Omicron မျိုးကွဲသစ်တွေ့အပြီး မြန်မာနိုင်ငံထဲမှာ လူအတော်များများ ကိုဗစ်ဖြစ်လာကာ၊ ကိုယ်တိုင်ပြုစုစောင့်ရှောက်နေရချိန်မှာ၊ အဖျားကျသွားပြီး ပြန်တက်လာတာကို သတိထားကြဖို့ ကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေက သတိပေးနေပါတယ်။
လူငယ်အများစုနဲ့ ကာကွယ်ဆေးထိုးထားသူအများစုမှာ (၅) ရက် တပတ်အတွင်း ပြန်သက်သာလာနိုင်ပေမဲ့၊ တချို့ကတော့ (၁၀) ရက်နဲ့ (၂) ပတ် ဝန်းကျင်းမှာ ကိုယ်အပူချိန်အဖျားကြီးလာကာ ၁၀၃၊ ၁၀၄ (ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက်) နေ့စဉ် ပြန်မြင့်တက်လာလျှင်တော့ အထူးသတိထားဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ အခုလို အခြေအနေမှာ ဆရာဝန်နဲ့ တိုင်ပင်သင့်ပါတယ်။ အကြောင်းက ကိုယ်ခန္ဓာအတွင်း ကိုယ်ခံအားစနစ် (Immune system) ကိုယ့်ကိုယ်ကို ပြန်တိုက်ပြီး အသက်အန္တရာယ် ရှိလာနိုင်တာနဲ့ နောက်ဆက်တွဲ ဘက်တီးရီးယားပိုး ဆက်ဝင်တာ (Secondary Bacteria Infection) ဖြစ်ပြီး၊ အဆုပ်ရောင်တာ (Pneumonia) ကို ခွဲခြားကုသနိုင်ဖို့ အရေးကြီးလာလို့ပါ။ ဒီအတွက် သွေးစစ်တာ၊ ဓာတ်မှန်ရိုက်တာနဲ့ လိုအပ်လျှင် ဘက်တီးရီးယားပိုးသတ် ပဋိဇီဝဆေး (Antibiotics) ပေးတာ၊ အရောင်ကျဆေး (Steroid) ပေးတာတွေ လုပ်ပေးနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ပဋိဇီဝပိုးသတ်ဆေးနဲ့ အရောင်ကျဆေးတွေက မလိုအပ်လျှင်တော့ အဖျားတက်တိုင်း မသုံးသင့်ပါဘူး၊ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးရှိလို့ပါ။ တကမ်တမ်း ကိုဗစ်က ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကြောင့်ဖြစ်တာမို့ အများစုက ဒီပဋိဇီဝပိုးသတ်ဆေးနဲ့ အရောင်ကျဆေးတွေမလိုဘဲ ပြန်ကောင်းလေ့ရှိပါတယ်။
နောက်ပြီးတော့ မလိုအပ်ဘဲ အလွယ်တကူ မသုံးသင့်တဲ့ ကိုဗစ်ထိုးဆေး Remdesivir လည်းရှိပါတယ်။ ဥပမာ လက်ဖျားမှာတိုင်းတဲ့ စက်လေးနဲ့ တိုင်းနိုင်တဲ့ သွေးတွင်းအောက်ဆီဂျင် ရာခိုင်နှုန်း (၉၂) အထက်နဲ့ အသက်ရှူမှု ပုံမှန်ဖြစ်နေလျှင် ဒီဆေးမျိုး ထိုးပေးဖို့ မလိုသေးပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ အောက်ဆီဂျင် ရာခိုင်နှုန်း (၉၂) အောက်ကျလာတာ၊ ကိုဗစ်လက္ခဏာတွေ ပိုပြလာပြီး၊ အထူးသဖြင့် အသက်ရှူကြပ် ဟပ်ထိုးဆွဲတာပါ ဖြစ်လာလျှင်တော့ Remdesivir ဆေးကို ထိုးပေးဖို့ လိုအပ်လာနိုင်ပါတယ်။ အခုလို လိုအပ်ချိန်မှာ ငွေကြေးမတတ်နိုင်သူတွေအတွက် ဒီဆေးကို ကူညီပေးသင့်သလို၊ တတ်နိုင်သူတွေအနေနဲ့လည်း အောက်ဆီဂျင်မကျ၊ မလိုအပ်ဘဲ ဥပမာ ချောင်းလေးဆိုးရုံနဲ့ ဒီဆေးကို တလွဲမသုံးသင့်ပါဘူး။ တကယ်က လည်ပင်းဆိုးဆိုးဝါးဝါးနာ၊ ဝမ်းအများကြီးလျှောသူတွေအတွက်တော့ ဒီဆေး မလိုအပ်တဲ့အခြေအနေမှာ ရှိခဲ့ပြီး၊ ပြန်ကောင်းသွားခဲ့တဲ့ အထောက်အထားတွေ ရှိနေပါတယ်။
နောက်တချက်က မလိုအပ်ဘဲ မလုပ်သင့်တာက သွေးစစ်၊ ဓာတ်မှန်ရိုက်တာပါ။ ဒီရောဂါက သွေးစစ်တာနဲ့ တွေ့တာမျိုး မဟုတ်ပါဘူး၊ အောက်ဆီဂျင်မကျတဲ့ သာမန်ကိုဗစ်ဖျားနာမူမှာ ဓာတ်မှန်ရိုက်လို့လည်း ဘာမှပိုမထူးပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ အောက်ဆီဂျင်ရာခိုင်နှုန်း တကယ်ကျလာချိန်မှာတော့ သွေးစစ်၊ ဓာတ်မှန်ရိုက်တာတွေနဲ့ လိုအပ်လျှင် ကွန်ပြူတာသုံး CAT Scan ရိုက်တာတွေအထိ အရေးတကြီး လိုလာပါတယ်။ တကယ်က လူငယ်အများစု (၈၀% ကျော်) မှာ ကာကွယ်ဆေး မထိုးထားလျှင်တောင် ရက်အနည်းငယ်အတွင်း ပြန်ကောင်းသွားနိုင်ပေမဲ့ အသက် (၆၅) နှစ်ကျော် သက်ကြီးတွေကတော့ ကာကွယ်ဆေး မထိုးထားလျှင် အသက်အန္တရာယ် ရှိလာနိုင်ပြီး၊ တချို့ (၁၆% ဝန်းကျင်) က အထူးကြပ်မတ်ဆောင် (ICU) ရောက်တာနဲ့ ရောက်လာတဲ့အထဲက ထက်ဝက်ခန့်က သေဆုံးနိုင်တဲ့ အထောက်အထားတွေ ရှိနေပါတယ်။
ကိုဗစ်ဖြစ်ချိန်မှာ တခြား အားဆေးတွေကလည်း မဖြစ်မနေတော့ မလိုပါဘူး။ ဥပမာ ဗီတာမင် ဒီ၊ စီ၊ Zinc (သတ္တုဓာတ်) စတာတွေ အိမ်မှာရှိထားပြီး၊ သောက်ချင်လျှင်တော့ ပုံမှန်ပမာဏ သောက်နိုင်ပေမဲ့၊ မဖြစ်မနေ သွားဝယ်သောက်တာမျိုးတော့ လုပ်ဖို့ မလိုအပ်ပါဘူး။ အဓိက အရေးကြီးတာက ရေများများသောက်၊ အားရှိတဲ့ အစာစားပြီး၊ အနားကောင်းကောင်းယူပေးဖို့ပါ။ ကိုဗစ်လက္ခဏာ တချို့ရှိလာလျှင်၊ ဥပမာ လည်ပင်းနာလျှင် လည်ချောင်းပလုပ်ကျင်းတာ (Listerine လို ဆေးရည်မျို (သို့မဟုတ်) ဆားရည်နွေးနွေးနဲ့)၊ ပုံမှန်အဖျားတိုင်းပြီး အဖျားရှိလျှင် အဖျားကျဆေး သောက်တာ၊ ချောင်းဆိုးလျှင် ချောင်းဆိုးပျောက်ဆေး သောက်တာ၊ ဝမ်းလျှောလျှင် ရေနဲ့ဓာတ်ဆားပြန်ဖြည့်တာနဲ့ သာမန်ကိုဗစ်လူနာများစု သက်သာသွားလေ့ ရှိပါတယ်။
