ဒီေန႔ ဒီဇင္ဘာလ ၁ ရက္ေန႔ဟာ ကမၻာ့ AIDS ေရာဂါ တုိက္ဖ်က္ေရးေန႔ ျဖစ္ပါတယ္။ UNAIDS ေခၚ ကုလသမဂၢ AIDS ေရာဂါ ကာကြယ္ တုိက္ဖ်က္ေရးဌာန အစီရင္ခံစာအရ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္အတြင္း တကမၻာလုံး အတုိင္းအတာနဲ႔ HIV ဗုိင္းရပ္စ္ပိုး ကူးစက္မႈ ခံရသူ ဦးေရဟာ အရင္ကထက္ တုိးလာတာ မေတြ႕ရဘူးလို႔ ဆုိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ႏွစ္စဥ္ ကမၻာတ၀န္း HIV ပုိး ကူးစက္ခံရသူ ၂,၅၀၀,၀၀၀ ရွိေနၿမဲ ျဖစ္တာေၾကာင့္ ဒီေရာဂါကို လုံး၀ ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ဖို႔ အတြက္ကေတာ့ အလုပ္ေတြ အမ်ားႀကီးလုပ္ဖို႔ လိုေသးတယ္လို႔ ကၽြမ္းက်င္သူေတြက ေျပာပါတယ္။ AIDS ေ၀ဒနာရွင္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔လည္း သူတုိ႔တေတြဟာ လူ႕အခြင့္အေရး ခံစားခြင့္ေတြကို ဆံုး႐ံႈးေနၾကရတယ္လို႔ HIV/AISD ကူညီေရး လုပ္သူေတြက ေျပာပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဒီေရာဂါအတြက္ ေဆး၀ါးလံုေလာက္မႈ မရွိတာေတြအျပင္ လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းေတြမွာလည္း ခြဲျခား ဆက္ဆံမႈေတြကို ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ အေၾကာင္းကိုေတာ့ မသင္းသီရိက တင္ျပေပးထားပါတယ္။
ဒီကေန႔ က်ေရာက္တဲ့ ကမၻာ့ HIV/AIDS တိုက္ဖ်က္ေရးေန႔ ေဆာင္ပုဒ္ကေတာ့ HIV/AIDS ေ၀ဒနာရွင္ေတြဟာ လူ႔အခြင့္အေရးေတြကို ခံစားခြင့္ ရွိရမယ္လုိ႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီေ၀ဒနာရွင္ေတြကို လူ႔အသိုင္းအ၀ုိင္းထဲမွာ ခြဲျခားဆက္ဆံတာေတြ မလုပ္ရဘူး၊ သူတို႔အတြက္ လံုၿခံဳတဲ့ ေစာင့္ေရွာက္မႈ ေဂဟာေတြ ရွိရမယ္၊ ေဆး၀ါးကုသမႈေတြလည္း အျပည့္အ၀ ရၾကရမွာ ျဖစ္သလို အသက္ရွင္ေနထိုင္ခြင့္ ဆိုတဲ့ ခံစားခြင့္ေတြလည္း ပိုင္ဆုိင္ႏိုင္ၾကရမွာပါ။ တခါ ဒီေရာဂါအတြက္ ကုသမႈ၊ ေစာင့္ေရွာက္မႈေတြအျပင္ ကူညီပ့ံပိုးမႈ စတဲ့ အေျခခံ အခ်က္ေတြဟာ သူတို႔အားလံုးရဲ႕ ရပိုင္ခြင့္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ ဒီအခြင့္အေရးေတြနဲ႔ ေ၀ဒနာရွင္ေတြ ေ၀းေနၾကရတယ္လို႔ NLD လူမႈေထာက္ကူျပဳ အဖြဲ႕က မျဖဴျဖဴသင္းက ေျပာပါတယ္။
