[[Zawgyi/Unicode]]
မြန်မာစစ်ကောင်စီရဲ့ သံတမန်ရေးနယ်ပယ်မှာ အာရှနဲ့ ဥရောပနိုင်ငံတချို့ဟာ သံတမန်ဆက်ဆံရေး အဆင့်နှိမ့်ချနေကြလာသလို တဘက်မှာလည်း NUG ကို မြန်မာပြည်သူတွေရဲ့ တရားဝင်ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် လက်ခံဆက်ဆံမှု ပိုပြီးတိုးလာတယ်လို့ ဗြိတိန်အခြေစိုက် Buram Campaign UK ကဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။ စစ်ကောင်စီပြောခွင့်ရ ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်းကတော့ မြန်မာနဲ့ သံတမန်ဆက် ဆံရေး အဆင့် လျော့ချနေကြတာဟာ နိုင်ငံတခုချင်းစီရဲ့ သဘောထားပဲဖြစ်တယ်လို့ ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်ပိုင်းကပြုလုပ်တဲ့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ တုံ့ပြန်ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ မအင်ကြင်းနိုင်က အသေးစိတ် တင်ပြပေးထားပါတယ်။
ဗြိတိန်အပါအဝင် နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်တချို့ဟာ မြန်မာနိုင်ငံမှာရှိတဲ့ သူတို့သံရုံးတွေမှာ သံအမတ်ရာထူးနေရာတွေကို သံရုံးတာဝန်ခံတွေအဖြစ်အဆင့်လျော့ချလာကြတာ၊ ဒါမှမဟုတ် လစ်လပ်သွားတဲ့ သံအမတ်တွေနေရာမှာ အသစ်ခန့်အပ်တာမျိုးမလုပ်တော့တာ စတဲ့ သံတမန်ရေးအရ အဆင့်လျှော့ချတာကိုကြည့်ရင် စစ်ကောင်စီဟာ သံတမန်ရေးအရ အထီးကျန်မှု ကြီးထွားလာတာကို မီးမှောင်ထိုးပြနေတယ်လို့ နိုင်ငံတကာသတင်းတွေမှာ ဖေါ်ပြခဲ့ကြပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့နှစ် ဇူလိုင်လက မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ဗြိတိန်သံအမတ်ကြီးအသစ်အဖြစ် ခန့်အပ်ခံရတဲ့ Pete Vowles ဟာ သြဂုတ်လနှောင်းပိုင်းမှာ မြန်မာနိုင်ငံကို သွားရောက်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့တာပါ။ သူ့ရဲ့ ဗြိတိန်သံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ်လွှာအတွက် စစ်ကောင်စီက အကြိမ်ကြိမ်မေတ္တာရပ်ခံခဲ့ပေမယ့် သံအမတ်ကြီး Pete Vowles ကတော့ နေပြည်တော်သွားပြီး စစ်ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်ကို တွေ့ဆုံပေးအပ်ခဲ့ခြင်းမရှိပါဘူး။ ဒီနှစ် ဖေဖေါ်ဝါရီလနှောင်းပိုင်းမှာ ဒေသဆိုင်ရာညှိနှိုင်းဆွေးနွေးပွဲတွေအတွက် မြန်မာနိုင်ငံကနေ ခေတ္တခဏထွက်ခွာခဲ့တဲ့ သံအမတ်ကြီး Pete Vowles ကို ပြည်တွင်း ပြန်ဝင်ဖို့ စစ်ကောင်စီက ငြင်းပယ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ဗြိတိန်နိုင်ငံခြားရေးဌာန တရားဝင် အွန်လိုင်းစာမျက်နှာမှာ သူ့ရဲ့တာဝန်အဆင့်ကို သံအမတ်ကြီးအစား မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ဗြိတိန်သံရုံးယာယီတာဝန်ခံအဖြစ် ပြောင်းလဲထားပါတယ်။ ဒါတွေဟာ သံတမန်ရေးနောက်ကွယ်က အခြေအနေတွေဖြစ်တယ်လို့ ဗြိတိန်အခြေစိုက် မြန်မာ့အရေးလှုပ်ရှားနေတဲ့ Burma Campaign UK ရဲ့ အမှုဆောင်ညွန်ကြားရေးမှူး Mark Farmaner က ဗွီအိုအေကို အခုလိုပြောပါတယ်။
