Boston မြို့ မာရသွန် အပြေးပြိုင်ပွဲမှာ တနင်္လာနေ့က ဗုံးပေါက်ကွဲ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အဲ့ဒီမြို့မှာ လုံခြုံရေး တင်းကျပ်စွာ ချထားပြီးတော့ သက်ဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်တွေကလည်း စုံစမ်းစစ်ဆေး မှုတွေ ပြုလုပ်နေကြပါတယ်။ Boston မြို့ခံတဦးဖြစ်တဲ့ ရိုးမ စားသောက်ဆိုင်ပိုင်ရှင် ကိုစိုင်းလူကျော် ကို နောက်ဆက်တွဲ အခြေအနေနဲ့ပတ်သက်လို့ ဒေါ်လှလှသန်း က ဆက်သွယ်မေးမြန်း ထားပါတယ်။
မေး။ ။ ကိုစိုင်းလူကျော်တို့ ဒီရိုးမစားသောက်ဆိုင်က မနေ့က ဗုံးပေါက်တဲ့ Boston မာရသွန် ပြေးတဲ့နေရာနဲ့ သိပ်မကွာလှဘူးပေါ့။
ဖြေ။ ။ “သိပ်မကွာဘူး။ ကျနော်တို့ ဒီကနေ မောင်းမယ်ဆိုရင် ၆ မိနစ် ၇ မိနစ်လောက်ပေါ့ဗျာ။ ကျနော်တို့ကလည်း Boston ပဲ ဒါပေမဲ့ မြောက်ပိုင်းဘက်မှာ သွားကျတယ် ကျနော်တို့ဆိုင်က။”
မေး။ ။ ဒီနေ့ အခြေအနေရော ဘာတွေ ထူးပါသေးလဲ။
ဖြေ။ ။ “ဒီနေ့ အခြေအနေကတော့ Downtown အဲ့ဒီဗုံးပေါက်ကွဲတဲ့နေရာကို အခု ပြည်သူပြည်သားတွေအားလုံး မသွားဖို့ပေါ့ဗျာ။ အဲ့ဒီနေရာမှာ သူတို့က ပိတ်ထားတာ။ တမိုင်ဧရိယာပတ်ဝန်းကျင်ပေါ့။ ၁၅ ဘလော့ လောက်ရှိတယ်။ ကျနော် မနက်တုန်းက သွားကြည့်သေးတယ်။ ကျနော်က ကျနော့်ဆိုင်အတွက် လိုအပ်တာ သွားဝယ်ရတာကိုး။ အဲ့ဒီ Downtown ကို ဖြတ်ဖြတ်ပြီး သွားရတာ။ သွားတော့ အဲ့ဒီမှာ အားလုံးက ပိတ်ထားတာဗျာ။ မြို့ထဲမသွားဖို့၊ ဒီနေ့ အိမ်မှာနေဖို့၊ Downtown မသွားဖို့၊ ကျနော်တို့ဆိုင် ဧည့်သည်တော်တော်များများက အဲ့ဘက်ကို လာတာ။ လာတဲ့အခါကျတော့ ကျနော်လည်း ဒီနေ့ - မနေ့ကလိုပဲ ဆိုင်ထပ်ပြီး ပိတ်ရတာပေါ့လေ။”
မေး။ ။ အဲ့တော့ လုံခြုံရေးအခြေအနေကတော့ တင်းကျပ်နေမှာပေါ့။ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတွေ ပြုလုပ်နေတယ်ဆိုတော့လေ။
