ICJ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာတရားရုံးမှာ ဂမ်ဘီယာက တင်ပြထားတဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် မြန်မာနိုင်ငံက လူမျိုးသုဉ်းသတ်ဖြတ်မှုကျူးလွန်ခဲ့ကြောင်း စွဲချက်နဲ့ပတ်သက်ပြီး လက်ခံကြားနာခြင်းမပြုဖို့၊ မြန်မာနိုင်ငံဖက်က ကန့်ကွက်ချက်ကို ICJ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာတရားရုံးက ဒီနေ့ ဇူလိုင် ၂၂ မှာ ပယ်ချလိုက်ပါတယ်။ မြန်မာဖက်က ကန့်ကွက်ထားတဲ့ အချက် လေးချက်စလုံးကို ပယ်ချခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
မြန်မာဖက်မှ ကန့်ကွက်တဲ့ အမှတ်(၁) ကန့်ကွက်ချက်နဲ့ အမှတ်(၄) ကန့်ကွက်ချက်ကို ICJ က ပူးတွဲစဉ်းစားခဲ့ပြီး ပယ်ချခဲ့တာလို့ဆိုပါတယ်။ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံအနေနဲ့ OIC ကို ကိုယ်စားပြုပြီး စွဲဆိုခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ မြန်မာရဲ့ ကန့်ကွက်ချက်နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ဂမ်ဘီယာအကြား ရိုဟင်ဂျာအရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး အငြင်းပွားမှု မရှိဘူးဆိုတဲ့ မြန်မာဖက်က ပြောဆိုချက်ကို ICJ တရားသူကြီး ၁၆ဦးစလုံးက တခဲနက် ပယ်ချခဲ့ပါတယ်။ ဂမ်ဘီယာဟာ ရိုဟင်ဂျာအရေးကို စိုးရိမ်ကြောင်းနှင့် ဒီကိစ္စကို ကိုင်တွယ်ဆောင်ရွက်မည်ဖြစ်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂနဲ့ OIC အစည်းအဝေးတွေမှာ အထင်အရှားပြောကြားခဲ့ပြီး ကိုယ်တိုင် ဆုံးဖြတ်ချက်နဲ့လုပ်ဆောင်တာ ထင်ရှားတယ်လို့ တရားသူကြီးက ဖတ်ကြားပါတယ်။ ဒီ ဆုံးဖြတ်ချက်နဲ့ပတ်သက်ပြီး နီးစပ်ရာ အဖွဲ့အစည်းတခုခုရဲ့ အကူအညီ ငွေကြေးပံ့ပိုးမှုများကို ရယူနိုင်ခွင့်လည်းရှိကြောင်း ICJ က ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါတယ်။ အလားတူပင် ဂမ်ဘီယာက ကုလသမဂ္ဂမှာ ပြောကြားခဲ့တဲ့ မိန့်ခွန်းအပေါ် မြန်မာကိုယ်စားလှယ်က ကန့်ကွက်ခဲ့မှု၊ ဂမ်ဘီယာက ကိုးကားခဲ့တဲ့ UN Fact Finding Mission ရဲ့ အစီရင်ခံစာနဲ့ပတ်သက်ပြီး မြန်မာက ကန့်ကွက်မှု၊ ဒါ့အပြင် ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာကိုယ်စားလှယ်ရုံးကို ဂမ်ဘီယာက ပေးပို့ထားတဲ့စာ. စတဲ့အချက်တွေကို ထောက်ထားပြီး ဂမ်ဘီယာနဲ့ မြန်မာအကြား ဒီကိစ္စအပေါ် အငြင်းပွားမှုအတိအကျရှိခဲ့တယ်လို့ ICJ က ဆုံးဖြတ်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
