ကခ်င္ျပည္နယ္ ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕မွာ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ တုိင္းရင္းသား လက္နက္ကုိင္အဖြဲ႔ ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ ျမန္မာအစုိးရ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဖာ္ေဆာင္ေရး ေကာ္မတီတုိ႔ရဲ႕ ၂ ရက္ၾကာ ေဆြးေႏြးပြဲဟာ တျပည္လုံး အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးအတြက္ သေဘာတူညီခ်က္ မရဘဲ ၿပီးဆုံးသြားခဲ့ပါတယ္။
ေဆြးေႏြးပြဲအတြင္း ႏွစ္ဘက္တင္ျပလာတဲ့ မူၾကမ္းေတြကုိ အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကၿပီး၊ ေနာက္ဆက္တြဲ အလားတူ ေဆြးေႏြးပြဲေတြကုိ ဒီဇင္ဘာလအတြင္း ျပဳလုပ္သြားၾကဖုိ႔ ေဆြးေႏြးပြဲအၿပီး ထုတ္ျပန္တဲ့ ပူးတြဲ ေၾကညာခ်က္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အျပည့္အစုံကုိ ေဆြးေႏြးပြဲမွာ ကုိယ္တုိင္ သြားေရာက္ သတင္းသြားယူခဲ့တဲ့ ဗြီအိုေအ၀ိုင္းေတာ္သား ကုိေဇာ္၀င္းလႈိင္ က သတင္းေပးပို႔ခဲ့ပါတယ္။
ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕မွာ ၂ ရက္ၾကာ က်င္းပခဲ့တဲ့ တုိင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ ျမန္မာအစုိးရရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဖာ္ေဆာင္ေရး ေကာ္မတီတုိ႔ရဲ႕ တႏုိင္ငံလုံး အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရးဆုိင္ရာ ေတြ႔ဆုံ ေဆြးေႏြးပြဲလုိ႔ အမည္တပ္ထားေပမဲ့လည္း အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရးအတြက္ တိက်တဲ့ သေဘာတူညီခ်က္မရဘဲ ၿပီးဆုံးသြားတာပါ။
ဒီကေန႔ ထုတ္ျပန္တဲ့ အခ်က္ ၆ ခ်က္ပါ ပူးတြဲ ေၾကညာခ်က္ထဲမွာ အဓိကအားျဖင့္ တႏုိင္ငံလုံး အတုိင္းအတာနဲ႔ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး၊ ႏုိင္ငံေရး ေတြ႔ဆုံ ေဆြးေႏြးေရးဆုိင္ရာ မူေဘာင္ေတြ ခ်မွတ္ေရးမ်ား၊ ႏုိင္ငံေရး ေတြ႔ဆုံေဆြးေႏြးပြဲမ်ား က်င္းပျခင္း စတဲ့ လမ္းျပေျမပုံ သေဘာမ်ဳိး အခ်က္ ၃ ခ်က္ကုိ ဆက္လက္ ေဆာင္ရြက္သြားမယ္လုိ႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
အဲဒီလုပ္ငန္းေတြ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ႏုိင္ဖုိ႔အတြက္ ႏွစ္ဘက္ ကုိယ့္အခ်င္းခ်င္း ေတြ႔ဆုံ ေဆြးေႏြးပြဲေတြကုိ ျပဳလုပ္သြားၾကမွာ ျဖစ္သလုိ ျမစ္ႀကီးနား ေဆြးေႏြးပြဲလုိမ်ဳိး ေနာက္တႀကိမ္ ေဆြးေႏြးပြဲကုိ ကရင္ျပည္နယ္မွာ ဒီဇင္ဘာလအတြင္း ျပဳလုပ္သြားမယ္လုိ႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