ဖြေ။ ။ “ဟုတ်ကဲ့ အခု ဒီမှာ လုံခြုံရေးက တော်တော် တင်းကျပ်တာဗျ ဒီမှာ ဒီနေ့ အသွားအလာဆိုရင် ပုလိပ်တွေဆိုရင် လမ်းလျှောက်တဲ့သူတွေကအစ သူတို့ အဲ့လိုမျိုးပေါ့ စစ်ဆေးနေတယ်။ ကျနော့်ရဲ့ မိတ်ဆွေတယောက် Subway စီးပြီး သူ သွားမယ် သွားမယ်ဆိုပြီး သွားတဲ့အခါကျတော့ အဲ့ဒီမှာ အဝင်မှာ တန်းစီးရတာ။ သူတို့က အိတ်တွေလည်း လုံးဝကို ရှာတာ။ နောက်ပြီးတော့ ဒီမှာက ခါတိုင်းနဲ့မတူဘူး။ ပုလိပ်ကားတွေက များလာတယ်။ လှည့်လည်နေတာပေ့ါဗျာ။ ကျနော်တို့ ဒီဘက်ခြမ်း။ မနေ့ကထက်စာရင် ဒီနေ့ ပိုများလာတယ်။ ကျနော်ကြည့်ရတာ တခြားမြို့ကအစ ပုလိပ်တွေ ဘာတွေ အင်အားတွေ ဖြည့်ထားတယ်ထင်တယ်။ နောက်ပြီးတော့ စစ်တပ်တွေလည်း ရှိတယ်။ Downtown မှာဆိုရင် Army National Guard တွေပါ တွေ့တယ် မနေ့တုန်းက ကျနော်သွားတာ။”
မေး။ ။ Boston မာရသွန်ဆိုတာ တကယ့်ကို နိုင်ငံတကာက လာပြီးတော့ ပြိုင်တဲ့ပွဲလည်းဖြစ်တယ်။ နောက် အဲ့ဒီနေ့ကလည်း Boston အတွက်ပေါ့နော် ငြိမ်းငြိမ်းချမ်းချမ်းနဲ့ အားလပ်ရက်ဆိုတဲ့အခါကျတော့ အခုလို ရုတ်တရက် မမျှော်လင့်ပဲ ဗုံးခွဲတိုက်ခိုက်ခံရတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး Boston မြို့ခံတွေက ဘယ်လို ခံစားကြပါသလဲရှင့်။
ဖြေ။ ။ “ကျနော်က ဒီမြောက်ပိုင်းမှာနေတာကိုး။ ကျနော်တို့ အိမ်ဘေးပတ်ဝန်းကျင်မှာဆို ကျောင်းသားတွေများတယ်။ နောက်ပြီးတော့ လက်လုပ်လက်စားလူတွေ ပိုများတယ်။ များတဲ့အခါကျတော့ ဒေါသထွက်တာပေါ့ဗျာ။ ဘယ်သူလုပ်တာလဲ ဒီလောက် သူများတွေ ပျော်ရွှင်နေတဲ့နေ့မှာ နောက်ပြီးတော့ Emancipation Day ဆိုတာ လွတ်လပ်ရေးကို ဒီကစခဲ့တာကိုး။ Boston က အဲ့ဒီဟာကို အခြေပြုပြီးတော့ ဗြိတိသျှကို တော်လှန်တာကိုး။ အဲ့ဒါကြောင့် သူတို့က နှစ်တိုင်း Emancipation Day ကို ကျင်းပခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီနေ့ဆိုရင် လူတွေက ကလေးတွေ မိသားစုတွေအလိုက် ပျော်ပြီးတော့ Boston မှာဆိုရင် ပြေးကြတာပေါ့။ တကမ္ဘာလုံးက လာပြီးတော့ ပြိုင်ကြတယ်လေ။ ကိုယ့်နိုင်ငံကို ကိုယ်စားပြုပြီး လာကြသူတွေ၊ ဒါ ပျော်ပွဲရွှင်ပွဲ တရပ်ပေါ့ဗျာ။ ဒါပေမဲ့ ရုတ်တရက် ဒီလိုမျိုးဖြစ်တဲ့အခါကျတော့ လူတွေက ဒေါသလည်းထွက် နောက် ပြီးတော့ အမေရိကန်က လုံခြုံရေးကို မေ့နေတာလားတို့ ဘာတို့ အဲ့လိုမျိုး