ဒီတပတ္ မ်က္ေမွာက္ေရးရာ သတင္းသံုးသပ္ခ်က္ ေဆြးေႏြးခန္းမွာ ဦးေက်ာ္ဇံသာ က အေရွ ႔ေတာင္အာရွ စီမံကိန္း ၫႊန္ၾကားေရးမွဴး Mr. Jim Della-Giacoma ကို ဆက္သြယ္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ပိတ္ဆို႔မႈေတြကို ရုပ္သိမ္းသင့္တယ္လို႔ ICG (International Crisis Group) ႏိုင္ငံတကာ ပဋိပကၡေျဖရွင္းေရးအဖြဲ႔ အစီရင္ခံစာ ကို သံုးသပ္ေဆြးေႏြး တင္ျပထားပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ICG အစီရင္ခံစာရဲ ႔ ေထာက္ခံတင္ျပခ်က္ေတြမွာ အဓိကအခ်က္ကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ထားရွိတဲ့ စီးပြားေရးဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆို႔မႈေတြကို ရုပ္သိမ္းေရးကိစၥျဖစ္တယ္လုိ႔ ထင္ပါတယ္။ ဟုတ္ပါသလား။
Mr. Jim Della-Giacoma ။ ။ က်ေနာ္တုိ႔ ေထာက္ခံတင္ျပထားတာေတြ အေတာ္မ်ားပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျဖစ္ေပၚ တိုးတက္ေနတဲ့ အေျခအေနေတြေပၚၾကည့္ၿပီး ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအဝိုင္းဘက္က ေျပာင္းလဲသင့္တဲ့ အခ်က္ေတြလို႔ ထင္ပါတယ္။ ပထမအခ်က္က ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးအစီအစဥ္ေတြကို မပိတ္ပင္ဘဲ အေတာ္ ျမင့္မား တိုးတက္လာတဲ့အထိ ေပးသင့္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာဘ႑ာေရးအဖြဲ႔ေတြက နည္းပညာပိုင္ဆိုင္ရာ အေထာက္အပံ့ေတြကို ရပ္ဆိုင္းထားမယ္ဆိုရင္ ျဖစ္ႏိုင္ေပမယ့္ ကုလသမဂၢ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး အေထာက္အပံ့ေတြ ကိုေတာ့ ျပန္ေပးသင့္ပါတယ္။ အေမရိကန္နဲ႔ ဥေရာပတို႔ရဲ ႔ ကုန္သြယ္ေရးကန္႔သတ္ခ်က္ေတြကိုလည္း လံုးဝရုတ္သိမ္းရပါလိမ့္မယ္။ ဒီလို ပိတ္ဆို႔မႈေတြကို ရုတ္သိမ္းလိုက္တဲ့အတြက္ ျပႆနာ ရုတ္တရက္ ေျပလည္သြားမယ္လို႔ မဆိုလိုပါဘူး။ သာမန္ျပည္သူေတြရဲ ႔ ဘဝအေျခအေန တျဖည္းျဖည္းတိုးတက္လာႏိုင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ အခု ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚထားရွိတဲ့ ပိတ္ဆို႔မႈေတြက targeted sanctions - ပစ္မွတ္ထားၿပီး အေရးယူတယ္လို႔ ဆိုေနၾကပါတယ္။ ICG က ေထာက္ခံတင္ျပခ်က္နဲ႔ ဘယ္ေလာက္အႀကံဳဝင္ပါသလဲ။
Mr. Jim Della-Giacoma ။ ။ အခု သံုးေနတဲ့ ပိတ္ဆို႔ဒဏ္ခတ္မႈေတြက သိပ္က်ယ္ျပန္႔ပါတယ္။ ကုန္သြယ္ေရး ပိတ္ဆို႔မႈ၊ ျမန္မာအထည္စက္ရံုေတြကို ပိတ္ပင္မႈ၊ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံတကာ အေထာက္အပံ့ေတြကို ပိတ္ပင္မႈေတြ။ ဒါေတြဟာ targeted sanctions လို႔ေခၚတဲ့ ပစ္မွတ္ထား ပိတ္ဆို႔မႈ မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ သိပ္က်ယ္ျပန္႔ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္သူ သာမန္ျပည္သူလူထုကို ထိခိုက္ေစပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ ဆက္ဆံလို႔ အိမ္နီးခ်င္းတုိင္းျပည္က လူထုရရွိေနတဲ့ အက်ဳိးစီးပြားမ်ဳိးကို ျမန္မာျပည္သူေတြ မရရွိႏိုင္ျဖစ္ေနပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆိုေတာ့ အခု ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ခ်မွတ္ထားတဲ့ ပိတ္ဆို႔အေရးယူမႈေတြဟာ targeted မဟုတ္ဘူး။ ပစ္မွတ္ထားအေရးယူမႈ မဟုတ္ဘူးဆိုတဲ့ သေဘာေပါ့။
Mr. Jim Della-Giacoma ။ ။ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈဆိုင္ရာ အေရးယူပိတ္ဆို႔မႈ၊ ကုန္သြယ္ေရး ကန္႔သတ္ပိတ္ပင္မႈ၊ ႏိုင္ငံတကာ ေအဂ်င္စီေတြရဲ ႔ အေထာက္အပံ့ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေတြဟာ ပစ္မွတ္ထားအေရးယူမႈေတြ မဟုတ္ေတာ့ ပါဘူး။ ဒါေတြဟာ သိပ္က်ယ္ျပန္႔ပါတယ္။ သာမန္လူထုကို နစ္နာေစပါတယ္။ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြရတဲ့ အက်ဳိးခံစားမႈမ်ဳိးကို ျမန္မာလူထုမရရွိႏိုင္ပါဘူး။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ICG အစီရင္ခံစာထဲမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ လက္ရွိအေျခအေနကို သုံးသပ္တဲ့အခါက်ေတာ့ အာဏာျပအုပ္ခ်ဳပ္မႈက ဆက္လက္ရွိေနေသးတယ္၊ ဘာမွ တိုးတက္တာ မေတြ႔ရေသးဘူး၊ ေရြးေကာက္ပြဲ ကလည္း အစစ္အမွန္မဟုတ္ဘူးဆိုတာကို အမွန္အတိုင္း သံုးသပ္ေရးသားထားတယ္လို႔ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေထာက္ခံတင္ျပတဲ့အခါမွာေတာ့ သိပ္ကိုေလွ်ာ့ေလွ်ာ့ေပါ့ေပါ့နဲ႔ အေကာင္းျမင္ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီ အစီရင္ခံစာဟာ ေရွ ႔ေနာက္မညီၫႊတ္ဘူးလို႔ ဆိုရင္ မွားပါသလား။
Mr. Jim Della-Giacoma ။ ။ ႏွစ္ေပါင္း (၂၀) က်င့္သံုးလာတဲ့ ပိတ္ဆို႔ဒဏ္ခတ္မႈ ရလဒ္ကို က်ေနာ္တို႔ ၾကည့္ပါတယ္။ အလုပ္မျဖစ္ဘူးလို႔ က်ေနာ္တို႔ သံုးသပ္မိပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနကို မေျပာင္းလဲႏိုင္ ပါဘူး။ အခုအခါမွာ အစိုးရတရပ္ ျဖစ္ေပၚလာပါၿပီ။ ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တုိ႔က ခ်ည္းကပ္မႈတရပ္ ေတာင္းဆိုပါ တယ္။ ျပည္သူလူထုကို အျပစ္ဒဏ္မခတ္တဲ့ ခ်ည္းကပ္မႈကို က်ေနာ္တုိ႔ ေတာင္းဆိုလာခဲ့တာပါ။ ႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာ အလုပ္မျဖစ္ခဲ့တဲ့ က်ယ္ျပန္႔တဲ့ ပိတ္ဆို႔မႈေတြကို ရုတ္သိမ္းဖို႔ ေတာင္းဆိုတာပါ။ အခုအခ်ိန္ကာေတာ့ ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအဝိုင္း၊ အထူးသျဖင့္ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြ မူဝါဒ အေျပာင္းအလဲလုပ္ဖို႔ အခါအခြင့္သင့္ၿပီလို႔ ထင္ပါတယ္။ (၃း၅၀)