အဓိကအားျဖင့္ေတာ့ ႏွစ္ဘက္ တင္ျပလာတဲ့ မူၾကမ္းေတြအေပၚ အျမင္ခ်င္း ဖလွယ္ၿပီး ေရွ႕ဆက္ ေဆြးေႏြးမယ္လုိ႔ သေဘာတူခဲ့ၾကတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အစုိးရနဲ႔ တုိင္းရင္းသားအဖြဲ႔ေတြအၾကား ျပည္ေထာင္စု တပ္မေတာ္ဖြဲ႔စည္းေရးကိစၥကုိ မေန႔က ႏွစ္ဘက္ အေျခအတင္ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကရတာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ေတာ့ တင္ျပလာတဲ့ မူၾကမ္းေတြအေပၚ ႏွစ္ဘက္စလုံးက အေျခခံအားျဖင့္ သေဘာတူၾကေပမဲ့လည္း စကားလုံး အသုံးအႏႈန္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ အယူအဆ ကြဲျပားခဲ့ၾကတာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
မူလက တုိင္းရင္းသားေတြ တင္ျပတဲ့ မူၾကမ္းထဲ "တုိင္းရင္းသား လက္နက္ကုိင္ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔မ်ား" လုိ႔ သုံးႏႈန္းထားတဲ့အေပၚမွာ အစုိးရဘက္က ေတာ္လွန္ေရးဆုိတဲ့ အသုံးအႏႈန္းကုိ လက္မခံတဲ့အတြက္ ေဆြးေႏြးစရာေတြ ျဖစ္ခဲ့တာနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ရဲ႕ အထူးကုိယ္စား ေဆြးေႏြးပြဲကုိ တက္ေရာက္ေနတဲ့ ဒုတိယဗုိလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ျမင့္စုိးက ရွင္းျပပါတယ္။
ဒုတိယဗုိလ္ခ်ဳပ္ႀကီးျမင့္စိုး
“ဒီကေန႔ ေဆြးေႏြးတယ္ဆုိတာက သူတို႔က ႏုိင္ငံေတာ္ကို ေတာ္လွန္ ပုန္ကန္ေနလို႔ ေဆြးေႏြးတာမဟုတ္ဘူး။ အဲ့ဒီအတြက္ကို အခုက ဒီမွာ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးဆုိတာ ၁၄ ဖြဲ႔ေတာင္မွ ကိုယ္တို႔က လက္မွတ္ေရးထုိးၿပီးၿပီပဲ။ က်န္တာ ႏွစ္ဖြဲ႔ပဲက်န္တယ္။ အဲ့ဒီ ႏွစ္ဖြဲ႔ကလည္း ဒီကေန႔ ဟုတ္လား ကခ်င္ဆိုလို႔ရွိရင္လည္း အပစ္အခတ္ ရပ္လုနီးပါး ျဖစ္ေနၿပီေပါ့။ အဲ့ေတာ့ ဒီေတာ္လွန္ေရးဆိုတဲ့ဟာ စကားလံုး ထည့္လိုက္ျခင္းအားျဖင့္ အထင္အျမင္ လြဲလာႏုိင္တာေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ ဒါေလးကို ေဆြးေႏြးတာပါ။”
အစုိးရဘက္က တင္ျပလာတဲ့ အခန္း (၁၅) ခန္းပါ မူၾကမ္းထဲမွာေတာ့ တႏုိင္ငံလုံး အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူခ်က္ စာခ်ဳပ္ဟာ အရင္ ခ်ဳပ္ဆုိခဲ့တဲ့ တည္ဆဲဥပေဒႏွင့္ မဆန္႔က်င္သည့္ သေဘာတူညီခ်က္မ်ားအား အသိအမွတ္ျပဳျခင္း၊ ပုိမုိခုိင္မာေစျခင္းနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးေဆြးေႏြးမႈမ်ားကတဆင့္ တည္တံ့ခုိင္ၿမဲတဲ့ ထာ၀ရ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကုိ ဦးတည္သည္လုိ႔ အစခ်ီ ေဖာ္ျပထားၿပီး တုိင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔ေတြနဲ႔ အရင္ သေဘာတူညီမႈ ရရွိခဲ့စဥ္က ပါ၀င္တဲ့ အခ်က္ေတြျဖစ္တဲ့ တပ္စခန္းအသစ္ မတည္ေဆာက္ေရး၊ တပ္သားသစ္ မစုေဆာင္းေရး၊ လက္နက္ခဲယမ္းေတြ ထုတ္လုပ္ ေရာင္း၀ယ္္ျခင္း မျပဳေရးစတဲ့ အခ်က္ေတြကုိ ျပန္လည္ ေဖာ္ျပထားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။
