[[Zawgyi/Unicode]]
မြန်မာနိုင်ငံမှာ လျှပ်စစ်မီး အလုံအလောက်မရတာ၊ မီးပေးချိန် မမှန်တာတွေကြောင့် စက်မှုဇုံက ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းတွေ ထိခိုက်နေပါတယ်။ ဘယ်အချိန် မီးပျက်မယ် ဆိုတာ ကြိုတင်ခန့်မှန်းလို့ မရတာကြောင့် လုပ်ငန်းမတွင်ကျယ်တာ၊ အဆုံးအရှုံးများတာတွေ ဖြစ်နေတယ်လို့ စက်ရုံလုပ်ငန်းရှင်တွေက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။ မီးပျက်လို့ စက်မှုဇုံလုပ်ငန်းတွေ အခက်တွေ့နေကြောင်း ရန်ကုန်ကပေးပို့တဲ့သတင်းကို ကိုသားညွန့်ဦးက တင်ပြပေးထားပါတယ်
မြန်မာနိုင်ငံမှာ လျှပ်စစ်မီးအလုံအလောက် မရတာအပြင် ကုန်ကြမ်းရှားပါတာ၊ စက်သုံးဆီဈေးတွေ ကြီးနေတာတွေကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံက ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းတွေ ဖေဖော်ဝါရီလမှာလည်း ဆက်လက်ကျဆင်းခဲ့တယ်လို့ ကမ္ဘာတဝန်းက စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေနဲ့ ဈေးကွက်ဆိုင်ရာ အချက်အလက်တွေ ပြုစုသုံးသပ်တဲ့ ဗြိတိန် အခြေစိုက် IHS Markit က ဒီနေ့ထုတ်ပြန်တဲ့ သုံးသပ်ချက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ နိုင်ငံရေး မငြိမ်သက်မှု၊ ကုန်ကြမ်းရှားပါးမှုနဲ့ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါတို့ကြောင့် ကုန်ထုတ်လုပ်ရေးပိုင်းရော၊ ဝယ်လိုအားပါ ဖေဖော်ဝါရီလထဲမှာ အလျင်အမြန် ကျဆင်းခဲ့တယ်လို့ လစဉ်ထုတ် သုံးသပ်ချက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
လက်ရှိ ရန်ကုန်မြို့မှာ မီးပျက်ချိန်တွေ ကြာရှည်လာတာ၊ မီးပေးချိန်မမှန်တာတွေကြောင့် စက်မှုဇုံက ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းတွေအတွက် ဆုံးရှုံးမှုတွေရှိနေတယ်လို့ လုပ်ငန်းရှင်တွေကလည်း ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။ အထူးသဖြင့် စက်ပစ္စည်းအကူအညီနဲ့ အများဆုံးလည်ပတ်ရတဲ့ စားသောက်ကုန် အကြော်အလှော်လုပ်ငန်းတွေ၊ အထည်ချုပ်နဲ့ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာပစ္စည်း ထုတ်လုပ်တဲ့ လုပ်ငန်းမျိုးတွေက အထိအခိုက်ပိုများတယ်လို့ စက်မှုဇုံဥက္ကဋ္ဌတဦးက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“စက်မှုဇုံမှာ တချို့ ကွန်ပျူတာနဲ့သွားရတဲ့ စက်တွေကျတော့ မီးအားငြိမ်နေမှ ရတာ။ ဥပမာ ဆေးထိုးအပ်စက်ရုံတို့ ဘာတို့၊ သူက ခလုတ်ဖွင့်လိုက်ပြီဟေ့” ဆို မီးကငြိမ်နေမှရတာ၊ ပြတ်ပြီဟေ့ဆိုရင်လည်း ချက်ချင်းပြန်ထုတ်လို့မရဘူး။ ဒီထဲမှာ ဂျမ်းဖြစ်သွားတာတွေ အကုန်ရှင်းရသေးတယ်။ နာရီဝက် တနာရီလောက် အချိန် ယူ ရတာပေါ့။ အလေအလွင့် များတာပေါ့။ Backup တွေ အကုန်ထားတာရတာပေါ့။ ပျက်ပြီဟေ့ဆို မိနစ်ပိုင်း၊ စက္ကန့်ပိုင်းအတွင်းမှာ မီးစက်တွေလည်နိုင်အောင် လုပ်ရတာ။ မလုပ်လို့ရှိရင် အလေအလွင့် အရမ်းများတာပေါ့။”