"ကျနော်တို့မြင်နေရတာကတော့ ဗြိတိန်အစိုးရအနေနဲ့ စီးပွားရေးအရ ပစ်မှတ်ထား ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုအသစ်တွေအတွက် ခိုင်မာတဲ့ရပ်တည်ချက်မရှိတာတောင် စစ်ကောင်စီကို မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ တရားဝင် ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုဖို့တော့ တွန့်ဆုတ်နေတာပါ။ အဲဒါရဲ့ တစိတ်တပိုင်းအနေနဲ့ သူတို့ သံအမတ်ကြီး ခန့်အပ်လွှာကို ပေးအပ်တာမျိုး မလုပ်ချင်ပါဘူး။ သံအမတ်အသစ် ခန့်အပ်တယ် ဆိုရင် နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲ ကို တွေ့ဆုံပြီး တရားဝင်လက်ခံတဲ့အနေနဲ့ ခန့်အပ်လွှာကို ပေးအပ်ရတာပါ။ ဒါကြောင့် စစ်ကောင်စီက ဗြိတိန်သံအမတ်ကြီးအသစ်ရောက်လာတဲ့အချိန်မှာ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်ကို လာရောက်တွေ့ဆုံပြီး ခန့်အပ်လွှာပေးအပ်ရမယ်လို့ ပြောနေတာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့်လည်း ဗြိတိန်ဘက်က ဒါကို မလုပ်ချင်ပါဘူး။ ဆော်ဒီအာရေဗျ နိုင်ငံပဲ ပထမဆုံးလုပ်ခဲ့တယ်လို့ ကျနော်ထင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် အာရှနဲ့ဥရောပ အစိုးရတွေက ဒါတွေကို ရှောင်ရှားဖို့ သူတို့သံအမတ်တွေကို သက်တမ်းတိုးလိုက်တာ ဒါမှမဟုတ် သံတမန်ရေးအရ အဆင့်နိမ့်လိုက်တာ မျိုးတွေပဲကို လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြပါတယ်။"
ဒါတွေဟာ စစ်ကောင်စီနဲ့ သံတမန်ရေး တိုက်ပွဲနောက်ကွယ်က ဖြစ်ရပ်တွေလို ပြောရမှာဖြစ်သလို နိုင် ငံအများအပြားဟာလည်း စစ်ကောင်စီက ဗီဇာမပေးတာကြောင့် သူတို့ကိုယ်စားပြုသံတမန်တွေ ဗီဇာရဖို့ ရုန်းကန်နေရတာ်လို့ Mark Farmaner ကဆိုပါတယ်။ ဒါကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံမှာရှိတဲ့ သံရုံးတွေမှာ ဝန်ထမ်းတွေ အားနည်းနေတယ်လို့လည်း သူက ပြောပါတယ်။
တဖက်မှာလည်း မေလ ၁၂-၁၃ ရက်နေ့ထိ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ အမေရိကန်-အာဆီယံထိပ်သီးစည်းဝေးပွဲနဲ့ တိုက်ဆိုင်ပြီး ရောက်ရှိလာတဲ့ NUG အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဒေါ်ဇင်မာအောင်ကို အမေရိကန်အစိုးရ အဆင့်မြင့်အရာရှိတွေ၊ လွှတ်တော်အမတ်တွေအပါအဝင် မလေးရှားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Saifuddin Abdullah တို့က တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခဲ့တဲ့ရလာဒ်ကိုတော့ Mark Farmaner က အခုလိုသုံးသပ်ပါတယ်။
