ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းမှာ ARSA အကြမ်းဖက်အဖွဲ့က လုံခြုံရေးကင်းစခန်းတွေကိုတိုက်ခိုက်ခဲ့တာကြောင့် လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့တွေက နယ်မြေရှင်းလင်းရေးလုပ်ရာမှာ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်အလုံးအရင်းနဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့်ရှ်နိုင်ငံဘက်ထွက်ပြေးခဲ့ကြရတာတနှစ်နီးပါးရှိခဲ့ပါပြီ။ ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ VOA သတင်းထောက် မာဂရက်ဘာရှာက လက်ရှိ ဒုက္ခသည်အရေး အခြေအနေအရပ်ရပ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာအမြဲတန်းကိုယ်စားလှယ် သံအမတ်ကြီး ဦးဟောက်ဒိုဆွမ်းကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။ အဲဒီဆက်သွယ်ချက်ထဲက ကောက်နှုတ်ချက်တချို့ကို ဒေါ်ခင်စိုးဝင်းက တင်ပြပေးမှာပါ။
ARSA အဖွဲ့ရဲ့ ခြိမ်းခြောက်တဲ့အန္တရာယ်ရှိနေဆဲမို့ သတိနဲ့ နိုးနိုးကြားကြားရှိဖို့ လိုတယ်လို့ သံအမတ်ကြီးက ဆိုပါတယ်။ ဒါကြောင့် ARSA အဖွဲ့ရဲ့ အခြေအနေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ သဘောထားအမြင်ကို VOA ကမေးတဲ့အခါ သံအမတ်ကြီး ဦးဟောက်ဒိုဆွမ်က အခုလိုဖြေပါတယ်။
“အာရပ်ဘာသာနဲ့ ကိုးကွယ်ယုံကြည်ရာလှုပ်ရှားမှု Faith movement လို့လည်းခေါ်တဲ့ ARSA အဖွဲ့ဟာ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်တွေအတွင်းကတည်းကလှုပ်ရှားခဲ့သလို အစိုးရတပ်တွေရဲ့ နယ်မြေရှင်းလင်းရေး စစ်ဆင်ရေးအပြီးမှာလည်း နိုင်ငံပြင်ပတနေရာမှာခိုလှုံနေပြီး လှုပ်ရှားမှုတွေရှိနေဆဲဘဲဆိုတဲ့ ခိုင်လုံတဲ့သတင်းတွေရထားပါတယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့ တရက် ၂ရက်ကရတဲ့ ထောက်လှမ်းရေးသတင်းအရ ARSA ကနေ နောက်ထပ်တိုက်ခိုက်နိုင်ခြေရှိတယ်လို့သိရပါတယ်။ ထောက်လှမ်းရေးသတင်းတွေက ဝင်လာနေဆဲဖြစ်တာကြောင့် ဒီသတင်းအချက်အလက်တွေကို အရေးတယူသတိထားနေရတာဖြစ်ပါတယ်။
ARSA အဖွဲ့ကို ဘယ်သူတွေက အကူအညီပေးနေသလဲ၊ ရန်ပုံငွေနဲ့ လက်နက်တွေဘယ်ကရသလဲဆိုတဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေကောရထားတာရှိပါသလားဆိုတဲ့အမေးကိုတော့။
