မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီ ခေါင်းဆောင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ပြန်လွတ်လာပြီးနောက် အနောက်နိုင်ငံတွေနဲ့၊ အထူးသဖြင့် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုနဲ့ မြန်မာအကြား ဆက်ဆံရေးမှာ ရှိနေတဲ့ Sanction ခေါ် မြန်မာအပေါ် အရေးယူ ပိတ်ဆို့မှုကို ရုပ်သိမ်း မသိမ်းဆိုတဲ့ အကြောင်းရပ်ဟာ လေ့လာသူတွေအကြား မေးခွန်းထုတ်စရာ ဖြစ်လာပါတယ်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုကတော့ ဒီအတွက်ဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံဘက်က တခုမကတဲ့ တိုးတက်မှုတွေ လိုအပ်မယ်လို့ တုံ့ပြန်ထားပါတယ်။ အပြည့်အစုံကို စုံစမ်းမေးမြန်းထားတဲ့ ကိုသားညွန့်ဦးက တင်ပြပေးထားပါတယ်။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အနေနဲ့ အခုလက်ရှိ သမ္မတ အိုဘားမား တက်ပြီးနောက်ပိုင်း မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် မူဝါဒ တစုံတရာ ပြောင်းလဲရာမှာ အရေးယူ ဒဏ်ခတ်တဲ့နည်းတင် မဟုတ်တော့ဘဲ မြန်မာအစိုးရနဲ့ တိုက်ရိုက်ထိစပ် ဆက်ဆံတဲ့ သံတမန်ရေး နည်းကိုပါ သုံးလာပါတယ်။ အခု ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် လွတ်မြောက်တာကြောင့် အရေးယူ ဒဏ်ခတ်မှု အချို့ကို ဆုပေး ဒဏ်ပေးသဘော အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုဘက်က ပြန်ရုပ်သိမ်းလေမလား မေးခွန်းဖြစ်ခဲ့ကြပါတယ်။
မနေ့က အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဌာနမှာ လုပ်တဲ့ သတင်းစာ ရှင်းလင်းပွဲမှာ သတင်းထောက်တွေက အရေးယူ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုတွေကို ရုပ်သိမ်းဖို့ အစီအစဉ်ရှိသလားလို့ မေးမြန်းခဲ့ကြပါတယ်။ နိုင်ငံခြားရေးဌာန ပြောခွင့်ရသူ ပီ.ဂျေ ခရော်လီ (P.J Crowley) ကတော့ မူဝါဒ အပြောင်းအလဲ အတွက်ဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံဘက်က တခုထက်မက တိုးတက်မှုတွေ လုပ်ပြဖို့ လိုတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ဆက်ဆံနိုင်မယ့် ပုံသဏ္ဌာန်မျိုးစုံကို ကျနော်တို့ ပြင်ဆင်ထားပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံဘက်ကလည်း ဆောင်ရွက်စရာတွေ ဆောင်ရွက်ဖို့ လိုပါတယ်။ ကျနော်တို့ မူဝါဒတွေ ပြောင်းလဲဖို့ ဆိုရင်တော့ တခုထက် မကတဲ့ လုပ်ရပ်တွေ လုပ်သွားရပါလိမ့်မယ်။”
အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု အနေနဲ့ကတော့ မြန်မာလူထုရဲ့ သဘောဆန္ဒကို မြန်မာခေါင်းဆောင်တွေက ဘယ်လို လိုက်လျော အကောင်အထည် ဖော်မလဲ နည်းလမ်းရှာဖို့ လိုမယ်လို့ ပီ.ဂျေ ခရော်လီက ပြောခဲ့ပါတယ်။
“မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကျနော်တို့ မြင်တွေ့လိုတာတွေ ရှိပါတယ်။ စစ်မှန်တဲ့ အရပ်ဘက် လူထုအခြေပြု အဖွဲ့အစည်းတွေ ပေါ်ထွက်လာတာကို မြင်တွေ့လိုပါတယ်။ ကျယ်ပြန်တဲ့ နိုင်ငံရေးဖြစ်စဉ်တခု ပေါ်ထွက်လာတာ မြင်လိုပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ သီတင်းပတ် အားလပ်ရက်အတွင်း ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် လွတ်မြောက်လာတဲ့အပေါ် လူထုရဲ့ တုံ့ပြန်မှုကို ကြည့်ပါ။
