[[Zawgyi/Unicode]]
ကယားပြည်နယ် ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်ထဲ တိုက်ပွဲတွေပြင်းထန်ခဲ့သလို စစ်ကောင်စီတပ်က လေကြောင်းကရော လက်နက်ကြီးနဲ့ပါ ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်နေတာမို့ ကုန်စည်သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးတွေပါ အခက်အခဲဖြစ်ပြီး ဒေသတွင်း စားသောက်ကုန်ပြတ်လပ်မယ့်အနေအထားရှိနေတယ်လို့ ဒေသခံတွေကပြောပါတယ်။ စစ်ပြေးဒုက္ခသည်တွေလည်း စားနပ်ရိက္ခာနဲ့ ဆေးဝါးအကူအညီလိုနေတယ်လို့ဆိုပါတယ်။ ဒီသတင်း ရန်ကုန်က ပေးပို့ထားတာကို နန်းလောဝ်က တင်ပြပေးထားပါတယ်။
ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်ထဲမှာ ဒီဇင်ဘာ ၃၁ ရက်ကနေ ဇန်နဝါရီ ၃ ရက်နေ့ ည ၇ နာရီအထိ ကရင်နီပြည်သူ့ကာကွယ်ရေး မဟာမိတ်ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့နဲ့ စစ်ကောင်စီကြား တိုက်ပွဲတွေ ပြင်းပြင်းထန်ထန်ရှိခဲ့တာပါ။ ဒီးမော့ဆိုနယ် ထူလွီးဘီလာကျေးရွာ အနား သဲတောင်မှာ ဖရူဆိုဘက်ကနေ စစ်ကြောင်းထိုးလာတဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်နဲ့ ကရင်နီတပ်မတော် (KA) ၊ ကရင်နီအမျိုးများသားကာကွယ်ရေးတပ် KNDF တို့ ကြား ဇန်နဝါရီလ ၃ ရက် မနေ့က တိုက်ပွဲကတော့ မနက် ၁၀ နာရီခွဲကနေ ည ၇ နာရီထိ ၉ နာရီဝန်းကျင်အထိ တိုက်ပွဲပြင်းထန်ခဲ့တယ်လို့ ဒေသခံတွေပြောကြပါတယ်။
ဒီးမော့ဆို တိုက်ပွဲအတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်က လေကြောင်းနဲ့ပါ တိုက်ခိုက်ခဲ့လို့ ဒါဟာ နိုင်ငံတကာ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းကို ချိုးဖောက်လိုက်တာ ဖြစ်တယ်လို့ KNDF ပြန်ကြားရေးတာဝန်ခံက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“ဒီ ၄ ရက်မှာတော့ အဆိုးဆုံးကတော့ လေယာဉ်နဲ့တိုက်တဲ့ရက်ပဲပေါ့။ အဲ့ရက်မှာတော့ တောက်လျှောက် လေယာဉ်နဲ့တိုက်ခဲ့တော့ ကျနော်တို့ဘက်လည်း အဲ့ဒီရက်ပဲ ဒဏ်ရာတော်တော်များများရသွားတာ။ ကျန်တဲ့ရက်တွေကတော့ ကျနော်တို့ ကျဆုံးတာ မရှိသလောက်ပဲ။ စစ်ကောင်စီဘက်က ဒါဟာ တပ်ရဲ့ မူ စည်းမျဉ်း စည်းကမ်း၊ ဒီနိုင်ငံတကာရဲ့အခြေခံ law ကို ချိုးဖောက်တာပဲလေ။ ပြည်တွင်းစစ် မှာ လေယာဉ်မသုံးရဘူး စသည်ဖြင့်ပေါ့နော်။ အဲ့ဒီလိုမျိုး သဘောတူညီချက်တွေ ရှိတဲ့ဟာကို ချိုးဖောက်တာပဲ။”
