မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကာလတော်တော်ကြာက ပျောက်ဆုံးနေတဲ့ ဒီမိုကရေစီယဉ်ကျေးမှု တရပ်ကို ပြန်အသက်သွင်းနိုင်မှသာ ဒီမိုကရေစီအသွင် ကူးပြောင်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်တွေ အောင်မြင်မယ် လို့ မြန်မာသမ္မတ ဦးသိန်းစိန်က ပြောကြားလိုက် ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ဒီမိုကရေစီအသွင် ကူးပြောင်း လာတာဟာ ဆယ်စုနှစ် ၂ ခုလောက် အချိန်ယူလုပ်ဆောင်ခဲ့တာဖြစ်တယ်လို့ အာရှ လူ့အဖွဲ့အစည်း Asia Society မှာ ပြုလုပ်တဲ့ ဒီဆွေးနွေးပွဲ အခန်းအနားမှာ ပြောခဲ့သလို ၊ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ အနာဂတ် အခန်းကဏ္ဍ အပြင် ပြည်တွင်းငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်တွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ မေးခွန်းတွေ ကိုဖြေကြား သွားခဲ့ပါတယ်။ ဒီအကြောင်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ အပြည့်အစုံကို ကိုရန်နိုင်က ပြောပြပေးမှာဖြစ်ပါတယ်။
မြန်မာသမ္မတ ဦးသိန်းစိန် ဦးဆောင်ပြီးတော့ အစိုးရအဖွဲ့ဝန်ကြီးတွေဟာ ကြာသာပတေးနေ့က အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နယူးယောက်မြို့မှာ ရှိတဲ့ Asia Society ကို သွားရောက်ခဲ့ပြီး လက်ရှိ သူ့အစိုးရရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံ ဒီမိုကရေစီရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ လုပ်ဆောင်နေတာတွေကို ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒီမိုကရေစီစနစ် ထွန်းကာလာဖို့အတွက် ဒီမိုကရေစီယဉ်ကျေးမှုတွေ ပြန်ပြီးရှင်သန်လာဖို့ အရေးကြီးပုံကိုလည်း သမ္မတဦးသိန်းစိန်က အခုလို ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“မြန်မာနိုင်ငံ ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းရေး ဖြစ်စဉ်မှာ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ပေါ်ပေါက်လာရုံ၊ လွှတ်တော်တွေ ပေါ်ပေါက်လာရုံ၊ နောက်တခါ ရွေးကောက်ပွဲတွေ လုပ်ရုံနဲ့ အောင်မြင်မှု ရနိုင်မယ်မဟုတ်ပါဘူး။ အဲ့တော့ မြန်မာ့လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်းမှာ ကာလရှည်ကြာ ပျောက်ဆုံးနေတဲ့ Democratic Culture ဆိုတဲ့ ဒီမိုကရေစီယဉ်ကျေးမှုတရပ်ကို ပြန်လည်အသက်သွင်းရမှာဖြစ်ပါတယ်။ အခုအချိန်ဟာ ဒီမိုကရေစီစံနှုန်းတွေကို မိမိတို့ရဲ့ နိုင်ငံသားအားလုံးရဲ့ ရင်မှာ ကိန်းဝပ်ရှင်သန်လာအောင် ပြန်လည်လှုပ်နှိုးနေရတဲ့ အရေးကြီးတဲ့ အချိန်ဖြစ်ပါတယ်။”
ဒါ့အပြင် မြန်မာနိုင်ငံမှာ မတူကွဲပြားမှုတွေကို လက်ခံနားလည်ပြီး၊ ညှိနှိုင်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်တဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းတရပ် ပေါ်ပေါက်လာဖို့အတွက်လည်း ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်နေတဲ့အချိန်ဖြစ်တယ်လို့ လည်း သမ္မတဦးသိန်းစိန်က ပြောပါတယ်။ အဲဒီလိုဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ အစိုးရတခုတည်းလုပ်ဆောင်လို့မရဘဲ အားလုံးပူးပေါင်းပါဝင်ဆောင်ရွက်မှသာ အကောင်အထည်ဖော်နိုင်မှာ ဖြစ်တယ်လို့လည်း သမ္မတဦးသိန်းစိန်က ပြောပါတယ်။
