[[Zawgyi/Unicode]]
တိုက်ပွဲဆက်တိုက်ဖြစ်နေတဲ့ ကယားပြည်နယ် ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်တွေဘက်မှာ သောင်းနဲ့ချီတဲ့ ဒေသခံတွေ အိုးပစ်အိမ်ပစ် ပြေးရှောင်နေကြရပြီး စားရေးသောက်ရေးအပြင် သောက်သုံး ရေရှားပါးတဲ့ ပြသာနာပါ ရင်ဆိုင်နေကြရပါတယ်။ နွေရာသီကာလမို့ ရေရှားပါးမှုဒဏ်ကို ပိုခံရသလို ဒုက္ခသည်တွေအတွက် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုလည်းအားနည်းနေပါတယ်။ ဒီအကြောင်း ရန်ကုန်က ပေးပို့တဲ့သတင်းကို မဆုမွန်က တင်ပြပေးထားပါတယ်။
ကရင်နီဒေသကာကွယ်ရေးတပ်တွေနဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်အကြား လနဲ့ချီ ဆက်တိုက် တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်မှာ နေ့စဉ်လိုလို စစ်ပြေးဒုက္ခသည်တွေ တိုးလာနေပါတယ်။ နွေရာသီရောက်လာပြီမို့ ဒုက္ခသည်တွေဟာ နေထိုင်စားသောက်ရေးအပြင် သောက်သုံးရေ ရှားပါးလာတဲ့ ပြဿနာနဲ့ပါ ရင်ဆိုင်နေကြရတယ်လို့ သိရပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ ဖေဖော်ဝါရီလလောက်ကစပြီး ရေရှားတဲ့ အခက်အခဲ ကြုံတွေ့လာပြီး လက်ရှိမှာအခြေအနေ ပိုဆိုးလာတယ်လို့ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ် အရှေ့ဘက် စစ်ပြေးရှောင်စခန်းတာဝန်ခံတဦးက ပြောပါတယ်။
“အကုန်လုံးနီးပါးနေတယ်။ ဖြစ်နေတာ အခုချိန်မှာတော့ နွေရာသီဆိုတော့လေနော်။ အခြားနေရာလည်း ရေရှားပါးနေတယ်။ ကျနော်နေတဲ့နေရာလည်း ရေတော်တော်လေးတော့ သယ်ရဝေးနေတာပေါ့နော်။ ကျနော်တို့နေတာက တောင်ပေါ်မှာ ရေခပ်တော့ ဟိုလယ်ထဲမှာ ဆင်းခပ်ရတော့ တော်တော်လေး အဝေးကြီးကို သွားရတာပေါ့။ တရက်ကိုမှ သုံးပုံး လေးပုံးလောက်ပဲ လွယ်နိုင်ကြတာပေါ့နော်။ သက်ကြီးရွယ်အိုတွေပဲရှိတဲ့ အိမ်တွေဆိုလို့ရှိရင် သူတို့အတွက် ခက်ခဲတယ်။ တချို့ကျတော့ မသန်စွမ်းရှိတဲ့အိမ်တွေဆိုရှိရင်တော့ ရေခပ်ဖို့ သူတို့အတွက် တော်တော်လေး အခက်အခဲကြုံတွေ့နေရတယ်ဗျ။”
တောတောင်ထဲက ယာယီစစ်စခန်းကနေ ရေရှိနေရာဆီ သယ်ယူအသုံးပြုနိုင်ဖို့ အနည်းဆုံး နာရီဝက်ကြာ လမ်းလျှောက်သွားရတာပါ။ ဒါကြောင့် ရေအလုံအလောက် မသုံးစွဲနိုင်ကြဘူးလို့ ပြောပါတယ်။ အသက်ကြီးသူတွေနဲ့ မသန်စွမ်းတွေပဲ ရှိတဲ့အိမ်တွေဆိုရင် ပိုမို အခက်အခဲဖြစ်ကြရတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ ဒုက္ခသည်တွေအများစုဟာ နီးစပ်ရာဆွေမျိုးအိမ်တွေ ကျေးရွာတွေနဲ့ တောတောင်ထဲမှာ ခိုလှုံနေကြပြီး တချို့က မိုးကာနဲ့ တဲထိုးပြီး နေထိုင်အိပ်ရတာပါ။
