလျှင်တောင် မပြင်းထန်အောင်တော့ ကာကွယ်နိုင်တာကိုလည်း တွေ့ရှိထားပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ အရင် ကိုဗစ်စဖြစ်ခဲ့ချိန်တုန်းကလို အများအပြား သေဆုံးခဲ့မှုမျိုး ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ပြင်းထန်ခဲ့မှုမျိုးကို၊ အခု ၂ နှစ်အကြာမှာ မတွေ့ရတော့တာက ကာကွယ်ဆေး ထုတ်လုပ်သုံးစွဲနိုင်တာကြောင့်ပါ။
ဒါကြောင့် လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကိုဗစ်ဆက်ဖြစ်နေသူတွေထဲ လိုအပ်သူတွေအနေနဲ့ နိုင်ငံထဲမှာရနိုင်တဲ့ ကိုဗစ်သောက်ဆေးတွေကို ဆရာဝန်နဲ့တိုင်ပင်ပြီး သောက်သင့်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် ကာကွယ်ဆေးထိုးခွင့်မရခဲ့သူတွေ အသက်အရွယ်ကြီးရင်သူတွေ၊ ရောဂါအခံရှိထားသူတွေ ကိုဗစ်ဖြစ်လာလျှင် ဆရာဝန်နဲ့ တိုင်ပင်ပြီး ဒီသောက်ဆေးတွေ သောက်သင့်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရနိုင်တဲ့ ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေး ဘယ်အမျိုးအစားကိုမဆို ထိုးနိုင်သူအားလုံး မဖြစ်မနေ ထိုးသင့်ပါတယ်။ ပထမ ကာကွယ်ဆေးနှစ်လုံး (အပြည့်) ကိုတော့ ကာကွယ်ဆေးတစ်မျိးထဲကို ထိုးကာ၊ နောက်ပိုင်း အားဖြည့်ကာကွယ်ဆေးမှာတော့ ပိုအားကောင်းနိုင်ပြီး၊ မြန်မာနိုင်ငံမှာလည်း ပုဂ္ဂလိက ဆေးရုံဆေးခန်းတချို့မှာ ရနိုင်တဲ့ Moderna နဲ့ Pfizer ကုမ္ပဏီထုတ် ကာကွယ်ဆေးတွေ ဖြစ်နိုင်လျှင် ဆက်ထိုးသင့်ပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ မြန်မာနိုင်ငံမှာ မရနိုင်သေးတဲ့ Bivalent (BA.4 နဲ့ BA.5 ပစ်မှတ်ထား) နောက်ဆုံးပေါ် ကာကွယ်ဆေး မထိုးနိုင်သေးတာအတွက်၊ နောက်ထပ် သီးသန့်ထပ်ဆောင်းထိုးဖို့တော့ မလိုအပ်သေးပါဘူး။
ဒီအကြောင်း ပိုမိုသိရှိနားလည်နိုင်ဖို့ ကိုဝင်းမင်းက နယူးယောက်မြို့ Wyckoff Heights ဆေးရုံက ညွန်ကြားရေးမှူးနဲ့ မြန်မာကိုဗစ်လူနာတွေကို ဖုန်းကတဆင့် ကူညီကုသပေးနေတဲ့၊ ကူးစက်ရောဂါအထူးကု ဒေါက်တာဇေယျာသက် ကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
=== Unicode ====