“ဒီကိစ္စတွေကို ဆောင်ရွက်အကောင်အထည်ဖော်တဲ့နေရာမှာ အစိုးရတရပ်တည်းရဲ့ အားနဲ့ ဆောင်ရွက်တာထက် အရပ်ဖက် လူ့အဖွဲ့အစည်းများရဲ့ ကူညီဆောင်ရွက်မှုကိုလည်း ရယူရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ကျနော်အနေနဲ့ ဒီလိုလက်ခံယုံကြည်ထားပါတယ်။ မြန်မာ့လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေ ရှင်သန်အားကောင်းလာစေဖို့အတွက် အကြံညဏ်တွေ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုတွေ စွမ်းဆောင်ရည်မြှင့်တင်မှုတွေအတွက် ဒီ Asia Society က ကူညီဆောင်ရွက်သွားမှာဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့်လည်း ကျေးဇူးတင်ကြောင်း ပြောကြားလိုပါတယ်။”
မြန်မာ့နိုင်ငံရေးမှာ လက်ရှိဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍကို ဘယ်လို မြင်သလဲ၊ အနာဂါတ်မှာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို ဘယ်လို ပါဝင်စေချင်သလဲဆိုတဲ့ အမေးကို သမ္မတ ဦးသိန်းစိန် ဖြေတာကတော့
“ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာ ကျနော်တို့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးလုပ်ငန်းတွေမှာ အခန်းကဏ္ဍတရပ်ကနေပြီးတော့ ပါဝင်ဆောင်ရွက် နေပြီဖြစ်ပါတယ်။ လောလောဆယ်မှာ ပါလီမန်ထဲမှာ မန်ဘာတယောက်အနေနဲ့ ပါဝင်ပြီးတော့မှ ဥပဒေပြုရေးကိစ္စတွေကို ဆက်ပြီးတော့ ဆောင်ရွက်နေပါတယ်။ အဲ့တော့ သူ့အနေနဲ့က ကျနော်တို့နဲ့လက်တွဲပြီးတော့မှ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးလုပ်ငန်းတွေကို အားသွန်ခွန်စိုက်နဲ့ ဆောင်ရွက်မယ့် သူတဦးဖြစ်တယ်လို့ ကျနော်တို့ ယုံကြည်ထားပါတယ်။
သူလည်း သူ့ကိုပေးအပ်ထားတဲ့ တာဝန်၊ ကျရာအခန်းကဏ္ဍကနေပြီးတော့ ကျနော်တို့နဲ့ ပူးပေါင်းပြီးတော့ ဆောင်ရွက်သွားဖို့ စိတ်ဆန္ဒရှိတယ်လို့ ကျနော်တို့ ဒီအတိုင်း ယုံကြည်ထားပါတယ်။ ဒီကနေ့လည်း ခုနကလို ကျနော်တို့ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်လည်း ဖြစ်ပါတယ်။ လုပ်ဖော်ကိုင်းဖက်ဖြစ်ပြီးတော့ လုပ်ငန်းတော်တော်များများလည်း သူနဲ့ ပူးပေါင်းပြီးတော့ ကျနော်တို့ ဆောင်ရွက်နေတာတွေရှိပါတယ်။ ရှေ့အနာဂတ်မှာလည်း ခုနကလို တိုင်းပြည်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ကိစ္စတွေမှာ ကျနော်တို့နဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားဖို့ရှိတယ်လို့ ကျနော်တို့ ဒီအတိုင်းပဲ ယုံကြည်ထားပါတယ်။”
သမ္မတဦးသိန်းစိန်အနေနဲ့ သမ္မတ သက်တမ်းကို တကြိမ်ပဲ ထမ်းဆောင်မယ်ဆိုတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို မပြင်တော့ဘူးလားဆိုတဲ့ အမေးကိုလဲ သမ္မတဦးသိန်းစိန်က ခုလို ဖြေသွားပါတယ်။
“သက်တမ်းအားဖြင့်တော့ ကျနော်ရဲ့ ပင်ကိုယ်ဆန္ဒအရ စောစာကပြောသလို One Term ပဲ လုပ်ဖို့ ကျနော်မျှော်လင့်ထားပါတယ်။ သို့သော်လည်း တိုင်းပြည်ရဲ့အခြေအနေ၊ ပြည်သူတွေရဲ့ ဆန္ဒ၊ ဒီပေါ်မှာ မူတည်ပြီးတော့ပဲ အနာဂတ်က ဆုံးဖြတ်ရမယ်လို့ ကျနော် ဒီလိုထင်ပါတယ်။ သို့သော်လည်း ကျနော်ရဲ့ မျှော်မှန်းချက်ကတော့ One Term ပဲ လုပ်မယ်လို့ ဒီကနေ့အထိ ကျနော်စိတ်ကူးထားပါတယ်။”
ဒါ့အပြင် သမ္မတဦးသိန်းစိန်က ပြည်တွင်းငြိမ်းချမ်းရေးဖြစ်ပေါ်လာဖို့ လုပ်ဆောင်နေတာတွေ အပါအဝင် ကချင်ဒေသမှာ အပစ်အခတ်မရပ်နိုင်သေးတာ၊ ရခိုင်ဒေသက ဒေသတွင်းအကြမ်းဖက်မှုတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ လည်း ပြောကြားသွားပါတယ်။