“မြန်မာပြည်သူတွေဟာ မတူတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်း ပုံစံတခုကို လိုလားနေတယ်၊ တိုင်းပြည်ရဲ့ အနာဂတ် ကိစ္စတွေမှာ ပါဝင်ခွင့်ရမယ့် အခြေအနေတွေကို လိုလားနေကြတယ် ဆိုတာ မြင်သာပါတယ်။ ဒီလို လူထုရဲ့ စိတ်ဆန္ဒတွေကို မြန်မာခေါင်းဆောင်တွေ အသိအမှတ်ပြုပြီး မြန်မာပြည်သူတွေ ဖြစ်ချင်တဲ့အတိုင်း ကူညီဆောင်ရွက်နိုင်မယ့် နည်းလမ်းတွေ ရှာကြဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။”
မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် အရေးယူပိတ်ဆို့ ဒဏ်ခတ်မှုကြောင့် အမေရိကန်နိုင်ငံ တွင်းမှာရော မြန်မာနိုင်ငံထဲမှာပါ အမေရိကန်၊ မြန်မာ ဆက်ဆံရေးအကြား ဒီအကြောင်းရပ်ဟာ ထိပ်ဆုံးကလိုလို အမြဲရှိခဲ့ပါတယ်။ လန်ဒန် စီးပွားရေး တက္ကသိုလ်က မြန်မာ့အရေး လေ့လာသူ ဒေါက်တာဇာနည်ကတော့ တကယ်တမ်း မြန်မာနိုင်ငံ ဆင်းရဲမွဲတေမှု ပြဿနာဟာ စီးပွားရေး ဒဏ်ခတ်မှုတွေကြောင့် မဟုတ်ဘဲ စစ်အစိုးရ ကိုယ်တိုင်ရဲ့ စီမံခန့်ခွဲမှုတွေကြောင့် ဖြစ်တယ်လို့ ဝေဖန်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် စီးပွားရေး ဒဏ်ခတ်တဲ့ ကိစ္စဟာ အရေးတယူ ပြောရမယ့်ကိစ္စ မဟုတ်ဘူးလို့ မြင်ပါတယ်။
“ကျနော်တို့နိုင်ငံမှာ အမျိုးသား စီးပွားရေးဆိုပြီး ဘာမှ ပီပီပြင်ပြင် မရှိတော့ဘူး။ သယံဇာတ ရောင်းစားတဲ့ အဆင့်ပဲ ရောက်သွားတယ်။ ဆိုလိုတာက ကျနော်တို့နိုင်ငံမှာ Sanction ဆက်ပြီးထားလို့ စီးပွားရေး ချွတ်ခြုံကျနေတာ မဟုတ်ဘူး။ ကျနော်တို့နိုင်ငံမှာ ဝင်လာတဲ့ ပိုက်ဆံတွေက ဘီလီယံ သန်းနဲ့ချီ ထောင်နဲ့ချီပြီး ဝင်လာတာ။ ဝင်လာတဲ့ ပိုက်ဆံတွေက သဘာ၀ ဓာတ်ငွေ့တို့၊ ကျွန်းတို့၊ ဟိုက်ဒရိုပါဝါတို့ ဒါတွေကို ရောင်းစားဖို့လုပ်တာ ထိပ်ပိုင်းက လုပ်နေတဲ့ စစ်ဗိုလ်ချုပ်၊ ထိပ်ဆုံးက ပုဂ္ဂိုလ်တွေက မဟုတ်မဟတ် စစ်ရေးကို ပြည်သူ့စီးပွားရေးထက် ပိုအရေးပေးတဲ့ အတွက်ကြောင့် ဖြစ်တာ။ Sanction က ပြဿနာ မဟုတ်ဘူးလို့ ကျနော်ထင်တယ်။”
ဒါ စစ်အစိုးရဘက်က သူတို့ပြုတဲ့ ကိစ္စကိုး။ တဘက်က Sanction ဆန့်ကျင်သူတွေ ပြောနေတာက Sanction ကြောင့် စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေ ထွက်သွားတယ်၊ အလုပ်လက်မဲ့တွေ ပိုများလာတယ်။
“Sanction ကြောင့် လူတွေ အလုပ်မရှိဘူး ဆိုတာက ပြဿနာက ဘာလဲဆိုရင် ကျနော်တို့နိုင်ငံရဲ့ စီးပွားရေး အဆောက်အအုံကို ကြည့်လိုက်ရင် စိုက်ပျိုးရေးကလည်း ဘာမှ ပီပီပြင်ပြင် မပေါ်လာဘူး၊ ပဲလုပ်ငန်းကလွဲရင်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ နိုင်ငံတော်က ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေကို အဲဒီထဲမှာ ဘာမှ ထည့်မပေးဘူး။
“နံပါတ်နှစ်က သဘာ၀ ဓာတ်ငွေ့တွေ၊ သယံဇာတတွေ ရောင်းစားတယ် ဆိုတာက အမွေရတဲ့အိမ်ကို သွပ်အမိုး ခွာရောင်းတယ်၊ ထရံခွာရောင်းတယ်၊ ဝင်းထရံ ခွာရောင်းတဲ့အဆင့် စီးပွားရေးပဲရှိတယ်။ ကျနော်တို့မှာ ပီပီပြင်ပြင် စီးပွားရေး အုတ်မြစ်ကို ချထားတာ မရှိဘူး။