စွမ်းအင် မလုံလောက်မှုကြောင့် ၂၀၂၁ အောက်တိုဘာလကစပြီး လျှပ်စစ်မီးဖြတ်တောက်တာ၊ အလှည့်ကျပေးတာတွေကို သက်ဆိုင်ရာက စတင်လုပ်ဆောင်ခဲ့တာပါ။ မြို့နယ်အလိုက် မီးပျက်မဲ့အချိန်တွေကို စစ်ကောင်စီက အစပိုင်း ကြိုတင်အသိပေးခဲ့ပေမဲ့ နောက်ပိုင်းမှာတော့ အသိပေးခြင်းမရှိတော့သလို မီးပျက်ချိန်လည်း ပိုများလာပါတယ်။
“ကျနော်တို့က မီးပျက်တာကို လက်ခံပါတယ်။ စက်ရုံတိုင်းက မီးစက်ရှိတယ်ဗျ။ ဒါပေမယ့် အရင်လို ဈေးမပေါတာတော့ ဝမ်းနည်းစရာပေါ့ဗျာ။ ကမ္ဘာ့လောင်စာဆီ ဈေးတက်သလို ဗမာပြည်က ပိုတက်တာကိုး။ ဒါပေမယ့် ဝယ်လို့ရသေးတာကိုပဲ ကျေးဇူးတင်ရမယ်။ ကျနော်တို့ ဖြစ်ချင်တာကတော့ မီးပျက်တာကို ကျနော်တို့ လက်ခံတယ်။ ဒါပေမယ့် ဘယ်အချိန်မှာ ပြတ်တာကို အတိအကျပြောဖို့ဆို ပိုကောင်းတာပေါ့။ ၉ နာရီကနေ ၁၁ နာရီပြတ်မယ်- ဟုတ်တယ်၊ ပျက်။ ၁၁ နာရီကျ အတိအကျလာဖို့ လိုတယ်။ လာပြီဟေ့ဆိုရင်လည်း သတ်မှတ်တဲ့မီးအား ပြည့်ဖို့တော့ လိုတာပေါ့ဗျာ။”
အခုဆိုရင် ရန်ကုန်တိုင်းက တချို့ရပ်ကွက်တွေမှာ တနေ့ကို နာရီအနည်းငယ်သာ မီးလာတဲ့ အခြေအနေမျိုးဖြစ်နေပါတယ်။ မြောက်ဒဂုံမြို့နယ်ဘက်မှာဆို တနေ့ တည်း ၁ ကြိမ်မက မီးပျက်နေတယ်လို့ မုန့်လုပ်ငန်းရှင်တဦးက ဗွီအိုအေ ကို ပြောပါတယ်။
“ကျနော်တို့ ဒီဘက် မြောက်ဒဂုံက တော်တော်လေးပြတ်တယ် မီးက။ တနေ့ကို သုံးနာရီ တဖြတ် တဖြတ်ကို နှစ်ခေါက်လောက်ပြတ်တယ်။ ဆိုတော့ တနေ့ခြောက် နာရီလောက် မီးကပြတ်ရင် ဆီဈေးကတည်း တအားကို ထောင်တက်နေတော့ မီးစက်တွေနဲ့ သုံးတဲ့အခါမှာ တော်တော်လေး ကုန်ထုတ်လုပ်မှုကို ထိခိုက်တာပေါ့။အဲဒါတော့ ကျိန်းသေတယ်။ နောက်ထပ် ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက် တက်သွားမှာပဲ။ ကုန်ကျစရိတ်က ထက်ဝက်လောက်။”
စစ်အာဏာသိမ်းခဲ့ပြီးနောက်ပိုင်း မြန်မာနိုင်ငံက ပုဂ္ဂလိက ထုတ်ကုန်လုပ်ငန်းတွေ အကြီးအကျယ်ထိခိုက်ခဲ့ပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့လတွေမှာတော့ အနည်းငယ် ပြန်တည်ငြိမ်လာတဲ့အတွက် လုပ်ငန်းတချို့က ဝန်ထမ်းအသစ်ခန့်တာ၊ လုပ်ငန်းတိုးချဲ့ဖို့ ပြင်ဆင်လာတာတွေ ရှိနေပါတယ်။ နိုင်ငံရေး လုံခြုံရေး မတည်ငြိမ်တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းတွေ ပြန်လည်တိုးတက်လာဖို့ လုပ်ငန်းရှင်တွေ မျှော်လင့်နေကြပေမယ့် ပြည်တွင်းအခြေအနေတွေ တိုးတက်လာမှပဲ ဖြစ်နိုင်လိမ့်မယ်လို့ IHS Markit က စီးပွားရေးပညာရှင် Shreeya Patel က ဒီနေု့ထုတ်ပြန်တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံက ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း ဈေးကွက်ဆိုင်ရာ သုံးသပ်ချက်မှာ ပြောထားတာပါ။