ဒါ့အပြင် ဒီမိုကရေစီထွန်းကားတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းတရပ်ပေါ်ပေါက်နိုင်ဖို့အတွက် ကြိုးပမ်းနေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုလို မိတ်ဆွေနိုင်ငံကောင်းတွေလည်း လိုအပ်ကြောင်း ၊ နှစ်နိုင်ငံကြား ရင်းနှီးချစ်ကြည်မှု ပိုမိုရနိုင်ဖို့အတွက် ကြိုးပမ်းပေးတဲ့ Asia Society အဖွဲ့ကိုလည်း ကျေးဇူးတင်တယ်လို့လည်း ဦးသိန်းစိန်က ပြောကြားသွားပါတယ်။
မြန်မာသမ္မတ ဦးသိန်းစိန် ဦးဆောင်ပြီးတော့ အစိုးရအဖွဲ့ဝန်ကြီးတွေဟာ ကြာသာပတေးနေ့က အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နယူးယောက်မြို့မှာ ရှိတဲ့ Asia Society ကို သွားရောက်ခဲ့ပြီး လက်ရှိ သူ့အစိုးရရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံ ဒီမိုကရေစီရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ လုပ်ဆောင်နေတာတွေကို ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒီမိုကရေစီစနစ် ထွန်းကာလာဖို့အတွက် ဒီမိုကရေစီယဉ်ကျေးမှုတွေ ပြန်ပြီးရှင်သန်လာဖို့ အရေးကြီးပုံကိုလည်း သမ္မတဦးသိန်းစိန်က အခုလို ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“မြန်မာနိုင်ငံ ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းရေး ဖြစ်စဉ်မှာ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ပေါ်ပေါက်လာရုံ၊ လွှတ်တော်တွေ ပေါ်ပေါက်လာရုံ၊ နောက်တခါ ရွေးကောက်ပွဲတွေ လုပ်ရုံနဲ့ အောင်မြင်မှု ရနိုင်မယ်မဟုတ်ပါဘူး။ အဲ့တော့ မြန်မာ့လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်းမှာ ကာလရှည်ကြာ ပျောက်ဆုံးနေတဲ့ Democratic Culture ဆိုတဲ့ ဒီမိုကရေစီယဉ်ကျေးမှုတရပ်ကို ပြန်လည်အသက်သွင်းရမှာဖြစ်ပါတယ်။ အခုအချိန်ဟာ ဒီမိုကရေစီစံနှုန်းတွေကို မိမိတို့ရဲ့ နိုင်ငံသားအားလုံးရဲ့ ရင်မှာ ကိန်းဝပ်ရှင်သန်လာအောင် ပြန်လည်လှုပ်နှိုးနေရတဲ့ အရေးကြီးတဲ့ အချိန်ဖြစ်ပါတယ်။”
ဒါ့အပြင် မြန်မာနိုင်ငံမှာ မတူကွဲပြားမှုတွေကို လက်ခံနားလည်ပြီး၊ ညှိနှိုင်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်တဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းတရပ် ပေါ်ပေါက်လာဖို့အတွက်လည်း ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်နေတဲ့အချိန်ဖြစ်တယ်လို့ လည်း သမ္မတဦးသိန်းစိန်က ပြောပါတယ်။ အဲဒီလိုဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ အစိုးရတခုတည်းလုပ်ဆောင်လို့မရဘဲ အားလုံးပူးပေါင်းပါဝင်ဆောင်ရွက်မှသာ အကောင်အထည်ဖော်နိုင်မှာ ဖြစ်တယ်လို့လည်း သမ္မတဦးသိန်းစိန်က ပြောပါတယ်။
“ဒီကိစ္စတွေကို ဆောင်ရွက်အကောင်အထည်ဖော်တဲ့နေရာမှာ အစိုးရတရပ်တည်းရဲ့ အားနဲ့ ဆောင်ရွက်တာထက် အရပ်ဖက် လူ့အဖွဲ့အစည်းများရဲ့ ကူညီဆောင်ရွက်မှုကိုလည်း ရယူရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ကျနော်အနေနဲ့ ဒီလိုလက်ခံယုံကြည်ထားပါတယ်။ မြန်မာ့လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေ ရှင်သန်အားကောင်းလာစေဖို့အတွက် အကြံညဏ်တွေ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုတွေ စွမ်းဆောင်ရည်မြှင့်တင်မှုတွေအတွက် ဒီ Asia Society က ကူညီဆောင်ရွက်သွားမှာဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့်လည်း ကျေးဇူးတင်ကြောင်း ပြောကြားလိုပါတယ်။”