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ICG အေနနဲ႔ ဒီလိုု ေထာက္ခံခ်က္ေတြမလုပ္ခင္မွာ အမ်ဳိးသားဒီမုိကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ရဲ ႔ တင္ျပခ်က္ကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားခဲ့ပါသလား။ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔တာဟာ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈ ေတြေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔မႈ၊ ဒဏ္ခတ္မႈေတြကို ရုတ္သိမ္းေစခ်င္ရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံလူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေန တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေအာင္ အရင္လုပ္ပါလို႔ အန္အယ္လ္ဒီ က အႀကံေပးထားပါတယ္။ အဲဒီအခ်က္ကို လူႀကီးမင္းတို႔ ထည့္သြင္းစဥ္းစားထားပါသလား။
Mr. Jim Della-Giacoma ။ ။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ Davos (World Economic Forum) မွာ စကားေျပာတုန္းက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေကာင္းမြန္တဲ့ ရင္းႏွီျမဳပ္ႏွံမႈလုပ္ဖို႔ကိစၥကို အျပဳသေဘာနဲ႔ ေျပာသြားခဲ့ ပါတယ္။ အခု ကန္႔သတ္ပိတ္ပင္မႈေတြထဲမွာ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ မပ်က္သုဥ္းေရးကို ဦးစားေပးတဲ့ ကုမၼဏီေတြ၊ လူမႈေရးတာဝန္ယူမႈေတြကို ေခတ္သစ္စံႏႈန္းေတြနဲ႔အညီ လိုက္နာတဲ့ ရင္ႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈေတြလည္း ပါဝင္ေနပါတယ္။ အဲဒီလို ကုမၼဏီေတြ ရင္းႏီွျမဳပ္ႏွံမႈေတြကို လက္ခံသင့္တယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ တားဆီး ပိတ္ပင္ျခင္း မျပဳသင့္ပါဘူး။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ရင္းႏီွျမဳပ္ႏွံမႈကို ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ က အားေပးတဲ့ဆိုတဲ့အခ်က္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အဲဒီ မိန္႔ခြန္းထဲက တကယ့္ စကားအသံုးအႏႈန္းကို လူႀကီးမင္း ကိုးကားျပႏိုင္ပါသလား။ အဲဒီ Davos မိန္႔ခြန္းကို အခ်ဳိ ႔က ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ က ရင္းႏီွျမဳပ္ႏွံမႈေတြကို အေလးအနက္ စဥ္းစားၾကဖို႔ ေထာက္ျပတာပဲလို႔ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ၾကပါတယ္။