မြန်မာဖက်က တတိယမြောက် ကန့်ကွက်ချက်ဖြစ်တဲ့ ဂျီနိုဆိုက် ပုဒ်မ ၈ ကို ခြွင်းချက်ထားခဲ့ခြင်းကြောင့် ဂမ်ဘီယာတနိုင်ငံတည်းအနေနဲ့ ICJ ကို အသုံးပြုပြီး စွဲဆိုခွင့်မရှိဘူးဆိုတဲ့အချက်ကိုလည်း ICJ အနေနဲ့ စဉ်းစားရာမှာ မြန်မာဖက်က လက်ခံသဘောတူထားတဲ့ ပုဒ်မ ၉ ကိုပဲ အဓိကထား ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပြီး ဂမ်ဘီယာအနေနဲ့ ICJ မှာ တင်ပြစွဲဆိုခွင့်ရှိတယ်လို့ ဆုံးဖြတ်ပါတယ်။
မြန်မာဖက်က ဒုတိယမြောက် ကန့်ကွက်ထားတဲ့ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံဟာ ရိုဟင်ဂျာအရေးမှာ တိုက်ရိုက်ပါဝင်ပတ်သက်တဲ့ နိုင်ငံမဟုတ်တဲ့အတွက် ဒီကိစ္စမှာ ပါဝင် စွဲဆိုခွင့်မရှိကြောင်း အချက်ကိုလည်း ICJ ကပယ်ချပါတယ်။ လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်တဲ့ကိစ္စရပ်များအပေါ် ကာကွယ်ရန်သတ်မှတ်ထားတဲ့ ဂျီနိုဆိုဒ်ပဋိဉာဏ်စာတမ်းအရ စိုးရိမ်ပူပင်တဲ့ နိုင်ငံတိုင်းအနေနဲ့ စာချုပ်ပါ အဖွဲ့ဝင် အခြားနိုင်ငံတခုအပေါ် တရားစွဲဆို တင်ပြပိုင်ခွင့်ရှိကြောင်း ICJ က ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီ ဆုံးဖြတ်ချက်အပေါ်ကိုတော့ တရားသူကြီး ၁၅ ဦး ထောက်ခံပြီး၊ တဦးက ကန့်ကွက်ခဲ့ပါတယ်။
အဆုံးသတ်အနေနဲ့တော့ မြန်မာဖက်က ကန့်ကွက်ချက်အားလုံးကို ICJ ကပယ်ချပြီး ဂမ်ဘီယာက စွဲဆိုထားတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရိုဟင်ဂျာများအပေါ် ဂျီနိုဆိုက်ကျူးလွန်မှုများရှိသည်ဆိုသည့် စွပ်စွဲချက်ကို ဆက်လက်ကြားနာသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်လိုက်ပါတယ်။ ဒီ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို အသေးစိတ် ကို မကြာခင် ထုတ်ပြန်မှာဖြစ်ပြီး၊ ဆက်လက်ကြားနာမှုတွေကို ဘယ်အချိန် ပြန်စမည်ဆိုတာ သတ်မှတ်ပြောကြားတာမရှိပါဘူး။
လူမျိုးသုဉ်းသတ်ဖြတ်မှုတားဆီးရေးဆိုင်ရာ နိုင်ငံတကာ သဘောတူစာချုပ်မှာ လက်မှတ်ထိုးထားတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံက ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် ဆက်ဆံပြုမူတာတွေဟာ စာချုပ်ပါအချက်တွေကို ချိုးဖောက်ရာ ရောက်တယ်ဆိုပြီး Gambia နိုင်ငံက ICJ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာတရားရုံးကို ဦးတိုက်လျှောက်ထားစွဲဆိုခဲ့တာပါ။ ၂၀၁၇ ခုနှစ်က ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းမှာ စစ်တပ် နယ်မြေရှင်းလင်းစဉ် ရိုဟင်ဂျာ မွတ်ဆလင်တွေအပေါ် ကျူးလွန်ခဲ့တာဟာ လူမျိုးသုဉ်းသတ်ဖြတ်မှုမြောက်တယ်ဆိုပြီး Gambia နိုင်ငံက မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် ၂၀၁၉ ခုနှစ်က တရားစွဲခဲ့ပါတယ်။ Netherlands နိုင်ငံ The Hague မြို့မှာ ၂၀၁၉ ခုနှစ်ကုန်ပိုင်းမှာ အမှုကို စတင်ကြားနာခဲ့ချိန်က အမှုစစ်ဆေးနေချိန်ကာလအတွင်း ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် နောက်ထပ်ကျူးလွန်မှုတွေ မလုပ်အောင် တရားရုံးက တားမြစ်ပေးဖို့ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံက လျှောက်ထားခဲ့တာမှာ မြန်မာနိုင်ငံ လိုက်နာရမယ့် ယာယီတားမြစ်မိန့် ဆုံးဖြတ်ချက်ကို တရားရုံးက ဆုံးဖြတ်ပေးခဲ့ပါတယ်။
(unicode)
ICJ အပွညျပွညျဆိုငျရာတရားရုံးမှာ ဂမျဘီယာက တငျပွထားတဲ့ ရိုဟငျဂြာတှအေပေါျ မွနျမာနိုငျငံက လူမြိုးသုဉျးသတျဖွတျမှုကြူးလှနျခဲ့ကွောငျး စှဲခကြျနဲ့ပတျသကျပွီး လကျခံကွားနာခွငျးမပွုဖို့၊ မွနျမာနိုငျငံဖကျက ကန့ျကှကျခကြျကို ICJ အပွညျပွညျဆိုငျရာတရားရုံးက ဒီနေ့ ဇူလိုငျ ၂၂ မှာ ပယျခလြိုကျပါတယျ။ မွနျမာဖကျက ကန့ျကှကျထားတဲ့ အခကြျ လေးခကြျစလုံးကို ပယျခခြဲ့တာဖွဈပါတယျ။
မွနျမာဖကျမှ ကန့ျကှကျတဲ့ အမှတျ(၁) ကန့ျကှကျခကြျနဲ့ အမှတျ(၄) ကန့ျကှကျခကြျကို ICJ က ပူးတှဲစဉျးစားခဲ့ပွီး ပယျခခြဲ့တာလို့ဆိုပါတယျ။ ဂမျဘီယာနိုငျငံအနနေဲ့ OIC ကို ကိုယျစားပွုပွီး စှဲဆိုခဲ့တယျဆိုတဲ့ မွနျမာရဲ့ ကန့ျကှကျခကြျနဲ့ မွနျမာနိုငျငံနဲ့ ဂမျဘီယာအကွား ရိုဟငျဂြာအရေးနဲ့ပတျသကျပွီး အငွငျးပှားမှု မရှိဘူးဆိုတဲ့ မွနျမာဖကျက ပွောဆိုခကြျကို ICJ တရားသူကွီး ၁၆ဦးစလုံးက တခဲနကျ ပယျခခြဲ့ပါတယျ။ ဂမျဘီယာဟာ ရိုဟငျဂြာအရေးကို စိုးရိမျကွောငျးနှင့ျ ဒီကိစ်စကို ကိုငျတှယျဆောငျရှကျမညျဖွဈကွောငျး ကုလသမဂ်ဂနဲ့ OIC အစညျးအဝေးတှမှော အထငျအရှားပွောကွားခဲ့ပွီး ကိုယျတိုငျ ဆုံးဖွတျခကြျနဲ့လုပျဆောငျတာ ထငျရှားတယျလို့ တရားသူကွီးက ဖတျကွားပါတယျ။ ဒီ ဆုံးဖွတျခကြျနဲ့ပတျသကျပွီး နီးစပျရာ အဖှဲ့အစညျးတခုခုရဲ့ အကူအညီ ငှကွေေးပံ့ပိုးမှုမြားကို ရယူနိုငျခှင့ျလညျးရှိကွောငျး ICJ က ဆုံးဖွတျခဲ့ပါတယျ။ အလားတူပငျ ဂမျဘီယာက ကုလသမဂ်ဂမှာ ပွောကွားခဲ့တဲ့ မိန့ျခှနျးအပေါျ မွနျမာကိုယျစားလှယျက ကန့ျကှကျခဲ့မှု၊ ဂမျဘီယာက ကိုးကားခဲ့တဲ့ UN Fact Finding Mission ရဲ့ အစီရငျခံစာနဲ့ပတျသကျပွီး မွနျမာက ကန့ျကှကျမှု၊ ဒါ့အပွငျ ကုလသမဂ်ဂဆိုငျရာ မွနျမာကိုယျစားလှယျရုံးကို ဂမျဘီယာက ပေးပို့ထားတဲ့စာ. စတဲ့အခကြျတှကေို ထောကျထားပွီး ဂမျဘီယာနဲ့ မွနျမာအကွား ဒီကိစ်စအပေါျ အငွငျးပှားမှုအတိအကရြှိခဲ့တယျလို့ ICJ က ဆုံးဖွတျခဲ့တာဖွဈပါတယျ။