စစ်ကောင်စီတပ်ရဲ့ စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုကြောင့် ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ် နေရာအတော်များများက ဒေသခံတွေ ဘေးလွတ်ရာကို ထွက်ပြေးတိမ်ရှောင်နေကြရပြီး လက်ရှိချိန်ထိ စစ်ပြေးဒုက္ခသည် ၅၀,၀၀၀ ဝန်းကျင်ရှိတယ်လို့ ဒီးမော့ဆို ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်က စစ်ပြေးရှောင် အချက်အလက်စုဆောင်နေသူ တဦးက ပြောပါတယ်။
စစ်ပြေးဒုက္ခသည်တွေကြား ဖျားနာကြပြီး ကျန်းမာရေးစောင့်မှုအားနည်းလို့ စစ်ပြေးရှောင်ရင်း အသက်ဆုံးသွားသူ များလာတယ်လို့ဆိုပါတယ်။ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုမရှိတာကြောင့် လက်ရှိချိန်ထိ သေဆုံးသွားသူ ၈၉ ဦးရှိပြီးလို့ တယ်လို့ ပြောပါတယ်။
ဒုက္ခသည်တွေအတွက် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုလိုအပ်ချက်၊ စားသောက်စားရေးအခက် အခဲနဲ့ သုံးသောက်သုံးရေးရရှိဖို့ ကိစ္စက အဓိက စိန်ခေါ်မှုတွေဖြစ်တယ်လို့ ဒီးမော့ဆို ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ်က စစ်ပြေးရှောင် အချက်အလက်စုဆောင်းနေသူက အခုလို ပြောပါတယ်။
“ဒီကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုအပိုင်းမှာပေါ့နော်၊ သူတို့ အဓိကလောက်ကျတယ်။ ဒုတိယအခါ ကျတော့ စားရေးသောက်ရေးပေါ့၊ နွေရာသီရောက်တဲ့အခါကျတော့ သူတို့ အဝတ်အစားက အဲ့လောက်မဟုတ်တော့ဘူး၊ အဓိကကျတာတော့ ခုနပြောတဲ့ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု၊ ဒုတိယအခါကျတော့ စားရေးသောက်ရေး၊ တတိယအခါကျတော့ ရေ ၊ အဲ့သုံးခုပဲ အဓိကလောက်ကျမှာပေါ့နော်။”
ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်တွေကလည်း ဒုက္ခသည်တွေအရေးကိစ္စကို တတ်နိုင်သလောက် ကူညီဆောင်ရွက်ပေးနေတယ်လို့ သူက ပြောပါတယ်။
ချက်ပြုတ်ရေနဲ့ သောက်သုံးရေဖူးလုံဖို့အတွက် မနည်းရုန်းကန်နေကြပြီး ရေရှည်အတွက် ဒီထက်မက အခက်တွေ့နိုင်တယ်လို့ ဒီးမော့ဆို ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်က စစ်ပြေးရှောင် အချက်အလက်စုဆောင်းနေသူက ပြောပါတယ်။
“ဒီရေရှားပါးတဲ့ ပြဿနာဆက်ပြီးမှ ဒီလိုပုံစံအတိုင်းဆိုလို့ရှိရင် ကလေးတွေက သန့်ရှင်းမှုအပိုင်းမှာ တော်တော်လေး အားနည်းသွားတယ်ပေါ့နော်။ ကလေးတွေတင် မကပါဘူး၊ လူကြီးရော၊ သူတို့က အခုက ရေချိုးဖို့ဆိုလို့ရှင် ရေမချိုးတဲ့ စစ်ရှောင်တွေက ရှိတယ်။ ဘာလို့ဆိုရင် သူတို့က ရေမရှိဘူး၊ သူတို့ ထမင်းချက်ဖို့ သောက်ဖို့တောင် သူတို့မနည်း အဲ့လိုလုပ်ရတဲ့ အနေအထားမျိုးလေ၊ အဲ့ကြောင့်မို့ ရေတောင် အရင်က အာလကားတိုက်ပေးသေးတယ်။ အလှူရှင်တွေက။ အခု ဆီဈေးတွေတက်လာပြီးနောက်ပိုင်းခါကျတော့ အလကား မရတော့ဘူး။ အဲ့လိုအနေအထားတွေ ရှိတယ်ဗျ။”