"အာဆီယံမှာ မူဝါဒမရှိပါဘူး။ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတခုချင်းစီအလိုက်မှာ လုံးဝကွဲပြားတဲ့ ချဉ်းကပ်မှုတွေနဲ့ ကွဲပြားတဲ့မူဝါဒတွေကိုပဲ လိုလားနေကြပြီး အာဆီယံ အဖွဲ့အနေနဲ့ ရှုပ်ထွေးနေတာပါ။ အခုလို အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတနိုင်ငံအနေနဲ့ NUG ဝန်ကြီးတဦးကို တွေ့ဆုံတဲ့ကိစ္စမှာ အများပြည်သူသိအောင်သတင်းထုတ်ပြန်တာဟာ တကယ်ကို ထင်ရှားတဲ့ ဖြစ်ရပ်လို့ ကျနော်မြင်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ NUG ဝန်ကြီး ဒေါ်ဇင်မာအောင်အနေနဲ့ အဆင့်မြင့်အစိုးရအရာရှိတွေ၊လွှတ်တော်အမတ်တွေနဲ့ တွေ့ဆုံမှုတွေကို လူအများသိအောင် ထုတ်ပြန်ကြေညာမှုတွေဟာ တကယ့်ကို ထူးခြားပါတယ်။
ဒါပေမယ့်လည်း ဒီဖြစ်ရပ်တွေဟာ အလိုအလျောက် တရားဝင်အသိအမှတ်ပြုတယ်ဆိုတာမျိုး ဦးတည် သွားတယ်လိုတော့ ကျနော်မထင်ပါဘူး။ တဖက်မှာလည်း အခြားနည်းလမ်းနဲ့ အသိအမှတ်ပြုတယ်လို့ ပြောနိုင်ပါတယ်။ NUG ကိုအစိုးရတရပ်ဆိုတာထက် မြန်မာပြည်သူတွေရဲ့တရားဝင်ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် နိုင်ငံတကာဘက်က အသိအမှတ်ပြုမှု ပိုပြီးများလာတာတွေ့ရပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာဖြစ်နေတဲ့ အခြေအနေတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဆွေးနွေးအဖြေရှာဖို့ဆိုရင် NUG ဟာ မပါမဖြစ်ထည့်သွင်းရမယ့်အစိတ်အပိုင်းအဖြစ် ပိုပြီးအသိအမှတ်ပြုလာကြပါတယ်။ ဒါဟာ အရင် စစ်အာဏာရှင် လက်ထက်မှာရှိခဲ့တဲ့ NCGUB အဝေးရောက်အမျိုးသားညွှန့်ပေါင်းအစိုးရအခြေအနေထက် နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှု ပိုပြီးရရှိထားဖြစ်ပါတယ်။ တကယ့်ကို ပိုမိုကောင်းမွန်တဲ့ အခြေအနေဖြစ်ပါတယ်။ စစ်တပ်ကို ဆန့်ကျင်တဲ့နေရာမှာ ခိုင်ခိုင်ခံခံ စနစ်တကျ စုစုစည်းစည်းနဲ့ အားကောင်းတဲ့ အင်အားစုအဖြစ်ရှိနေတဲ့အချက်ဟာ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းအတွက် မြန်မာစစ်ကောင်စီအစား NUG ကို အခြားရွေးချယ်စရာတခုရှိနေတာဟာ အရမ်းအရေးကြီးပါတယ်။"
လက်ရှိ မြန်မာနဲ့ သံတမန်ဆက်ဆံရေး အဆင့်လျော့ချနေကြတဲ့ အနောက် နိုင်ငံတွေထဲမှာ သြစတြေးလျ၊ နယူးဇီလန်၊ ဒိန်းမတ်၊ ဂျာမနီ၊ အစ္စရေး၊ အီတလီနဲ့ အာရှထဲမှာတော့ တောင်ကိုရီးယားပါဝင်ပါတယ်။ သူတို့သံရုံးတွေမှာ သံအမတ်ကြီးတွေအစား သံရုံးတာဝန်ခံ သို့မဟုတ် သံရုံးအကြီးအကဲတွေအဖြစ် အဆင့်လျော့ချခဲ့ကြသလို၊ အဆင့်လျော့ချဖို့ လုပ်နေကြတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ သြစတြေးလျဘက်က သံတမန်ဆက်ဆံရေးအဆင့်လျော့ချလိုက်တဲ့ အကြောင်းအရင်းကိုတော့ သြစတြေးလျ ဆိုင်ရာ NUG ကိုယ်စားလှယ် ဒေါက်တာထွန်းအောင်ရွှေက ဗွီအိုအေကို အခုလိုပြောပါတယ်။
