အခု မျိုးစိတ်ကွဲသစ်တွေ ကမ္ဘာမှာ ပိုပျံလာချိန်၊ ကူးစက်မူ ပိုမြန်လွန်းတာအပြင် အရင် ကိုဗစ်ဖြစ်ထားသူတွေမှာ ပို အချိန်တိုအတွင်း ပြန်ဖြစ်တာတွေ့ထားတယ်လို့ ကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေက ဆိုပါတယ်။
တောင်အာဖရိက (South Africa) ကနေ ဥရောပနိုင်ငံတချို့ကို စကူးလာတဲ့ BA.4 နဲ့ BA.5 က ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေး ၃ ကြိမ်ထိုးထားသူတွေမှာတောင် ပြန်ဖြစ်တာနဲ့ ကိုဗစ်ဖြစ်ထားပြီးသူတွေမှာ တစ်လမပြည့်ခင် (၂ ပတ်၊ ၃ ပတ်လောက်အတွင်း) ပြန်ဖြစ်လာတာကို ထူးထူးခြားခြား တွေ့ရှိထားပါတယ်။ အခုလိုဖြစ်ရတာက ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးနဲ့ ကိုဗစ်ဖြစ်ခဲ့တာကြောင့် ထွက်လာတဲ့ ပဋိပစ္စည်း (Antibody) ကရတဲ့ ကိုယ်ခံအား (Immune) ကို ဒီ မျိုးကွဲစိတ်သစ်တွေက ပိုအလွယ်တကူ ထိုးဖောက်သွားနိုင်လို့ပါ။ အရင် တုပ်ကွေးမျိုးကွဲသစ် (ဥပမာ ဝက်တုပ်ကွေး H1N1) က ကာလတစ်ခုအတွင်း တုပ်ကွေး ပြန်ဖြစ်စေတာရှိခဲ့ပေမဲ့၊ အခုက ကိုဗစ်မျိုးစိတ်ကွဲသစ်တွေက ပိုအချိန်တို မြန်လွန်းနေတာ အထူးသတိပြုစရာ ဖြစ်လာနေပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ လက်ရှိကာလအထိ အမေရိကန်နိုင်ငံမှာတော့ ပြင်းပြင်းထန်ထန်ဖြစ်တာ (ဥပမာ အောက်ဆီဂျင် လိုအပ်တာ၊ အထူးကြပ်မတ်ကုသဆောင် ICU ရောက်တာ) အရင်လို အများကြီး မတွေ့ရသေးပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ တချို့ရောဂါအခံ (ဥပမာ ကိုယ်ခံအားကျနေသူတွေ၊ အဆုပ်ရောဂါဆိုးဝါးနေသူတွေ၊ ရင်ကြပ်နဲ့ နှလုံးရောဂါ နှလုံးဖောက်ခဲ့တာမျိုး) ရှိထားသူတွေမှာတော့၊ ပိုဆိုး ပြင်းထန်စေနိုင်တာ တွေ့ထားပါတယ်။ အမေရိကန်မှာ အခုလို ကူးစက်လွယ်ပေမဲ့ ရောဂါအခံရှိသူတွေကလွဲလို့ မပြင်းထန်တာကတော့၊ ကာကွယ်ဆေး အနည်းဆုံး ၂ လုံးထိုးထားသူတွေအများစုရှိလာပြီး၊ ၃ လုံးထိုးထားသူ အတော်အသင့်ရှိကာ၊ ၄ လုံးထိုးထားသူက ခုချိန်ထိ နည်းနေသေးလို့ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံအတွက် သင်ခန်းစာကတော့ အလားတူ ကူးစက်မြန်လွန်းပြီး ကာကွယ်ဆေးထိုးထားသူတွေနဲ့ အရင်ဖြစ်ထားပြီးသူတွေမှာပါ ပိုအများအပြား ပိုအချိန်တိုအတွင်း ကူးနိုင်ပေမဲ့၊ အသက်အန္တရာယ်ဆုံးနိုင်တဲ့အတိတော့ ပြင်းထန်မူ နည်းနိုင်တာပါ။ အမေရိကန်မှာ ထိုးထားတဲ့ ကာကွယ်ဆေးလောက်တော့ မြန်မာမှာအသုံးများတဲ့ တရုတ်ကာကွယ်ဆေးက ဆတူ အတိအကျ အာနိသင်ကောင်းတယ်လို့ မပြောနိုင်ပေမဲ့၊ အရင် ဒီကာကွယ်ဆေးရသူ တစုံတရာပိုများလာတဲ့ Omicron လှိုင်းတုံးက၊ ကာကွယ်ဆေးရနည်းခဲ့တဲ့ Delta လှိုင်းတုံးကနဲ့ မတူဘဲ၊ လူ့အသက်ပေါင်းများစွာကို ကယ်တင်ပေးနိုင်ခဲ့တာတော့ ရှိခဲ့ပါတယ်။ နောက် သင်ခန်းစာကတော့ ကိုဗစ်ပြန်အတွေ့များလာတဲ့ နယူးယောက်မှာ အများသူငှာသုံး သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးယာဉ် (ကား၊ ဘတ်စကား၊ ရထား စတာ) တွေမှာ ပါးစပ်နဲ့နှာခေါင်းစည်း (Mask) ကို အရင်ဖြေလျှော့ပေးခဲ့ရာကနေ၊ အခု မဖြစ်မနေပြန်တပ်ဖို့ စည်းစနစ်နဲ့လုပ်နေပါပြီ။ ဒါ့အပြင် ကိုဗစ် အဖြစ်ပြန်စများလာနေတဲ့ တရုတ်မြို့တော် ဘီဂျင်း (ပီကင်း) မှာလည်း အများသူငှာသွား လူစုလူဝေးဖြစ်နိုင်တဲ့နေရာ (ရုပ်ရှင်ရုံ၊ ပြဇတ်ရုံ စတာ) တွေမှာ ဒီ Mask ကို မဖြစ်မနေတတ်ဖို့ အမိန့်ထုတ်ထားပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ကိုဗစ် ကာကွယ်ဆေးကိုလည်း အနည်းဆုံး ၃ လုံး၊ ဖြစ်နိုင်လျှင် ဒီထက် ပို ထိုးကြဖို့ ဒီနိုင်ငံတွေမှာ တိုက်တွန်းနေပါတယ်။
အခုလို ကာကွယ်တဲ့ကြားက ရောဂါကူးစက်ခံရလျှင် ကြိုသိနိုင်ဖို့ ထူးခြားတဲ့ လက္ခဏာတော့ မတွေ့သေးဘဲ၊ အရင် ကိုဗစ်ဖြစ်တာတွေနဲ့ ဆင်တူနေပါသေးတယ်။ အခုတစ်ခေါက်ကိုဗစ်လူနာတွေမှာလည်း လည်ပင်းနာတာ (တချို. အာခေါင်ကွဲမလောက်နာနိုင်)၊ ချောင်းဆိုးတာ (တချို့ မအိပ်နိုင်လောက်အောင်ဆိုးတာ)၊ ကိုယ်လက်ကိုက်တာ၊ နုံးတာ (တချို့အလုပ်မလုပ်ချင်လောက်အောင်နုံးတာ)၊ ဝမ်းလျှောတာ၊ အနံ့ပျောက်တာ၊ ဖျားတာတွေပါ။ ကိုဗစ် ကာကွယ်ဆေးထိုးထားသူတွေမှာ၊ ဒီ ရောဂါလက္ခဏာတွေအများစုက ၂ ရက် ၃ ရက်သာဖြစ်လေ့ရှိပြီး၊ အလွန့်အလွန်ဆုံး ၃ ရက် ၄ ရက်ထက်တော့ ပိုလေ့မရှိဘဲ ပြန်ကောင်းလာလေ့ ရှိပါတယ်။ ဖျားတာကတော့ ၁ ရက် ၂ ရက်အတွင်း ပြန်ကောင်းလေ့ရှိပေမဲ့၊ ၃ ရက် ၄ ရက်အထိ ရောက်လာလျှင်တော့ သတိစထားပြီး လိုအပ်လျှင် (တခြားလက္ခဏာတွေလည်း မသက်သာဘဲ ဆက်ဆိုးလာလျှင်) ဆေးခန်းပြသင့်ပါတယ်။
ဒီအကြောင်း ပိုမိုသိရှိနားလည်နိုင်ဖို့ ကိုဝင်းမင်းက နယူးယောက်မြို့ Wyckoff Heights ဆေးရုံက ညွန်ကြားရေးမှူးနဲ့ မြန်မာပြည်က ကိုဗစ်လူနာတွေကိုလည်း ဖုန်းကတဆင့် ကူပေးနေတဲ့၊ ကူးစက်ရောဂါအထူးကု ဒေါက်တာဇေယျာသက် ကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
