ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံမှာ သမတ ဒူတာတေးရဲ့ မူးယစ်ဆေးဝါးနှိမ်နင်းမှု အစီစဉ်ကြောင့် လူအများပြားအသတ်ခံခဲ့ရတဲ့အတွက် လူသားတွေကိုဆန့်ကျင်တဲ့ရာဇဝတ်မှု Crime against humanity အဖြစ် တရားဝင်စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတွေလုပ်ဖို့ နိုင်ငံတကာရာဇဝတ်မှုခုံရုံး ICC ရဲ့ တရားသူကြီးတွေက ဗုဒ္ဓဟူးနေ့မှာ အတည်ပြုလက်ခံလိုက်ပါတယ်။
တရားလိုတွေဘက်ကတင်ပြထားတဲ့ သက်သေခံအထောက်အထားတွေကို တရားသူကြီးတွေကကြည့်ရှုစစ်ဆေးရာမှာ သမ္မတ ဒူတာတေးရဲ့ မူးယစ်ဆေးဝါးနှိမ်နင်းမှုအစီအစဉ်ဟာ ဥပဒေနဲ့အညီလုပ်ဆောင်ခဲ့တဲ့ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးလုပ်ဆောင်ချက်တခုအဖြစ် ယူဆလို့မရကြောင်း တရားသူတွေက ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီလုပ်ရပ်ဟာ အရပ်သားပြည်သူတွေကို စနစ်တကျ တိုက်ခိုက်ခဲ့မှုတခုသာဖြစ်တယ်လို့ဆိုပါတယ်။
ဒူတာတေးဟာ အကြမ်းဖက်မှုကိုလှုံဆော်ခဲ့ပြီး၊ ရဲ တွေဟာ မူးယစ်ဆေးဝါးကိစ္စနဲ့သံသယရှိတဲ့ လက်နှက်မဲ့ပြည်သူတွေကို အများအပြား သတ်ဖြတ်ခဲ့တယ်လို့ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေက စွပ်စွဲထားပါတယ်။
ဖိလစ်ပိုင်ရဲတွေကတော့ ဒီစွပ်စွဲချက်တွေကို ငြင်းဆိုထားပြီး၊ ဒူတာတေးကလည်း ရဲ တွေကို ကိုယ့်ကိုယ်ကိုခုခံကာကွယ်ဖို့ အတွက်သာ ပစ်သတ်ဖို့အမိန့်ပေးထားတယ်လို့ပြောဆိုပါတယ်။ ဗုဒ္ဓဟူးနေ့က ICC ရဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်နဲ့ပတ်သက်ပြီး ဖိလစ်ပိုင်အစိုးရရဲ တုန့်ပြန်မှုကိုတော့ မသိရသေးပါဘူး။
ဒူတာတေးအစိုးရဟာ ICC နိုင်ငံတကာခုံရုံးကနေ နှုတ်ထွက်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ၂၁၆ ခုနှစ်ကနေ ၂၀၁၉ ခုနှစ်အထိ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်နေခဲ့တဲ့ အတွက် အဲဒိကာလတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး အကြုံးဝင်နေပါတယ်။
------------------------
ဖိလဈပိုငျနိုငျငံ သမ်မတ ဒူတာတေးရဲ့ လူသားမြိးနှယျအပေါျကြူးလှနျမှု ICC လကျခံစဈဆေးမညျ
ဖိလဈပိုငျနိုငျငံမှာ သမတ ဒူတာတေးရဲ့ မူးယဈဆေးဝါးနှိမျနငျးမှု အစီစဉျကွောင့ျ လူအမြားပွားအသတျခံခဲ့ရတဲ့အတှကျ လူသားတှကေိုဆန့ျကငြျတဲ့ရာဇဝတျမှု Crime against humanity အဖွဈ တရားဝငျစုံစမျးစဈဆေးမှုတှလေုပျဖို့ နိုငျငံတကာရာဇဝတျမှုခုံရုံး ICC ရဲ့ တရားသူကွီးတှကေ ဗုဒ်ဓဟူးနေ့မှာ အတညျပွုလကျခံလိုကျပါတယျ။
တရားလိုတှဘေကျကတငျပွထားတဲ့ သကျသခေံအထောကျအထားတှကေို တရားသူကွီးတှကေကွည့ျရှုစဈဆေးရာမှာ သမ္မတ ဒူတာတေးရဲ့ မူးယဈဆေးဝါးနှိမျနငျးမှုအစီအစဉျဟာ ဥပဒနေဲ့အညီလုပျဆောငျခဲ့တဲ့ တရားဥပဒစေိုးမိုးရေးလုပျဆောငျခကြျတခုအဖွဈ ယူဆလို့မရကွောငျး တရားသူတှကေ ဆုံးဖွတျခဲ့ပါတယျ။ ဒီလုပျရပျဟာ အရပျသားပွညျသူတှကေို စနဈတကြ တိုကျခိုကျခဲ့မှုတခုသာဖွဈတယျလို့ဆိုပါတယျ။
ဒူတာတေးဟာ အကွမျးဖကျမှုကိုလှုံဆောျခဲ့ပွီး၊ ရဲ တှဟော မူးယဈဆေးဝါးကိစ်စနဲ့သံသယရှိတဲ့ လကျနှကျမဲ့ပွညျသူတှကေို အမြားအပွား သတျဖွတျခဲ့တယျလို့ လူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့တှကေ စှပျစှဲထားပါတယျ။
ဖိလဈပိုငျရဲတှကေတော့ ဒီစှပျစှဲခကြျတှကေို ငွငျးဆိုထားပွီး၊ ဒူတာတေးကလညျး ရဲ တှကေို ကိုယ့ျကိုယျကိုခုခံကာကှယျဖို့ အတှကျသာ ပဈသတျဖို့အမိန့ျပေးထားတယျလို့ပွောဆိုပါတယျ။ ဗုဒ်ဓဟူးနေ့က ICC ရဲ့ဆုံးဖွတျခကြျနဲ့ပတျသကျပွီး ဖိလဈပိုငျအစိုးရရဲ တုန့ျပွနျမှုကိုတော့ မသိရသေးပါဘူး။
ဒူတာတေးအစိုးရဟာ ICC နိုငျငံတကာခုံရုံးကနေ နှုတျထှကျခဲ့ပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ၂၁၆ ခုနှဈကနေ ၂၀၁၉ ခုနှဈအထိ အဖှဲ့ဝငျဖွဈနခေဲ့တဲ့ အတှကျ အဲဒိကာလတှနေဲ့ပတျသကျပွီး အကွုံးဝငျနပေါတယျ။
