လြတ္လပ္မႈနဲ႔ ဒီမုိကေရစီအတြက္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းကျပည္သူေတြ အခုဆႏၵျပေတာင္းဆိုေနၾကသလိုပဲ အာရွကျပည္သူေတြဟာလည္း ၁၉၈၀နဲ႔ ၁၉၉၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္ေတြတုန္းက အလားတူ ဆႏၵျပေတာင္းဆို ခဲ့ၾကဖူးပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအပါအ၀င္ အက်ပ္အတည္းမ်ိဳးစံုကို ခံစားခဲ့ရတဲ့ျပည္သူေတြ လမ္းေပၚထြက္ ဆႏၵျပမႈေတြဟာ ေအာင္ျမင္ခဲ့တာရွိသလို ႏွိမ္ႏွင္းခံလိုက္ရတာေတြလည္း ရွိပါတယ္။ လူထုအံုၾကြမႈေတြေၾကာင့္ အာဏာရွင္ေတြဆင္းေပးလိုက္ရၿပီး ဒီမိုကေရစီအသြင္ ေျပာင္းခဲ့ၾကတဲ့ ဖိလစ္ပိုင္နဲ႔ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံေတြဟာ ဒီကေန႔ ျပည္သူေတြ တကယ္လိုလားတဲ့ အေျပာင္းအလဲေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါရဲ႕လား။ ဘန္ေကာက္ရံုးက ဗီြအိုေအသတင္းေထာက္ Heda Bayron သံုးသပ္ခ်က္ကို မေနာ္ရိႈးက တင္ျပထားပါတယ္။
အီဂ်စ္ႏုိင္ငံမွာ အစိုးရဆန္႔က်င္ဆႏၵျပမႈေတြ သီတင္းပတ္ ၂ ပတ္ေလာက္ ဆက္တိုက္ျဖစ္ပြားၿပီးတဲ့ေနာက္ သမၼတ ဟိုစနီမူဘာရက္ (Hosni Mubarak) ႏုတ္ထြက္သြားၿပီးမၾကာခင္မွာပဲ ဖိလစ္ပိုင္သမၼတ ဘန္နစ္ႏိုအကြီႏို (Benigno Aquino III) က အီဂ်စ္ျပည္သူေတြနဲ႔အတူ တလံုးတ၀တည္းရွိတယ္လို႔ ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။ ကြယ္လြန္သြားၿပီျဖစ္တဲ့ မစၥတာ အကြီႏိုရဲ႕မိခင္ ဖိလစ္ပိုင္သမၼတေဟာင္း ကိုရာဇြန္အကြီႏို (Corazon Aquino) လက္ထက္၊ လြန္ခဲ့တဲ့ ၂၅ ႏွစ္တုန္းကလည္း မနီလာၿမိဳ႕ေတာ္က လမ္းမေတြေပၚမွာ ဆႏၵျပခဲ့ၾကတဲ့ ေထာင္ေသာင္းခ်ီတဲ့ျပည္သူေတြရဲ႕ အင္အားနဲ႔အတူ စစ္တပ္ထဲကေန ျပည္သူနဲ႔လက္တြဲၿပီး ပါ၀င္ခဲ့ၾကသူေတြလည္း ရွိတာေၾကာင့္ သမၼတမားကို႔စ္ ျပဳတ္က်ၿပီး အေမရိကန္ႏုိင္ငံကို ထြက္ေျပးခိုလံုခဲ့ရတာပါ။ ဒီျဖစ္ရပ္ဟာ ေတာင္ကိုးရီးယား၊ ထုိ္င္၀မ္၊ ထိုင္းနဲ ့အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံေတြမွာလည္း လူထုလႈပ္ရွားမႈေတြျဖစ္ေစဖို႔အတြက္ တြန္းပို႔ေပးခဲ့သလို ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ အာဏာရွင္ကိုျဖဳတ္ခ်ၿပီးတာနဲ႔ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးက အလိုအေလ်ာက္ လိုက္မလာဘူးဆိုတာကို ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္ငံရဲ႕ ႀကံဳေတြ႔ရပံုကိုၾကည့္ၿပီးသိႏုိင္ပါတယ္။ သမၼတ မားကို႔စ္ ျပဳတ္က်သြားၿပီး ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္ငံဟာ ႏွစ္အတန္ၾကာ အခက္အခဲေတြနဲ႔ ရင္ဆုိင္ခဲ့ရပါတယ္။ အာရွတလႊား စီးပြားေရးနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္စီမံခန္႔ခြဲမႈ ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ငန္းေတြကို ပံ့ပိုးေပးေနတဲ့ အစိုးရမဟုတ္တဲ့ Asia Foundation အဖြဲ႔ရဲ႕ ဖိလစ္ပိုင္က တာ၀န္ခံ Steven Rood က အခုလို သံုးသပ္ေျပာျပပါတယ္။