တယောက်နဲ့တယောက် မေးကြတာပေါ့။ ကျနော့်ကိုလည်း မေးတယ်လေ။ 9/11 World Trade Center ကို တိုက်ခိုက်တုန်းကလည်း Boston က လေယာဉ်နှစ်စင်း တက်သွားတယ်လေ အဲ့ဒီတုန်းကလည်း လုံခြုံရေးအရ နောက်ပိုင်းက နည်းနည်း တင်းကျပ်လာတယ်။ ၁၀ နှစ်ကျော် ၁၁ နှစ် ၁၂ နှစ်ဖြစ်လာတဲ့အခါ လူတွေက နည်းနည်းမေ့သွားတာပေါ့။ မေ့သွားတဲ့အခါကျတော့ အားကစားသမားတွေအတွက် လုံခြုံရေး သူတို့က စဉ်းစားမိတယ်။ လာကြည့်တဲ့ လူတွေရဲ့ လုံခြုံရေးကိုတော့ သူတို့က မစိစစ်မိဘူးပေါ့ဗျာ။ အဲ့လိုမျိုးတော့ နည်းနည်းတော့ ဒေါသထွက်တာပေါ့။ ပုလိပ်တွေ ထောက်လှမ်းရေးတွေက ဒါတွေကို ပိုပြီး တင်းကျပ်သင့်တာပေါ့နော်။”
မေး။ ။ အခုလိုပေါ့နော် Boston မှာ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ဒဏ်ရာရရှိတဲ့သူတွေလည်း ရှိတယ်ဆိုတော့ ကိုစိုင်းလူကျော် အပါအဝင် ဒေသခံတွေအနေနဲ့ တဒေါင့်တနေရာကပေါ့နော် ဘာတွေ ကူညီဆောင်ရွက်ပေးနေတာ ရှိပါသလဲ။
ဖြေ။ ။ “မနေ့က ၈ နှစ်သားအရွယ် ကောင်လေးတယောက် သေသွားတယ်ဗျ။ မိသားစုလိုက် သူတို့သွားပြီးတော့ အားပေးတာပေါ့။ သူလည်းသေတယ်။ သူ့ရဲ့ ညီမလေးကလည်း ဆေးရုံမှာ ခြေထောက်တွေ ဘာတွေ ပြတ်သွားတယ်ပြောတယ်။ သူ့အမေကလည်း ခေါင်းမှာ ဒဏ်ရာရတယ်။ သူတို့မိသားစုအတွက် တော်တော်ခံစားနေရတာ။ အဲ့ဒီတော့ သူ့အတွက် ရည်စူးပြီးတော့ အလှူငွေတွေ ကောက်တာပေါ့ဗျာ။ အဲ့တော့ ကျနော်တို့က အလှူငွေတွေ ထည့်ဝင်တာပေါ့။ ပထမဆုံးအဆင့်။ ဒုတိယအဆင့်တော့ Massachusetts General Hospital ဆိုတာ တော်တော် နာမည်ကြီးတာဗျာ။ အဲ့ဒီမှာလည်း အခုက သွေးတွေလိုနေလို့၊ မနေ့ကလည်း သွားလှူကြတယ်။ ဒီနေ့လည်း သွားလှူကြတယ်။ ကျနော်ကတော့ မနက်ဖြန်မှာ သွေးသွားလှူဖို့ စာရင်းပေးထားတယ်။ ဒါ ကျနော့်တယောက်ထဲရဲ့ အခန်းကဏ္ဍပေါ့။ ကျနော်က ဒီ Boston မှာနေတယ်။ ဒီတိုင်းပြည်က ကျနော်တို့အပေါ်မှာ ကျေးဇူးရှိတယ်လေ။ ကျနော်တို့ကို ခေါ်ထားတယ်။ ကယ်ထားတဲ့ အခါကျတော့ ကျနော်တို့က ကိုယ်နိုင်တဲ့ဘက်က ကိုယ့်တိုင်းပြည် ကိုယ့်လူမျိုး ထိသလိုပဲ ကျနော်တို့က ခံစားရတယ်။ အဲ့ဒီတော့ ကျနော်တို့က ကိုယ့်ရဲ့အခန်းကဏ္ဍ Boston တိုင်းသားတွေ ဒါ မကြောက်ပါဘူး။ စည်းရုံးတယ်။ ညီညွတ်တယ်။ သတ္တိရှိတယ်ဆိုတာ ပြရတာပေါ့ဗျာ။”