ဘယ္လုိပဲျဖစ္ျဖစ္ ေရွ႕လုပ္ငန္းေတြမွာ ႏွစ္ဘက္ ညႇိႏႈိင္းေဆာင္ရြက္မွသာ ျဖစ္ႏုိင္မယ္လုိ႔ UNFC ညီညြတ္ေသာ တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ား ဖက္ဒရယ္ေကာင္စီရဲ႕ အတြင္းေရးမွဴး ၂ ဗုိလ္မွဴးႀကီး ခြန္ဥကၠာက ေျပာပါတယ္။
“စာခ်ဳပ္သေဘာမ်ိဳး ေရးမယ္ဆိုရင္ေတာ့ အဲ့ဒီထဲမွာ ထည့္မယ္ဆုိရင္ အသံုးအႏႈန္းေပါ့ အဲ့လိုအႀကံေပးတာ။ ဒါကလည္းပဲ က်ေနာ္တုိ႔ ႏွစ္ဘက္ ညိႇႏိႈင္းေရးရမွာကိုး။ အခု သေဘာတူညီခ်က္မူၾကမ္းကေတာ့ အစိုးရဘက္ကေတာ့ ေပးေ၀ေနတယ္။ အားလံုးလည္း ဖတ္ရၿပီ။ ေလာေလာဆယ္ မူၾကမ္းျဖစ္လာၿပီဆုိေတာ့ ဒါ လႊတ္ေတာ္ရယ္၊ အစိုးရရယ္၊ တပ္မေတာ္ဘက္က ေရးတာကိုး။ အဲ့ဒီမူၾကမ္းေရးတာကိုကအစ က်ေနာ္တုိ႔က အတူတူေရးမယ္ ေျပာထားတာ။ ဒါေၾကာင့္ အခုကေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ဘက္က ေရးတဲ့အခ်ိန္မွာ ပါ၀င္ဖို႔နဲ႔ က်ေနာ္တုိ႔ဘက္က ဒီ အလုပ္အဖြဲ႔ေပါ့ အခု ဖြဲ႔ထားတ့ဲ ညိႇႏိႈ္င္းေရးအဖြဲ႔က လုပ္မွာေပါ့။”
ၿငိမ္းခ်မ္းေရး အက်ဳိးေဆာင္ ဦးလွေမာင္ေရႊကေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ပဋိပကၡ ျပႆနာေတြဟာ ႏုိင္ငံေရးျပႆနာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ အေျဖရွာဖုိ႔လုိတယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။
“အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ Political Dialogue ပါ Political Dialogue ကိုသြားႏုိင္ဖို႔အတြက္ အေျခခံအခ်က္ ၂ ခ်က္လိုတယ္။ နံပါတ္တစ္ကေတာ့ Nationwide Ceasefire၊ နံပါတ္ႏွစ္ကေတာ့ Framework Meeting ဒီႏွစ္ခုလိုတယ္။ ဒီ့အတြက္ကို က်ေနာ္တုိ႔ဘက္က Nationwide Ceasefire လုပ္ႏုိင္ဖို႔ ျပင္ဆင္ေနတာပဲ။ အခု တုိင္းရင္းသားေတြဘက္ကလည္း သူတုိ႔ယူလာတဲ့ မူကေတာ့ တစ္ခုရွိေနတယ္။ အစိုးရဘက္ကလည္း သူတို႔ ရည္မွန္းထားတဲ့ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးဆုိင္ရာ မူ၀ါဒရွိမယ္။ ဒီႏွစ္ခုကို က်ေနာ္တုိ႔ ညိႇယူရမွာပဲ။”
KNU ကရင္အမ်ဳိးသားအစည္းအ႐ုံးရဲ႕ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးလည္းျဖစ္၊
ေျပာေရးဆုိခြင့္ရွိသူလည္းျဖစ္တဲ့ ပဒုိေစာကြယ္ထူးကေတာ့ ႏုိင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲေတြမွာ ပါ၀င္သင့္တဲ့ အခ်က္ေတြကုိ အခုလုိ ေျပာျပပါတယ္။