အရင်တုန်းက အလှူရှင်တွေ ရေလာလှူကြပေမယ့် အခုနောက်ပိုင်း ဓာတ်ဆီ၊ ဒီဆယ်ဆီတွေ ဈေးနှုန်းတက်လာပြီးနောက် အလှူရှင်တွေ နည်းပါးသွားပြီး ကိုယ့်အစီအစဉ်နဲ့ ကိုယ် ဖြေရှင်းနေကြရတာလို့ စစ်ပြေးဒုက္ခသည်နဲ့ အကူအညီပေးသူတွေက ပြောပါတယ်။
============
[[Unicode]]
ဒီးမော့ဆိုဒသေ ဒုက်ခသညျမြား ရရှေားပါးမှု ရငျဆိုငျနရေ
တိုကျပှဲဆကျတိုကျဖွဈနတေဲ့ ကယားပွညျနယျ ဒီးမော့ဆိုမွို့နယျတှဘေကျမှာ သောငျးနဲ့ခြီတဲ့ ဒသေခံတှေ အိုးပဈအိမျပဈ ပွေးရှောငျနကွေရပွီး စားရေးသောကျရေးအပွငျ သောကျသုံး ရရှေားပါးတဲ့ ပွသာနာပါ ရငျဆိုငျနကွေရပါတယျ။ နှရောသီကာလမို့ ရရှေားပါးမှုဒဏျကို ပိုခံရသလို ဒုက်ခသညျတှအေတှကျ ကနြျးမာရေးစောင့ျရှောကျမှုလညျးအားနညျးနပေါတယျ။ ဒီအကွောငျး ရနျကုနျက ပေးပို့တဲ့သတငျးကို မဆုမှနျက တငျပွပေးထားပါတယျ။
ကရငျနီဒသေကာကှယျရေးတပျတှနေဲ့ စဈကောငျစီတပျအကွား လနဲ့ခြီ ဆကျတိုကျ တိုကျပှဲ ဖွဈပှားခဲ့တဲ့ ဒီးမော့ဆိုမွို့နယျမှာ နေ့စဉျလိုလို စဈပွေးဒုက်ခသညျတှေ တိုးလာနပေါတယျ။ နှရောသီရောကျလာပွီမို့ ဒုက်ခသညျတှဟော နထေိုငျစားသောကျရေးအပွငျ သောကျသုံးရေ ရှားပါးလာတဲ့ ပွူနာနဲ့ပါ ရငျဆိုငျနကွေရတယျလို့ သိရပါတယျ။ ပွီးခဲ့တဲ့ ဖဖေောျဝါရီလလောကျကစပွီး ရရှေားတဲ့ အခကျအခဲ ကွုံတှေ့လာပွီး လကျရှိမှာအခွအေနေ ပိုဆိုးလာတယျလို့ ဒီးမော့ဆိုမွို့နယျ အရှေ့ဘကျ စဈပွေးရှောငျစခနျးတာဝနျခံတဦးက ပွောပါတယျ။
“အကုနျလုံးနီးပါးနတေယျ။ ဖွဈနတော အခုခြိနျမှာတော့ နှရောသီဆိုတော့လနေောျ။ အခွားနရောလညျး ရရှေားပါးနတေယျ။ ကနြောျနတေဲ့နရောလညျး ရတေောျတောျလေးတော့ သယျရဝေးနတောပေါ့နောျ။ ကနြောျတို့နတောက တောငျပေါျမှာ ရခေပျတော့ ဟိုလယျထဲမှာ ဆငျးခပျရတော့ တောျတောျလေး အဝေးကွီးကို သှားရတာပေါ့။ တရကျကိုမှ သုံးပုံး လေးပုံးလောကျပဲ လှယျနိုငျကွတာပေါ့နောျ။ သကျကွီးရှယျအိုတှပေဲရှိတဲ့ အိမျတှဆေိုလို့ရှိရငျ သူတို့အတှကျ ခကျခဲတယျ။ တခြို့ကတြော့ မသနျစှမျးရှိတဲ့အိမျတှဆေိုရှိရငျတော့ ရခေပျဖို့ သူတို့အတှကျ တောျတောျလေး အခကျအခဲကွုံတှေ့နရေတယျဗြ။”
တောတောငျထဲက ယာယီစဈစခနျးကနေ ရရှေိနရောဆီ သယျယူအသုံးပွုနိုငျဖို့ အနညျးဆုံး နာရီဝကျကွာ လမျးလြှောကျသှားရတာပါ။ ဒါကွောင့ျ ရအေလုံအလောကျ မသုံးစှဲနိုငျကွဘူးလို့ ပွောပါတယျ။ အသကျကွီးသူတှနေဲ့ မသနျစှမျးတှပေဲ ရှိတဲ့အိမျတှဆေိုရငျ ပိုမို အခကျအခဲဖွဈကွရတယျလို့ ပွောပါတယျ။ ဒုက်ခသညျတှအေမြားစုဟာ နီးစပျရာဆှမြေိုးအိမျတှေ ကြေးရှာတှနေဲ့ တောတောငျထဲမှာ ခိုလှုံနကွေပွီး တခြို့က မိုးကာနဲ့ တဲထိုးပွီး နထေိုငျအိပျရတာပါ။