အခုလို စိတ်ရှည်ရှည်နဲ့ အချိန်ပေး ရှင်းပြပေးတဲ့အတွက် ကျေးဇူးအများကြီး တင်ပါတယ် ကိုစိုင်းလူကျော်။
မေး။ ။ ကိုစိုင်းလူကျော်တို့ ဒီရိုးမစားသောက်ဆိုင်က မနေ့က ဗုံးပေါက်တဲ့ Boston မာရသွန် ပြေးတဲ့နေရာနဲ့ သိပ်မကွာလှဘူးပေါ့။
ဖြေ။ ။ “သိပ်မကွာဘူး။ ကျနော်တို့ ဒီကနေ မောင်းမယ်ဆိုရင် ၆ မိနစ် ၇ မိနစ်လောက်ပေါ့ဗျာ။ ကျနော်တို့ကလည်း Boston ပဲ ဒါပေမဲ့ မြောက်ပိုင်းဘက်မှာ သွားကျတယ် ကျနော်တို့ဆိုင်က။”
မေး။ ။ ဒီနေ့ အခြေအနေရော ဘာတွေ ထူးပါသေးလဲ။
ဖြေ။ ။ “ဒီနေ့ အခြေအနေကတော့ Downtown အဲ့ဒီဗုံးပေါက်ကွဲတဲ့နေရာကို အခု ပြည်သူပြည်သားတွေအားလုံး မသွားဖို့ပေါ့ဗျာ။ အဲ့ဒီနေရာမှာ သူတို့က ပိတ်ထားတာ။ တမိုင်ဧရိယာပတ်ဝန်းကျင်ပေါ့။ ၁၅ ဘလော့ လောက်ရှိတယ်။ ကျနော် မနက်တုန်းက သွားကြည့်သေးတယ်။ ကျနော်က ကျနော့်ဆိုင်အတွက် လိုအပ်တာ သွားဝယ်ရတာကိုး။ အဲ့ဒီ Downtown ကို ဖြတ်ဖြတ်ပြီး သွားရတာ။ သွားတော့ အဲ့ဒီမှာ အားလုံးက ပိတ်ထားတာဗျာ။ မြို့ထဲမသွားဖို့၊ ဒီနေ့ အိမ်မှာနေဖို့၊ Downtown မသွားဖို့၊ ကျနော်တို့ဆိုင် ဧည့်သည်တော်တော်များများက အဲ့ဘက်ကို လာတာ။ လာတဲ့အခါကျတော့ ကျနော်လည်း ဒီနေ့ - မနေ့ကလိုပဲ ဆိုင်ထပ်ပြီး ပိတ်ရတာပေါ့လေ။”
မေး။ ။ အဲ့တော့ လုံခြုံရေးအခြေအနေကတော့ တင်းကျပ်နေမှာပေါ့။ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတွေ ပြုလုပ်နေတယ်ဆိုတော့လေ။
ဖြေ။ ။ “ဟုတ်ကဲ့ အခု ဒီမှာ လုံခြုံရေးက တော်တော် တင်းကျပ်တာဗျ ဒီမှာ ဒီနေ့ အသွားအလာဆိုရင် ပုလိပ်တွေဆိုရင် လမ်းလျှောက်တဲ့သူတွေကအစ သူတို့ အဲ့လိုမျိုးပေါ့ စစ်ဆေးနေတယ်။ ကျနော့်ရဲ့ မိတ်ဆွေတယောက် Subway စီးပြီး သူ သွားမယ် သွားမယ်ဆိုပြီး သွားတဲ့အခါကျတော့ အဲ့ဒီမှာ အဝင်မှာ တန်းစီးရတာ။ သူတို့က အိတ်တွေလည်း လုံးဝကို ရှာတာ။ နောက်ပြီးတော့ ဒီမှာက ခါတိုင်းနဲ့မတူဘူး။ ပုလိပ်ကားတွေက များလာတယ်။ လှည့်လည်နေတာပေ့ါဗျာ။ ကျနော်တို့ ဒီဘက်ခြမ်း။ မနေ့ကထက်စာရင် ဒီနေ့ ပိုများလာတယ်။ ကျနော်ကြည့်ရတာ တခြားမြို့ကအစ ပုလိပ်တွေ ဘာတွေ အင်အားတွေ ဖြည့်ထားတယ်ထင်တယ်။ နောက်ပြီးတော့ စစ်တပ်တွေလည်း ရှိတယ်။ Downtown မှာဆိုရင် Army National Guard တွေပါ တွေ့တယ် မနေ့တုန်းက ကျနော်သွားတာ။”
မေး။ ။ Boston မာရသွန်ဆိုတာ တကယ့်ကို နိုင်ငံတကာက လာပြီးတော့ ပြိုင်တဲ့ပွဲလည်းဖြစ်တယ်။ နောက် အဲ့ဒီနေ့ကလည်း Boston အတွက်ပေါ့နော် ငြိမ်းငြိမ်းချမ်းချမ်းနဲ့ အားလပ်ရက်ဆိုတဲ့အခါကျတော့ အခုလို ရုတ်တရက် မမျှော်လင့်ပဲ ဗုံးခွဲတိုက်ခိုက်ခံရတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး Boston မြို့ခံတွေက ဘယ်လို ခံစားကြပါသလဲရှင့်။
ဖြေ။ ။ “ကျနော်က ဒီမြောက်ပိုင်းမှာနေတာကိုး။ ကျနော်တို့ အိမ်ဘေးပတ်ဝန်းကျင်မှာဆို ကျောင်းသားတွေများတယ်။ နောက်ပြီးတော့ လက်လုပ်လက်စားလူတွေ ပိုများတယ်။ များတဲ့အခါကျတော့ ဒေါသထွက်တာပေါ့ဗျာ။ ဘယ်သူလုပ်တာလဲ ဒီလောက် သူများတွေ ပျော်ရွှင်နေတဲ့နေ့မှာ နောက်ပြီးတော့ Emancipation Day ဆိုတာ လွတ်လပ်ရေးကို ဒီကစခဲ့တာကိုး။ Boston က အဲ့ဒီဟာကို အခြေပြုပြီးတော့ ဗြိတိသျှကို တော်လှန်တာကိုး။ အဲ့ဒါကြောင့် သူတို့က နှစ်တိုင်း Emancipation Day ကို ကျင်းပခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီနေ့ဆိုရင် လူတွေက ကလေးတွေ မိသားစုတွေအလိုက် ပျော်ပြီးတော့ Boston မှာဆိုရင် ပြေးကြတာပေါ့။ တကမ္ဘာလုံးက လာပြီးတော့ ပြိုင်ကြတယ်လေ။ ကိုယ့်နိုင်ငံကို ကိုယ်စားပြုပြီး လာကြသူတွေ၊ ဒါ ပျော်ပွဲရွှင်ပွဲ တရပ်ပေါ့ဗျာ။ ဒါပေမဲ့ ရုတ်တရက် ဒီလိုမျိုးဖြစ်တဲ့အခါကျတော့ လူတွေက ဒေါသလည်းထွက် နောက် ပြီးတော့ အမေရိကန်က လုံခြုံရေးကို မေ့နေတာလားတို့ ဘာတို့ အဲ့လိုမျိုး တယောက်နဲ့တယောက် မေးကြတာပေါ့။ ကျနော့်ကိုလည်း မေးတယ်လေ။ 9/11 World Trade Center ကို တိုက်ခိုက်တုန်းကလည်း Boston က လေယာဉ်နှစ်စင်း တက်သွားတယ်လေ အဲ့ဒီတုန်းကလည်း လုံခြုံရေးအရ နောက်ပိုင်းက နည်းနည်း တင်းကျပ်လာတယ်။ ၁၀ နှစ်ကျော် ၁၁ နှစ် ၁၂ နှစ်ဖြစ်လာတဲ့အခါ လူတွေက နည်းနည်းမေ့သွားတာပေါ့။ မေ့သွားတဲ့အခါကျတော့ အားကစားသမားတွေအတွက် လုံခြုံရေး သူတို့က စဉ်းစားမိတယ်။ လာကြည့်တဲ့ လူတွေရဲ့ လုံခြုံရေးကိုတော့ သူတို့က မစိစစ်မိဘူးပေါ့ဗျာ။ အဲ့လိုမျိုးတော့ နည်းနည်းတော့ ဒေါသထွက်တာပေါ့။ ပုလိပ်တွေ ထောက်လှမ်းရေးတွေက ဒါတွေကို ပိုပြီး တင်းကျပ်သင့်တာပေါ့နော်။”
မေး။ ။ အခုလိုပေါ့နော် Boston မှာ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ဒဏ်ရာရရှိတဲ့သူတွေလည်း ရှိတယ်ဆိုတော့ ကိုစိုင်းလူကျော် အပါအဝင် ဒေသခံတွေအနေနဲ့ တဒေါင့်တနေရာကပေါ့နော် ဘာတွေ ကူညီဆောင်ရွက်ပေးနေတာ ရှိပါသလဲ။
ဖြေ။ ။ “မနေ့က ၈ နှစ်သားအရွယ် ကောင်လေးတယောက် သေသွားတယ်ဗျ။ မိသားစုလိုက် သူတို့သွားပြီးတော့ အားပေးတာပေါ့။ သူလည်းသေတယ်။ သူ့ရဲ့ ညီမလေးကလည်း ဆေးရုံမှာ ခြေထောက်တွေ ဘာတွေ ပြတ်သွားတယ်ပြောတယ်။ သူ့အမေကလည်း ခေါင်းမှာ ဒဏ်ရာရတယ်။ သူတို့မိသားစုအတွက် တော်တော်ခံစားနေရတာ။ အဲ့ဒီတော့ သူ့အတွက် ရည်စူးပြီးတော့ အလှူငွေတွေ ကောက်တာပေါ့ဗျာ။ အဲ့တော့ ကျနော်တို့က အလှူငွေတွေ ထည့်ဝင်တာပေါ့။ ပထမဆုံးအဆင့်။ ဒုတိယအဆင့်တော့ Massachusetts General Hospital ဆိုတာ တော်တော် နာမည်ကြီးတာဗျာ။ အဲ့ဒီမှာလည်း အခုက သွေးတွေလိုနေလို့၊ မနေ့ကလည်း သွားလှူကြတယ်။ ဒီနေ့လည်း သွားလှူကြတယ်။ ကျနော်ကတော့ မနက်ဖြန်မှာ သွေးသွားလှူဖို့ စာရင်းပေးထားတယ်။ ဒါ ကျနော့်တယောက်ထဲရဲ့ အခန်းကဏ္ဍပေါ့။ ကျနော်က ဒီ Boston မှာနေတယ်။ ဒီတိုင်းပြည်က ကျနော်တို့အပေါ်မှာ ကျေးဇူးရှိတယ်လေ။ ကျနော်တို့ကို ခေါ်ထားတယ်။ ကယ်ထားတဲ့ အခါကျတော့ ကျနော်တို့က ကိုယ်နိုင်တဲ့ဘက်က ကိုယ့်တိုင်းပြည် ကိုယ့်လူမျိုး ထိသလိုပဲ ကျနော်တို့က ခံစားရတယ်။ အဲ့ဒီတော့ ကျနော်တို့က ကိုယ့်ရဲ့အခန်းကဏ္ဍ Boston တိုင်းသားတွေ ဒါ မကြောက်ပါဘူး။ စည်းရုံးတယ်။ ညီညွတ်တယ်။ သတ္တိရှိတယ်ဆိုတာ ပြရတာပေါ့ဗျာ။”
အခုလို စိတ်ရှည်ရှည်နဲ့ အချိန်ပေး ရှင်းပြပေးတဲ့အတွက် ကျေးဇူးအများကြီး တင်ပါတယ် ကိုစိုင်းလူကျော်။