==== Unicode ====
အခု မြိုးစိတျကှဲသဈတှေ ကမ်ဘာမှာ ပိုပြံလာခြိနျ၊ ကူးစကျမူ ပိုမွနျလှနျးတာအပွငျ အရငျ ကိုဗဈဖွဈထားသူတှမှော ပို အခြိနျတိုအတှငျး ပွနျဖွဈတာတှေ့ထားတယျလို့ ကနြျးမာရေးပညာရှငျတှကေ ဆိုပါတယျ။
တောငျအာဖရိက (South Africa) ကနေ ဥရောပနိုငျငံတခြို့ကို စကူးလာတဲ့ BA.4 နဲ့ BA.5 က ကိုဗဈကာကှယျဆေး ၃ ကွိမျထိုးထားသူတှမှောတောငျ ပွနျဖွဈတာနဲ့ ကိုဗဈဖွဈထားပွီးသူတှမှော တဈလမပွည့ျခငျ (၂ ပတျ၊ ၃ ပတျလောကျအတှငျး) ပွနျဖွဈလာတာကို ထူးထူးခွားခွား တှေ့ရှိထားပါတယျ။ အခုလိုဖွဈရတာက ကိုဗဈကာကှယျဆေးနဲ့ ကိုဗဈဖွဈခဲ့တာကွောင့ျ ထှကျလာတဲ့ ပဋိပစ်စညျး (Antibody) ကရတဲ့ ကိုယျခံအား (Immune) ကို ဒီ မြိုးကှဲစိတျသဈတှကေ ပိုအလှယျတကူ ထိုးဖောကျသှားနိုငျလို့ပါ။ အရငျ တုပျကှေးမြိုးကှဲသဈ (ဥပမာ ဝကျတုပျကှေး H1N1) က ကာလတဈခုအတှငျး တုပျကှေး ပွနျဖွဈစတောရှိခဲ့ပမေဲ့၊ အခုက ကိုဗဈမြိုးစိတျကှဲသဈတှကေ ပိုအခြိနျတို မွနျလှနျးနတော အထူးသတိပွုစရာ ဖွဈလာနပေါတယျ။
ဒါပမေဲ့ လကျရှိကာလအထိ အမရေိကနျနိုငျငံမှာတော့ ပွငျးပွငျးထနျထနျဖွဈတာ (ဥပမာ အောကျဆီဂငြျ လိုအပျတာ၊ အထူးကွပျမတျကုသဆောငျ ICU ရောကျတာ) အရငျလို အမြားကွီး မတှေ့ရသေးပါဘူး။ ဒါပမေဲ့ တခြို့ရောဂါအခံ (ဥပမာ ကိုယျခံအားကနြသေူတှေ၊ အဆုပျရောဂါဆိုးဝါးနသေူတှေ၊ ရငျကွပျနဲ့ နှလုံးရောဂါ နှလုံးဖောကျခဲ့တာမြိုး) ရှိထားသူတှမှောတော့၊ ပိုဆိုး ပွငျးထနျစနေိုငျတာ တှေ့ထားပါတယျ။ အမရေိကနျမှာ အခုလို ကူးစကျလှယျပမေဲ့ ရောဂါအခံရှိသူတှကေလှဲလို့ မပွငျးထနျတာကတော့၊ ကာကှယျဆေး အနညျးဆုံး ၂ လုံးထိုးထားသူတှအေမြားစုရှိလာပွီး၊ ၃ လုံးထိုးထားသူ အတောျအသင့ျရှိကာ၊ ၄ လုံးထိုးထားသူက ခုခြိနျထိ နညျးနသေေးလို့ ဖွဈနိုငျပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံအတှကျ သငျခနျးစာကတော့ အလားတူ ကူးစကျမွနျလှနျးပွီး ကာကှယျဆေးထိုးထားသူတှနေဲ့ အရငျဖွဈထားပွီးသူတှမှောပါ ပိုအမြားအပွား ပိုအခြိနျတိုအတှငျး ကူးနိုငျပမေဲ့၊ အသကျအန်တရာယျဆုံးနိုငျတဲ့အတိတော့ ပွငျးထနျမူ နညျးနိုငျတာပါ။ အမရေိကနျမှာ ထိုးထားတဲ့ ကာကှယျဆေးလောကျတော့ မွနျမာမှာအသုံးမြားတဲ့ တရုတျကာကှယျဆေးက ဆတူ အတိအကြ အာနိသငျကောငျးတယျလို့ မပွောနိုငျပမေဲ့၊ အရငျ ဒီကာကှယျဆေးရသူ တစုံတရာပိုမြားလာတဲ့ Omicron လှိုငျးတုံးက၊ ကာကှယျဆေးရနညျးခဲ့တဲ့ Delta လှိုငျးတုံးကနဲ့ မတူဘဲ၊ လူ့အသကျပေါငျးမြားစှာကို ကယျတငျပေးနိုငျခဲ့တာတော့ ရှိခဲ့ပါတယျ။ နောကျ သငျခနျးစာကတော့ ကိုဗဈပွနျအတှေ့မြားလာတဲ့ နယူးယောကျမှာ အမြားသူငှာသုံး သယျယူပို့ဆောငျရေးယာဉျ (ကား၊ ဘတျစကား၊ ရထား စတာ) တှမှော ပါးစပျနဲ့နှာခေါငျးစညျး (Mask) ကို အရငျဖွလြှေော့ပေးခဲ့ရာကနေ၊ အခု မဖွဈမနပွေနျတပျဖို့ စညျးစနဈနဲ့လုပျနပေါပွီ။ ဒါ့အပွငျ ကိုဗဈ အဖွဈပွနျစမြားလာနတေဲ့ တရုတျမွို့တောျ ဘီဂငြျး (ပီကငျး) မှာလညျး အမြားသူငှာသှား လူစုလူဝေးဖွဈနိုငျတဲ့နရော (ရုပျရှငျရုံ၊ ပွဇတျရုံ စတာ) တှမှော ဒီ Mask ကို မဖွဈမနတေတျဖို့ အမိန့ျထုတျထားပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ ကိုဗဈ ကာကှယျဆေးကိုလညျး အနညျးဆုံး ၃ လုံး၊ ဖွဈနိုငျလြှငျ ဒီထကျ ပို ထိုးကွဖို့ ဒီနိုငျငံတှမှော တိုကျတှနျးနပေါတယျ။
အခုလို ကာကှယျတဲ့ကွားက ရောဂါကူးစကျခံရလြှငျ ကွိုသိနိုငျဖို့ ထူးခွားတဲ့ လက်ခဏာတော့ မတှေ့သေးဘဲ၊ အရငျ ကိုဗဈဖွဈတာတှနေဲ့ ဆငျတူနပေါသေးတယျ။ အခုတဈခေါကျကိုဗဈလူနာတှမှောလညျး လညျပငျးနာတာ (တခြို. အာခေါငျကှဲမလောကျနာနိုငျ)၊ ခြောငျးဆိုးတာ (တခြို့ မအိပျနိုငျလောကျအောငျဆိုးတာ)၊ ကိုယျလကျကိုကျတာ၊ နုံးတာ (တခြို့အလုပျမလုပျခငြျလောကျအောငျနုံးတာ)၊ ဝမျးလြှောတာ၊ အနံ့ပြောကျတာ၊ ဖြားတာတှပေါ။ ကိုဗဈ ကာကှယျဆေးထိုးထားသူတှမှော၊ ဒီ ရောဂါလက်ခဏာတှအေမြားစုက ၂ ရကျ ၃ ရကျသာဖွဈလေ့ရှိပွီး၊ အလှန့ျအလှနျဆုံး ၃ ရကျ ၄ ရကျထကျတော့ ပိုလေ့မရှိဘဲ ပွနျကောငျးလာလေ့ ရှိပါတယျ။ ဖြားတာကတော့ ၁ ရကျ ၂ ရကျအတှငျး ပွနျကောငျးလေ့ရှိပမေဲ့၊ ၃ ရကျ ၄ ရကျအထိ ရောကျလာလြှငျတော့ သတိစထားပွီး လိုအပျလြှငျ (တခွားလက်ခဏာတှလေညျး မသကျသာဘဲ ဆကျဆိုးလာလြှငျ) ဆေးခနျးပွသင့ျပါတယျ။
ဒီအကွောငျး ပိုမိုသိရှိနားလညျနိုငျဖို့ ကိုဝငျးမငျးက နယူးယောကျမွို့ Wyckoff Heights ဆေးရုံက ညှနျကွားရေးမှူးနဲ့ မွနျမာပွညျက ကိုဗဈလူနာတှကေိုလညျး ဖုနျးကတဆင့ျ ကူပေးနတေဲ့၊ ကူးစကျရောဂါအထူးကု ဒေါကျတာဇယြောသကျ ကို ဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။