ကိုဗစ်အတွက် နောက်တစ်ခု သတိထားရမှာက ကိုဗစ်ဖြစ်နေချိန်မှာ သကြားအများကြီး မစားဖို့ပါ။ ကိုဗစ်ကြောင့် သွေးထဲရှိ သကြားဓာတ်တက်စေတာမို့ ဆီးချိုရှိထားပြီးလျှင် သကြားပိုမစားမိဖို့၊ ဆီးချိုကို ပိုထိန်းထားဖို့ သတိထားရပါမယ်။ ကိုဗစ်ဖြစ်ချိန် နုံးလွန်းလျှင်လည်း ဆီးချို ရှိမရှိ စစ်ဆေးနိုင်ပါတယ်။ လိုအပ်လျှင် ဆရာဝန်နဲ့ တိုင်ပင်ပြီး လိုအပ်သလို သွေးထဲက သကြားဓာတ်ကို ပြန်ချနိုင်ပါတယ်။ ဆီးချိုလူနာတွေမှာ ကိုဗစ်ဒဏ် ပိုပြင်းတတ်လို့ပါ။ အခု ကိုဗစ်စတုတ္ထလှိုင်းကာလအတွင်း ဆေးခန်းတွေ မဖွင့်နိုင်သေးချိန်မှာ ဆရာဝန်တွေအပါအဝင် ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေအားလုံးအနေနဲ့လည်း လူနာတွေကို ဖုန်းပြောတာနဲ့ ဗီဒီယိုသုံးဖုန်းခေါ်တာ (Video Call) တွေကတဆင့် အများကြီး ထိထိရောက်ရောက် ကူညီပေးနိုင်ပါတယ်။
ဒီအကြောင်းပိုမိုသိရှိနားလည်နိုင်ဖို့ ကိုဝင်းမင်းက နယူးယောက်မြို့ Wyckoff Heights ဆေးရုံက ညွန်ကြားရေးမှူးနဲ့ မြန်မာပြည်အတွင်းရှိ ကိုဗစ်လူနာတွေကိုလည်း ဖုန်းကတဆင့် ကူညီကုသပေးနေတဲ့၊ ကူးစက်ရောဂါအထူးကု ဒေါက်တာဇေယျာသက်, ကို ဆက်သွယ်မေးထားပါတယ်။
==Unicode==
Omicron မြိုးကှဲသဈတှေ့အပွီး မွနျမာနိုငျငံထဲမှာ လူအတောျမြားမြား ကိုဗဈဖွဈလာကာ၊ ကိုယျတိုငျပွုစုစောင့ျရှောကျနရေခြိနျမှာ၊ အဖြားကသြှားပွီး ပွနျတကျလာတာကို သတိထားကွဖို့ ကနြျးမာရေးပညာရှငျတှကေ သတိပေးနပေါတယျ။
လူငယျအမြားစုနဲ့ ကာကှယျဆေးထိုးထားသူအမြားစုမှာ (၅) ရကျ တပတျအတှငျး ပွနျသကျသာလာနိုငျပမေဲ့၊ တခြို့ကတော့ (၁၀) ရကျနဲ့ (၂) ပတျ ဝနျးကငြျးမှာ ကိုယျအပူခြိနျအဖြားကွီးလာကာ ၁၀၃၊ ၁၀၄ (ဒီဂရီ ဖာရငျဟိုကျ) နေ့စဉျ ပွနျမွင့ျတကျလာလြှငျတော့ အထူးသတိထားဖို့ အရေးကွီးပါတယျ။ အခုလို အခွအေနမှော ဆရာဝနျနဲ့ တိုငျပငျသင့ျပါတယျ။ အကွောငျးက ကိုယျခန်ဓာအတှငျး ကိုယျခံအားစနဈ (Immune system) ကိုယ့ျကိုယျကို ပွနျတိုကျပွီး အသကျအန်တရာယျ ရှိလာနိုငျတာနဲ့ နောကျဆကျတှဲ ဘကျတီးရီးယားပိုး ဆကျဝငျတာ (Secondary Bacteria Infection) ဖွဈပွီး၊ အဆုပျရောငျတာ (Pneumonia) ကို ခှဲခွားကုသနိုငျဖို့ အရေးကွီးလာလို့ပါ။ ဒီအတှကျ သှေးစဈတာ၊ ဓာတျမှနျရိုကျတာနဲ့ လိုအပျလြှငျ ဘကျတီးရီးယားပိုးသတျ ပဋိဇီဝဆေး (Antibiotics) ပေးတာ၊ အရောငျကဆြေး (Steroid) ပေးတာတှေ လုပျပေးနိုငျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ပဋိဇီဝပိုးသတျဆေးနဲ့ အရောငျကဆြေးတှကေ မလိုအပျလြှငျတော့ အဖြားတကျတိုငျး မသုံးသင့ျပါဘူး၊ ဘေးထှကျဆိုးကြိုးရှိလို့ပါ။ တကမျတမျး ကိုဗဈက ဗိုငျးရပျဈပိုးကွောင့ျဖွဈတာမို့ အမြားစုက ဒီပဋိဇီဝပိုးသတျဆေးနဲ့ အရောငျကဆြေးတှမေလိုဘဲ ပွနျကောငျးလေ့ရှိပါတယျ။
နောကျပွီးတော့ မလိုအပျဘဲ အလှယျတကူ မသုံးသင့ျတဲ့ ကိုဗဈထိုးဆေး Remdesivir လညျးရှိပါတယျ။ ဥပမာ လကျဖြားမှာတိုငျးတဲ့ စကျလေးနဲ့ တိုငျးနိုငျတဲ့ သှေးတှငျးအောကျဆီဂငြျ ရာခိုငျနှုနျး (၉၂) အထကျနဲ့ အသကျရှူမှု ပုံမှနျဖွဈနလြှေငျ ဒီဆေးမြိုး ထိုးပေးဖို့ မလိုသေးပါဘူး။ ဒါပမေဲ့ အောကျဆီဂငြျ ရာခိုငျနှုနျး (၉၂) အောကျကလြာတာ၊ ကိုဗဈလက်ခဏာတှေ ပိုပွလာပွီး၊ အထူးသဖွင့ျ အသကျရှူကွပျ ဟပျထိုးဆှဲတာပါ ဖွဈလာလြှငျတော့ Remdesivir ဆေးကို ထိုးပေးဖို့ လိုအပျလာနိုငျပါတယျ။ အခုလို လိုအပျခြိနျမှာ ငှကွေေးမတတျနိုငျသူတှအေတှကျ ဒီဆေးကို ကူညီပေးသင့ျသလို၊ တတျနိုငျသူတှအေနနေဲ့လညျး အောကျဆီဂငြျမကြ၊ မလိုအပျဘဲ ဥပမာ ခြောငျးလေးဆိုးရုံနဲ့ ဒီဆေးကို တလှဲမသုံးသင့ျပါဘူး။ တကယျက လညျပငျးဆိုးဆိုးဝါးဝါးနာ၊ ဝမျးအမြားကွီးလြှောသူတှအေတှကျတော့ ဒီဆေး မလိုအပျတဲ့အခွအေနမှော ရှိခဲ့ပွီး၊ ပွနျကောငျးသှားခဲ့တဲ့ အထောကျအထားတှေ ရှိနပေါတယျ။
နောကျတခကြျက မလိုအပျဘဲ မလုပျသင့ျတာက သှေးစဈ၊ ဓာတျမှနျရိုကျတာပါ။ ဒီရောဂါက သှေးစဈတာနဲ့ တှေ့တာမြိုး မဟုတျပါဘူး၊ အောကျဆီဂငြျမကတြဲ့ သာမနျကိုဗဈဖြားနာမူမှာ ဓာတျမှနျရိုကျလို့လညျး ဘာမှပိုမထူးပါဘူး။ ဒါပမေဲ့ အောကျဆီဂငြျရာခိုငျနှုနျး တကယျကလြာခြိနျမှာတော့ သှေးစဈ၊ ဓာတျမှနျရိုကျတာတှနေဲ့ လိုအပျလြှငျ ကှနျပွူတာသုံး CAT Scan ရိုကျတာတှအေထိ အရေးတကွီး လိုလာပါတယျ။ တကယျက လူငယျအမြားစု (၈၀% ကြောျ) မှာ ကာကှယျဆေး မထိုးထားလြှငျတောငျ ရကျအနညျးငယျအတှငျး ပွနျကောငျးသှားနိုငျပမေဲ့ အသကျ (၆၅) နှဈကြောျ သကျကွီးတှကေတော့ ကာကှယျဆေး မထိုးထားလြှငျ အသကျအန်တရာယျ ရှိလာနိုငျပွီး၊ တခြို့ (၁၆% ဝနျးကငြျ) က အထူးကွပျမတျဆောငျ (ICU) ရောကျတာနဲ့ ရောကျလာတဲ့အထဲက ထကျဝကျခန့ျက သဆေုံးနိုငျတဲ့ အထောကျအထားတှေ ရှိနပေါတယျ။