“ေ၀ဒနာရွင္ေတြရဲ႕ ရပုိင္ခြင့္ အခြင့္အေရးေတြေပါ့၊ ဘယ္ဟာမွ မရဘူးလို႔ျမင္တယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ သူတုိ႔မွာ ေဆး၀ါး ကုသပုိင္ခြင့္ေတာင္မွ မရွိၾကဘူး။ တခ်ဳိ႕ေတြဆုိရင္ ေဆး၀ါးကုသမႈ လုိခ်င္ၾကတယ္၊ ဒါေပမဲ့ သူတို႔မွာ ဘယ္ကုိသြားၿပီး ေဆးယူရမွန္း မသိဘူး။ ဘယ္က ေဆးေပးမွန္းလည္း မသိဘူး။ အဲဒီလိုမ်ဳိးနဲ႔ ေသဆုံးေနတဲ့သူေတြက အမ်ားႀကီး ျဖစ္ေနတဲ့ အခါၾကေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာ ရွိေနတဲ့ ေ၀ဒနာသည္ေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကေတာ့ အဲဒီအခြင့္အေရးေတြ ေတာ္ေတာ္ေလး ဆုံး႐ႈံးေနတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။
“က်မတုိ႔ လုပ္ကုိင္ ေဆာင္ရြက္ေနသူေတြကိုလည္း အမ်ဳိးမ်ဳိး ၿခိမ္းေျခာက္ခဲ့တယ္။ ေ၀ဒနာသည္ေတြကိုလည္း ၿခိမ္းေျခာက္တယ္။ ဘယ္ေလာက္ထိ ထိခုိက္မႈရွိလဲ ဆိုေတာ့ တခ်ဳိ႕ေတြက်ေတာ့ ဒီသတင္းကို ၾကား႐ုံနဲ႔တင္ ျမန္မာျပည္က လူေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား၊ ေ၀ဒနာသည္ေတြ အပါအ၀င္ သာမန္လူေတြကပါ အေၾကာက္တရားနဲ႔ ေနေနရတဲ့ အခါၾကေတာ့ တခ်ဳိ႕ေတြက ဒီသတင္းကို ၾကား႐ံုနဲ႔တင္ ေၾကာက္လန္႔ၿပီး မလာရဲတဲ့ လူေတြလည္း ရွိတယ္။”
မျဖဴျဖဴသင္း ေျပာျပခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေ၀ဒနာ ခံစားလာရၿပီ ဆိုကတည္းက အဓိကျဖစ္လာတဲ့ ေဆး၀ါးဆိုင္ရာ မလံုေလာက္မႈ ျပႆနာေတြက လူေတြရဲ႕ စိတ္ဓာတ္ကို အေတာ္ေလး ထိခိုက္ေစတယ္လို႔ ဒီေရာဂါ ခံစားေနရသူ တဦးျဖစ္တဲ့ ကိုေဇာ္သီဟက ေျပာပါတယ္။
“အခက္အခဲကေတာ့ ရွိတာေပါ့။ နယ္ေတြကေန လာရတာေပါ့၊ ARV ရဖို႔အတြက္ ၆ လေလာက္ၾကာမယ္၊ တႏွစ္ေလာက္ၾကာမယ္၊ အဲဒီလိုမ်ဳိး ေဆးေတြ ဘာေတြ ေစာင့္ရတာမ်ဳိး ရွိတယ္။ အဲဒီလုိမ်ဳိးက်ေတာ့ အခက္အခဲေတြက အမ်ားႀကီးေပါ့။ တခ်ဳိ႕ေနရာေတြက်ေတာ့ လူ႔အသုိင္းအ၀ုိင္းထဲ ၀င္ရတဲ့အခါမွာ က်ေနာ္တုိ႔ စိတ္ကုိက ဒီေရာဂါ ရွိလို႔ရွိရင္ ကိုယ့္စိတ္ကုိက အားငယ္ေနတာမ်ဳိး ရွိတယ္။