“ARSA ခေါင်းဆောင်ဟာ ပါကစ္စတန်မှာမွေးပြီး ဆော်ဒီအာရေဗီးယားမှာ လေ့ကျင့်သင်တန်းတက်ထားတဲ့ Ataullah ဆိုတာ သတင်းမီဒီယာတွေမှာ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်ဖေါ်ပြထားပါတယ်။ ကျနော်တို့ စွပ်စွဲတာမဟုတ်ပါဘူး။ ပြင်ပက အထောက်အပံ့အရှိဘဲနဲ့ ဒီလို လှုပ်ရှားမှုတွေနဲ့ တိုက်ခိုက်ဖို့မဖြစ်နိုင်ပါဘူး။ ဘယ်နိုင်ငံကိုမှ မစွပ်စွဲသလို လက်ညှိုးလည်းမထိုးပါဘူး။ ARSA အဖွဲ့အနေနဲ့ ပြင်ပအထောက်အပံ့မရှိဘဲနဲ့ ရပ်တည်ဖို့မဖြစ်နိုင်ပါဘူး။ARSA ရဲ့ ရည်ရွယ်ချက်ကိုကြည့်ရင်လည်း တချို့ပြင်ပက Lobby လုပ်နေတဲ့အဖွဲ့တွေ၊ လူ့အခွင့်အရေးလှုပ်ရှားသူတွေနဲ့ တချို့နိုင်ငံတွေရဲ့ တောင်းဆိုမှုတွေနဲ့ ထပ်တူဖြစ်နေတာ၊ ဆင်တူရိုးမှားဖြစ်နေတာတွေ့ရတော့၊ ARSA ကို ပြင်ပနေ ထောက်ပံ့နေတယ်လို့ ကျနော်တို့ကောက်ချက်ချတာ ကျိုးကြောင်းဆီလျော်ပါတယ်။”
မြန်မာအစိုးရက ရိုဟင်ဂျာအရေးမှာ ကုလသမဂ္ဂနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မယ်၊ အကြံပေးအဖွဲ့တွေရဲ့ ထောက်ခံအကြံပြုချက်တွေကို လိုက်နာမယ် စသဖြင့်ပြောထားပေမဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလအထူးကိုယ်စားလှယ် ယန်ဟီလီကိုကျတော့ မြန်မာနိုင်ငံကို ဘာကြောင့်ဝင်ခွင့်မပြုတာလဲ သိပါရစေ။
“အကြံပေးအဖွဲ့က ကုလအထူးကိုယ်စားလှယ်နဲ့ ပတ်သက်လို့ သီးခြားထောက်ခံအကြံပြုထားတာမရှိပါဘူး။ ကျနော်တို့ Ms. ယန်ဟီလီနဲ့ ယုံယုံကြည်ကြည်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ သူ့ကိုပေးထားတဲ့ လုပ်ပိုင်ခွင့်တာဝန်အရ ဘက်မလိုက်ဘဲ စုံစမ်းစစ်ဆေးဖို့ဖြစ်ပေမဲ့ နောက်ပိုင်းမှာ Ms. ယန်ဟီလီကဘက်လိုက်တာတွေရှိခဲ့တာကြောင့် လူသစ်နဲ့ အစားထိုးဖို့ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီကို သတင်းပို့ခဲ့တာပါ။ အခုတော့ ကုလအတွင်းရေးမှူးချုပ်ရဲ့အထူးကိုယ်စားလှယ်အသစ် Christine Burgener နဲ့ အနီးကပ်၊ အပြည့်အဝပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နေပါပြီ။ Ms. Burgener ဟာ မြန်မာနိုင်ငံကို ၂ ကြိမ်သွားရောက်ခဲ့ပြီး၊ နောက်လ စက်တင်ဘာလမှာလည်းထပ်သွားဖို့ရှိပြီး နေပြည်တော်မှာ ရုံးဖွင့်ဖို့စီစဉ်နေပါပြီ။ ဒါ့ကြောင့် ကျနော်တို့အနေနဲ့ ကုလသမဂ္ဂအတွင်းရေးမှူးချုပ်ရဲ့ အထူးကိုယ်စားလှယ်ကို ယုံကြည်မှုနဲ့ ပူးပေါငါးဆောင်ရွက်နေတာပါ။ ကျနော်တို့ရဲ့ မူအရ၊ ကုလသမဂ္ဂရဲ့ အပြုသဘောဆက်ဆံတာကို အမြဲကြိုဆိုနေပါတယ်။”