မွနျမာဖကျက တတိယမွောကျ ကန့ျကှကျခကြျဖွဈတဲ့ ဂြီနိုဆိုကျ ပုဒျမ ၈ ကို ခွှငျးခကြျထားခဲ့ခွငျးကွောင့ျ ဂမျဘီယာတနိုငျငံတညျးအနနေဲ့ ICJ ကို အသုံးပွုပွီး စှဲဆိုခှင့ျမရှိဘူးဆိုတဲ့အခကြျကိုလညျး ICJ အနနေဲ့ စဉျးစားရာမှာ မွနျမာဖကျက လကျခံသဘောတူထားတဲ့ ပုဒျမ ၉ ကိုပဲ အဓိကထား ဆုံးဖွတျခဲ့ပွီး ဂမျဘီယာအနနေဲ့ ICJ မှာ တငျပွစှဲဆိုခှင့ျရှိတယျလို့ ဆုံးဖွတျပါတယျ။
မွနျမာဖကျက ဒုတိယမွောကျ ကန့ျကှကျထားတဲ့ ဂမျဘီယာနိုငျငံဟာ ရိုဟငျဂြာအရေးမှာ တိုကျရိုကျပါဝငျပတျသကျတဲ့ နိုငျငံမဟုတျတဲ့အတှကျ ဒီကိစ်စမှာ ပါဝငျ စှဲဆိုခှင့ျမရှိကွောငျး အခကြျကိုလညျး ICJ ကပယျခပြါတယျ။ လူသားထုအပေါျ ကြူးလှနျတဲ့ကိစ်စရပျမြားအပေါျ ကာကှယျရနျသတျမှတျထားတဲ့ ဂြီနိုဆိုဒျပဋိဉာဏျစာတမျးအရ စိုးရိမျပူပငျတဲ့ နိုငျငံတိုငျးအနနေဲ့ စာခြုပျပါ အဖှဲ့ဝငျ အခွားနိုငျငံတခုအပေါျ တရားစှဲဆို တငျပွပိုငျခှင့ျရှိကွောငျး ICJ က ဆုံးဖွတျခဲ့ပါတယျ။ အဲဒီ ဆုံးဖွတျခကြျအပေါျကိုတော့ တရားသူကွီး ၁၅ ဦး ထောကျခံပွီး၊ တဦးက ကန့ျကှကျခဲ့ပါတယျ။
အဆုံးသတျအနနေဲ့တော့ မွနျမာဖကျက ကန့ျကှကျခကြျအားလုံးကို ICJ ကပယျခပြွီး ဂမျဘီယာက စှဲဆိုထားတဲ့ မွနျမာနိုငျငံတှငျ ရိုဟငျဂြာမြားအပေါျ ဂြီနိုဆိုကျကြူးလှနျမှုမြားရှိသညျဆိုသည့ျ စှပျစှဲခကြျကို ဆကျလကျကွားနာသှားမညျဖွဈကွောငျး ဆုံးဖွတျခကြျ ခမြှတျလိုကျပါတယျ။ ဒီ ဆုံးဖွတျခကြျတှကေို အသေးစိတျ ကို မကွာခငျ ထုတျပွနျမှာဖွဈပွီး၊ ဆကျလကျကွားနာမှုတှကေို ဘယျအခြိနျ ပွနျစမညျဆိုတာ သတျမှတျပွောကွားတာမရှိပါဘူး။
လူမြိုးသုဉျးသတျဖွတျမှုတားဆီးရေးဆိုငျရာ နိုငျငံတကာ သဘောတူစာခြုပျမှာ လကျမှတျထိုးထားတဲ့ မွနျမာနိုငျငံက ရိုဟငျဂြာတှအေပေါျ ဆကျဆံပွုမူတာတှဟော စာခြုပျပါအခကြျတှကေို ခြိုးဖောကျရာ ရောကျတယျဆိုပွီး Gambia နိုငျငံက ICJ အပွညျပွညျဆိုငျရာတရားရုံးကို ဦးတိုကျလြှောကျထားစှဲဆိုခဲ့တာပါ။ ၂၀၁၇ ခုနှဈက ရခိုငျပွညျနယျ မွောကျပိုငျးမှာ စဈတပျ နယျမွရှေငျးလငျးစဉျ ရိုဟငျဂြာ မှတျဆလငျတှအေပေါျ ကြူးလှနျခဲ့တာဟာ လူမြိုးသုဉျးသတျဖွတျမှုမွောကျတယျဆိုပွီး Gambia နိုငျငံက မွနျမာနိုငျငံအပေါျ ၂၀၁၉ ခုနှဈက တရားစှဲခဲ့ပါတယျ။ Netherlands နိုငျငံ The Hague မွို့မှာ ၂၀၁၉ ခုနှဈကုနျပိုငျးမှာ အမှုကို စတငျကွားနာခဲ့ခြိနျက အမှုစဈဆေးနခြေိနျကာလအတှငျး ရိုဟငျဂြာတှအေပေါျ နောကျထပျကြူးလှနျမှုတှေ မလုပျအောငျ တရားရုံးက တားမွဈပေးဖို့ ဂမျဘီယာနိုငျငံက လြှောကျထားခဲ့တာမှာ မွနျမာနိုငျငံ လိုကျနာရမယ့ျ ယာယီတားမွဈမိန့ျ ဆုံးဖွတျခကြျကို တရားရုံးက ဆုံးဖွတျပေးခဲ့ပါတယျ။