“ႏုိင္ငံေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္မယ္ဆုိရင္ က်ေနာ္တုိ႔လက္ရိွျဖစ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပဋိပကၡေတြမွာ ဘာအခ်က္အလက္ေတြ ရွိတယ္ဆုိတဲ့အေပၚမွာ က်ေနာ္တုိ႔က ေဆြးေႏြးသြားမွာျဖစ္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံေတာ္ ဖြဲ႔စည္းပံုလည္းပါရင္ပါ၊ တျခားအခ်က္အလက္ေတြလည္း ပါမွာေပါ့။ က်ေနာ္တုိ႔သိတဲ့အတုိင္း က်ေနာ္တုိ႔ အေျခခံျပႆနာက ႏုိင္ငံေရးျပႆနာ၊ ဒီႏုိင္ငံေရးျပႆနာက ဖြဲ႔စည္းပံုနဲ႔ ပတ္သက္တယ္။ ဒီႏွစ္ ၆၀ ေက်ာ္ တုိက္ပြဲျဖစ္လာတဲ့အေပၚမွာ ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာေတြေပၚလာတာ IDP ကိစၥတို႔၊ ေျမယာကိစၥတုိ႔ ဒါေတြကို စိတ္ရွည္ရွည္နဲ႔ က်ေနာ္တို႔ ရွင္းသြားမွာျဖစ္ပါ တယ္။”
ျမစ္ႀကီးနားေဆြးေႏြးပြဲက ထြက္လာတဲ့ ရလဒ္အရ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္က တစ္ႏုိင္ငံလုံးအပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး ႏုိ၀င္ဘာလကုန္ပုိင္းမွာ ျဖစ္ႏုိင္မယ္လုိ႔ ေျပာဆုိထားတ့ဲအတုိင္း ျဖစ္လာႏုိင္မွာမဟုတ္ဘူးလုိ႔ ႏွစ္ဘက္စလုံးက တက္လာတဲ့ ကုိယ္စားလွယ္ေတြက ေျပာပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ ေတြ႔ဆုံေဆြးေႏြးမႈေတြ ဆက္လက္ျပဳလုပ္ၿပီး တစ္ႏုိင္ငံလုံး အတုိင္းအတာနဲ႔ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးသေဘာတူၿပီးတဲ့ေနာက္
ႏုိင္ငံေရး ေဆြးေႏြးပြဲေတြကုိ ဆက္လက္ ျပဳလုပ္သြားမယ္ဆုိတဲ့ ခုိင္မာတဲ့ သေဘာတူညီခ်က္ ရရွိထားတဲ့အတြက္ ဒီျမစ္ႀကီးနား ေဆြးေႏြးပြဲအေပၚ ေက်နပ္ အားရမႈရွိတယ္လုိ႔ တက္ေရာက္လာတဲ့ ကုိယ္စားလွယ္ေတြက ေျပာၾကပါတယ္။
ေဆြးေႏြးပြဲအတြင္း ႏွစ္ဘက္တင္ျပလာတဲ့ မူၾကမ္းေတြကုိ အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကၿပီး၊ ေနာက္ဆက္တြဲ အလားတူ ေဆြးေႏြးပြဲေတြကုိ ဒီဇင္ဘာလအတြင္း ျပဳလုပ္သြားၾကဖုိ႔ ေဆြးေႏြးပြဲအၿပီး ထုတ္ျပန္တဲ့ ပူးတြဲ ေၾကညာခ်က္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အျပည့္အစုံကုိ ေဆြးေႏြးပြဲမွာ ကုိယ္တုိင္ သြားေရာက္ သတင္းသြားယူခဲ့တဲ့ ဗြီအိုေအ၀ိုင္းေတာ္သား ကုိေဇာ္၀င္းလႈိင္ က သတင္းေပးပို႔ခဲ့ပါတယ္။
ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕မွာ ၂ ရက္ၾကာ က်င္းပခဲ့တဲ့ တုိင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ ျမန္မာအစုိးရရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဖာ္ေဆာင္ေရး ေကာ္မတီတုိ႔ရဲ႕ တႏုိင္ငံလုံး အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရးဆုိင္ရာ ေတြ႔ဆုံ ေဆြးေႏြးပြဲလုိ႔ အမည္တပ္ထားေပမဲ့လည္း အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရးအတြက္ တိက်တဲ့ သေဘာတူညီခ်က္မရဘဲ ၿပီးဆုံးသြားတာပါ။