ရခိုင်အကြံပေးအဖွဲ့ရဲ့ ထောက်ခံအကြံပြုချက်တွေထဲမှာ လူမှုကယ်ဆယ်ရေးဝန်ထမ်းတွေနဲ့ သတင်းထောက်တွေကို လွတ်လပ်စွာသွားလာခွင့်ပေးဖို့ပါဝင်တယ်ဆိုတော့ အခု လွတ်လွတ်လပ်လပ်သွားလို့ရနေပါပြီလား။
“ဟုတ်ကဲ့၊ နေရပ်စွန့်ခွာခဲ့ရသူတွေ၊ ဆန္ဒအလျောက်၊ သိက္ခာရှိစွာ၊ စိတ်ချလုံခြုံမှုအပြည့်နဲ့ နေရပ်ရင်းပြန်လာနိုင်ရေးအတွက် အစိုးရနဲ့ UNDP နဲ့ UNHCR သုံးပွင့်ဆိုင် MOU နားလည်မှုစာချွန်လွှာ မကြာခင်က လက်မှတ်ထိုးနိုင်ခဲ့တာ သိပြီးဖြစ်မှာပါ။ အခု အဖွဲ့တွေဖွဲ့ပြီး လုပ်ငန်းတွေစတင်နေပါပြီ။ ကျေးရွာ ၂၃ ရွာကို စစ်တမ်းတွေ၊ စာရင်းဇယားတွေကောက်ယူဖို့ လွတ်လပ်စွာသွားခွင့်ပေးထားပါတယ်။ ဘင်္ဂလားနယ်စပ်က နောက်ထပ် ရွာ ၅ ရွာကိုပါသွားခွင့်ပြုလိုက်ပါပြီ။ ICRC နိုင်ငံတကာကြက်ခြေနီအဖွဲ့နဲ့ မြန်မာကြည်ခြေနီလှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့ဝင်တွေလည်း အဲဒီနေရာတွေကို လွတ်လွတ်လပ်လပ်သွားပြီး စာနာမှုအကူအညီတွေဖြန့်ဝေပေးနေပြီဖြစ်ပါတယ်။"
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုဘဏ္ဍာရေးဌာနကနေ ရိုဟင်ဂျာနှိပ်ကွပ်မှုနဲ့ ပတ်သက်သူ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာအဖွဲှစည်းတချို့နဲ့ အရာရှိတချို့ကို ပြီးခဲ့တဲ့ သီတင်းပတ်က ပိတ်ဆို့အရေးယူခဲ့ပါတယ်။ ရခိုင်ပဋိပက္ခကိုင်တွယ်ပုံကို အမေရိကန်က လူမျိုးစုအလိုက်ရှင်လင်းဖယ်ရှားမှု Ethnic Cleansing လို့ ရည်ညွှန်းပေမဲ့ Genocide လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုအဆင့်ထိ သတ်မှတ်ဖို့ စဉ်းစားနေဆဲလို့ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားဝန်ကြီးဌာနက မကြာခင်ကပြောဆိုလိုက်တာနဲ့ ပတ်သက်တဲ့အမေးကိုတော့။
“ကျနော်တို့အရင်ကလည်းပြောခဲ့ပြီးပါပြီ။ လူမျိုးစုအလိုက်ရှင်လင်းဖယ်ရှားမှု Ethnic Cleansing မဟုတ်သလို Genocide လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်နေတာလည်းမဟုတ်ပါဘူး။ လူမျိုးစုအလိုက်ရှင်းလင်းဖယ်ရှားတာဆိုရင် အလုံးအရင်းနဲ့ထွက်သွားတဲ့သူတွေ ပြန်လာဖို့အစီအစဉ်တွေ၊ နေရာချထားရေးတွေကို ကျနော်တို့ လေ့လာဆန်းစစ်ဖို့အကြောင်းမရှိပါဘူး။ ဘယ်လိုအဆင့်ဘဲပြောပြော၊ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်ဖို့အသာထား၊ လူမျိုးစုအလိုက်ရှင်းလင်း ဖယ်ရှားတယ်ဆိုတဲ့ ခိုင်လုံတဲ့အထောက်အထားလည်းမရှိပါဘူး။ ဒီလို အဆင့်မျိုးသတ်မှတ်ဖို့၊ စွပ်စွဲဖို့ဆိုရင် ခိုင်လုံတဲ့ သက်သေအထောက်အထားနဲ့ ဥပဒေကြောင်းအရ သက်သေရှိရပါမယ်။ သိပ်ကို သိမ်မွေ့တဲ့ ကိစ္စဖြစ်ပါတယ်။ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့တွေရဲ့ လုပ်ရပ်ကို ဒီလိုမျိုးသတ်မှတ်နေတာတွေကို ကျနော်တို့ လုံးဝလက်မခံပါဘူး။”