“၂၀၂၁ ပေါ့နော်၊ ဧပရယ်နဲ့မေမှာ သူက public hearing တွေလုပ်တယ်ဗျ။ အစိုးရဌာနတွေကိုလည်း လုပ်တယ်။ လွှတ်တော်ကြားနာမှုတွေ လုပ်တယ်ပေါ့နော်။ လုပ်ပြီးတော့ မနှစ်က ဂျွန်လမှာ လွှတ်တော်ကနေ အစိုးရကို အစီရင်ခံစာတစောင်ပေးတယ်။ အဲဒီမှာ အဲဒီမှာ recondmandation အားလုံး ၁၃ ချက်လား၊ ၁၄ ချက်လားပါတယ်ဗျ။ အဲဒီမှာ တခုက ဘာလဲဆိုတော့ သြစတြေးလျအစိုးရအနေနဲ့တော့ ကိုယ့်ရဲ့အမျိုးသားအကျိုးစီးပွါးအရ စစ်အုပ်စုနဲ့တော့ အဆက်အသွယ်မပြတ်ထားဖို့တော့ လိုအပ်တယ်ဆိုတာ သူတို့သဘောတူတယ်။ သို့သော် သြစတြေးလျရဲ့ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုတွေသည် စစ်အုပ်စုကို တရားဝင်သွားစေမယ့် အနေအထားမျိုးတွေ မလုပ်ရဘူး၊ minimum engagement ပဲရှိရမယ်။ ဒီ engagement ကလည်း legitimate လုပ်လိုက်တဲ့ဟာမျိုး မဖြစ်စေရဘူးဆိုတာမျိုး သဘောထားပေးတယ်ပေါ့နော်။ အဲဒီတော့ ကျနော်တို့ NUG က လူကြီးတွေနဲ့ ၊ CRPH ကလူကြီးတွေနဲ့ သြစတြေးလျအစိုးရရဲ့တာဝန်ရှိတဲ့လူတွေ၊ လွှတ်တော်က တာဝန်ရှိတဲ့လူတွေတွေ့တော့လည်း သူတို့က ဒီအချက်ကိုအမြဲပြောတယ်ဗျ။ ဒါ့ကြောင့်လည်း သူတို့က လက်ရှိသံအမတ်ကြီးခရီးစဉ် တာဝန်ထမ်းဆောင်မှု ပြီးတဲ့အခါမှာ next term ကိုတော့ downgrade လုပ်မယ်ဆိုတာ နဂိုရ်ထဲက စဉ်းစားချက်ရှိမယ်လို့ထင်ပါတယ်။
စစ်ကောင်စီကို ထိုးနှက်ချက်တခုကတော့ ဥရောပသမဂ္ဂနိုင်ငံတွေအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် သံအမတ်ကြီးတွေ ခန့်အပ်စေလွှတ်တာမျိုးမလုပ်ဖို့ အလွတ်သဘောတူညီချက်ရထားကြောင်း ဘရပ်ဆဲလ်အခြေစိုက် သံတမန်အသိုင်းအဝိုင်းက ဆိုပါတယ်။
အာဆီယံအဖွဲ့ဝင် ၁၀ နိုင်ငံထဲမှာ လက်ရှိမြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ သံအမတ်ကြီးနေရာတွေမှာ အသစ်ပြန်ပြီးခန့်အပ်တာမျိုးမလုပ်တော့တဲ့ နိုင်ငံတွေကတော့- ဘရူနိုင်း၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ ထိုင်းနဲ့ မလေးရှားတို့ဖြစ်တယ်လို့ Nakki Asia သတင်းစာမှာဖော်ပြပါတယ်။။ ဘရူနိုင်းကတော့ ဒီနှစ်အစောပိုင်းမှာ သံအမတ်ကြီးအသစ်ခန့်အပ်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံကို စေလွှတ်ခဲ့ပေမယ့် သံအမတ်ခန့်အပ်လွှာအသစ် စစ်ကောင်စီကို မပေးအပ်ခင်မှာ သံအမတ်ကြီးအသစ်က ရာထူးကနေနုတ်ထွက်သွားပြီး သူ့အောက်က ဒုသံအမတ်ကို သံရုံးတာဝန်ခံအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