“အဲဒီတုန္းက စစ္အာဏာသိမ္းေတာ့မယ့္ အေျခအေနေတြ ခဏခဏႀကံဳခဲ့ရပါတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ အရင္အာဏာရွင္ေခါင္းေဆာင္နဲ႔ နီးစပ္တဲ့အသိုင္းအ၀ိုင္းတြင္းက စစ္တပ္နဲ ့အရပ္သားေခါင္းေဆာင္တခ်ိဳ႕က အာဏာရွင္မရွိေတာ့တဲ့ေနာက္ပိုင္း ႏုိင္ငံေရးအခင္းအက်င္းကို အံ၀င္ခြင္က်မျဖစ္ၾကေတာ့ပါဘူး။ အာဏာရွင္ကိုျဖဳတ္ခ်ခဲ့ရာမွာ စစ္တပ္ရဲ႕ အခန္းက႑ပါ၀င္ခဲ့တာမွန္ေပမဲ့ သူတို႔က တက္လာတဲ့အစိုးရသစ္နဲ႔ လြယ္လြယ္ကူကူေတာ့ သဟဇာတမျဖစ္ပါဘူး။”
အီဂ်စ္ႏုိင္ငံမွာဆိုရင္လည္း အာဏာရွင္ မူဘာရက္ကိုျဖဳတ္ခ်တဲ့အခါမွာ စစ္တပ္ရဲ႕အခန္းက႑က အေရးပါခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ ၆ လအတြင္း ေရြးေကာက္ပြဲေတြမက်င္းပေသးခင္ ၾကားကာလမွာ ႏုိင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္မယ့္တာ၀န္ကို စစ္တပ္က အခု ထမ္းေဆာင္ေပးထားပါတယ္။
အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံမွာလည္း ၁၉၉၈ ခုႏွစ္ အာဏာရွင္သမၼတ ဆူဟာတိုျပဳတ္က်သြားၿပီးတဲ့ေနာက္ စစ္တပ္ရဲ႕ အခန္းက႑နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အမ်ားက စိုးရိမ္မကင္းျဖစ္ခဲ့တာပါ။ ဆူဟာတို မရွိတဲ့ေနာက္ပိုင္း အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံဟာ ခြဲထြက္ေရးလႈပ္ရွားမႈေတြ၊ အၾကမ္းဖက္တိုက္ခုိက္မႈေတြေၾကာင့္ စစ္တပ္ကပဲ ျပန္ၿပီးအာဏာသိမ္းလိမ့္မယ္ ဆိုၿပီးေတာ့ ႏုိင္ငံေရးအကဲျဖတ္တခ်ိဳ႕က သံုးသပ္ခဲ့ပါတယ္။ အင္ဒုိနီးရွားမွာက စစ္တပ္ဟာ ကာကြယ္ေရးတာ၀န္အျပင္ လြတ္ေတာ္မွာ အမတ္ေနရာရဖို႔အာမခံနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးတာ၀န္ကုိပါ ယူထားတာပါ။ ဒါေပမဲ့ ဆူဟာတိုမရွိတဲ့ေနာက္ပိုင္းမွာ စစ္တပ္က ေခါင္းေဆာင္တခ်ိဳ႕က စစ္တပ္အာဏာသိမ္းမႈေတြထပ္မျဖစ္ဘဲ ႏုိင္ငံေရးအေျပာင္းအလဲ ျဖစ္လာဖို႔အတြက္ မျဖစ္မေန ႀကိဳးစားခဲ့ၾကတယ္လို႔ စကၤာပူအေျခစိုက္ Rajaratnam ႏုိင္ငံတကာေလ့လာေရးတကၠသိုလ္က အင္ဒိုနီးရွားအေရးကၽြမ္းက်င္သူ Leonard Sebastian က ေျပာပါတယ္။
“အဲဒီတုန္းကကံေကာင္းတာတခုက စစ္တပ္ထဲမွာ သေဘာထားေတြက အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိေနေလေတာ့ စစ္တပ္ကအင္အားႀကီးေပမဲ့ အာဏာကိုလက္၀ါးႀကီးအုပ္တာမ်ိဳး လုပ္ႏုိင္စြမ္းမရွိခဲ့ပါဘူး။ အဲဒီလိုမလုပ္ဖို႔ကို ျပည္တြင္းကေရာ၊ အေမရိကန္နဲ႔ ႏုိင္ငံတကာက ဖိအားေပးမႈေတြကလည္း ရွိေနခဲ့တာပါ။ တတိယအခ်က္က စစ္တပ္အတြင္းမွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲလိုတဲ့သူေတြက စစ္တပ္ကို ႏုိင္ငံေရးမွာ ၀င္စြက္တာေတြကို ဖယ္ရွားၿပီးေတာ့ ကာကြယ္ေရးက႑မွာရပ္တည္တဲ့စစ္တပ္ ပီပီသသျဖစ္ဖို႔ တစိုက္မတ္မတ္ ႀကိဳးစားခဲ့တဲ့သူေတြ ရွိပါတယ္။”