ရခိုင်ပြည်နယ်အခြေအနေအပေါ်မှာ မြန်မာအစိုးရနဲ့ နိုင်ငံတကာရဲ့ အမြင်ကွာခြားမှုက အတော့်ကို ကြီးမားပါတယ်။ မြန်မာအစိုးရက ရွာတွေကို ရိုဟင်ဂျာတွေကိုယ်တိုင်မီးရှို့တာ၊ မတရားအစွပ်စွဲခံနေရတယ်လို့ပြောတယ်၊ နိုင်ငံတကာကလည်း လူသားမျိုးနွယ်စုအပေါ်မှာ ပြစ်မှုတွေကျူးလွန်တယ်လို့ ပြောတယ်။ ဒီကွာခြားချက်ကို ဘယ်လိုမြင်ပါသလဲ။
“နိုင်ငံတကာလူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ သတင်းမီဒီယာတွေက ဒီအကြောင်းအရာတွေကို အမြဲတဘက်စောင်းနင်း ဖေါ်ပြနေတာပါ။ မြန်မာပြည်သူအများစုက ဒီကိစ္စအပေါ်မှာ ဘယ်လိုသဘောထားရှိတယ်၊ ခံစားရှုမြင်တယ်ဆိုတာကို အပြည့်အဝထင်ဟပ်တဲ့ သက်သေအထောက်အထားရှင်းရှင်းလင်းလင်းဖေါ်ပြတာမရှိပါဘူး။ ရခိုင်အရေးဟာ သိပ်ရှုတ်ထွေးသလို သိမ်မွေ့တဲ့ ကိစ္စဖြစ်ပါတယ်။ အဖိနှပ်ခံရတယ်ဆိုတဲ့မူဆလင်တွေရဲ့ ပြောဆိုခံစားချက်တွေကသာ အနောက်မီဒီယာတွေရဲ့ ခေါင်းကြီးပိုင်းဖြစ်နေတယ်လို့ပြောရမှာပါ။ ကျနော်တို့အစိုးရတက်လာကတည်းက ဒီပြဿနာကိုဖြေရှင်းဖို့ တာဝန်ခံခဲ့သလိုဘဲ အခုလည်းကျိုးစားဖြေရှင်းနေတာပါ။ ဒါပေမဲ့ ကံမကောင်းအကြောင်းမလှစွာနဲ့ ARSA တိုက်ခိုက်မှုက အခုပြဿနာကို စပြီး မီးမွှေးခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကိုမမေ့ကြဖို့အရေးကြီးပါတယ်။ ဒီလူမှုပြဿနာရဲ့ ဇစ်မြစ်ကို သေးသိမ်အောင်လုပ်ပြီး ဖေါ်ပြဖို့အလွယ်တကူဘဲမေ့ပစ်ကြပြီး အစိုးရနဲ့ မြန်မာလူထုကိုဘဲ အပြစ်ပုံချနေကြတာတွေ့နေရပါတယ်။ ဒီပြဿနာကို ဒေါင့်ပေါင်းစုံကကြည့်ပြီး ရခိုင်ပြည်အရေး ရေရှည်အဖြေရှာဖို့ အလေးအနက်ထားဆောင်ရွက်နေတာပါ။ ရခိုင်ပြည်နယ်က မတူကွဲပြားတဲ့ အသိုင်းအဝိုင်းအကြား ငြိမ်းချမ်းစွာ သဟဇာတမျှမျှတတ နေထိုင်နိုင်ရေးနဲ့ ဖွံ့ဖြိုးရေးအတွက် ရေရှည်ဆေင်ရွက်ရမယ့်လုပ်ငန်းတွေကို အတတ်နိုင်ဆုံး အကောင်အထည်ဖေါ်သွားဖို့ ဆောင်ရွက်နေပါတယ်။"
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာအမြဲတန်းကိုယ်စားလှယ် သံအမတ်ကြီး ဦးဟောက်ဒိုဆွမ်းကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားတာပါ။