ဒီကေန႔ ထုတ္ျပန္တဲ့ အခ်က္ ၆ ခ်က္ပါ ပူးတြဲ ေၾကညာခ်က္ထဲမွာ အဓိကအားျဖင့္ တႏုိင္ငံလုံး အတုိင္းအတာနဲ႔ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး၊ ႏုိင္ငံေရး ေတြ႔ဆုံ ေဆြးေႏြးေရးဆုိင္ရာ မူေဘာင္ေတြ ခ်မွတ္ေရးမ်ား၊ ႏုိင္ငံေရး ေတြ႔ဆုံေဆြးေႏြးပြဲမ်ား က်င္းပျခင္း စတဲ့ လမ္းျပေျမပုံ သေဘာမ်ဳိး အခ်က္ ၃ ခ်က္ကုိ ဆက္လက္ ေဆာင္ရြက္သြားမယ္လုိ႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
အဲဒီလုပ္ငန္းေတြ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ႏုိင္ဖုိ႔အတြက္ ႏွစ္ဘက္ ကုိယ့္အခ်င္းခ်င္း ေတြ႔ဆုံ ေဆြးေႏြးပြဲေတြကုိ ျပဳလုပ္သြားၾကမွာ ျဖစ္သလုိ ျမစ္ႀကီးနား ေဆြးေႏြးပြဲလုိမ်ဳိး ေနာက္တႀကိမ္ ေဆြးေႏြးပြဲကုိ ကရင္ျပည္နယ္မွာ ဒီဇင္ဘာလအတြင္း ျပဳလုပ္သြားမယ္လုိ႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
အဓိကအားျဖင့္ေတာ့ ႏွစ္ဘက္ တင္ျပလာတဲ့ မူၾကမ္းေတြအေပၚ အျမင္ခ်င္း ဖလွယ္ၿပီး ေရွ႕ဆက္ ေဆြးေႏြးမယ္လုိ႔ သေဘာတူခဲ့ၾကတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အစုိးရနဲ႔ တုိင္းရင္းသားအဖြဲ႔ေတြအၾကား ျပည္ေထာင္စု တပ္မေတာ္ဖြဲ႔စည္းေရးကိစၥကုိ မေန႔က ႏွစ္ဘက္ အေျခအတင္ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကရတာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ေတာ့ တင္ျပလာတဲ့ မူၾကမ္းေတြအေပၚ ႏွစ္ဘက္စလုံးက အေျခခံအားျဖင့္ သေဘာတူၾကေပမဲ့လည္း စကားလုံး အသုံးအႏႈန္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ အယူအဆ ကြဲျပားခဲ့ၾကတာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
မူလက တုိင္းရင္းသားေတြ တင္ျပတဲ့ မူၾကမ္းထဲ "တုိင္းရင္းသား လက္နက္ကုိင္ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔မ်ား" လုိ႔ သုံးႏႈန္းထားတဲ့အေပၚမွာ အစုိးရဘက္က ေတာ္လွန္ေရးဆုိတဲ့ အသုံးအႏႈန္းကုိ လက္မခံတဲ့အတြက္ ေဆြးေႏြးစရာေတြ ျဖစ္ခဲ့တာနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ရဲ႕ အထူးကုိယ္စား ေဆြးေႏြးပြဲကုိ တက္ေရာက္ေနတဲ့ ဒုတိယဗုိလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ျမင့္စုိးက ရွင္းျပပါတယ္။
“ဒီကေန႔ ေဆြးေႏြးတယ္ဆုိတာက သူတို႔က ႏုိင္ငံေတာ္ကို ေတာ္လွန္ ပုန္ကန္ေနလို႔ ေဆြးေႏြးတာမဟုတ္ဘူး။ အဲ့ဒီအတြက္ကို အခုက ဒီမွာ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးဆုိတာ ၁၄ ဖြဲ႔ေတာင္မွ ကိုယ္တို႔က လက္မွတ္ေရးထုိးၿပီးၿပီပဲ။ က်န္တာ ႏွစ္ဖြဲ႔ပဲက်န္တယ္။ အဲ့ဒီ ႏွစ္ဖြဲ႔ကလည္း ဒီကေန႔ ဟုတ္လား ကခ်င္ဆိုလို႔ရွိရင္လည္း အပစ္အခတ္ ရပ္လုနီးပါး ျဖစ္ေနၿပီေပါ့။ အဲ့ေတာ့ ဒီေတာ္လွန္ေရးဆိုတဲ့ဟာ စကားလံုး ထည့္လိုက္ျခင္းအားျဖင့္ အထင္အျမင္ လြဲလာႏုိင္တာေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ ဒါေလးကို ေဆြးေႏြးတာပါ။”
