ျမန္မာစစ္အစိုးရဲ႕ စစ္ရာဇဝတ္မႈေတြ က်ဴးလြန္မႈေတြ၊ လူသားမ်ဳိးႏြယ္အေပၚ က်ဴးလြန္တဲ့ ရာဇဝတ္မႈေတြကို စံုစမ္းစစ္ေဆးဖုိ႔ လြတ္လပ္တဲ့ ကုလသမဂၢ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္ ဖြဲ႕စည္းေရးကို အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက ေထာက္ခံလိုက္တဲ့အေပၚ ျမန္မာ့ ျပည္တြင္း အတိုက္အခံ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ တခ်ဳိ႕က ႀကိဳဆိုေထာက္ခံခဲ့ၾကေပမဲ့ တခ်ဳိ႕ကေတာ့ သတိနဲ႔ ေစာင့္ၾကည့္ခ်င္ေသးတယ္လို႔လည္း ေျပာၾကပါတယ္။ ဘယ္သူေတြက ႀကိဳဆိုလို႔ ဘယ္အဖြဲ႕ေတြက ေစာင့္ၾကည့္ခ်င္ၾကသလဲ ဆိုတာကို မသင္းသီရိက တင္ျပေပးထားပါတယ္။
ျမန္မာစစ္အစိုးရရဲ႕ စစ္ရာဇ၀တ္မႈ က်ဴးလြန္ျခင္း ရွိမရွိ ဆိုတာကို စံုစမ္းစစ္ေဆးဖို႔ ေကာ္မရွင္တရပ္ ဖြဲ႕စည္းဖို႔ ႀကိဳးစားခ်က္ေတြကိုေရာ ဒီကိစၥအတြက္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ႕ ေထာက္ခံမႈေပၚကိုေရာ အမ်ဳိးသား ဒီမုိကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (NLD) ပါတီက ႀကိဳဆို ေထာက္ခံလိုက္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ တိုင္းရင္းသား ေဒသေတြမွာ ႀကံဳေနရတဲ့ အေျခအေနေတြက အေထာက္အထား မ်ားစြာနဲ႔ ကာလၾကာျမင့္စြာ ကတည္းက တင္ျပ ေျပာဆိုေနတာ ျဖစ္တယ္လို႔ NLD ပါတီရဲ႕ ဒုတိယဥကၠ႒ ဦးတင္ဦးက ေျပာပါတယ္။
“တုိင္းရင္းသားေတြဘက္မွာ ဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ စာရြက္စာတမ္းနဲ႔ အကုန္လုံး ရွိေနၾကတာပဲေလ။ ဒီဥစၥာက အခုမွ ေပၚလာတာ မဟုတ္ဘူးေလ။ ၾကာၿပီပဲ။ ဒါေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ Crime against humanity မရွိဘူးဆိုတာကို ျပခ်င္တယ္ဆုိလည္း သူတို႔ဟာသူတုိ႔ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ျပႏုိင္တဲ့ အခြင့္အေရး ရွိပါတယ္။ Enquiry ဆုိကတည္းက ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္တာ အားလုံး ရွိသလား၊ မရွိဘူးလားဆုိတာ လာၾကည့္တာပဲေလ။
“တင္တဲ့ပုဂၢိဳလ္ေတြကလည္း သူတို႔ ခံစားမႈ ရွိေနတာမို႔ ဒါေတြရွိေနတယ္လို႔ တင္တာကုိေတာ့ သူတုိ႔ကေတာ့ ကုစားမႈ ရခ်င္တာေပါ့ဗ်ာ။ အဲေတာ့ ဒီ တင္တဲ့အေပၚမွာေတာ့ အေၾကာင္းခ်င္းရာေတြက ခုိင္ခုိင္လုံလုံ ရွိေနတာကို အေၾကာင္းျပဳၿပီးေတာ့ အဲလို ရပ္တည္တဲ့ သေဘာပါပဲဗ်ာ။”
စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္ ဖြဲ႕စည္းေရးကို အဓိက တိုက္တြန္းသူမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ အထူးကိုယ္စားလွယ္ မစၥတာ ေတာမတ္စ္ အိုေဟး ကင္တားနား (Tomas Ojea Quintana) ျဖစ္ပါတယ္။ သက္ဆုိင္ရာ အဖြဲ႕ေတြ အေနနဲ႔ အဆင့္ဆင့္ အခ်ိန္ယူ လုပ္ေဆာင္ၾကရဦးမွာ ျဖစ္ေပမဲ့ ဒီျပႆနာေတြ ႀကံဳေနရတဲ့ တိုင္းရင္းသား ေဒသေတြမွာ ဒီအမႈေတြ က်ဴးလြန္ေနတာေတြ ရပ္တန္႔သြားႏိုင္တဲ့ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈေတြ ခ်က္ခ်င္း ရႏိုင္တယ္လို႔လည္း ဦးတင္ဦးက ေျပာပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္မယ့္ အမ်ဳိးသား ဒီမိုကေရစီ အင္အားစု (NDF) ပါတီကေတာ့ ဒီကိစၥအေပၚ ႀကိဳဆိုျခင္း၊ ဒါမွမဟုတ္ ေထာက္ခံျခင္းေတြ မျပဳလုပ္လိုေသးဘဲ အေျခအေနကို ေစာင့္ၾကည့္ခ်င္ပါေသးတယ္လို႔ NDF ပါတီက ေခါင္းေဆာင္တဦးျဖစ္တဲ့ ဦးခင္ေမာင္ေဆြက ေျပာပါတယ္။
“ေကာ္မရွင္ေအာက္မွာ မွတ္ပုံတင္ထားတဲ့ ၀င္ၿပိဳင္မယ့္ ပါတီတရပ္ အေနနဲ႔ ေျဖရတဲ့အခါမွာ အျပင္လူလုိေတာ့ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေျဖလို႔ မရဘူးေပါ့ဗ်ာ။ အျမင္ေတြကုိ ေျပာတဲ့အခါမွာ သိပ္ရွင္းရွင္းလင္းလင္းႀကီး ေျပာလို႔မရတဲ့ အပုိင္းေတြလည္း ရွိတယ္။ အဲဒါဆုိေတာ့ တကယ္ပဲ ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ဟာမွာ လူသားမ်ဳိးႏြယ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ကိစၥေတြ၊ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ကိစၥေတြ ရွိေနတယ္လို႔ ကုလသမဂၢ ေကာ္မရွင္က ယူဆလို႔ရွိရင္ေတာ့လည္း စစ္ေပါ့ဗ်ာ။ ဒါကေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ဘာမွ တားလို႔ရတဲ့ကိစၥ မဟုတ္ပါဘူး။
“လူသားမ်ဳိးႏြယ္တုံးေအာင္ လုပ္တဲ့ ကိစၥမ်ဳိးေတြကုိ NDF တင္ မဟုတ္ပါဘူး၊ လူသားေတြ ဘယ္သူမွ ဒါကို လက္ခံမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ တကယ္တမ္း ရွိတယ္လို႔ ထင္ျမင္ယူဆရင္ စစ္ေဆးတာကို က်ေနာ္တုိ႔ ဘာမွ ေျပာစရာ အေၾကာင္းလည္း မရွိပါဘူး။ အဲေတာ့ ေကာ္မရွင္တခု ဖြဲ႕တာကေတာ့လည္း ကမၻာ့ကုလသမဂၢ ေအာက္မွာ ဖြဲ႕ခြင့္လည္း ရွိတဲ့အတြက္ ဖြဲ႕ႏုိင္ပါတယ္။ ဖြဲ႕တဲ့အေပၚမွာလည္း က်ေနာ္တုိ႔က ဘာမွ ဆန္႔က်င္ဘက္ေျပာျခင္း၊ ေထာက္ခံေျပာျခင္းလည္း ေျပာၾကားလုိျခင္း မရွိေသးပါဘူး၊ ေစာင့္ၾကည့္ခ်င္ပါေသးတယ္။”
NDF ပါတီက ဦးခင္ေမာင္ေဆြက သူ႔သေဘာထားကို ေျပာျပခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