=============
[[Unicode]]
လြှပျစဈမီးမရလို့ မွနျမာစကျမှုဇုံ ကုနျထုတျလုပျငနျးမြားထိခိုကျ
မွနျမာနိုငျငံမှာ လြှပျစဈမီး အလုံအလောကျမရတာ၊ မီးပေးခြိနျ မမှနျတာတှကွေောင့ျ စကျမှုဇုံက ကုနျထုတျလုပျငနျးတှေ ထိခိုကျနပေါတယျ။ ဘယျအခြိနျ မီးပကြျမယျ ဆိုတာ ကွိုတငျခန့ျမှနျးလို့ မရတာကွောင့ျ လုပျငနျးမတှငျကယြျတာ၊ အဆုံးအရှုံးမြားတာတှေ ဖွဈနတေယျလို့ စကျရုံလုပျငနျးရှငျတှကေ ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။ မီးပကြျလို့ စကျမှုဇုံလုပျငနျးတှေ အခကျတှေ့နကွေောငျး ရနျကုနျကပေးပို့တဲ့သတငျးကို ကိုသားညှန့ျဦးက တငျပွပေးထားပါတယျ
မွနျမာနိုငျငံမှာ လြှပျစဈမီးအလုံအလောကျ မရတာအပွငျ ကုနျကွမျးရှားပါတာ၊ စကျသုံးဆီဈေးတှေ ကွီးနတောတှကွေောင့ျ မွနျမာနိုငျငံက ကုနျထုတျလုပျငနျးတှေ ဖဖေောျဝါရီလမှာလညျး ဆကျလကျကဆြငျးခဲ့တယျလို့ ကမ်ဘာတဝနျးက စီးပှားရေးလုပျငနျးတှနေဲ့ ဈေးကှကျဆိုငျရာ အခကြျအလကျတှေ ပွုစုသုံးသပျတဲ့ ဗွိတိနျ အခွစေိုကျ IHS Markit က ဒီနေ့ထုတျပွနျတဲ့ သုံးသပျခကြျမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။ နိုငျငံရေး မငွိမျသကျမှု၊ ကုနျကွမျးရှားပါးမှုနဲ့ ကိုဗဈကပျရောဂါတို့ကွောင့ျ ကုနျထုတျလုပျရေးပိုငျးရော၊ ဝယျလိုအားပါ ဖဖေောျဝါရီလထဲမှာ အလငြျအမွနျ ကဆြငျးခဲ့တယျလို့ လစဉျထုတျ သုံးသပျခကြျမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။
လကျရှိ ရနျကုနျမွို့မှာ မီးပကြျခြိနျတှေ ကွာရှညျလာတာ၊ မီးပေးခြိနျမမှနျတာတှကွေောင့ျ စကျမှုဇုံက ကုနျထုတျလုပျငနျးတှအေတှကျ ဆုံးရှုံးမှုတှရှေိနတေယျလို့ လုပျငနျးရှငျတှကေလညျး ဗှီအိုအကေိုပွောပါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ စကျပစ်စညျးအကူအညီနဲ့ အမြားဆုံးလညျပတျရတဲ့ စားသောကျကုနျ အကွောျအလှောျလုပျငနျးတှေ၊ အထညျခြုပျနဲ့ ဆေးဘကျဆိုငျရာပစ်စညျး ထုတျလုပျတဲ့ လုပျငနျးမြိုးတှကေ အထိအခိုကျပိုမြားတယျလို့ စကျမှုဇုံဥက်ကဋ်ဌတဦးက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
“စကျမှုဇုံမှာ တခြို့ ကှနျပြူတာနဲ့သှားရတဲ့ စကျတှကေတြော့ မီးအားငွိမျနမှေ ရတာ။ ဥပမာ ဆေးထိုးအပျစကျရုံတို့ ဘာတို့၊ သူက ခလုတျဖှင့ျလိုကျပွီဟေ့” ဆို မီးကငွိမျနမှေရတာ၊ ပွတျပွီဟေ့ဆိုရငျလညျး ခကြျခငြျးပွနျထုတျလို့မရဘူး။ ဒီထဲမှာ ဂမြျးဖွဈသှားတာတှေ အကုနျရှငျးရသေးတယျ။ နာရီဝကျ တနာရီလောကျ အခြိနျ ယူ ရတာပေါ့။ အလအေလှင့ျ မြားတာပေါ့။ Backup တှေ အကုနျထားတာရတာပေါ့။ ပကြျပွီဟေ့ဆို မိနဈပိုငျး၊ စက်ကန့ျပိုငျးအတှငျးမှာ မီးစကျတှလေညျနိုငျအောငျ လုပျရတာ။ မလုပျလို့ရှိရငျ အလအေလှင့ျ အရမျးမြားတာပေါ့။”