စစ်ကောင်စီတပ်တွေဟာ ကယားပြည်နယ်အပြင် စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ မကွေးတိုင်း၊ ချင်းပြည်နယ်၊ ကရင်ပြည်နယ်တွေက တိုက်ပွဲတွေမှာလည်း လေကြောင်းသုံးတိုက် ခိုက်မှုတွေရှိနေတာပါ။ ဒီးမော့ဆိုတိုက်ပွဲအတွင်းမှာတော့ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေး ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့ဘက်က ကရင်နီတပ်မတော် တပ်ဖွဲ့ဝင်တဦးနဲ့ PDF ပူးပေါင်းမဟာမိတ်က တပ်ဖွဲ့ဝင်တဦး ကျဆုံးခဲ့ပြီး ၁၀ ဦးကျော် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။ စစ်ကောင်စီဘက်ကတော့ သေဆုံးသူ အနည်းဆုံး ၃၀ အထက်မှာ ရှိနေတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ ဒီသေဆုံးမှုနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဗွီအိုအေက အတည်ပြုနေဆဲပါ။
တိုက်ပွဲကာလအတွင်းမှာ စစ်ကောင်စီဖက်က လက်နက်ကြီးတွေ အသုံးပြုပစ်ခတ်ခဲ့တယ်လို့လည်း တိုက်ပွဲအနီးအနား ဒေသခံတဦးကပြောပါတယ်။
“တိုက်ပွဲကတော့ တော်တော်ပြင်းထန်တယ်။ ကျနော်လည်း ရက်စွဲတော့ နည်းနည်းမေ့နေတယ်။ အဲ့ဒါ သူတို့လက်နက်ကြီး ထုတာဆိုရင် ဒီမနက်ပိုင်း ၉ နာရီဝန်းကျင်လောက်ကနေ ဟို ည ၁၁ နာရီခွဲကျော်အထိတောင်မှ ခဏပဲ နားပြီးတော့ ပြန်ပြန်ထုနေတာ ဒီတပ်ထဲကနေ သူတို့ လှမ်းလှမ်းထုနေတာ။ ကျနော်တို့ ခန့်မှန်းတာတော့ ဒီငွေတောင်ဆည်အနားက ၄၂၇ တပ်ကနေထုတယ်။ နောက် လွိုင်ကော်ကနေလည်း လှမ်းထုတယ်။ တိုက်ပွဲ ရှိလည်းထုတယ်။ မရှိလည်း ထုတယ်။”
ဒီလို လက်နက်ကြီးနဲ့ရော လေကြောင်းကပါ တိုက်ခိုက်မှုတွေကြောင့် ဒေသခံကျေးရွာသားတွေ စိုးရိမ်ကြောက်ရွံ့နေကြတယ်လို့ စစ်ဘေးရှောင်စခန်းတာဝန်ခံ တဦးက ပြောပါတယ်။