အဲဒီလို အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို တစိုက္မတ္မတ္လုပ္လာတဲ့ စစ္အရာရွိေတြထဲက တေယာက္ကေတာ့ အခုလက္ရွိသမၼတ ဆူစီလိုဘန္ဘန္း ယူဒိုယိုႏို ျဖစ္ပါတယ္။ အာဏာရွင္အစိုးရ ျပဳတ္က်ၿပီးတဲ့ေနာက္ ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာကို အရပ္သားေခါင္းေဆာင္ေတြလက္ထဲ တိတိပပလႊဲေျပာင္းေပးႏုိင္ဖို႔ဆိုရင္ စစ္တပ္ရဲ႕အခန္းက႑ကိုလည္း သတ္သတ္မွတ္မွတ္ ထားေပးဖို႔အေရးႀကီးတယ္လို႔ Asia Foundation က မစၥတာ ရုဒ္ ကဆိုပါတယ္။
“မွ်မွ်တတျဖစ္ေအာင္ လုပ္ငန္းစဥ္အရပ္ရပ္ကို အင္မတန္သိမ္ေမြ႔စြာ ကိုင္တြယ္ရပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္ဖို႔ ဖိလစ္ပိုင္ဟာ ၁၀ ႏွစ္ေလာက္ ျဖတ္သန္းလိုက္ရပါတယ္။ အခုလည္း ဆက္ၿပီး ႀကိဳးစားေနရဆဲပါပဲ။”
ဖိလစ္ပိုင္နဲ႔ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံေတြက အေတြ႔အႀကံဳေတြကေန ေျပာမယ္ဆိုရင္ အေျပာင္းအလဲလုိ႔ေျပာလိုက္ရင္ အရင္ကမ်က္ႏွာေဟာင္းေတြက ခ်က္ခ်င္း ကြယ္ေပ်ာက္သြားမယ့္ အေနအထားမရွိပါဘူး။ ဖိလစ္ပိုင္ သမၼတေဟာင္း မားကို႔စ္နဲ႔ သူ႔ရဲ႕မိသားစု၀င္ေတြဟာ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ၊ ေဒၚလာသန္းေပါင္း မ်ားစြာ အဂတိလုိက္စားမႈေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး စြပ္စြဲျခင္း ခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီကေန႔ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးမွာ မစၥတာ မားကို႔စ္ရဲ႕ ဇနီး၊ သမီးနဲ႔သားျဖစ္သူေတြဟာ ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ခံ ရာထူးေတြမွာ ယူထားေနၾကဆဲျဖစ္ပါတယ္။
အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံမွာဆိုရင္လည္း ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဆူဟာတိုကြယ္လြန္ၿပီးတဲ့ေနာက္ သူ႔ရဲ႕မိသားစုဟာ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးက႑ေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ဆက္ၿပီး ထိန္းခ်ဳပ္ထားဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆူဟာတိုရဲ႕ Golkar ပါတီဟာလည္း အခုခ်ိန္ထိ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးမွာ အေရးႀကီးတဲ့အခန္းက႑ကေန ပါ၀င္ေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။