“နံပါတ်သုံးက ကျနော်တို့နိုင်ငံမှာ နိုင်ငံရေး အဆောက်အအုံကို ပီပီပြင်ပြင် မပြုပြင်ဘဲနဲ့ စီးပွားရေး တိုးတက်တဲ့နိုင်ငံ ကမ္ဘာ့သမိုင်းမှာ ဘယ်နိုင်ငံမှ မရှိဘူး။ နိုင်ငံရေးနဲ့ စီးပွားရေးကို ဘယ်လိုမှ ခွဲလို့မရဘူး။ အခုအချိန်မှာ Sanction ကို ရုပ်သိမ်းပေးလိုက်ရင်လည်း ဝင်လာမယ့် ပိုက်ဆံတွေက ဘာဖြစ်မလဲဆိုရင် ကျနော်တို့နိုင်ငံ ပြည်သူတွေအတွက် ဘယ်လိုဖြစ်သွားမလဲဆိုတော့ အိတ်ပေါက်နဲ့ ဖားကောက်ပဲ ဖြစ်မယ်။”
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အနေနဲ့ မြန်မာ့နိုင်ငံရေး တိုးတက်မှုအတွက် အရေးယူ ဒဏ်ခတ်တာရော အစိုးရနဲ့ တိုက်ရိုက် ထိစပ်တာရော နည်းလမ်းပေါင်းစုံကို လမ်းဖွင့်ထားတယ်လို့ အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဌာန ပြောခွင့်ရသူက ပြောပါတယ်။ ဖြစ်ထွန်းတိုးတက်မှုတွေ အပေါ်မှာပဲ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုဘက်က အရေးယူ တုံ့ပြန်သွားမယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အခုအခြေအနေမှာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် လွတ်မြောက်လာတယ် ဆိုပေမဲ့ အရင်လို အခြေအနေ ပြန်မရောက်သွားဖို့ လိုတယ်လို့လည်း သတိပေးပါတယ်။
“ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် လွတ်မြောက်လာတဲ့အပေါ် စစ်အစိုးရဘက်က ဘယ်လိုတုံ့ပြန်မလဲ ဆိုတာကို ကျနော်တို့ အသေအချာ စောင့်ကြည့်နေပါတယ်။ အရင်တုန်းကလည်း အချိန်ကာလ တခုအထိ သူမကို လွှတ်ပေးခဲ့တယ်၊ နောက်တော့ ပြန်ပြီး အကန့်အသတ်တွေ လုပ်လာပါတယ်။ ဒါမျိုးတွေကို ကျနော်တို့ ထပ်မတွေ့လိုပါဘူး။ အခု သူ့ကို ဘာအကန့်အသတ်မှ လုပ်မထားဘူးလို့ ဒေါ်စုက အများပြည်သူကို ပြောထားပါတယ်။
“မြန်မာနိုင်ငံက အမေရိကန်သံရုံး ယာယီတာဝန်ခံဟာလည်း အခြားသံတမန်တွေနဲ့အတူ ဒေါ်စုကို တွေ့ခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ပြောတဲ့ သတင်းစကားကို ပို့ခဲ့ပါတယ်။ ဒေါ်စုအနေနဲ့ NLD ကို ဘယ်လို ပြန်တည်ဆောက်မလဲဆိုတာ အပါအဝင် သူ ဘာတွေ အစီအစဉ် လုပ်နေသလဲဆိုတာ သိနိုင်ဖို့ ကျနော်တို့ သူနဲ့ အဆက်မပြတ် ထိစပ်သွားမှာပါ။”
အမေရိကန်ဘက်က အခုလို စစ်အစိုးရနဲ့ တိုက်ရိုက်ထိစပ် ဆက်ဆံနေပေမဲ့ ဒီအပေါ်မှာ အပြုသဘော တုံ့ပြန်ချက် မရတဲ့အပေါ်၊ နောက်ပြီး မကြာခင်က လုပ်ခဲ့တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲဟာလည်း အားလုံး ပါဝင်နိုင်အောင် လမ်းဖွင့်မပေးခဲ့တဲ့အပေါ် စိတ်ပျက် ဝမ်းနည်းကြောင်းလည်း အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဌာနက ပြောပါတယ်။
အခုအချိန်မှာတော့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဘက်က အစိုးရနဲ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးလိုတယ်လို့ ကမ်းလှမ်းတဲ့ အပေါ်မှာ စစ်အစိုးရဘက်ကလည်း အလားတူ တုံ့ပြန်ပေးနိုင်မယ်လို့ မျှော်လင့်တဲ့အကြောင်း အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဌာနက ပြောခဲ့ပါတယ်။