“လက်နက်ကြီးတွေလည်း တခါတလေရမ်းထုနေတာပေ့ါနော်။ ဘယ်အချိန်မှာ ကျနော်တို့ဘက်ကို လက်နက်ကြီးကျမလဲဆိုတဲ့ စိုးရိမ်းစိတ်တွေ၊ စစ်ကောင်စီက လက်နက်ကြီးတွေပေါ့နော်။ အခုပြီးခဲ့တဲ့တပတ်ဆိုလည်း တိုက်လေယာဉ်လာတော့ အဲ့ဒါနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့မှ တော်တော်စိုးရိမ်ပူပင်မှုတွေ ရှိကြတာပေါ့။ အဲ့တချက် အခက်အခဲဖြစ်ချင်နေတာပေ့ါနော်။ ဒါပေမယ့် ရိက္ခာတွေတော့ မပျက်သေး၊ မပျက်အောင်တော့ တော်တော်လေး ရုန်းကန်ရှာနေရတာပေါ့နော်။ အဲ့လိုလေးဖြစ်နေတယ်ပေါ့။”
တိုက်ပွဲအခြေအနေကြောင့် သောင်းနဲ့ချီတဲ့ ဒေသခံတွေ ဘေးလွတ်ရာကို ထွက်ပြေးနေရကြပါတယ်။ စစ်ပြေးဒုက္ခသည်တွေအကြား မကျန်းမမာသူတွေ များနေပြီး လူ ၁,၀၀၀ မှာ ၅၀၀ လောက်က နေမကောင်းဖြစ်နေကြလို့ ဆေးဝါးလည်း လိုအပ် နေတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ တိုက်ပွဲတွေကြောင့် သွားလာရေးနဲ့ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးခက်ခဲလာပြီး စစ်ဘေးဒုက္ခသည်တွေအတွက် အလှူရှင်တွေ နည်းပါးလာနေတာကြောင့် အကူအညီတွေ ပိုလိုအပ်နေတယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။ ဒါ့အပြင် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးအခက်အခဲကြောင့် ကုန်ဈေးနှုန်းတွေပါ မြင့်တက်လာပြီး ကုန်စည်ပြတ်လပ်မယ့်အနေအထားရှိနေတယ်လို့ ဒေသခံတဦးကပြောပါတယ်။
“ကျနော်တို့ သွားလာလို့ မရတော့ဘူး။ နေလို့လည်း မရတော့ဘူး။ ဒီစားသောက် ကုန် ကုန်းလမ်းကြောင်းလည်း ဒီ ဒီးမော့ဆိုကနေ မသွားတော့ဘူး။ ဒီးမော့ဆို လုံးဝသွားလာလို့မရတဲ့ နယ်မြေဖြစ်သွားတာပေါ့။ တော်တော်လေးခက်ခဲပါတယ်။ ကျနော်တို့ ကုန်တွေ သယ်ဖို့လည်း ခက်ခဲတယ်။ နောက် ဈေးဝယ်ဖို့လည်း ခက်ခဲတယ်။ နောက် ဟို အဝေးဘက်မှာ နေတဲ့လူဆိုရင် ပိုခက်ခဲတယ်။ အရေးထဲ ဒီစစ်ကြောင်းနဲ့တွေ့ရင် ပိုပြီးတော့မှ အသက်အန္တရာယ်ရှိနေရတဲ့ သဘောမျိုး၊ ကုန်ဈေးနှုန်းတွေလည်း အရမ်းမြင့်ပြီးတော့ ရှားတဲ့အခြေအနေမျိုးဖြစ်နေပါတယ်။”
လက်ရှိအချိန်မှာတော့ ကယားပြည်နယ်တွင်း စစ်ပြေးဒုက္ခသည်တွေအတွက် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုလိုအပ်ချက်ရှိသလို၊ အမိုးအကာ ဆေးဝါး စားနပ်ရိက္ခာ အခက်အခဲလိုအပ်ချက်တွေပါ ရင်ဆိုင်နေရတယ်လို့ ဒေသခံကူညီရေးသမားတွေက ပြောပါတယ်။ ကုလသမဂ္ဂ လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်အရာအကြီးအကဲကတော့ ကယားပြည်နယ်အပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံတွင်း ပဋိပက္ခရှိနေတဲ့ ဒေသတွေမှာရှိတဲ့ လူဦးရေ သုံးသန်းဟာ အရေးပေါ်အကူအညီတွေလိုအပ်နေတယ်လို့ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်ကုန်ပိုင်းက ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။
===========
[[Unicode]]
ဒီးမော့ဆိုတိုကျပှဲကွောင့ျ ဒသေခံတှလေုံခွုံရေးအပွငျဆေးဝါးရိက်ခာခကျခဲ
ကယားပွညျနယျ ဒီးမော့ဆိုမွို့နယျထဲ တိုကျပှဲတှပွေငျးထနျခဲ့သလို စဈကောငျစီတပျက လကွေောငျးကရော လကျနကျကွီးနဲ့ပါ ပဈခတျတိုကျခိုကျနတောမို့ ကုနျစညျသယျယူပို့ဆောငျရေးတှပေါ အခကျအခဲဖွဈပွီး ဒသေတှငျး စားသောကျကုနျပွတျလပျမယ့ျအနအေထားရှိနတေယျလို့ ဒသေခံတှကေပွောပါတယျ။ စဈပွေးဒုက်ခသညျတှလေညျး စားနပျရိက်ခာနဲ့ ဆေးဝါးအကူအညီလိုနတေယျလို့ဆိုပါတယျ။ ဒီသတငျး ရနျကုနျက ပေးပို့ထားတာကို နနျးလောဝျက တငျပွပေးထားပါတယျ။
ဒီးမော့ဆိုမွို့နယျထဲမှာ ဒီဇငျဘာ ၃၁ ရကျကနေ ဇနျနဝါရီ ၃ ရကျနေ့ ည ၇ နာရီအထိ ကရငျနီပွညျသူ့ကာကှယျရေး မဟာမိတျပူးပေါငျးတပျဖှဲ့နဲ့ စဈကောငျစီကွား တိုကျပှဲတှေ ပွငျးပွငျးထနျထနျရှိခဲ့တာပါ။ ဒီးမော့ဆိုနယျ ထူလှီးဘီလာကြေးရှာ အနား သဲတောငျမှာ ဖရူဆိုဘကျကနေ စဈကွောငျးထိုးလာတဲ့ စဈကောငျစီတပျနဲ့ ကရငျနီတပျမတောျ (KA) ၊ ကရငျနီအမြိုးမြားသားကာကှယျရေးတပျ KNDF တို့ ကွား ဇနျနဝါရီလ ၃ ရကျ မနေ့က တိုကျပှဲကတော့ မနကျ ၁၀ နာရီခှဲကနေ ည ၇ နာရီထိ ၉ နာရီဝနျးကငြျအထိ တိုကျပှဲပွငျးထနျခဲ့တယျလို့ ဒသေခံတှပွေောကွပါတယျ။
ဒီးမော့ဆို တိုကျပှဲအတှငျး စဈကောငျစီတပျက လကွေောငျးနဲ့ပါ တိုကျခိုကျခဲ့လို့ ဒါဟာ နိုငျငံတကာ စညျးမဉြျးစညျးကမျးကို ခြိုးဖောကျလိုကျတာ ဖွဈတယျလို့ KNDF ပွနျကွားရေးတာဝနျခံက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
“ဒီ ၄ ရကျမှာတော့ အဆိုးဆုံးကတော့ လယောဉျနဲ့တိုကျတဲ့ရကျပဲပေါ့။ အဲ့ရကျမှာတော့ တောကျလြှောကျ လယောဉျနဲ့တိုကျခဲ့တော့ ကနြောျတို့ဘကျလညျး အဲ့ဒီရကျပဲ ဒဏျရာတောျတောျမြားမြားရသှားတာ။ ကနြျတဲ့ရကျတှကေတော့ ကနြောျတို့ ကဆြုံးတာ မရှိသလောကျပဲ။ စဈကောငျစီဘကျက ဒါဟာ တပျရဲ့ မူ စညျးမဉြျး စညျးကမျး၊ ဒီနိုငျငံတကာရဲ့အခွခေံ law ကို ခြိုးဖောကျတာပဲလေ။ ပွညျတှငျးစဈ မှာ လယောဉျမသုံးရဘူး စသညျဖွင့ျပေါ့နောျ။ အဲ့ဒီလိုမြိုး သဘောတူညီခကြျတှေ ရှိတဲ့ဟာကို ခြိုးဖောကျတာပဲ။”