စဈကောငျစီတပျရဲ့ စဈရေးလှုပျရှားမှုကွောင့ျ ဒီးမော့ဆိုမွို့နယျ နရောအတောျမြားမြားက ဒသေခံတှေ ဘေးလှတျရာကို ထှကျပွေးတိမျရှောငျနကွေရပွီး လကျရှိခြိနျထိ စဈပွေးဒုက်ခသညျ ၅၀,၀၀၀ ဝနျးကငြျရှိတယျလို့ ဒီးမော့ဆို ပွညျသူ့ကာကှယျရေးတပျက စဈပွေးရှောငျ အခကြျအလကျစုဆောငျနသေူ တဦးက ပွောပါတယျ။
စဈပွေးဒုက်ခသညျတှကွေား ဖြားနာကွပွီး ကနြျးမာရေးစောင့ျမှုအားနညျးလို့ စဈပွေးရှောငျရငျး အသကျဆုံးသှားသူ မြားလာတယျလို့ဆိုပါတယျ။ ကနြျးမာရေးစောင့ျရှောကျမှုမရှိတာကွောင့ျ လကျရှိခြိနျထိ သဆေုံးသှားသူ ၈၉ ဦးရှိပွီးလို့ တယျလို့ ပွောပါတယျ။
ဒုက်ခသညျတှအေတှကျ ကနြျးမာရေးစောင့ျရှောကျမှုလိုအပျခကြျ၊ စားသောကျစားရေးအခကျ အခဲနဲ့ သုံးသောကျသုံးရေးရရှိဖို့ ကိစ်စက အဓိက စိနျခေါျမှုတှဖွေဈတယျလို့ ဒီးမော့ဆို ပွညျသူ့ ကာကှယျရေးတပျက စဈပွေးရှောငျ အခကြျအလကျစုဆောငျးနသေူက အခုလို ပွောပါတယျ။
“ဒီကနြျးမာရေးစောင့ျရှောကျမှုအပိုငျးမှာပေါ့နောျ၊ သူတို့ အဓိကလောကျကတြယျ။ ဒုတိယအခါ ကတြော့ စားရေးသောကျရေးပေါ့၊ နှရောသီရောကျတဲ့အခါကတြော့ သူတို့ အဝတျအစားက အဲ့လောကျမဟုတျတော့ဘူး၊ အဓိကကတြာတော့ ခုနပွောတဲ့ ကနြျးမာရေးစောင့ျရှောကျမှု၊ ဒုတိယအခါကတြော့ စားရေးသောကျရေး၊ တတိယအခါကတြော့ ရေ ၊ အဲ့သုံးခုပဲ အဓိကလောကျကမြှာပေါ့နောျ။”
ပွညျသူ့ကာကှယျရေးတပျတှကေလညျး ဒုက်ခသညျတှအေရေးကိစ်စကို တတျနိုငျသလောကျ ကူညီဆောငျရှကျပေးနတေယျလို့ သူက ပွောပါတယျ။
ခကြျပွုတျရနေဲ့ သောကျသုံးရဖေူးလုံဖို့အတှကျ မနညျးရုနျးကနျနကွေပွီး ရရှေညျအတှကျ ဒီထကျမက အခကျတှေ့နိုငျတယျလို့ ဒီးမော့ဆို ပွညျသူ့ကာကှယျရေးတပျက စဈပွေးရှောငျ အခကြျအလကျစုဆောငျနသေူက ပွောပါတယျ။
“ဒီရရှေားပါးတဲ့ ပွူနာဆကျပွီးမှ ဒီလိုပုံစံအတိုငျးဆိုလို့ရှိရငျ ကလေးတှကေ သန့ျရှငျးမှုအပိုငျးမှာ တောျတောျလေး အားနညျးသှားတယျပေါ့နောျ။ ကလေးတှတေငျ မကပါဘူး၊ လူကွီးရော၊ သူတို့က အခုက ရခြေိုးဖို့ဆိုလို့ရှငျ ရမေခြိုးတဲ့ စဈရှောငျတှကေ ရှိတယျ။ ဘာလို့ဆိုရငျ သူတို့က ရမေရှိဘူး၊ သူတို့ ထမငျးခကြျဖို့ သောကျဖို့တောငျ သူတို့မနညျး အဲ့လိုလုပျရတဲ့ အနအေထားမြိုးလေ၊ အဲ့ကွောင့ျမို့ ရတေောငျ အရငျက အာလကားတိုကျပေးသေးတယျ။ အလှူရှငျတှကေ။ အခု ဆီဈေးတှတေကျလာပွီးနောကျပိုငျးခါကတြော့ အလကား မရတော့ဘူး။ အဲ့လိုအနအေထားတှေ ရှိတယျဗြ။”
အရငျတုနျးက အလှူရှငျတှေ ရလောလှူကွပမေယ့ျ အခုနောကျပိုငျး ဓာတျဆီ၊ ဒီဆယျဆီတှေ ဈေးနှုနျးတကျလာပွီးနောကျ အလှူရှငျတှေ နညျးပါးသှားပွီး ကိုယ့ျအစီအစဉျနဲ့ ကိုယျ ဖွရှေငျးနကွေရတာလို့ စဈပွေးဒုက်ခသညျနဲ့ အကူအညီပေးသူတှကေ ပွောပါတယျ။
============