အခုလို စစ္ရာဇ၀တ္မႈေတြ၊ လူသားမ်ဳိးႏြယ္ေတြေပၚမွာ က်ဴးလြန္ေနတဲ့ အမႈေတြကို စံုစမ္းၿပီး အေရးယူဖို႔ ကိစၥဟာ ျမန္မာျပည္မွာ တကယ္လိုအပ္ေနတဲ့ အေျခအေနအမွန္ ျဖစ္တယ္လို႔ ဇိုမီး ကြန္ဂရက္ပါတီ ဥကၠ႒ ဦးက်င္ရွင္းထန္က ေျပာပါတယ္။ ဒီလို စံုစမ္းေရး ေကာ္မရွင္တရပ္ ျဖစ္လာၿပီဆိုရင္ ျမန္မာျပည္ထဲမွာ က်ဴးလြန္ခံထားရသူေတြဟာ အေၾကာက္တရား ကင္းကင္းနဲ႔ အေျခအေနအမွန္ ေျပာဆိုႏိုင္ဖို႔၊ စံုစမ္းတဲ့ အဖြဲ႕ေတြဟာလည္း လြတ္လပ္စြာ သြားလာ စံုစမ္းႏိုင္ဖို႔ အေျခအေနေတြ လိုအပ္တယ္လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။
“ဒီဥစၥာႀကီးကေတာ့ တကယ္လည္း လုိအပ္ေနတဲ့ အခ်က္ပါ။ အထူးသျဖင့္ ကရင္ရယ္၊ ရွမ္းရယ္၊ ခ်င္းျပည္နယ္ရယ္၊ အခု ရခုိင္ျပည္နယ္ရယ္ အားလုံးမွာ လူ႔အခြင့္အေရးကို ခ်ဳိးေဖာက္ၿပီး လုပ္တာေတြ ေန႔တုိင္းနဲ႔အမွ် ႀကဳံေတြ႕ေနရပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ဒါဟာ လိုအပ္တယ္။ လုပ္မယ္ဆုိရင္ ခြင့္ျပဳဖို႔ လိုတယ္၊ လာဖုိ႔ လိုတယ္။ အဲဒီနယ္ေျမေတြ၊ တုိင္းရင္းသားအုပ္စု၊ တုိင္းရင္းသား နယ္ေျမမ်ားကို မလိမ့္တပတ္ လုပ္တာမ်ဳိး မဟုတ္ဘဲနဲ႔ ေသခ်ာေပါက္ စုံစမ္းစစ္ေဆးလို႔ ရေအာင္၊ အစစ္ေဆးခံမယ့္ လူေတြပါ အေၾကာက္တရား မရွိေအာင္၊ အဲဒါေတြ လုပ္ထားဖို႔ လိုပါတယ္။”
ဇိုမီး ကြန္ဂရက္ပါတီ ဥကၠ႒ ဦးက်င္ရွင္းထန္ ေျပာျပသြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ျမန္မာစစ္အစိုးရရဲ႕ စစ္ရာဇ၀တ္မႈေတြ က်ဴးလြန္ျခင္း ရွိမရွိ ဆုိတာကို ေကာ္မရွင္တရပ္ ဖြဲ႕စည္းၿပီး စစ္ေဆးဖုိ႔ တင္ျပေတာင္းဆိုတဲ့ မစၥတာ ကင္တားနားဟာ ကုလသမဂၢရဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္က စတင္ တာ၀န္ယူခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ စတုတၳေျမာက္ ကိုယ္စားလွယ္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။ သူတာ၀န္ယူခဲ့တဲ့ သက္တမ္း ၂ ႏွစ္ေက်ာ္အတြင္း ျမန္မာႏုိင္ငံကို ၃ ႀကိမ္ သြားေရာက္ခဲ့ဖူးၿပီး ဒီႏွစ္ ၂၀၁၀ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၅ ရက္ေန႔မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနေတြကို ေနာက္ဆုံး သြားေရာက္ စံုစမ္းခဲ့ပါတယ္။ အခုဆုိရင္လည္း မစၥတာ ကင္တားနားဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ ေနာက္ထပ္ သြားလာခြင့္ ဗီဇာ ပိတ္ပင္ခံထားရတာ ျဖစ္ပါတယ္။
သူ႔အရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ အထူးကိုယ္စားလွယ္ေဟာင္း ေပၚလို ဆာဂ်ီယို ပီညဲ႐ိုး (Paulo Sérgio Pinheiro) ကလည္း ေကာ္မရွင္တရပ္ ဖြဲ႕စည္းၿပီး စုံစမ္းစစ္ေဆးဖုိ႔ ကိစၥအတြက္ အေမရိကန္ရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္အေပၚ ေထာက္ခံ ႀကဳိဆိုလိုက္ပါတယ္။