စှမျးအငျ မလုံလောကျမှုကွောင့ျ ၂၀၂၁ အောကျတိုဘာလကစပွီး လြှပျစဈမီးဖွတျတောကျတာ၊ အလှည့ျကပြေးတာတှကေို သကျဆိုငျရာက စတငျလုပျဆောငျခဲ့တာပါ။ မွို့နယျအလိုကျ မီးပကြျမဲ့အခြိနျတှကေို စဈကောငျစီက အစပိုငျး ကွိုတငျအသိပေးခဲ့ပမေဲ့ နောကျပိုငျးမှာတော့ အသိပေးခွငျးမရှိတော့သလို မီးပကြျခြိနျလညျး ပိုမြားလာပါတယျ။
“ကနြောျတို့က မီးပကြျတာကို လကျခံပါတယျ။ စကျရုံတိုငျးက မီးစကျရှိတယျဗြ။ ဒါပမေယ့ျ အရငျလို ဈေးမပေါတာတော့ ဝမျးနညျးစရာပေါ့ဗြာ။ ကမ်ဘာ့လောငျစာဆီ ဈေးတကျသလို ဗမာပွညျက ပိုတကျတာကိုး။ ဒါပမေယ့ျ ဝယျလို့ရသေးတာကိုပဲ ကြေးဇူးတငျရမယျ။ ကနြောျတို့ ဖွဈခငြျတာကတော့ မီးပကြျတာကို ကနြောျတို့ လကျခံတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ဘယျအခြိနျမှာ ပွတျတာကို အတိအကပြွောဖို့ဆို ပိုကောငျးတာပေါ့။ ၉ နာရီကနေ ၁၁ နာရီပွတျမယျ- ဟုတျတယျ၊ ပကြျ။ ၁၁ နာရီကြ အတိအကလြာဖို့ လိုတယျ။ လာပွီဟေ့ဆိုရငျလညျး သတျမှတျတဲ့မီးအား ပွည့ျဖို့တော့ လိုတာပေါ့ဗြာ။”
အခုဆိုရငျ ရနျကုနျတိုငျးက တခြို့ရပျကှကျတှမှော တနေ့ကို နာရီအနညျးငယျသာ မီးလာတဲ့ အခွအေနမြေိုးဖွဈနပေါတယျ။ မွောကျဒဂုံမွို့နယျဘကျမှာဆို တနေ့ တညျး ၁ ကွိမျမက မီးပကြျနတေယျလို့ မုန့ျလုပျငနျးရှငျတဦးက ဗှီအိုအေ ကို ပွောပါတယျ။
“ကနြောျတို့ ဒီဘကျ မွောကျဒဂုံက တောျတောျလေးပွတျတယျ မီးက။ တနေ့ကို သုံးနာရီ တဖွတျ တဖွတျကို နှဈခေါကျလောကျပွတျတယျ။ ဆိုတော့ တနေ့ခွောကျ နာရီလောကျ မီးကပွတျရငျ ဆီဈေးကတညျး တအားကို ထောငျတကျနတေော့ မီးစကျတှနေဲ့ သုံးတဲ့အခါမှာ တောျတောျလေး ကုနျထုတျလုပျမှုကို ထိခိုကျတာပေါ့။အဲဒါတော့ ကြိနျးသတေယျ။ နောကျထပျ ၅၀ ရာခိုငျနှုနျးလောကျ တကျသှားမှာပဲ။ ကုနျကစြရိတျက ထကျဝကျလောကျ။”
စဈအာဏာသိမျးခဲ့ပွီးနောကျပိုငျး မွနျမာနိုငျငံက ပုဂ်ဂလိက ထုတျကုနျလုပျငနျးတှေ အကွီးအကယြျထိခိုကျခဲ့ပါတယျ။ ပွီးခဲ့တဲ့လတှမှောတော့ အနညျးငယျ ပွနျတညျငွိမျလာတဲ့အတှကျ လုပျငနျးတခြို့က ဝနျထမျးအသဈခန့ျတာ၊ လုပျငနျးတိုးခြဲ့ဖို့ ပွငျဆငျလာတာတှေ ရှိနပေါတယျ။ နိုငျငံရေး လုံခွုံရေး မတညျငွိမျတဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ ကုနျထုတျလုပျငနျးတှေ ပွနျလညျတိုးတကျလာဖို့ လုပျငနျးရှငျတှေ မြှောျလင့ျနကွေပမေယ့ျ ပွညျတှငျးအခွအေနတှေေ တိုးတကျလာမှပဲ ဖွဈနိုငျလိမ့ျမယျလို့ IHS Markit က စီးပှားရေးပညာရှငျ Shreeya Patel က ဒီနေု့ထုတျပွနျတဲ့ မွနျမာနိုငျငံက ကုနျထုတျလုပျငနျး ဈေးကှကျဆိုငျရာ သုံးသပျခကြျမှာ ပွောထားတာပါ။
=============