ကိုဗဈဖွဈခြိနျမှာ တခွား အားဆေးတှကေလညျး မဖွဈမနတေော့ မလိုပါဘူး။ ဥပမာ ဗီတာမငျ ဒီ၊ စီ၊ Zinc (သတ်တုဓာတျ) စတာတှေ အိမျမှာရှိထားပွီး၊ သောကျခငြျလြှငျတော့ ပုံမှနျပမာဏ သောကျနိုငျပမေဲ့၊ မဖွဈမနေ သှားဝယျသောကျတာမြိုးတော့ လုပျဖို့ မလိုအပျပါဘူး။ အဓိက အရေးကွီးတာက ရမြေားမြားသောကျ၊ အားရှိတဲ့ အစာစားပွီး၊ အနားကောငျးကောငျးယူပေးဖို့ပါ။ ကိုဗဈလက်ခဏာ တခြို့ရှိလာလြှငျ၊ ဥပမာ လညျပငျးနာလြှငျ လညျခြောငျးပလုပျကငြျးတာ (Listerine လို ဆေးရညျမြို (သို့မဟုတျ) ဆားရညျနှေးနှေးနဲ့)၊ ပုံမှနျအဖြားတိုငျးပွီး အဖြားရှိလြှငျ အဖြားကဆြေး သောကျတာ၊ ခြောငျးဆိုးလြှငျ ခြောငျးဆိုးပြောကျဆေး သောကျတာ၊ ဝမျးလြှောလြှငျ ရနေဲ့ဓာတျဆားပွနျဖွည့ျတာနဲ့ သာမနျကိုဗဈလူနာမြားစု သကျသာသှားလေ့ ရှိပါတယျ။
ကိုဗဈအတှကျ နောကျတဈခု သတိထားရမှာက ကိုဗဈဖွဈနခြေိနျမှာ သကွားအမြားကွီး မစားဖို့ပါ။ ကိုဗဈကွောင့ျ သှေးထဲရှိ သကွားဓာတျတကျစတောမို့ ဆီးခြိုရှိထားပွီးလြှငျ သကွားပိုမစားမိဖို့၊ ဆီးခြိုကို ပိုထိနျးထားဖို့ သတိထားရပါမယျ။ ကိုဗဈဖွဈခြိနျ နုံးလှနျးလြှငျလညျး ဆီးခြို ရှိမရှိ စဈဆေးနိုငျပါတယျ။ လိုအပျလြှငျ ဆရာဝနျနဲ့ တိုငျပငျပွီး လိုအပျသလို သှေးထဲက သကွားဓာတျကို ပွနျခနြိုငျပါတယျ။ ဆီးခြိုလူနာတှမှော ကိုဗဈဒဏျ ပိုပွငျးတတျလို့ပါ။ အခု ကိုဗဈစတုတ်ထလှိုငျးကာလအတှငျး ဆေးခနျးတှေ မဖှင့ျနိုငျသေးခြိနျမှာ ဆရာဝနျတှအေပါအဝငျ ကနြျးမာရေးဝနျထမျးတှအေားလုံးအနနေဲ့လညျး လူနာတှကေို ဖုနျးပွောတာနဲ့ ဗီဒီယိုသုံးဖုနျးခေါျတာ (Video Call) တှကေတဆင့ျ အမြားကွီး ထိထိရောကျရောကျ ကူညီပေးနိုငျပါတယျ။
ဒီအကွောငျးပိုမိုသိရှိနားလညျနိုငျဖို့ ကိုဝငျးမငျးက နယူးယောကျမွို့ Wyckoff Heights ဆေးရုံက ညှနျကွားရေးမှူးနဲ့ မွနျမာပွညျအတှငျးရှိ ကိုဗဈလူနာတှကေိုလညျး ဖုနျးကတဆင့ျ ကူညီကုသပေးနတေဲ့၊ ကူးစကျရောဂါအထူးကု ဒေါကျတာဇယြောသကျ, ကို ဆကျသှယျမေးထားပါတယျ။