စဈကောငျစီတပျတှဟော ကယားပွညျနယျအပွငျ စဈကိုငျးတိုငျး၊ မကှေးတိုငျး၊ ခငြျးပွညျနယျ၊ ကရငျပွညျနယျတှကေ တိုကျပှဲတှမှောလညျး လကွေောငျးသုံးတိုကျ ခိုကျမှုတှရှေိနတောပါ။ ဒီးမော့ဆိုတိုကျပှဲအတှငျးမှာတော့ ပွညျသူ့ကာကှယျရေး ပူးပေါငျးတပျဖှဲ့ဘကျက ကရငျနီတပျမတောျ တပျဖှဲ့ဝငျတဦးနဲ့ PDF ပူးပေါငျးမဟာမိတျက တပျဖှဲ့ဝငျတဦး ကဆြုံးခဲ့ပွီး ၁၀ ဦးကြောျ ထိခိုကျဒဏျရာရရှိခဲ့တယျလို့ သိရပါတယျ။ စဈကောငျစီဘကျကတော့ သဆေုံးသူ အနညျးဆုံး ၃၀ အထကျမှာ ရှိနတေယျလို့ ပွောပါတယျ။ ဒီသဆေုံးမှုနဲ့ ပတျသကျလို့ ဗှီအိုအကေ အတညျပွုနဆေဲပါ။
တိုကျပှဲကာလအတှငျးမှာ စဈကောငျစီဖကျက လကျနကျကွီးတှေ အသုံးပွုပဈခတျခဲ့တယျလို့လညျး တိုကျပှဲအနီးအနား ဒသေခံတဦးကပွောပါတယျ။
“တိုကျပှဲကတော့ တောျတောျပွငျးထနျတယျ။ ကနြောျလညျး ရကျစှဲတော့ နညျးနညျးမေ့နတေယျ။ အဲ့ဒါ သူတို့လကျနကျကွီး ထုတာဆိုရငျ ဒီမနကျပိုငျး ၉ နာရီဝနျးကငြျလောကျကနေ ဟို ည ၁၁ နာရီခှဲကြောျအထိတောငျမှ ခဏပဲ နားပွီးတော့ ပွနျပွနျထုနတော ဒီတပျထဲကနေ သူတို့ လှမျးလှမျးထုနတော။ ကနြောျတို့ ခန့ျမှနျးတာတော့ ဒီငှတေောငျဆညျအနားက ၄၂၇ တပျကနထေုတယျ။ နောကျ လှိုငျကောျကနလေညျး လှမျးထုတယျ။ တိုကျပှဲ ရှိလညျးထုတယျ။ မရှိလညျး ထုတယျ။”
ဒီလို လကျနကျကွီးနဲ့ရော လကွေောငျးကပါ တိုကျခိုကျမှုတှကွေောင့ျ ဒသေခံကြေးရှာသားတှေ စိုးရိမျကွောကျရှံ့နကွေတယျလို့ စဈဘေးရှောငျစခနျးတာဝနျခံ တဦးက ပွောပါတယျ။
“လကျနကျကွီးတှလေညျး တခါတလရေမျးထုနတောပေ့ါနောျ။ ဘယျအခြိနျမှာ ကနြောျတို့ဘကျကို လကျနကျကွီးကမြလဲဆိုတဲ့ စိုးရိမျးစိတျတှေ၊ စဈကောငျစီက လကျနကျကွီးတှပေေါ့နောျ။ အခုပွီးခဲ့တဲ့တပတျဆိုလညျး တိုကျလယောဉျလာတော့ အဲ့ဒါနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့မှ တောျတောျစိုးရိမျပူပငျမှုတှေ ရှိကွတာပေါ့။ အဲ့တခကြျ အခကျအခဲဖွဈခငြျနတောပေ့ါနောျ။ ဒါပမေယ့ျ ရိက်ခာတှတေော့ မပကြျသေး၊ မပကြျအောငျတော့ တောျတောျလေး ရုနျးကနျရှာနရေတာပေါ့နောျ။ အဲ့လိုလေးဖွဈနတေယျပေါ့။”