Mr. Jim Della-Giacoma ။ ။ ဟုတ္ပါတယ္။ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုရာမွာ ကြဲလြဲမႈေတြ ရွိေနၾကပါတယ္။ Davos မွာ သူမိန္႔ခြန္းေျပာပါတယ္။ ကုန္သြယ္ေရးအစရွိတဲ့ ကိစၥရပ္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေငြေၾကးေျပာင္းလဲမႈအေပၚ ထားရွိတဲ့ က်ယ္ျပန္႔တဲ့အေရးယူမႈေတြ ဘာညာမရုတ္သိမ္းေသးသမွ် ႏိုင္ငံတကာ ရင္းႏီွျမဳပ္ႏွံမႈေတြ မလုပ္ဘဲ ေနၾကဖို႔ အားေပးသြားတာပါ။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ အေရးယူပိတ္ဆို႔ ဒဏ္ခတ္တဲ့ေနရာမွာ ေရွ ႔တန္းကပါဝင္တဲ့ အေမရိကန္က အခု အိုဘားမား လက္ထက္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ အယူအဆကို နည္းနည္းျပဳျပင္တယ္လို႔ ဆုိရမွာပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံဘက္က တိုးတက္မႈတစံုတရာ ျပသလာရင္ ႏွစ္ႏိုင္ငံၾကား ဆက္ဆံေရး တိုးတက္ေအာင္ လုပ္မွာကို အဆင္သင့္ပဲလို႔ ေျပာဆိုေနပါတယ္။ ဒါဟာ မလံုေလာက္ဘူးလား။ တင္းမာတဲ့သေဘာကို ျပသ ေနဆဲပဲလို႔ ဆိုႏိုင္ပါသလား။
Mr. Jim Della-Giacoma ။ ။ အေမရိကန္ အပါအဝင္ sanction က်င့္သံုးတဲ့ ႏိုင္ငံအနည္းအက်ဥ္းတို႔ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ မူဝါဒခ်မွတ္ရမွာ ထိေရာက္မႈရွိဖို႔ထက္ တင္းတင္းမာမာ ရွိဖို႔ကို ဦးစားေပးေနၾကတယ္လို႔ က်ေနာ္တုိ႔ယူဆပါတယ္။ သူတို႔ဟာ ျပည္တြင္းဖိအားကို အေျခခံၿပီး မူမေျပာင္းဘဲ ဆက္လုပ္ေနၾကတယ္ ထင္ပါတယ္။ လက္ရွိ ျမန္မာျပည္အေျခအေနကို က်ေနာ္တုိ႔က ေျပာင္းလဲေနၿပီးလို႔ ထင္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ အာဏာျပအုပ္စိုးမႈေအာက္ ေနလာခဲ့ရတာ ႏွစ္ေပါင္း (၅၀) ရွိလာခဲ့ပါၿပီ။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု နဲ႔ တျခား အေနာက္ႏိုင္ငံေတြဟာ ကမာၻေပၚမွာ တျခား အာဏာရွင္ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ႀကီး ဆက္ဆံေနၾကပါတယ္။ ျမန္မာျပည္သူေတြကိုေတာ့ အဲဒီလိုမ်ဳိး မဆက္ဆံၾကပါဘူး။ ဒီအတြက္ ျမန္မာျပည္သူေတြ နစ္နာၾကရပါတယ္။ တျခားႏိုင္ငံက သာမန္ျပည္သူေတြရရွိတဲ့ တိုးတက္မႈေတြ၊ အက်ဳိးခံစားခြင့္ေတြ မရရွိၾကပါဘူး။ ဒါဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံအေပၚ ဆက္ဆံတာဟာ တျခားႏိုင္ငံေတြအေပၚ ဆက္ဆံတဲ့ပံုစံနဲ႔ မတူလို႔ ျဖစ္ရတာပါ။ ဒါေၾကာင့္ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြဟာ ျမန္မာျပည္အေပၚ မူေျပာင္းရမယ္။ ေနျပည္ေတာ္နဲ႔ အျပဳသေဘာဆက္ဆံရမယ္။ sanction သည္သာ တခုတည္းေသာနည္းလမ္း တင္းမာေသာ သေဘာထားသည္သာ တခုေသာနည္းလမ္းဆိုတာကို ထိုးေဖာက္ၾကရပါလိမ့္မယ္။ ဒါေတြဟာ အလုပ္မျဖစ္ပါဘူး။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဒါေပမဲ့ တခ်ဳိ ႔ ဒီမုိကေရစီလႈပ္ရွားသူေတြက ေျပာၾကပါတယ္။ Sanction ေတြ တင္းက်ပ္မႈေတြကို ေလွ်ာ့ေပးလိုက္ရင္ စစ္အစိုးရက သူတုိ႔လိုရာဆြဲၿပီး အဓိပၸါယ္ဖြင့္လိမ့္မယ္။ သူတုိ႔အာဏာကို ခ်ဳပ္ကိုင္ေရးအတြက္ အသံုးခ်မယ္။ သူတုိ႔က တရားဝင္အစိုးရျဖစ္တယ္လို႔ ကမာၻက အသိအမွတ္ျပဳတယ္ေဟ့ သူတုိ႔ လုပ္ၾကပါလိမ့္မယ္။ ဆိုေတာ့ အဲဒီလို လုပ္မွာကို စိုးရိမ္တဲ့အတြက္ sanction ေတြ ဆက္ထား သင့္တယ္လို႔ ဒီမုိကေရစီလႈပ္ရွားသူေတြက ဆုိၾကပါတယ္။ အဲဒီလုိ ယူဆႏိုင္တဲ့ အေထာက္အထားေတြ မရွိဘူးလို႔ ထင္ပါသလား။