အခုလို သံတမန်ဆက်ဆံရေး အဆင့်လျော့ချနေတာတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့တော့ နိုင်ငံတခုချင်းစီရဲ့ သဘောထားပဲဖြစ်တယ်လို့ ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်ပိုင်းကပြုလုပ်တဲ့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ စစ်ကောင်စီပြောခွင့်ရ ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်းကတုံ့ပြန်ပြောကြားထားပါတယ်။ စစ်ကောင်စီအနေနဲ့ မူလရှိတဲ့ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒတွေအတိုင်း ဆက်လက်ရပ်တည်မှာဖြစ်သလို၊ လိုအပ်ရင် လိုအပ်သလို သံတမန်ရေးတုန့်ပြန်မှုတွေလုပ်မယ်လို့လည်း ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်းက ပြောခဲ့ပါတယ်။
#MyanmarMilitaryCoup #MyanmarDiplomacy #VOABurmese
==================
[[Unicode]]
စဈကောငျစီနဲ့ နိုငျငံတကာသံရေးတမနျအခငျးအကငြျး
မွနျမာစဈကောငျစီရဲ့ သံတမနျရေးနယျပယျမှာ အာရှနဲ့ ဥရောပနိုငျငံတခြို့ဟာ သံတမနျဆကျဆံရေး အဆင့ျနှိမ့ျခနြကွေလာသလို တဘကျမှာလညျး NUG ကို မွနျမာပွညျသူတှရေဲ့ တရားဝငျကိုယျစားလှယျအဖွဈ လကျခံဆကျဆံမှု ပိုပွီးတိုးလာတယျလို့ ဗွိတိနျအခွစေိုကျ Buram Campaign UK ကဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။ စဈကောငျစီပွောခှင့ျရ ဗိုလျခြုပျဇောျမငျးထှနျးကတော့ မွနျမာနဲ့ သံတမနျဆကျ ဆံရေး အဆင့ျ လြော့ခနြကွေတာဟာ နိုငျငံတခုခငြျးစီရဲ့ သဘောထားပဲဖွဈတယျလို့ ပွီးခဲ့တဲ့ ရကျပိုငျးကပွုလုပျတဲ့ သတငျးစာရှငျးလငျးပှဲမှာ တုံ့ပွနျပွောကွားခဲ့ပါတယျ။ မအငျကွငျးနိုငျက အသေးစိတျ တငျပွပေးထားပါတယျ။
ဗွိတိနျအပါအဝငျ နိုငျငံခွားတိုငျးပွညျတခြို့ဟာ မွနျမာနိုငျငံမှာရှိတဲ့ သူတို့သံရုံးတှမှော သံအမတျရာထူးနရောတှကေို သံရုံးတာဝနျခံတှအေဖွဈအဆင့ျလြော့ခလြာကွတာ၊ ဒါမှမဟုတျ လဈလပျသှားတဲ့ သံအမတျတှနေရောမှာ အသဈခန့ျအပျတာမြိုးမလုပျတော့တာ စတဲ့ သံတမနျရေးအရ အဆင့ျလြှော့ခတြာကိုကွည့ျရငျ စဈကောငျစီဟာ သံတမနျရေးအရ အထီးကနြျမှု ကွီးထှားလာတာကို မီးမှောငျထိုးပွနတေယျလို့ နိုငျငံတကာသတငျးတှမှော ဖေါျပွခဲ့ကွပါတယျ။
ပွီးခဲ့တဲ့နှဈ ဇူလိုငျလက မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ ဗွိတိနျသံအမတျကွီးအသဈအဖွဈ ခန့ျအပျခံရတဲ့ Pete Vowles ဟာ သွဂုတျလနှောငျးပိုငျးမှာ မွနျမာနိုငျငံကို သှားရောကျတာဝနျထမျးဆောငျခဲ့တာပါ။ သူ့ရဲ့ ဗွိတိနျသံအမတျကွီးအဖွဈခန့ျအပျလှှာအတှကျ စဈကောငျစီက အကွိမျကွိမျမတေ်တာရပျခံခဲ့ပမေယ့ျ သံအမတျကွီး Pete Vowles ကတော့ နပွေညျတောျသှားပွီး စဈခေါငျးဆောငျ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျကို တှေ့ဆုံပေးအပျခဲ့ခွငျးမရှိပါဘူး။ ဒီနှဈ ဖဖေေါျဝါရီလနှောငျးပိုငျးမှာ ဒသေဆိုငျရာညှိနှိုငျးဆှေးနှေးပှဲတှအေတှကျ မွနျမာနိုငျငံကနေ ခတေ်တခဏထှကျခှာခဲ့တဲ့ သံအမတျကွီး Pete Vowles ကို ပွညျတှငျး ပွနျဝငျဖို့ စဈကောငျစီက ငွငျးပယျခဲ့ပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ ဗွိတိနျနိုငျငံခွားရေးဌာန တရားဝငျ အှနျလိုငျးစာမကြျနှာမှာ သူ့ရဲ့တာဝနျအဆင့ျကို သံအမတျကွီးအစား မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ ဗွိတိနျသံရုံးယာယီတာဝနျခံအဖွဈ ပွောငျးလဲထားပါတယျ။ ဒါတှဟော သံတမနျရေးနောကျကှယျက အခွအေနတှေဖွေဈတယျလို့ ဗွိတိနျအခွစေိုကျ မွနျမာ့အရေးလှုပျရှားနတေဲ့ Burma Campaign UK ရဲ့ အမှုဆောငျညှနျကွားရေးမှူး Mark Farmaner က ဗှီအိုအကေို အခုလိုပွောပါတယျ။
"ကနြောျတို့မွငျနရေတာကတော့ ဗွိတိနျအစိုးရအနနေဲ့ စီးပှားရေးအရ ပဈမှတျထား ပိတျဆို့အရေးယူမှုအသဈတှအေတှကျ ခိုငျမာတဲ့ရပျတညျခကြျမရှိတာတောငျ စဈကောငျစီကို မွနျမာနိုငျငံရဲ့ တရားဝငျ ကိုယျစားလှယျအဖွဈ အသိအမှတျပွုဖို့တော့ တှန့ျဆုတျနတောပါ။ အဲဒါရဲ့ တစိတျတပိုငျးအနနေဲ့ သူတို့ သံအမတျကွီး ခန့ျအပျလှှာကို ပေးအပျတာမြိုး မလုပျခငြျပါဘူး။ သံအမတျအသဈ ခန့ျအပျတယျ ဆိုရငျ နိုငျငံတောျအကွီးအကဲ ကို တှေ့ဆုံပွီး တရားဝငျလကျခံတဲ့အနနေဲ့ ခန့ျအပျလှှာကို ပေးအပျရတာပါ။ ဒါကွောင့ျ စဈကောငျစီက ဗွိတိနျသံအမတျကွီးအသဈရောကျလာတဲ့အခြိနျမှာ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီးမငျးအောငျလှိုငျကို လာရောကျတှေ့ဆုံပွီး ခန့ျအပျလှှာပေးအပျရမယျလို့ ပွောနတောဖွဈပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျလညျး ဗွိတိနျဘကျက ဒါကို မလုပျခငြျပါဘူး။ ဆောျဒီအာရဗြေ နိုငျငံပဲ ပထမဆုံးလုပျခဲ့တယျလို့ ကနြောျထငျပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ အာရှနဲ့ဥရောပ အစိုးရတှကေ ဒါတှကေို ရှောငျရှားဖို့ သူတို့သံအမတျတှကေို သကျတမျးတိုးလိုကျတာ ဒါမှမဟုတျ သံတမနျရေးအရ အဆင့ျနိမ့ျလိုကျတာ မြိုးတှပေဲကို လုပျဆောငျခဲ့ကွပါတယျ။"
ဒါတှဟော စဈကောငျစီနဲ့ သံတမနျရေး တိုကျပှဲနောကျကှယျက ဖွဈရပျတှလေို ပွောရမှာဖွဈသလို နိုငျ ငံအမြားအပွားဟာလညျး စဈကောငျစီက ဗီဇာမပေးတာကွောင့ျ သူတို့ကိုယျစားပွုသံတမနျတှေ ဗီဇာရဖို့ ရုနျးကနျနရေတာျလို့ Mark Farmaner ကဆိုပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ မွနျမာနိုငျငံမှာရှိတဲ့ သံရုံးတှမှော ဝနျထမျးတှေ အားနညျးနတေယျလို့လညျး သူက ပွောပါတယျ။
တဖကျမှာလညျး မလေ ၁၂-၁၃ ရကျနေ့ထိ အမရေိကနျပွညျထောငျစုမှာပွုလုပျခဲ့တဲ့ အမရေိကနျ-အာဆီယံထိပျသီးစညျးဝေးပှဲနဲ့ တိုကျဆိုငျပွီး ရောကျရှိလာတဲ့ NUG အမြိုးသားညီညှတျရေးအစိုးရ နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး ဒေါျဇငျမာအောငျကို အမရေိကနျအစိုးရ အဆင့ျမွင့ျအရာရှိတှေ၊ လှှတျတောျအမတျတှအေပါအဝငျ မလေးရှားနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး Saifuddin Abdullah တို့က တှေ့ဆုံဆှေးနှေးခဲ့တဲ့ရလာဒျကိုတော့ Mark Farmaner က အခုလိုသုံးသပျပါတယျ။