အစုိးရဘက္က တင္ျပလာတဲ့ အခန္း (၁၅) ခန္းပါ မူၾကမ္းထဲမွာေတာ့ တႏုိင္ငံလုံး အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူခ်က္ စာခ်ဳပ္ဟာ အရင္ ခ်ဳပ္ဆုိခဲ့တဲ့ တည္ဆဲဥပေဒႏွင့္ မဆန္႔က်င္သည့္ သေဘာတူညီခ်က္မ်ားအား အသိအမွတ္ျပဳျခင္း၊ ပုိမုိခုိင္မာေစျခင္းနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးေဆြးေႏြးမႈမ်ားကတဆင့္ တည္တံ့ခုိင္ၿမဲတဲ့ ထာ၀ရ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကုိ ဦးတည္သည္လုိ႔ အစခ်ီ ေဖာ္ျပထားၿပီး တုိင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔ေတြနဲ႔ အရင္ သေဘာတူညီမႈ ရရွိခဲ့စဥ္က ပါ၀င္တဲ့ အခ်က္ေတြျဖစ္တဲ့ တပ္စခန္းအသစ္ မတည္ေဆာက္ေရး၊ တပ္သားသစ္ မစုေဆာင္းေရး၊ လက္နက္ခဲယမ္းေတြ ထုတ္လုပ္ ေရာင္း၀ယ္္ျခင္း မျပဳေရးစတဲ့ အခ်က္ေတြကုိ ျပန္လည္ ေဖာ္ျပထားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။
ဘယ္လုိပဲျဖစ္ျဖစ္ ေရွ႕လုပ္ငန္းေတြမွာ ႏွစ္ဘက္ ညႇိႏႈိင္းေဆာင္ရြက္မွသာ ျဖစ္ႏုိင္မယ္လုိ႔ UNFC ညီညြတ္ေသာ တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ား ဖက္ဒရယ္ေကာင္စီရဲ႕ အတြင္းေရးမွဴး ၂ ဗုိလ္မွဴးႀကီး ခြန္ဥကၠာက ေျပာပါတယ္။
“စာခ်ဳပ္သေဘာမ်ိဳး ေရးမယ္ဆိုရင္ေတာ့ အဲ့ဒီထဲမွာ ထည့္မယ္ဆုိရင္ အသံုးအႏႈန္းေပါ့ အဲ့လိုအႀကံေပးတာ။ ဒါကလည္းပဲ က်ေနာ္တုိ႔ ႏွစ္ဘက္ ညိႇႏိႈင္းေရးရမွာကိုး။ အခု သေဘာတူညီခ်က္မူၾကမ္းကေတာ့ အစိုးရဘက္ကေတာ့ ေပးေ၀ေနတယ္။ အားလံုးလည္း ဖတ္ရၿပီ။ ေလာေလာဆယ္ မူၾကမ္းျဖစ္လာၿပီဆုိေတာ့ ဒါ လႊတ္ေတာ္ရယ္၊ အစိုးရရယ္၊ တပ္မေတာ္ဘက္က ေရးတာကိုး။ အဲ့ဒီမူၾကမ္းေရးတာကိုကအစ က်ေနာ္တုိ႔က အတူတူေရးမယ္ ေျပာထားတာ။ ဒါေၾကာင့္ အခုကေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ဘက္က ေရးတဲ့အခ်ိန္မွာ ပါ၀င္ဖို႔နဲ႔ က်ေနာ္တုိ႔ဘက္က ဒီ အလုပ္အဖြဲ႔ေပါ့ အခု ဖြဲ႔ထားတ့ဲ ညိႇႏိႈ္င္းေရးအဖြဲ႔က လုပ္မွာေပါ့။”
ၿငိမ္းခ်မ္းေရး အက်ဳိးေဆာင္ ဦးလွေမာင္ေရႊကေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ပဋိပကၡ ျပႆနာေတြဟာ ႏုိင္ငံေရးျပႆနာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ အေျဖရွာဖုိ႔လုိတယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။
“အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ Political Dialogue ပါ Political Dialogue ကိုသြားႏုိင္ဖို႔အတြက္ အေျခခံအခ်က္ ၂ ခ်က္လိုတယ္။ နံပါတ္တစ္ကေတာ့ Nationwide Ceasefire၊ နံပါတ္ႏွစ္ကေတာ့ Framework Meeting ဒီႏွစ္ခုလိုတယ္။ ဒီ့အတြက္ကို က်ေနာ္တုိ႔ဘက္က Nationwide Ceasefire လုပ္ႏုိင္ဖို႔ ျပင္ဆင္ေနတာပဲ။ အခု တုိင္းရင္းသားေတြဘက္ကလည္း သူတုိ႔ယူလာတဲ့ မူကေတာ့ တစ္ခုရွိေနတယ္။ အစိုးရဘက္ကလည္း သူတို႔ ရည္မွန္းထားတဲ့ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးဆုိင္ရာ မူ၀ါဒရွိမယ္။ ဒီႏွစ္ခုကို က်ေနာ္တုိ႔ ညိႇယူရမွာပဲ။”
KNU ကရင္အမ်ဳိးသားအစည္းအ႐ုံးရဲ႕ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးလည္းျဖစ္၊
ေျပာေရးဆုိခြင့္ရွိသူလည္းျဖစ္တဲ့ ပဒုိေစာကြယ္ထူးကေတာ့ ႏုိင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲေတြမွာ ပါ၀င္သင့္တဲ့ အခ်က္ေတြကုိ အခုလုိ ေျပာျပပါတယ္။
“ႏုိင္ငံေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္မယ္ဆုိရင္ က်ေနာ္တုိ႔လက္ရိွျဖစ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပဋိပကၡေတြမွာ ဘာအခ်က္အလက္ေတြ ရွိတယ္ဆုိတဲ့အေပၚမွာ က်ေနာ္တုိ႔က ေဆြးေႏြးသြားမွာျဖစ္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံေတာ္ ဖြဲ႔စည္းပံုလည္းပါရင္ပါ၊ တျခားအခ်က္အလက္ေတြလည္း ပါမွာေပါ့။ က်ေနာ္တုိ႔သိတဲ့အတုိင္း က်ေနာ္တုိ႔ အေျခခံျပႆနာက ႏုိင္ငံေရးျပႆနာ၊ ဒီႏုိင္ငံေရးျပႆနာက ဖြဲ႔စည္းပံုနဲ႔ ပတ္သက္တယ္။ ဒီႏွစ္ ၆၀ ေက်ာ္ တုိက္ပြဲျဖစ္လာတဲ့အေပၚမွာ ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာေတြေပၚလာတာ IDP ကိစၥတို႔၊ ေျမယာကိစၥတုိ႔ ဒါေတြကို စိတ္ရွည္ရွည္နဲ႔ က်ေနာ္တို႔ ရွင္းသြားမွာျဖစ္ပါ တယ္။”
ျမစ္ႀကီးနားေဆြးေႏြးပြဲက ထြက္လာတဲ့ ရလဒ္အရ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္က တစ္ႏုိင္ငံလုံးအပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး ႏုိ၀င္ဘာလကုန္ပုိင္းမွာ ျဖစ္ႏုိင္မယ္လုိ႔ ေျပာဆုိထားတ့ဲအတုိင္း ျဖစ္လာႏုိင္မွာမဟုတ္ဘူးလုိ႔ ႏွစ္ဘက္စလုံးက တက္လာတဲ့ ကုိယ္စားလွယ္ေတြက ေျပာပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ ေတြ႔ဆုံေဆြးေႏြးမႈေတြ ဆက္လက္ျပဳလုပ္ၿပီး တစ္ႏုိင္ငံလုံး အတုိင္းအတာနဲ႔ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးသေဘာတူၿပီးတဲ့ေနာက္
ႏုိင္ငံေရး ေဆြးေႏြးပြဲေတြကုိ ဆက္လက္ ျပဳလုပ္သြားမယ္ဆုိတဲ့ ခုိင္မာတဲ့ သေဘာတူညီခ်က္ ရရွိထားတဲ့အတြက္ ဒီျမစ္ႀကီးနား ေဆြးေႏြးပြဲအေပၚ ေက်နပ္ အားရမႈရွိတယ္လုိ႔ တက္ေရာက္လာတဲ့ ကုိယ္စားလွယ္ေတြက ေျပာၾကပါတယ္။