Mr. Jim Della-Giacoma ။ ။ က်န္ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံေတြအေပၚ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတို႔ က်င့္သံုးေနတဲ့ကိစၥကို ၾကည့္သင့္ပါတယ္။ အဲဒီ ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေနတာ ေအာင္ျမင္ေနပါတယ္။ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြး ေနတယ္၊ ကုန္သြယ္မႈလုပ္တယ္၊ ျပည္ပရင္းႏီွျမဳပ္ႏွံမႈေတြ လုပ္ၾကတယ္။ ဒီလုိနဲ႔ သူတုိ႔ တံခါးဖြင့္ေစတယ္။ သာမန္ျပည္သူေတြဆီကို အက်ဳိးအျမတ္ေတြ ေရာက္ရွိေစတယ္။ အထီးက်န္ျပစ္ထားတဲ့ မူဝါဒက အလုပ္ မျဖစ္ဘူးလို႔ ထင္ပါတယ္။ အေရးယူပိတ္ဆို႔မႈေတြဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ပိုၿပီးေတာ့ အထီးက်န္ျဖစ္ေစပါတယ္။ လူထုအတြက္ အက်ဳိးယုတ္ေစတယ္။ ႏိုင္ငံတကာ တုိးတက္မႈေတြကို လက္လႊတ္ေစတယ္။ ႏိုင္ငံတကာ အကူအညီနဲ႔ ဆက္ႏႊယ္ျဖစ္ထြန္းေစမယ့္ ႏိုင္ငံေရးအေျခအေန တိုးတက္မႈေတြကိုလည္း လက္လြတ္သြား ေစပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္ဆံုးေမးခ်င္တဲ့ ေမးခြန္းကေတာ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီးသန္းေရႊ ေဘးဖယ္ေပးေတာ့မယ္လို႔ ICG အစီရင္ခံစာထဲမွာ ေရးထားတာေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါ ေသခ်ာပါရဲ ႔လား။ ေၾကညာထားတဲ့ မရွိေသးပါဘူး။
Mr. Jim Della-Giacoma ။ ။ အခု ယႏၱယားအသစ္ထဲမွာ သမၼတအသစ္ ရွိေနပါၿပီ။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီးသန္းေရႊ အခန္းက႑ကေတာ့ ေစာင့္ၾကည့္ရအုံးမွာေပါ့။ လာမယ့္လေတြအတြင္းမွာပါ။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံေရးမွာ ရာထူးတစံုတရာမရွိဘဲ ပုဂၢိဳလ္ေရး လႊမ္းမိုးႀကီးစိုးမႈကလည္း သိပ္အေရးႀကီးပါတယ္။ လစ္ဗ်ားမွာ ၾကည့္ပါ။ ကဒါဖီ က သူ႔မွာ ဘာရာထူးမွမရွိဘူး၊ ထြက္ေပးစရာ မလိုဘူးလို႔ ေျပာေနတယ္ မဟုတ္ဘူးလား။ အဲဒီေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း အဲဒီလိုမ်ဳိးေတြ ရွိေနပါတယ္။
Mr. Jim Della-Giacoma ။ ။ ဒါမ်ဳိးက ႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ရွိေနပါတယ္။ အာဏာ အေျပာင္းအလဲ လုပ္ရာမွာ ျမင္ကြင္းေနာက္ကြယ္က လူေတြရွိေနတတ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ေထာက္ခံတင္ျပတာက ဒါကို ေစာင့္ၾကည့္ၿပီး လိုက္ေလ်ာညီေထြစြာ လုိက္လံေျပာင္းလဲဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