တိုကျပှဲအခွအေနကွေောင့ျ သောငျးနဲ့ခြီတဲ့ ဒသေခံတှေ ဘေးလှတျရာကို ထှကျပွေးနရေကွပါတယျ။ စဈပွေးဒုက်ခသညျတှအေကွား မကနြျးမမာသူတှေ မြားနပွေီး လူ ၁,၀၀၀ မှာ ၅၀၀ လောကျက နမေကောငျးဖွဈနကွေလို့ ဆေးဝါးလညျး လိုအပျ နတေယျလို့ ပွောပါတယျ။ တိုကျပှဲတှကွေောင့ျ သှားလာရေးနဲ့ သယျယူပို့ဆောငျရေးခကျခဲလာပွီး စဈဘေးဒုက်ခသညျတှအေတှကျ အလှူရှငျတှေ နညျးပါးလာနတောကွောင့ျ အကူအညီတှေ ပိုလိုအပျနတေယျလို့လညျး ပွောပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ သယျယူပို့ဆောငျရေးအခကျအခဲကွောင့ျ ကုနျဈေးနှုနျးတှပေါ မွင့ျတကျလာပွီး ကုနျစညျပွတျလပျမယ့ျအနအေထားရှိနတေယျလို့ ဒသေခံတဦးကပွောပါတယျ။
“ကနြောျတို့ သှားလာလို့ မရတော့ဘူး။ နလေို့လညျး မရတော့ဘူး။ ဒီစားသောကျ ကုနျ ကုနျးလမျးကွောငျးလညျး ဒီ ဒီးမော့ဆိုကနေ မသှားတော့ဘူး။ ဒီးမော့ဆို လုံးဝသှားလာလို့မရတဲ့ နယျမွဖွေဈသှားတာပေါ့။ တောျတောျလေးခကျခဲပါတယျ။ ကနြောျတို့ ကုနျတှေ သယျဖို့လညျး ခကျခဲတယျ။ နောကျ ဈေးဝယျဖို့လညျး ခကျခဲတယျ။ နောကျ ဟို အဝေးဘကျမှာ နတေဲ့လူဆိုရငျ ပိုခကျခဲတယျ။ အရေးထဲ ဒီစဈကွောငျးနဲ့တှေ့ရငျ ပိုပွီးတော့မှ အသကျအန်တရာယျရှိနရေတဲ့ သဘောမြိုး၊ ကုနျဈေးနှုနျးတှလေညျး အရမျးမွင့ျပွီးတော့ ရှားတဲ့အခွအေနမြေိုးဖွဈနပေါတယျ။”
လကျရှိအခြိနျမှာတော့ ကယားပွညျနယျတှငျး စဈပွေးဒုက်ခသညျတှအေတှကျ ကနြျးမာရေးစောင့ျရှောကျမှုလိုအပျခကြျရှိသလို၊ အမိုးအကာ ဆေးဝါး စားနပျရိက်ခာ အခကျအခဲလိုအပျခကြျတှပေါ ရငျဆိုငျနရေတယျလို့ ဒသေခံကူညီရေးသမားတှကေ ပွောပါတယျ။ ကုလသမဂ်ဂ လူသားခငြျးစာနာမှုဆိုငျအရာအကွီးအကဲကတော့ ကယားပွညျနယျအပါအဝငျ မွနျမာနိုငျငံတှငျး ပဋိပက်ခရှိနတေဲ့ ဒသေတှမှောရှိတဲ့ လူဦးရေ သုံးသနျးဟာ အရေးပေါျအကူအညီတှလေိုအပျနတေယျလို့ ပွီးခဲ့တဲ့နှဈကုနျပိုငျးက ထုတျပွနျခဲ့ပါတယျ။
#MyanmarViolence #KayahFighting #Demoso #VOABurmese #စဈပွေးဒုက်ခသညျ #ကုနျဈေးနှုနျးမွင့ျ #ဒီးမော့ဆို #စဈကောငျစီ #ကယား #ကရငျနီ #ဖရူဆို #ဗှီအိုအေ
===========