“ကုရာနတၳိ ေဆးမရွိတုိ႔၊ ေရဒီယိုက ဟာေတြက၊ အဲဒီလိုမ်ဳိး ဗမာလူမ်ဳိးေတြက အစြဲရွိတယ္ဗ်။ အဲဒီလုိ အစြဲေတြက တခ်ဳိ႕လူေတြက်ေတာ့ စားတာ ေသာက္တာ၊ ကုိင္တာ တြယ္တာက အစ တမ်ဳိးေပါ့၊ ဒီေရာဂါ ရွိတယ္ဆုိရင္ နည္းနည္း စိတ္ကေလးေတြ ခုေနတာေတြ ရွိေသးတယ္ဗ်။”
ကိုယ့္ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ ကိုယ့္ေဆြမ်ဳိး အသိုင္းအ၀ုိင္းေတြၾကား ဒီလို အေျခအေနမ်ဳိးေတြအျပင္ မၾကာေသးခင္ကပဲ အာဏာပိုင္ေတြရဲ႕ ေနရာေရႊ႕ေျပာင္းဖို႔ ဖိအားေပးတာေတြ ႀကံဳခဲ့ရတဲ့ သူတို႔အဖို႔ေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က သူတို႔ေနထိုင္ရာ ေတာင္ဒဂံုက ေဂဟာကို လာေရာက္အားေပးခဲ့တာ၊ ေနာက္ပိုင္း စာေပ အႏုပညာရွင္ေတြရဲ႕ ကူညီပ့ံပိုးမႈေတြက ဒီေဂဟာမွာ ရွိေနတဲ့ သူတုိ႔ လူနာေတြအတြက္ အားေဆးသဖြယ္ ျဖစ္ခဲ့တယ္လို႔ မ၀င္း၀င္းႏိုင္က ေျပာပါတယ္။
“အရင္တုန္းကဆုိရင္ သမီး အမ်ဳိးေတြအိမ္ သြားလည္တဲ့ အခါၾကရင္ ထမင္းစားတာေတြ ဘာေတြက အစ ခြဲျခားဆက္ဆံတာမ်ဳိး ႀကဳံဖူးတယ္။ အကုန္လုံး တ၀ုိင္းတည္း မစားဘဲနဲ႔ တေယာက္တည္း ေကၽြးတာေတြ၊ ၿပီးေတာ့ ညအိပ္မွာေတာင္ သူတုိ႔က ေၾကာက္ေနတဲ့ ပုံစံမ်ဳိး ႀကဳံခဲ့ရတယ္။
“အာဏာပုိင္ေတြက ဖယ္ခိုင္းတယ္၊ သမီးတို႔ အေနနဲ႔ မဖယ္ဘူးဆုိၿပီးေတာ့ စိတ္ကုိ ဆုံးျဖတ္ထားတယ္။ ဒါေပမဲ့ က်န္တဲ့ ေရာဂါသည္ေတြ၊ အိပ္ရာထဲက မထႏုိင္တဲ့ လူနာေတြ ရွိတယ္ေလ၊ သူတုိ႔က်ေတာ့ အရမ္းေၾကာက္ၾကတယ္။ အရင္တုန္းကဆုိရင္ အမတေယာက္ကုိပဲ အားကိုးေနရတာ။ အခုဆုိရင္ အေမစုကပါ ေရာက္လာေတာ့ သမီးတို႔အတြက္ အကုန္လုံး ၀မ္းသာရတယ္။ ေက်ာ္သူတို႔ အဖြဲ႕ကလည္း လာလႉတယ္။ အခုဆုိရင္ အလႉရွင္ေတြ အမ်ားႀကီးပဲ အိမ္ကိုလာၾကတယ္။”
ေတာင္ဒဂုံမွာ NLD လူမႈေထာက္ကူျပဳ အဖြဲ႕က လူငယ္ေတြ စုေပါင္းဖြင့္လွစ္ထားတဲ့ HIV/AIDS ေစာင့္ေရွာက္ေရး ေဂဟာမွာ ေနထုိင္တဲ့ မ၀င္း၀င္းႏုိင္ ေျပာျပခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
မနက္ျဖန္မွာေတာ့ ရန္ကုန္ ဗဟန္းမွာရွိတဲ့ NLD ပါတီ ႐ံုးခ်ဳပ္မွာ ကမၻာ့ HIV/AIDS အတြက္ ၄ ႀကိမ္ေျမာက္ အခမ္းအနား က်င္းပဖို႔ ရွိေနၿပီး အဲဒီမွာ စာေပအႏုပညာရွင္ေတြနဲ႔ အတူ ကဗ်ာဆရာေတြကလည္း ကဗ်ာေတြ ရြတ္ဆိုဖို႔ ရွိသလို ေတးဂီတေတြနဲ႔လည္း ေဖ်ာ္ေျဖတင္ဆက္ဖို႔ စီစဥ္ထားပါတယ္။