နိုငျငံတကာမှာ တှေ့ရှိထားတဲ့ ကိုဗဈ-19 နောကျဆကျတှဲ ပွူနာတှကေို သငျခနျးစာယူပွီး၊ မွနျမာနိုငျငံမှာလညျး ဖွဈလာနိုငျတာတှကေို ကွိုသိရှိ၊ ပွငျဆငျထားနိုငျတယျလို့ ကနြျးမာရေးပညာရှငျတှကေ ဆိုကွပါတယျ။ နိုငျငံအလိုကျ မတူညီတဲ့ ကိုဗဈနောကျဆကျတှဲတှေ ရှိကွပမေဲ့၊ နိုငျငံမြားစှာမှာ တူညီတဲ့ နောကျဆကျတှဲ ပွူနာတှကေတော့ ခြောငျးဆကျဆိုးတာ၊ ခေါငျးကိုကျတာနဲ့ အလုပျပွနျမလုပျခငြျအောငျ နုံးခြိ့တာတှပေါ။
နိုငျငံတိုငျးမှာ မတူတာတှရှေိရာ၊ တခြို့ကတော့ သွစတြေးလမြှာ မကွာခငျကတှေ့ရှိထားတဲ့ လက်ခဏာတှမြေိုး (နှလုံးခုနျမွနျတာ၊ အရိုးအဆဈ ကွှကျသားကိုကျတာနဲ့ အိပျမရတာ) ပါ။ ခြောငျးဆိုးတာအတှကျ ခြောငျးဆိုးသကျသာဆေး (ဥပမာ - Singulair တံဆိပျအမညျပါ Montelukast ဆေး) နဲ့ ထိနျးနိုငျပွီး၊ တဈနှဈကွာအထိ ဆကျခံစားရတာမြိုး မတှေ့ရပါဘူး။ ဒါ့ပမေဲ့ ခေါငျးကိုကျတာ (ကိုကျခဲတာ) အတှကျတော့ သာမနျ အကိုကျအခဲပြောကျဆေးတှေ (ဥပမာ - Paracetamol) နဲ့ အစပိုငျးထိနျးမရဘဲ၊ ဆရာဝနျက ညှှနျကွားမှ အမရေိကနျမှာ ဝယျလို့ရတဲ့ အဆင့ျမွင့ျ အကိုကျအခဲပြောကျဆေးတှကေို သုံးရလေ့ရှိပါတယျ။ အလုပျပွနျမသှားခငြျအောငျ နုံးခြိ့တာအတှကျတော့ အတိအကြ ကုသနိုငျမှု မရှိသေးပမေဲ့၊ စိတျဓာတျမကဘြဲ တခြိနျပွနျသကျသာစရေမယျဆိုတဲ့ ခိုငျမာတဲ့စိတျဓာတျနဲ့၊ ရသလောကျ အနားယူအိပျစကျ၊ ကောငျးကောငျးစားခွငျးဖွင့ျ ခှနျအားဖွည့ျကာ တဖွညျးဖွညျးသကျသာသှားလေ့ ရှိပါတယျ။
ဒါပမေဲ့ တခြို့ကိုဗဈ နောကျဆကျတှဲ လက်ခဏာတှကေတော့ လူတဈဦးနဲ့တဈဦး မတူဘဲ ကှာခွားတတျပါတယျ။ ဒီအတှကျ ပထမဆုံး သိထားသင့ျတာက လူအတောျမြားမြားမှာ ကိုဗဈနောကျဆကျတှဲ ပွူနာတှေ မဖွဈတတျတာမို့၊ ဖွဈလာမှာကို ကွိုတငျစိတျမပူဘဲ၊ ထငျယောငျထငျမှားလညျး မဖွဈစဘေဲ လိုအပျလြှငျ သခြောအောငျ ဆရာဝနျနဲ့ အရငျတိုငျပငျသင့ျပါတယျ။ ဆရာဝနျနဲ့ တိုငျပငျပွီးမှ ဆရာဝနျညှနျကွားခကြျနဲ့သာ လိုမဲ့ဆေးကိုလညျး သောကျသင့ျပါတယျ။ အကွောငျးက ကိုယ့ျဟာကိုယျ မသခြောဘဲ ဆုံးဖွဈမိကာ၊ မလိုအပျဘဲ ဆေးတှသေောကျမိပွီး ဘေးထှကျဆိုးကြိုးတှေ ငှကေုနျကြေးကတြှေ ခံစားသှားရနိုငျလို့ပါ။