မြန်မာ့နိုင်ငံရေးမှာ လက်ရှိဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍကို ဘယ်လို မြင်သလဲ၊ အနာဂါတ်မှာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို ဘယ်လို ပါဝင်စေချင်သလဲဆိုတဲ့ အမေးကို သမ္မတ ဦးသိန်းစိန် ဖြေတာကတော့
“ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာ ကျနော်တို့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးလုပ်ငန်းတွေမှာ အခန်းကဏ္ဍတရပ်ကနေပြီးတော့ ပါဝင်ဆောင်ရွက် နေပြီဖြစ်ပါတယ်။ လောလောဆယ်မှာ ပါလီမန်ထဲမှာ မန်ဘာတယောက်အနေနဲ့ ပါဝင်ပြီးတော့မှ ဥပဒေပြုရေးကိစ္စတွေကို ဆက်ပြီးတော့ ဆောင်ရွက်နေပါတယ်။ အဲ့တော့ သူ့အနေနဲ့က ကျနော်တို့နဲ့လက်တွဲပြီးတော့မှ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးလုပ်ငန်းတွေကို အားသွန်ခွန်စိုက်နဲ့ ဆောင်ရွက်မယ့် သူတဦးဖြစ်တယ်လို့ ကျနော်တို့ ယုံကြည်ထားပါတယ်။
သူလည်း သူ့ကိုပေးအပ်ထားတဲ့ တာဝန်၊ ကျရာအခန်းကဏ္ဍကနေပြီးတော့ ကျနော်တို့နဲ့ ပူးပေါင်းပြီးတော့ ဆောင်ရွက်သွားဖို့ စိတ်ဆန္ဒရှိတယ်လို့ ကျနော်တို့ ဒီအတိုင်း ယုံကြည်ထားပါတယ်။ ဒီကနေ့လည်း ခုနကလို ကျနော်တို့ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်လည်း ဖြစ်ပါတယ်။ လုပ်ဖော်ကိုင်းဖက်ဖြစ်ပြီးတော့ လုပ်ငန်းတော်တော်များများလည်း သူနဲ့ ပူးပေါင်းပြီးတော့ ကျနော်တို့ ဆောင်ရွက်နေတာတွေရှိပါတယ်။ ရှေ့အနာဂတ်မှာလည်း ခုနကလို တိုင်းပြည်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ကိစ္စတွေမှာ ကျနော်တို့နဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားဖို့ရှိတယ်လို့ ကျနော်တို့ ဒီအတိုင်းပဲ ယုံကြည်ထားပါတယ်။”
သမ္မတဦးသိန်းစိန်အနေနဲ့ သမ္မတ သက်တမ်းကို တကြိမ်ပဲ ထမ်းဆောင်မယ်ဆိုတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို မပြင်တော့ဘူးလားဆိုတဲ့ အမေးကိုလဲ သမ္မတဦးသိန်းစိန်က ခုလို ဖြေသွားပါတယ်။
“သက်တမ်းအားဖြင့်တော့ ကျနော်ရဲ့ ပင်ကိုယ်ဆန္ဒအရ စောစာကပြောသလို One Term ပဲ လုပ်ဖို့ ကျနော်မျှော်လင့်ထားပါတယ်။ သို့သော်လည်း တိုင်းပြည်ရဲ့အခြေအနေ၊ ပြည်သူတွေရဲ့ ဆန္ဒ၊ ဒီပေါ်မှာ မူတည်ပြီးတော့ပဲ အနာဂတ်က ဆုံးဖြတ်ရမယ်လို့ ကျနော် ဒီလိုထင်ပါတယ်။ သို့သော်လည်း ကျနော်ရဲ့ မျှော်မှန်းချက်ကတော့ One Term ပဲ လုပ်မယ်လို့ ဒီကနေ့အထိ ကျနော်စိတ်ကူးထားပါတယ်။”
ဒါ့အပြင် သမ္မတဦးသိန်းစိန်က ပြည်တွင်းငြိမ်းချမ်းရေးဖြစ်ပေါ်လာဖို့ လုပ်ဆောင်နေတာတွေ အပါအဝင် ကချင်ဒေသမှာ အပစ်အခတ်မရပ်နိုင်သေးတာ၊ ရခိုင်ဒေသက ဒေသတွင်းအကြမ်းဖက်မှုတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ လည်း ပြောကြားသွားပါတယ်။
ဒါ့အပြင် ဒီမိုကရေစီထွန်းကားတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းတရပ်ပေါ်ပေါက်နိုင်ဖို့အတွက် ကြိုးပမ်းနေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုလို မိတ်ဆွေနိုင်ငံကောင်းတွေလည်း လိုအပ်ကြောင်း ၊ နှစ်နိုင်ငံကြား ရင်းနှီးချစ်ကြည်မှု ပိုမိုရနိုင်ဖို့အတွက် ကြိုးပမ်းပေးတဲ့ Asia Society အဖွဲ့ကိုလည်း ကျေးဇူးတင်တယ်လို့လည်း ဦးသိန်းစိန်က ပြောကြားသွားပါတယ်။