"အာဆီယံမှာ မူဝါဒမရှိပါဘူး။ အဖှဲ့ဝငျနိုငျငံတခုခငြျးစီအလိုကျမှာ လုံးဝကှဲပွားတဲ့ ခဉြျးကပျမှုတှနေဲ့ ကှဲပွားတဲ့မူဝါဒတှကေိုပဲ လိုလားနကွေပွီး အာဆီယံ အဖှဲ့အနနေဲ့ ရှုပျထှေးနတောပါ။ အခုလို အာဆီယံအဖှဲ့ဝငျနိုငျငံတနိုငျငံအနနေဲ့ NUG ဝနျကွီးတဦးကို တှေ့ဆုံတဲ့ကိစ်စမှာ အမြားပွညျသူသိအောငျသတငျးထုတျပွနျတာဟာ တကယျကို ထငျရှားတဲ့ ဖွဈရပျလို့ ကနြောျမွငျပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ အမရေိကနျပွညျထောငျစုမှာ NUG ဝနျကွီး ဒေါျဇငျမာအောငျအနနေဲ့ အဆင့ျမွင့ျအစိုးရအရာရှိတှေ၊လှှတျတောျအမတျတှနေဲ့ တှေ့ဆုံမှုတှကေို လူအမြားသိအောငျ ထုတျပွနျကွညောမှုတှဟော တကယ့ျကို ထူးခွားပါတယျ။
ဒါပမေယ့ျလညျး ဒီဖွဈရပျတှဟော အလိုအလြောကျ တရားဝငျအသိအမှတျပွုတယျဆိုတာမြိုး ဦးတညျ သှားတယျလိုတော့ ကနြောျမထငျပါဘူး။ တဖကျမှာလညျး အခွားနညျးလမျးနဲ့ အသိအမှတျပွုတယျလို့ ပွောနိုငျပါတယျ။ NUG ကိုအစိုးရတရပျဆိုတာထကျ မွနျမာပွညျသူတှရေဲ့တရားဝငျကိုယျစားလှယျအဖွဈ နိုငျငံတကာဘကျက အသိအမှတျပွုမှု ပိုပွီးမြားလာတာတှေ့ရပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံမှာဖွဈနတေဲ့ အခွအေနတှေနေဲ့ ပတျသကျလို့ ဆှေးနှေးအဖွရှောဖို့ဆိုရငျ NUG ဟာ မပါမဖွဈထည့ျသှငျးရမယ့ျအစိတျအပိုငျးအဖွဈ ပိုပွီးအသိအမှတျပွုလာကွပါတယျ။ ဒါဟာ အရငျ စဈအာဏာရှငျ လကျထကျမှာရှိခဲ့တဲ့ NCGUB အဝေးရောကျအမြိုးသားညှှန့ျပေါငျးအစိုးရအခွအေနထေကျ နိုငျငံတကာထောကျခံမှု ပိုပွီးရရှိထားဖွဈပါတယျ။ တကယ့ျကို ပိုမိုကောငျးမှနျတဲ့ အခွအေနဖွေဈပါတယျ။ စဈတပျကို ဆန့ျကငြျတဲ့နရောမှာ ခိုငျခိုငျခံခံ စနဈတကြ စုစုစညျးစညျးနဲ့ အားကောငျးတဲ့ အငျအားစုအဖွဈရှိနတေဲ့အခကြျဟာ နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးအတှကျ မွနျမာစဈကောငျစီအစား NUG ကို အခွားရှေးခယြျစရာတခုရှိနတောဟာ အရမျးအရေးကွီးပါတယျ။"
လကျရှိ မွနျမာနဲ့ သံတမနျဆကျဆံရေး အဆင့ျလြော့ခနြကွေတဲ့ အနောကျ နိုငျငံတှထေဲမှာ သွစတွေးလြ၊ နယူးဇီလနျ၊ ဒိနျးမတျ၊ ဂြာမနီ၊ အစ်စရေး၊ အီတလီနဲ့ အာရှထဲမှာတော့ တောငျကိုရီးယားပါဝငျပါတယျ။ သူတို့သံရုံးတှမှော သံအမတျကွီးတှအေစား သံရုံးတာဝနျခံ သို့မဟုတျ သံရုံးအကွီးအကဲတှအေဖွဈ အဆင့ျလြော့ခခြဲ့ကွသလို၊ အဆင့ျလြော့ခဖြို့ လုပျနကွေတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ သွစတွေးလဘြကျက သံတမနျဆကျဆံရေးအဆင့ျလြော့ခလြိုကျတဲ့ အကွောငျးအရငျးကိုတော့ သွစတွေးလြ ဆိုငျရာ NUG ကိုယျစားလှယျ ဒေါကျတာထှနျးအောငျရှှကေ ဗှီအိုအကေို အခုလိုပွောပါတယျ။