လကျရှိမှာ ကိုဗဈရဲ့ နောကျဆကျတှဲ ပွူနာတှအေပါအဝငျ ဖွဈလေ့ဖွဈထရှိတဲ့ဖွဈစဉျ (Natural History) အတိအကြ မသိရသေးဘဲ လေ့လာနဆေဲဖွဈပမေဲ့၊ သခြောတာတဈခုကတော့ တုပျကှေးတှလေိုပဲ၊ ကိုဗဈမှာလညျး တဈခါဖွဈပွီး နောကျတဈခေါကျမဖွဈအောငျ မကာကှယျနိုငျဘဲ ထပျဖွဈလေ့ရှိတာပါ။ ဒီအတှကျလဲ လကျရှိကိုဗဈဖွဈခြိနျမှာ လိုအပျသူတှေ ကိုဗဈသောကျဆေးတှေ (မွနျမာနိုငျငံမှာရတဲ့ Paxlovid နဲ့ Molnupiravir အပါအဝငျ) သောကျတာ၊ လိုအပျခြိနျမှာ ကိုဗဈကာကှယျဆေးနဲ့ အားဖွည့ျကာကှယျဆေး ဆကျထိုးတာတှလေုပျခွငျးဖွင့ျ၊ ကိုဗဈ လကျရှိဖွဈနခြေိနျသာမက၊ နောကျတကွိမျ ကူးစကျခံရလြှငျတောငျ မပွငျးထနျအောငျတော့ ကာကှယျနိုငျတာကိုလညျး တှေ့ရှိထားပွီး ဖွဈပါတယျ။ အရငျ ကိုဗဈစဖွဈခဲ့ခြိနျတုနျးကလို အမြားအပွား သဆေုံးခဲ့မှုမြိုး ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ပွငျးထနျခဲ့မှုမြိုးကို၊ အခု ၂ နှဈအကွာမှာ မတှေ့ရတော့တာက ကာကှယျဆေး ထုတျလုပျသုံးစှဲနိုငျတာကွောင့ျပါ။
ဒါကွောင့ျ လကျရှိ မွနျမာနိုငျငံမှာ ကိုဗဈဆကျဖွဈနသေူတှထေဲ လိုအပျသူတှအေနနေဲ့ နိုငျငံထဲမှာရနိုငျတဲ့ ကိုဗဈသောကျဆေးတှကေို ဆရာဝနျနဲ့တိုငျပငျပွီး သောကျသင့ျပါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ ကာကှယျဆေးထိုးခှင့ျမရခဲ့သူတှေ အသကျအရှယျကွီးရငျသူတှေ၊ ရောဂါအခံရှိထားသူတှေ ကိုဗဈဖွဈလာလြှငျ ဆရာဝနျနဲ့ တိုငျပငျပွီး ဒီသောကျဆေးတှေ သောကျသင့ျပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ မွနျမာနိုငျငံမှာ ရနိုငျတဲ့ ကိုဗဈကာကှယျဆေး ဘယျအမြိုးအစားကိုမဆို ထိုးနိုငျသူအားလုံး မဖွဈမနေ ထိုးသင့ျပါတယျ။ ပထမ ကာကှယျဆေးနှဈလုံး (အပွည့ျ) ကိုတော့ ကာကှယျဆေးတဈမြိးထဲကို ထိုးကာ၊ နောကျပိုငျး အားဖွည့ျကာကှယျဆေးမှာတော့ ပိုအားကောငျးနိုငျပွီး၊ မွနျမာနိုငျငံမှာလညျး ပုဂ်ဂလိက ဆေးရုံဆေးခနျးတခြို့မှာ ရနိုငျတဲ့ Moderna နဲ့ Pfizer ကုမ်ပဏီထုတျ ကာကှယျဆေးတှေ ဖွဈနိုငျလြှငျ ဆကျထိုးသင့ျပါတယျ။ ဒီနရောမှာ မွနျမာနိုငျငံမှာ မရနိုငျသေးတဲ့ Bivalent (BA.4 နဲ့ BA.5 ပဈမှတျထား) နောကျဆုံးပေါျ ကာကှယျဆေး မထိုးနိုငျသေးတာအတှကျ၊ နောကျထပျ သီးသန့ျထပျဆောငျးထိုးဖို့တော့ မလိုအပျသေးပါဘူး။
ဒီအကွောငျး ပိုမိုသိရှိနားလညျနိုငျဖို့ ကိုဝငျးမငျးက နယူးယောကျမွို့ Wyckoff Heights ဆေးရုံက ညှနျကွားရေးမှူးနဲ့ မွနျမာကိုဗဈလူနာတှကေို ဖုနျးကတဆင့ျ ကူညီကုသပေးနတေဲ့၊ ကူးစကျရောဂါအထူးကု ဒေါကျတာဇယြောသကျ ကို ဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။