“၂၀၂၁ ပေါ့နောျ၊ ဧပရယျနဲ့မမှော သူက public hearing တှလေုပျတယျဗြ။ အစိုးရဌာနတှကေိုလညျး လုပျတယျ။ လှှတျတောျကွားနာမှုတှေ လုပျတယျပေါ့နောျ။ လုပျပွီးတော့ မနှဈက ဂြှနျလမှာ လှှတျတောျကနေ အစိုးရကို အစီရငျခံစာတစောငျပေးတယျ။ အဲဒီမှာ အဲဒီမှာ recondmandation အားလုံး ၁၃ ခကြျလား၊ ၁၄ ခကြျလားပါတယျဗြ။ အဲဒီမှာ တခုက ဘာလဲဆိုတော့ သွစတွေးလအြစိုးရအနနေဲ့တော့ ကိုယ့ျရဲ့အမြိုးသားအကြိုးစီးပှါးအရ စဈအုပျစုနဲ့တော့ အဆကျအသှယျမပွတျထားဖို့တော့ လိုအပျတယျဆိုတာ သူတို့သဘောတူတယျ။ သို့သောျ သွစတွေးလရြဲ့ထိတှေ့ဆကျဆံမှုတှသေညျ စဈအုပျစုကို တရားဝငျသှားစမေယ့ျ အနအေထားမြိုးတှေ မလုပျရဘူး၊ minimum engagement ပဲရှိရမယျ။ ဒီ engagement ကလညျး legitimate လုပျလိုကျတဲ့ဟာမြိုး မဖွဈစရေဘူးဆိုတာမြိုး သဘောထားပေးတယျပေါ့နောျ။ အဲဒီတော့ ကနြောျတို့ NUG က လူကွီးတှနေဲ့ ၊ CRPH ကလူကွီးတှနေဲ့ သွစတွေးလအြစိုးရရဲ့တာဝနျရှိတဲ့လူတှေ၊ လှှတျတောျက တာဝနျရှိတဲ့လူတှတှေေ့တော့လညျး သူတို့က ဒီအခကြျကိုအမွဲပွောတယျဗြ။ ဒါ့ကွောင့ျလညျး သူတို့က လကျရှိသံအမတျကွီးခရီးစဉျ တာဝနျထမျးဆောငျမှု ပွီးတဲ့အခါမှာ next term ကိုတော့ downgrade လုပျမယျဆိုတာ နဂိုရျထဲက စဉျးစားခကြျရှိမယျလို့ထငျပါတယျ။
စဈကောငျစီကို ထိုးနှကျခကြျတခုကတော့ ဥရောပသမဂ်ဂနိုငျငံတှအေနနေဲ့ မွနျမာနိုငျငံအတှကျ သံအမတျကွီးတှေ ခန့ျအပျစလှေှတျတာမြိုးမလုပျဖို့ အလှတျသဘောတူညီခကြျရထားကွောငျး ဘရပျဆဲလျအခွစေိုကျ သံတမနျအသိုငျးအဝိုငျးက ဆိုပါတယျ။
အာဆီယံအဖှဲ့ဝငျ ၁၀ နိုငျငံထဲမှာ လကျရှိမွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ သံအမတျကွီးနရောတှမှော အသဈပွနျပွီးခန့ျအပျတာမြိုးမလုပျတော့တဲ့ နိုငျငံတှကေတော့- ဘရူနိုငျး၊ ဖိလဈပိုငျ၊ ထိုငျးနဲ့ မလေးရှားတို့ဖွဈတယျလို့ Nakki Asia သတငျးစာမှာဖောျပွပါတယျ။။ ဘရူနိုငျးကတော့ ဒီနှဈအစောပိုငျးမှာ သံအမတျကွီးအသဈခန့ျအပျပွီး မွနျမာနိုငျငံကို စလှေှတျခဲ့ပမေယ့ျ သံအမတျခန့ျအပျလှှာအသဈ စဈကောငျစီကို မပေးအပျခငျမှာ သံအမတျကွီးအသဈက ရာထူးကနနေုတျထှကျသှားပွီး သူ့အောကျက ဒုသံအမတျကို သံရုံးတာဝနျခံအဖွဈ ခန့ျအပျခဲ့တယျလို့ ဆိုပါတယျ။
အခုလို သံတမနျဆကျဆံရေး အဆင့ျလြော့ခနြတောတှနေဲ့ ပတျသကျလို့တော့ နိုငျငံတခုခငြျးစီရဲ့ သဘောထားပဲဖွဈတယျလို့ ပွီးခဲ့တဲ့ ရကျပိုငျးကပွုလုပျတဲ့ သတငျးစာရှငျးလငျးပှဲမှာ စဈကောငျစီပွောခှင့ျရ ဗိုလျခြုပျဇောျမငျးထှနျးကတုံ့ပွနျပွောကွားထားပါတယျ။ စဈကောငျစီအနနေဲ့ မူလရှိတဲ့ နိုငျငံခွားရေးမူဝါဒတှအေတိုငျး ဆကျလကျရပျတညျမှာဖွဈသလို၊ လိုအပျရငျ လိုအပျသလို သံတမနျရေးတုန့ျပွနျမှုတှလေုပျမယျလို့လညျး ဗိုလျခြုပျဇောျမငျးထှနျးက ပွောခဲ့ပါတယျ။
#MyanmarMilitaryCoup #MyanmarDiplomacy #VOABurmese
